Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Ἀλλὰ περὶ μὲν τῆς οὐσίας ἀρκέσει τὰ λεγόμενα νῦν. οὐ μόνον δὲ ἡ οὐσία καλεῖται τὸ] γένος, εἶδος, ἄτομον, ἀλλὰ καὶ ὕλη [*](1 ff. 7 ff Tgl. Arist. a. a. 0. 5 S. 2a 20 ff, aber ähnlicher Sen. Μ. 58, 9 homo species est, ut Aristoteles ait, equus species est, canis species est. ergo commune aliquod quaerendum est his omnibus vinculum, quod illa complectatur et sub se habeat. hoc quid est? animal. ergo genus esse coepit horum omnium, quae modo rettuli, hominis equi canis, animal — 12 örtliches Citat ans Kat. S. la 24. 25 — 13 f Kat. S. 8b 25 ποιότητα δὲ λέγω καθ’ ἣν ποιοί τινες εἶναι λέγονται vgl. Gronau a. a. Ο. S. 23 — 14 vgl. S. 24, 7f — 21 vgl. S. 192, 25 f) [*](1 #x003E; λέγει ö. οἷον εἰ Ρ 2 ἔφην Roeper: ἔφη Ρ 3 κοινῶν Ρ λεγομένων Ρ 3 f ἀληθῶς γὰρ ἔστιν We. 5 τὸ Miller: τοῦ Ρ 6 ἴδεσι Ρ 7 οὐδὲν ö.: οὐδὲ Ρ οὐδὲ] ὁ δὲ Ρ 8 <τὸ> πᾶσιν Miller (dann We.) ἁρμόζει Roeper: ἁρμόζειν Ρ λεγόμενος Roeper: λεγόμενον Ρ 10 τοῦτο] οἷον? Miller, τουτέστι We. 12 ὑπάρχων Ρ 13 † ὅ ἐστι Roeper 16 ἀδύνατόν Miller: τῶ δυνατὸν Ρ 18 † τὰ ö. 19 † ἐκ ö. 20 καθέστηκεν ö.: καὶ ἔστιν Ρ, ἔστιν Miller τριχὴ Ρ 21 πρώτη Ρ, <ἡ> πρώτως κυριωτάτη Ρ 22 † εἰ Roeper 24 τὸ > Miller)

ὁ κόσμος ἐστὶ κατὰ Ἀριστοτέλην διῃρημένος εἰς μέρη πλείονα καὶ διαφέροντα· καὶ) ἔστι τοῦ κόσμου μέρος τοῦθ᾿ ὅπερ ἐστὶν ἀπὸ τῆς γῆς μέχρι τῆς σελήνης, ἀπρονόητον, ἀκυβέρνητον, ἀρκούμενον μόνῃ τῇ φύσει τῇ ἑαυτοῦ, τὸ δὲ μετὰ τὴν σελήνην ἐν πάσῃ τάξει καὶ προνοίᾳ καὶ κυβερνήσει τεταγμένον μέχρι τῆς ἐπιφανείας τοῦ οὐρανοῦ·

ἡ δὲ ἐπιφάνεια, πέμπτη τις οὖσα οὐσία, φυσικῶν ἀπηλλαγμένη στοιχείων πάντων, ἀφ’ ὡς ὁ κόσμος τὴν σύστασιν ἔχει· καὶ ἔστιν αὕτη τις ἡ πέμπτη κατὰ τὸν Ἀριστοτέλην οὐσία οἱονεὶ οὐσία τις ὑπερκόσμιος. καὶ γέγονεν αὐτῷ κατὰ τὴν διαίρεσιν τοῦ κόσμου καὶ ὁ τῆς φιλοσοφίας διῃρημένος λόγος.

Φυσικὴ γάρ τις ἀκρόασις αὐτῷ γέγονεν, ἐν ᾗ πεπόνηται περὶ τῶν φύσει καὶ οὐ προνοίᾳ διοικουμένων ἀπὸ τῆς γῆς μέχρι τῆς σελήνης πραγμάτων. γέγονε δὲ αὐτῷ καὶ Μετὰ τὰ φυσικὰ περὶ τῶν μετὰ σελήνην ἰδία τις ἄλλη οὕτως ἐπιγραφομένη πραγματεία λόγων· γέγονε δὲ αὐτῷ περὶ πέμπτης οὐσίας ἴδιος λόγος, ὅς ἐστιν αὐτῷ θεολογούμενος. τοιαύτη τις καὶ ἡ διαίρεσις τῶν ὅλων, ὡς τύπῳ περιλαβεῖν, <καὶ τῆς> κατὰ Ἀριστοτέλην φιλοσοφίας.

Περὶ ψυχῆς αὐτῷ λόγος ἐστὶν ἀσαφής. ἐν τρισὶ γὰρ συγγράμμασιν ὅλοις οὐκ ἔστιν εἰπεῖν σαφῶς ὅ τι φρονεῖ περὶ ψυχῆς Ἀριστοτέλης. ὃν γὰρ ἀποδίδωσι τῆς ψυχῆς ὄρον ἔστιν εἰπεῖν ῥᾳδιον, τὸ δὲ ὑπὸ ὅρου δεδηλωμένον ἐστὶ δυσεύρετον.

ἔστι γάρ, φησί, φυχὴ φυσικοῦ [*](3 — 8 vgl. Zeller II 23 S. 434 ff, aber der Gegensatz himmlischer und sublunarer Region nach Art des Poseidonios ßt (s. zu S. 106, 1 Wendland, Philos Schrift über die Vorsehung S. 681; Doxographi S. 592, 11. 12; Π. κόσμου 6; öller, Kosmol. S. 357) — 9. 1 7 ο. S. 24, 17, Arist. Gener. anim. II 3 S. 736b 30: Äther) ἕτερον σῶμα καὶ θειότερον τῶν καλουμένων στοιχείων Zeller II 23 S. 437 f. Philo De somn. I § 21 We. πέμπτον κυκλοφορικὸν σῶμα, μηδενὸς τῶν τεττάρων στοιχείων μετέχον, vgl. Pasquali, Gott. Nachr. 1910 S. 201. 206 ff; Capelle, Neue Jahrb. XV 537 — 15 f über den Titel s. W. äger, Studien zur Entstehungsgeschichte der Metaphysik des Arist. S. 177 ff — 17 der Titel sonst nicht bezeugt — 23 f Aristoteles περὶ ψυχῆς ΙΙ 1 S. 412a 19ff, über ἐντελέχεια s. Wendland, S. A. B. 1897 S. 1077) [*](1 <οὐ> διαφέρει Roeper οὐδὲν ö.: οὐδὲ Ρ <καὶ> ἐν Cruice 4 Miller διαφέροντα We., weil 12 Buchst, fehlen) 8 τεταγμένον (oder τεταγμένῃ) Miller: τεταγμένη Ρ ἀνθρώπου, a. R. οὐρανοῦ Ρ 9 οὖσα >? We. 14 Gö.: πεποίηται Ρ 19 † καἰ τῆς Roeper φιλοσοφίας Roeper, ον Ζ. 12: φιλοσοφῆσαι Ρ 22 ἦν Ρ 23 <τοῦ> ὅρου)

ὁ δὲ ὅρος, ὁν Ἀριστοτέλης ἀποδίδωσι περὶ τοῦ θεοῦ, χαλεπὸς μὲν οὐκ ἔστι γνωσθῆναι. νοηθῆναι δέ ἐστιν ἀμήχανος. νόησις‘ γάρ, φησίν, »ἔστι νοήσεως«, ὅπερ ἔστι | παντάπασιν οὐκ ὄν. ὁ δὲ κόσμος ἄφθαρτος, ἀίδιος κατὰ f. Ἀριστοτέλην ἐστίν· οὐδὲν γὰρ ἔχει πλημμελὲς ἐν αὑτῷ, προνοίᾳ καὶ φύσει κυβερνώμενος.

καταβέβληται δὲ Ἀριστοτέλης οὐ μόνον περὶ φύσεως καὶ κόσμου καὶ προνοίας καὶ θεοῦ λόγους, ἀλλὰ γὰρ γέγονεν αὐτῷ καὶ πραγματεία λόγων τις ἠθικῶν, ἐπιγράφει δὲ ταῦτα Ἠθικὰ βιβλία, δέ ὡν σπουδαῖον ἐκ φαύλου τὸ τῶν ἀκροωμένων ἦθος ἐργάζεται.

Ἐὰν #x003E; ὁ Βασιλείδης εὑρεθῇ μὴ τῇ δυνάμει μόνῃ ἀλλὰ καὶ ^ τοῖς λόγοις αὐτοῖς καὶ τοῖς ὀνόμασι τὰ τοῦ Ἀριστοτέλους δόγματα εἰς τὸν εὐαγγελικὸν καὶ σωτήριον ἡμῶν λόγον μεθαρμοζόμενος, τί λείψει ἢ τὰ ἀλλότρια ἀποδόντας ἐπιδεικνύναι τοῖς τούτου μαθηταῖς. ὅτι ἐθνικοὺς ὄντας αὐτοὺς Χρωτὸς οὐδὲν ὠφελήσει;