Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

οὐτός φησιν· ἠσαν τρεῖς ἀρχαὶ τῶν ὅλων ἀγέννητοι, ἀρρενι καὶ δύο, θηλυκὴ μία. τῶν δὲ άρρενικῶν ἡ μέν τις καλεῖται ἀγαθός, αὐτὸ μόνον λεγόμενος, λεγόμενος, προγνωστικὸς τῶν ὁλων. ἡ δὲ ἑτέρα πατὴρ πάντων τῶν γεννητῶν, ἀπρόγνωστος <καὶ ἄγνωστος> καὶ [*](8 Herodot IV 8-10, vgl. Diodor II 43 — 29-S. 127, 25 vgl. X 15, 1—3) [*](1 βλίων > Cruie τῶν ἀγαθῶν Ρ 2 ἄλαλα ö.: ἄλλα Ρ 5f ξένην Ρ: καινὴν ö. 7 διδασκαλίου Ρ 8 ἐρυθρᾶς Ρ 12 ἐπεγ. We. 14 τοῦ ö.: τῆς Ρ 25 ἀπηλάττετο Ρ 26 τὸν νοῦν Ρ, verb. Miller 27 μετάγοντα Ρ 30 εἰ μέν Ρ 31 λεγόμενον Η προγνώστης Η 82 πατὴρ Η Gö.: μήτηρ Ρ < > H)

καλεῖται δὲ Ἐδὲμ αὕτη ἡ κόρη καὶ ᾿Ισραήλ. οὺται, φησίν, αἱ ἀρχαὶ τῶν ὄλων, ῥίζαι καὶ πηγαί, ἀφ’ ὧν τὰ ὄντα ἐγέντα· ἄλλο δὲ δὲ ὴν ἰδὼν ἰδὼν ο᾿ πατὴρ τὴν μιξοπάρθενον ἐκείνην ἀπρόγνωστος ὤν τἠν ᾿Εδέμ, ἦλθεν ἐπιθυμίαν αὐτῆς· Ἔλωεὶμ δέ, φησίν, καλεῖται καλεῖοται ὁ πατήρ· οὐδὲν <δ᾿< ἠττον ἐπεθύμησε καὶ ὴ ῾Εδὲμ τοῦ Ἐλωείμ, καὶ αὺτοὺς ἡ ἐπιθυμία εἰς μίαν φιλίας εὔνοιαν.

γεννᾷ δὲ ἀπὸ τῆς συνόδου τῆς τοιαύτης ὁ πατὴρ ἐκ τῆς ῾Εδὲμ ὲαυτῷ ἀγγέλους δώδεκα. ὀνόματα δέ ἐστι τῶν πατρικῶν ἀγγέλων τάδε· Μιχαήλ, ῾Αμήν, Βαρούχ, Γαβριήλ, ῾Ησασσαῖος * * * καὶ τῶν μητρικῶν ἀγγέλων,

ὡν ἐποίησεν ἡ Ἐδέμ, ὁμοίως ὑποτέτακται τὰ όνόματα· ἔστι δὲ βάβελ, ῾Αχαμώθ, Νάας, Βήλ, Βελίας, Σατάν, Σαήλ, Ἀδωναῖος, Καυίθαν, θαραώθ, καρκαμενώς, Λάθεν.

τούτων τῶν εικοσιτεσσάρων ἀγγέλων οἱ μὲν πατρικοὶ τῷ πατρὶ συναίρονται καὶ πάντα ποιοῦσι κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ, οἱ δὲ μητρικοὶ τῇ μητρὶ ῾Εδέμ· τούτων δὲ τῶν ἀrγέλων ὁμοῦ πάντων τὸ πλῆθος ὁ παράδεισος, φησίν, ἐστί. περὶ οὑ λέγει Μωσῆς· »έφύτευσεν ό θεὸς παράδεισον ἐν ῾Εδὲμ κατὰ ἀνατολάς«, τουτέστι κατὰ πρόσωπον τῆς ῾Εσέμ, ἕνα βλέπῃ τὸν παράδειδον ἡ ῾Εσέμ, τουτέστι τοὺς ἀγγέλους, διὰ παντός.

τούτου τοῦ παραδείσου ἀλληγορικῶς οἱ ἄγγελοι κέκληνται ξύλα, καὶ ἔστι τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ό τρίτος τῶν πατρικῶν ἀrγέλων Βαρούχ, τὸ δὲ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνῶσιν καλοῦ καὶ πονηροῦ ὀ τρίτος τῶν μητρικῶν ἀrγέλων, ὁ Νάας. οὕτως γὰρ θέλει τὰ Μωσέως ἑρμηνεύειν, λέγων· περιεσταλμέως αὐτὰ εἶπεν ό Μωυσῆς διὰ τὸ μὴ πάντας πάντας τὴν άλήθειαν.

γενομένου δὲ, φησί, τοῦ παραδείσου ἐξ εὐαρεστήσεως κοινῆς Ἐλωεὶμ καὶ Ἐδέμ, οἱ τοῦ Ἐλωεὶμ ἄγγελοι λαβόντες ἀπὸ τῆς καλλίστης γῆς, τουτέστιν οὐκ απὸ τοῦ θηριώόους μέρους τῆς ῾Εσέμ, ἀλλὰ | ἀπὸ τῶν ὑπὲρ βουβῶνα ἀνθρωποειδῶν καὶ ἡμέρων χωρίων τῆς γῆς f. 55r • ποιοῦσι τὸν ἄνθρωπον. ἐκ δὲ τῶν θηριωδῶν μερῶν. φησί, γίνονται [*](19 Gen. 2, 8 — 22f Gen. 2, 9 (Ezech. 31, 8. 18?) — 28f Gen. 2, 7 — —s. 128, 3 vgl. X 15, 4) λ [*](1 θή ρ θήλεια Η): θῇλυς falsch als Lesart von Ρ Miller δίγνωμος Η ö.: ἀγνώμων Ρ 5 ὄντα] πάντα Η ö. 8 † δ’ ö. 9 εὐνήν Scott 12 ῾Ησαδδαῖος] s. S. 86, 9f ücke Miller, 7 Namen fehlen 14 Βάβελ, ῾Αχαμώθ ö.: βαβελαχαμῶς Ρ 14f αυίθαν] Δευιαθίαν ö. 15 Φαραώ Gö., doch s. bei Josephus 16 αυναίρονται Miller: συναιροῦνται PH 25 οῦτος Ρ θέλει We. (S. 128. 11): λέγεται Ρ, λέγει δεῖν ö. 25f περιεσταλμένος Ρ 30 τὸν ὑπὲρ Ρ)

τὸν ἄνθρωπον οὖν ἐποίησαν σύμβολον τῆς ὲνότητος αὐτῶν καὶ εὐνοίας καὶ κατατίθενται τὰς ἑαθυτῶν δυνάμεις εἰς αὐτόν, ῾Εδὲμ μὲν τὴν ψυχήν, Ἐλωεὶμ δὲ τὸ πνεῦμα. καὶ γίνεται οἱονεὶ σφραγίς τις αὔτη καὶ φιλίας ὑπόμνημα καὶ σύμβολον αἰώνιον τοῦ γάμου τῆς ῾Εδέμ καὶ τοῦ Ἑλωεὶμ ἄνθρωπος, ὁ ᾿Αδόμ.

ὁμοίως δὲ καὶ ἡ γέγονε, θηδίν, φησίν, ὥσπερ Μωσεῖ γέγραπται, εἰκὼν καὶ σύμβολον, σφρογὶς εὶς σἰῶνα φυλαχθησ·ομένη τῆς ᾿Εδέμ· κατετέθη τε ὁμοίως καὶ ἐν τῇ Εὔᾳ τῇ εἐκόνι ψυχὴ μὲν ἀπὸ τῆς ᾿Εδέμ, πνεῦμα δὲ ἀπὸ τοῦ Ἐλωείμ. καὶ ἐδόθησαν ἐντολαὶ αὐτοῖς· »αύξανεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ Άαταί̀ληὸονομήσατε τὴν τῆν«, τουτέστι τὴν ᾿εδέμ· οὕτω γὰρ γὰρ γεγράφθαι.

πᾶσαν γὰρ τὴν ὲαυτῆς δύναμιν οἱονεί τινα οὐσίαν ἐν γάμῳ ὴ Ἐδὲμ προσήνεγκε τῷ Ἐλωείμ. ὅθεν, μίμησιν ἐκείνου τοῦ πρώτου γάμου προῖκα προσφέρουσι μέχοι σήμερον αἱ γυναῖκες τοῖς ἀνδράσι, θείῳ τινὶ καὶ πατρικῷ νόμῳ πειθόμεναι τῷ γενομένῳ πρὸς Ἔλωεὶμ τῆς Ἑδέμ.

κτισθέντων δὲ πάντων, ὡς γέγραπται παρὰ τῷ Μωυδῇ, ούρανοῦ τε καὶ γῆς καὶ τῶν ἐν αὐῆ, εἰς τέτταρας ἀρκὰς« διῃρέθησαν οἱ δώδεκα τῆς μητρὸς ἄγγελοι, καὶ καλεῖται τούτων ἔκαστον τεταρτημόριον ποταμός, Φεισὼν καὶ Γεὼν καὶ Τίγρις καὶ Εὐφράτηc, ὡς, φηοί, λέγει Μωυσῆς· οὑτοι έμπριέρχονται οἱ δώδεκα ἄγγελοι εἰς τέτταρα μέρη συμπεριπεπλεγμένας καὶ διέπουσι τὸν κόσμον, σατραπικήν τινα ἔχοντες κατὰ τοῦ κόσμου παρὰ τῆς Ἑδέμ έξουοίαν.

μένουσι δὲ οὐκ ἀεὶ ἐπὶ τῶν τόπων τῶν αὐτῶν, ἀλλ᾿ οἱονεὶ ἐν χορῷ κυκλικῷ ἐμπεριέρχονται, όλλáσσοντες τόπον ἐκ τόπου καὶ παραχωροῦντες ἐν χρόνοις καὶ διαστήμασι τοὺς τόπους τεταγμένως ἑαυτοῖς. ὅταν δὲ ἐπικρατῇ τῶν τόπων τόπων ὀ Φεισών, λιμός, στενοχωρία, θλῖψις ἐν ἐκείνῳ τῶ μέρει τῆς γῆς γίνεται· θειδωλὸν γὰρ τὸ παράταγμα τῶν ἀrγέλων τούτων.

ὁμοίως καὶ ἑκάστου μέροὺς τῶν τεσσάρων κατὰ τὴν ἐκάστου δύναμιν καὶ φύσιν κακοὶ καιροὶ καὶ νόσων <συ>στάσεις· καὶ τοῦτο εἰσαεὶ κατὰ τὴν τῶν τεταρτημορίων ὡσπερεὶ ποταμῶν ῥεῦμα κακίας κατὰ θέλησιν τῆς Ἐδὲμ ἀδιαλείπτως τὸν κόσμον περιέρχεται.

γέγονε δὲ [*](3. 7—9 vgl. Gen. 2, 7 — 6 Gen. 1, 26. 27 — 9f Gen. 1, 28 αὐξ. καὶ καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς — 12 — 15 vgl. Pherekydes von Syros Fr. 2 Col. 2 Diels — 16 vgl. Gen. 2, 1 — 17ff Gen. 2, —14, vgl. ο. V 9, 14 ff) [*](1 ἐποίησαν Bernays: ἐποίησε Ρ 2 ἑαυτόν Ρ 7 φυλαξόμενος Ρ 14 θείω τινὶ zweimal Ρ 16 αὐτῇ Scott: ἀρχῆ Ρ 19f ἐμπεριέχονται P, vgl. Ζ. 23. 31 21 ἀστραπικὴν Ρ 23 ἐμπεριέχονται Ρ 24f τοῦ τόπου? We. 25 τεταγμένως We.: τεταγμένων Ρ, τεταγμένους ö. 27 καὶ] ἐπὶ Miller 29 σιστάσεις We.: στάσεις Ρ 29f ἐπίκρασιν Ρ 30 ὡσπερεὶ Gö.: ὡς περὶ)

ἐλθὼν οὖν ὁ Ἐλωεὶμ ἐπὶ τὸ πέρας ἄνω τοῦ οὐρανοῦ καὶ θεασάμενος φῶς κρεῖττουν ὑπὲρ ὸ̀ αὐτὸς ἐδημιούργησεν εἰπεν · »ἀνοίξατέ μοι πύλας, ἴνα εἰσελθὼν ἐξομολογήσωμαι τῷ κυρίῳ· ἐόόκουν γὰρ ἐγὼ κύριος εῖιναι·« φωνὴ αὐτῶ̣ ἀπὸ τοῦ φωτὸς ἐδόθη λἐγουσα·

αὕτη ὴ πύλη τοῦ κυρίου, δίκοιαι ἐσέρχονται δι᾿ ούτῆδ«· καὶ ἀνεῴχθη παραχρῆμα ἡ πύλη, καὶ εὶδῆθεν ὁ πατὴρ όίχα τῶν ἀγrέλων πρὸς τὸν ἀγαθὸν καὶ εἶδεν, »ἅ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὑς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη«. τότε λέγει αὐτῶ̣ ό ἀγαθός· »κάθου ἐκ δεξιῶν μου«.

ὁ δὲ πατὴρ λέγει πρὸς τὸν ἀγαθόν· »ἔασόν με κύριε καταστρέψαι τὸν κόσμον, ὂν πεποίηκα· τὸ πνεῦμα γάρ μου ἐνδέσεται εἰς τοὺς ἀνθρώτπους, καὶ θέλω αὐτὸ ἀπολαβεῖν«.

τότε λέγει λέγει ὁ ἀγαθός· »οὐδέν δύνασαι κακοποιῆσαι παρ᾿ ἐμοὶ γενόμενος· ἐκ κοινῆς γὰρ εύσρεστήσεως ἐποιήσατε τὸν κόσμον σύ τε καὶ ἡ Ἐδέμ. ἔασον οὖν τὴν ᾿Εδὲμ τὴν τὴν κτίσιν μέχρι βούλεται· σὺ δὲ μένε παρ’ ἐμοί«.

τότε γνοῦσα ἡ ᾿Εδὲμ ὅτι καταλέλειπται ὑπὸ τοῦ Ἐλωείμ, λυπηθεῖσα παρέστησεν αὑτῇ τοὺς έδίους ἀγγέλους καὶ εὐπρεπῶς ἐκόσμησεν έκόσμησεν εἴ πως εἰς ἐπιθυμίαν ἐλθών ὁ Ἐλωεὶμ κατέλθῃ πρὸς αὐτήν.

ὡς δὲ κρατηθείς τῷ ἀγαθῷ ὁ Ἐλωεὶμ καὶ] οὐκέτι κατῆλθε πρὸς τὴν ᾿Εδέμ. προσέταξεν ἡ ᾿Εδέμ τῇ Βάβελ, ἥτις ἐστὶν Ἀφροδίτη, μοιχείας καὶ χωρισμοὺς μάμων κατασκευάσαι ἐν ἀνθρώποις, ἵνα ὡς αὐτὴ κεχώρισται ἀπὸ τοῦ ᾿Ελωείμ, οὑτω καὶ τὸ <πνεῦμα> τοῦ Ἐλωεὶμ τὸ ὂν ἐν τοῖς χωρισμοῖς τοῖς τοιούτοις βασανίξηται λυπούμενον καὶ πάσχῃ τὰ αὐτὰ ὁποῖα καὶ ἡ Ἐδὲμ καταλελειμμέναι.