Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Μάθωμεν οὐν πρῶτον, πῶς ταύτην τὴν διδαχὴν παρὰ τῶν ἀστρολόγων εἰληφότες ἐπηρεάζουσι Χριστόν, ἐργαζόμενοι φθορὰν τοῖς ἑπομένοις αὐτοῖς ἐν τῇ τοιαύτῃ πλάνῃ. οἱ γὰρ ἀστρολόγοι ἕνα τὸν κόσμον εἰρηκότες διαιροῦσιν αὐτὸν εἰς τά ἀπλανῆ τῶν ζῳδίων μέρη δώδεκα, καὶ καλοῦσι τὸν κόσμον τῶν ζῳδίων τῶν ἀπλανῶν ἴνα κόσμον ἀπλανῆ· ἕτερον δὲ εἶναι τὸν τῶν πλανωμένων καὶ δυνά- [*](2 ὕστερον ἐροῦμεν] § 6 — 3 τριδύναμον] vgl. C. Schmidts Regieter zu den Koptisch-gnostisclieii Schriften I 381 — 6f Kol. 2, 9 ὅτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖν πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς 1, 19 ὅτι ἐν αὐτῷ εὐδόκησεν πᾶν τὸ πλήρωμα κατοικῆσαι, vgl. Vm 13, 2 — 11 ἐροῦμεν] C. 17 — —18 Joh. 8, 17 οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον, ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον κτλ. — 20 Ι Kor. 11. 32) [*](1 + τῆς Η ö. πρώτης Η Bemays: πρὸ τῆς Ρ 3 τρισώματον Η ö.: τρίσωμον Ρ 8 γάρ] δὲ Η Bemays 9 ἀγενήτου Ρ 12 ἀγενησίας Ρ 15 ἀφίεται καὶ ö.: ἀφίει καὶ Ρ, ἀφιεῖ εἰκῆ καὶ Η, ὀφιοειδῆ Bernays, ἀφίεται δίκ[Η καὶ We. 21 τὸν κόσμον τὸν ἰδικὸν Bemars εἰδικοῦ Cruice)

λαμβάνειν δὲ κόσμον ἀπὸ κόσμου δύναμίν τινα καὶ μετουσίαν, καὶ μετέχειν ἀπὸ τῶν ὑπερκειμένων τὰ ὑποκείμενα. ἵνα δὲ ἔσται τὸ λεγόμενον ἐμφανές, αὐταῖς ἐκείναις ταῖς τῶν ἀστρολόγων ἐκ μέρους χρήσομαι φωναῖς ὑπομνήσων τοὺς ἐντυγχάνοντας τὰ προειρημένα ἐν τῷ τόπῳ, οὗ ἐξεθέμεθα τὴν τῶν ἀστρολόγων πᾶσαν τέχνην.

ἃ μὲν οὖν ὡς] ἐκείνοις δοκεῖ, ἔστι τάδε· ἀπὸ τῆς τῶν ἄστρων ἀπορροίας τὰς γενέσεις τῶν ὑποκειμένων ἀποτελεῖσθαι. περιεργότερον γὰρ ἀνα- βλέφαντες εἰς τὸν οὐρανὸν οἱ Χαλδαῖοι ἔφασαν δραστικῶν μὲν αἰ τιῶν ἐπέχειν λόγον εἰς <τὸ> ἕκαστον τῶν καθ’ ἡμᾶς συμβαινόντων <ἐκβαίνειν τοὺς ἐπτὰ ἀστέρας> συνεργεῖν δὲ τὰ τῶν μέρη.

<τὸν μὲν οὖν ζῳδιακὸν κύκλον διαιροῦσιν εἰς μέρη> ἕκαστον δὲ ζῴδιον εἰς μοίρας τριάκοντα, ἑκάστην δὲ μοῖραν εἰς ἑξήκοντα λεπτά· οὕτω γὰρ καλοῦσι τὰ ἐλάχιστα καὶ τὰ ἀμερῆ.

τῶν δὲ ζῳδίων τὰ μὲν ἀρρενικὰ καλοῦσι, τὰ τὰ θηλυκά· καὶ τὰ μὲν δίσωμα, τὰ δὲ οὔ· καὶ τὰ μὲν τροπικά, τὰ δὲ στερεά. ἀρρενικὰ μὲν οὖν ἐστιν ἢ θηλυκά, ἅπερ συνεργὸν ἔχει φύσιν πρὸς ἀρρενογονίαν <ἢ Κριὸς γὰρ ἀρρενικόν ἐστι ζῴδιον, Ταῦρος δὲ θηλυκόν,

καὶ τὰ λοιπὰ κατὰ τὴν αὐτὴν ἀναλογίαν, ἃ μὲν ἀρρενικά, ἃ δὲ θηλυκά. ἀφ ὧν, οἴομια, <καὶ οἱ> Πυθαγορικοὶ κινηθέντες τὴν μὲν μονάδα προσαγορεύουσι, τὴν δὲ δυάδα θῆλυ, τὴν δὲ τριάδα πάλιν ἄρρεν· καὶ ἀναλόγως τοὺς λοιποὺς τῶν τε ἀρτίων τε] καὶ περισσῶν ἀριθμῶν.

ἔνιοι δὲ καὶ ἕκαστον ζῴδιον εἰς δωδεκατημόρια διελόντες τῇ αὐτῇ σχεδὸν ἐφόδῳ χρῶνται, οἷον ἐπὶ Κριοῦ <τὸ μὲν πρῶτον δωδεκατημόριον αὐτοῦ Κριόν τε> καλοῦσι τε> <καὶ> ἄρρεν, τὸ δὲ Ταῦρόν ἄρρεν] τε καὶ θῆλυ. τὸ δὲ τρίτον Διδύμους <τε> καὶ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων μοιρῶν δὲ ὁ αὐτὸς λόγος.

δίσωμα δὲ εἶναι λέγουσι ζῴδια <Διδύμους τε καὶ> τὸν διαμετροῦντα [*](1 8. ZU YJI 19, 2 und S. 9, 23. 35, 3 — 6 s. ο. IV 1ff — 7-S. 107, 6 Sext. Emp. Adv. math. V 4 — 11) [*](1 ὃς ἐστι μέχρι ö.: ὅ ἐστι μέρος Ρ 3 > ? We. 5 χρήσωμαι Ρ 7 ὡς > Miller 9 ἔφθασαν Ρ 10 ὑπέχειν Cruice + τὸ Sext. We. 11 #x003E; Sext. (Maury, Revue archeol. VIII 306) 12 <> Sext. Maury a. a. Ο. (Sext. § 5 — κύκλον, ὥσπερ κατηχήμεθα, διαιροῦσιν εἰς δεκαδύο ζῴδια) 14 τὰ2 > 16 στερεά Sext. Maury (p. 367): ἕτερα Ρ 17f <> Sext. Miller 20 καὶ Sext. We. οἱ Miller) 22 λοιποὺς Sext. ö.: λόγους Ρ τε > Sext. 23 δωδεκατημόρια Sext. Maury: δωδεκατημόριον Ρ 24f <> Sext. Gö. 25 λοῦσι καὶ ἄρρεν Sext. Gö.: καλοῦσιν ἄρρεν Ρ 26 ἄρρεν1 > Sext. Gö. τε ó.: > Ρ 27 δὲ1 Sext.: δὶς Ρ 28 <> Sext ön. τὸν Sext.: τὰ beste HSS des Sext.)

ἐν Κριῷ μὲν γὰρ ἐαρινὴ γίνεται τροπή, ἐν Αἰγοκέρῳ δὲ χειμερινή, ἐν Καρκίνῳ δὲ θερινή, ἐν Ζυγῷ δὲ φθινοπωρινή. ταῦτα δὲ καὶ τὸν περὶ τούτων λόγον λεπτομερῶς ἐξεθέμεθα ἐν τῇ πρὸ ταύτης βίβλῳ, ὅθεν ἔστιμαθεῖν τὸν φιλομαθῆ, ὡς οἱ τῆς Περατικῆς αἱρέσεως ἀρχηγοί, Εὐ- φράτης ὁ Περατικὸς καὶ Κέλβης ὁ Καρύστιος, μεταγαγόντες ὀνόματι μόνον διήλλαξαν, δυάμει δὲ τὰ ὅμοια ἔθεντο, καὶ αὐτοὶ τῇ τέχνῃ κατακόρως προσέχοντες.

καὶ γὰρ ὅρια τῶν ἀστέρων οἱ ἀστρολόγοι λέγουσιν, ἐν οἷς μᾶλλον δύνασθαι φάσκουσι τοὺς ἄρχοντας ἀστέρας. οἷον ἔν τισι <μὲν κακοποιοῦσιν, ἔν τισι> δὲ ἀγαθοποιοῦσιν, τινας κακοποιοὺς λέγουσι, τινὰς δὲ ἀγαθοποιούς. ἐπιβλέπειν δὲ λέγονται ἀλλήλους καὶ συμφωνεῖν ἀλλήλοις, <ὡς> οἱ κατὰ τρίγωνον τετράγωνον φαινόμενοι.

κατὰ τρίγωνον μὲν〉 οὖν σχηματίζονται ἐπιθεωροῦντες ἀλλήλους ἀστέρες, ἐπὶ τριῶν ζῳδίων ἔχοντες τὸ μεταξὺ διάλειμμα, κατὰ τετράγωνον δὲ δυεῖν. <ὂν δὲ <ὃν κεφαλῇ μὲν τὰ ὑποκείμενα μέρη πάσχειν] συμπάσχειν συμπάσχειν δὲ καὶ τοῖς ὑποκειμένοις τὴν κεφαλήν, οὕτως καὶ τοῖς ὑπερσεληναίοις τὰ ἐπίγεια. ἀλλὰ γάρ τίς ἐστι τούτων διαφορὰ καὶ ἀσυμπάθεια, ὡς μὴ μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἐχ·όντων ἕνωσιν.

ταύτην τὴν [*](7—9 vgl. ο. IV 1ff — 11 —14 vgl. Sext. V 37 (o. zu S. 32,3). 20. 14—S. 108, 5 s. S, 32, 8 —33, 7 (Sext. V 39)) [*](1f τροπικὰ Sext.: τροπικὰς Ρ 2 γιν. Sext. μεγάλας ἐμπεριποιεῖ Ρ, verb. nacli Sext. Maury p. 367 3 <τάς> τροπὰς Cruice τροπάς, οἷόν ἐστι Sext. ö.: ἄρρεν ἐστι Ρ τὰ τούτου διάμετρον Sext. 4 ἀπόκερως falsch als Text von Ρ Miller 6 τοῦτον Ρ 9 Κέλβης] vgl. zu S. 33,3 ὀνόματα? Miller 11 καὶ ö.: ἃ Ρ 13 <> Miller, vgl. Sext. ἔν τισι δὲ ἀγαθοποιοῦσιν mit Punkten umgeben 15 ὠς Η Sext. ö.: > Ρ οἳ Ρ 15f <> Sext. ö., s. zu S. 32, 9 σχηματίζονται Sext. ö.: συσχηματίζονται Ρ, in συ steckt wohl das voraufgehende οὖν 17 ἐπιθεωροῦντες Ρ: καὶ ἐπιθεωροῦσιν Sext., vgl. Η ἀστέρες Ρ: οἱ Η, ἀστέρες οἱ Sext. 17 τὸ — 18 διάλειμμα Η ö. τὸ — διάστημα Sext.): τὰ διαλείμματα Ρ 18 κατὰ Η Sext.: καὶ Ρ δυεῖν Ρ: οἱ δυεῖν Η Sext. <> ö. doch s. zu S. 32, 11 18f ἐν τῷ ἀνθρώπῳ Sext. ö.: μὲν τὰ ἄνω Ρ 19 κεφαλῇ μὲν τὰ ö.: κεφαλή, τὰ δὲ Ρ, doch s. zu Ζ. 18f, wo μὲν τὰ vielleicht Correctur zu unserer Stelle ist πάσχειν < > Gö. 19f συμπάσχει καὶ τοῖς κεφαλή Η Sext. 21 ἀλλὰ Sext. Η ö.: ἄλλη F 21f ἀσυμπάθεια Sext. ö.: συμπάθεια PH 22 ὡς ἂν Μ Sext. Η)

τέχνῃ ἔνια τῶν Περατικῶν συνταγμάτων, ἀφ’ ὧν ὑπάρξει συγκρίναντας κατανοῆσαι, πῶς οἱ Περατικοὶ λόγοι τῶν ἀστρολόγων ὁμολογουμένως εἰσίν, οὐ Χριστοῦ.