Panarion (Adversus Haereses)

67. Ἐλεύσομαι δὲ εἰς τὸν περὶ ἀναστάδεῶς σου ἐκ τοῦ πρώτου ψαλμοῦ λόγον. ὅταν γὰρ ἐξαπατήσῃς τοὺς ἀγνοοῦντας, τὸ φρόνημα ὑποβαλλόμενος, ὠ ματαιοπόνε, καὶ εἴπῃς, <ὅτι> τινὲς ἁπλουστέρων νομίζουσι τοὺς ἀσεβεῖς μὴ τεύξεσθαι ἀναστάσεως, καὶ ὓστερον δείξῃς τοὺς αὐτοὺς ἁπλουστέρους πάλιν ἐρωτωμένους ὑπὸ σοῦ ὃτι ποίου σώματος ἔσται ή ἀνάστασις καὶ ὡς ἀντεπαπορήσεις διὰ σεαυτοῦ ἐκ προσώπου τῶν ἁπλουστέρων κατὰ σὲ λεγομένων * καὶ γὰρ τοῦτο ἀνάγκη σαφῶς λέγειν), ἀγαθοὺς ἀποκαλεῖν τοὺς ἁπλου- στέρους παρὰ σοὶ λεγομένους·

οὐ <γὰρ> διὰ σεαυτοῦ ὁ λόγος οὐδὲ τῷ λόγῳ σου ἡ χάρις, ἀλλὰ τῇ ἀληθείᾳ τῇ ἀναγκαζούσῃ σε λέγειν τῶν δούλων τοῦ θεοῦ βελτιότητός τε καὶ ἀγαθότητος τεκμήρια.

καὶ γὰρ καὶ ό ἐκτὸς λέγει »ἁπλοῦς ό μῦθος τῆς ἀληθείας«. ἁπλοῦς δὲ εἰώθαμεν τοὺς ἀκάκους λέγειν, οἷς ἔπαινος παρὰ τῷ σωτῆρι ἐμ- φέρεται ἐν πολλοῖς τόποις, <ὡς> τῷ »γίνεσθε άκέραιοι ὡς περιστεραί« καὶ τῷ »ἄφετε τὰ παιδία ἐλθεῖν πρός με· τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν‘, τουτέστι τῶν ἁπλουστάτων.

ἀπεκρίθησαν δέ σοι οἱ ἁπλούστεροι, ὡς λέγεις, τούτου τοῦ σώματος οὑ περικείμεθα εἶναι τὴν ἀνάστασιν. ἀνταπορούμενοι δὲ ὑπὸ σοῦ καὶ ἐρωτώμενοι· ὃλου ἢ μέρους; αὐτοὶ ἀνταποκρίνονται λέγοντες ὃτι ὃλου τοῦ σώματος.

σοῦ δὲ κατὰ τὴν μέθοδον τῆς σου πολλῆς πολλῆς ρίας φάσκοντος, μηδὲν τοῦτο δύνασθαι διὰ τὰ ἐκ τῶν σωμάτων ἐκρεύσαντα αἳματά τε καὶ σάρκας καὶ τρίχας καὶ τὰ ἄλλα τὰ διὰ πτυέλων ἐξ ἡμῶν ῥέοντα καὶ μυκτήρων καὶ σκυβάλων, πολλή σου [*](2-4 Psal. 57,5f — 9 vgl. oben S.419,5ff — 21 Matth.10,16 — 22 Matth. 19,14) [*](Μ U (bis ἀναστάσεως Z. 11; das Folgende bis S. 510, 18 ἔφης ἀνατραπήσῃ ist durch Blattausfall verloren gegangen)) [*](2 κωφευούσης + <αὐτοῖς>? * 3 <κωφῆς> * 4 φαρμάκου U | φαρμακευομένη MU 6 οὐ) * 8f σου ἐκ τοῦ πρώτου <U 10 > * 12 δείξῃς *] δείξη M 14 * etwa <ποιούμενος αὐτῶν ἀναγκάζῃ> * 16 <γὰρ> * 21 <ὡς> *] τὸ M 22 τῷ 27 σου 2 *] ἐκ M 30 ἐξ ἡμῶν *] ἐξημερῶν M | πολλή *] Πολλῆς M)

ἀλλὰ καὶ ἀφ᾿ ἡμῶν τῶν σμικρῶν όλίγα ἀκούσῃ. πᾶν γὰρ ἀεὶ τὸ ζητούμενον καθαρώτατον ζητεῖται, τὰ δὲ περιττὰ ἐκ τοῦ καθαροῦ ἀποβαλλόμενα ἀκαταζήτητά ἐστιν.

τὸ γὰρ ἱμάτιόν ἐστιν ὃλον, ἐξότε τῆς ὑφῆς ἔσχεν τὴν ἱστουργίαν, καὶ αὐτὸ μέν ἐστι τὸ ἀπὸ τοῦ ἱστοῦ τεμνόμενον, οὔτε <τινὸς> προστιθεμένου οὔτε ἀφαιρουμένου. κναφεῖ δὲ διδόμενον οὐχ ἡσσόνως παρὰ τοῦ κναφέως ἀπαιτηθήσεται, ἀλλὰ παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ κναφέως τελειότατόν ἐστι κομιζόμενον·

ὡς δῆλον πᾶσι καθέστηκεν ὡς αὐτὸ μέν ἐστιν ἐν τελειότητι, οὐδὲν δὲ μεῖον σῶμα γεγένηται πλὴν τῆς τῶν ῥύπων ἀποβολῆς καὶ τῆς άκαθαρσίας· καὶ οὐ πάντως που ἐπειδὴ τὸν ῥύπον ἀπέβαλεν, τούτου ἓνεκα μετὰ τοῦ ῥύπου ἀπαιτηθήσεται παρ᾿ ἡμῶν ὁ τεχνίτης, ἀλλὰ αὐτὸ τὸ ἱμάτιον σῷον καὶ ὑγιὲς καὶ καθαρώτατον.

ἓτερον δὲ πάλιν ὑπόδειγμα· παρὰ σοὶ μὲν γὰρ περὶ τῶν ἐκκρινομένων διὰ φλεβοτομιῶν καὶ νοσημάτων καὶ σκυβάλων καὶ ἐκκρίσεως πτυέλων τε καὶ μυκτήρων τὸ ζήτημα παρηνέχθη, ἀπ αὐτῶν δὲ ὡν ἔφης ἀνατραπήσῃ.

οὐ μόνον γὰρ τοῦτό ἐστιν ἐν ἐν σώματι, ἀλλὰ καὶ κνώδαλα ἐξ ἡμῶν φύεται ὡς εἰπεῖν, φθεῖρες καὶ κόνεις, οὔτε ἐκτὸς τοῦ σώματος ὄντα οὔτε ἀπὸ τοῦ σώματος λογιζόμενα.

καὶ οὐδείς ποτε ἐπεζήτησε κόνιν τὴν ἐκ τοῦ σώματος ἐκκριθεῖσαν εἰς περιποίησιν, ἀλλὰ μᾶλλον εἰς ἀναίρεσιν οὐδὲ φθεῖρα τὴν ἐξ αὐτῆς τῆς σαρκὸς γεγενημένην, οὐδὲ ζημίαν τὴν ταύτης ἀπώλειαν ἠγήσαιτό τις.

> τὰ ἀφ᾿ ἡμῶν ῥυέντα, εἰ καὶ † οὓτως ὑπάρχει κατὰ τὸν σοῦ λόγον, οὐ μωρῶς παρ᾿ ἡμῶν ζητηθήσεται οὐδὲ θεὸς ταῦτα εἰς ἡμῶν σύστασιν ἀγάγοι, ἀλλὰ δίκην ῥύπου ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἱματίου ὑπάρχοντος, ἀπ᾿ αὐτοῦ δὲ δι᾿ εὐκοσμίαν ἀποβληθέντος ἐν εευτέρῳ καταλείψειεν, ἐκεῖνο δὲ σαφῶς τὸ ἐντελὲς ἱμάτιον μήτε λεῖπον μήτε περιττὸν τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι τῆς τέχνης ό δημιουργὸς ἀγάγοι πάντα γὰρ αὐτῷ δυνατά.

εἰ δὲ οὐχ οὓτως ἦν, ὠ τὰς [*](M U (von Ζ. 18 οὐ μόνον an)) [*](3 vor Μεθόδιος + καὶ M 4 ἀκούσει M 7 <τινὸς> * 8 προστιθέμενον M | ἀφαιρουμένου *| ἀφαιρούμενον M | οὐκ M | ἡσσόνως *] ἦσσον ὡς M 11 f τῆς τῶν ῥύπων ἀποβολῆς καὶ τῆς *] τῶν ῥύπων καὶ τῆς ἀποβολῆς τῆς M 21 κόνιν] κοινωνεῖν Μ 22 φθεῖραν M διαφθορὰν U 23 τῆς >U 24 ἡγήσοιτο M | τις >M | <οὕτως καὶ> * | † οὓτως] vielleicht πολλαχῶς * 26 ἀγάην M ἀγάγοί U 27 ἀπολυθέντος M 28 εὐτελὲς M 30 δυνατά Dind.] δύναται M δυνατεῖ U | ὠ] ὡς U)

αὐτὸς γὰρ εὐθὺς διελέγχων σου τὸν τρόπον φάσκει λέγων ὃτι »ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν μόνος μένει· ἐὰν δὲ πέσῃ καὶ ἀποθάνῃ, πολλοὺς κόκκους φέρει«.

καὶ τίνα ἄρα ἔλεγε κόκκον; παντί τῳ σαφές ἐστι καὶ ὡμολόγηται παντὶ τῷ κόσμῳ ὅτι περὶ ἐαυτοῦ ἔλεγε, τουτέστιν περὶ τοῦ σώματος τῆς σαρκὸς τῆς ἁγίας ἡς ἀπὸ Μαρίας εἴληφε καὶ ὃλης αὐτοῦ τῆς ἐναθρωπήσεως.

τὸ δὲ πεσεῖν καὶ ἀποθνεῖν, ὡς λέγει ὅπου τὸ πτῶμα, ἐκεῖ συναχθήσονται οἱ ἀετοί‘, περὶ τῆς αὐτοῦ τριημέρου τοῦ σώματος κοιμήσεως ἔλεγεν, ὡς καὶ αὐτὸς ὀμολογήσεις· ἡ γὰρ αὐτοῦ ἀκοίμητος ἄπτωτος ἀκράτητος ἄτρεπτος.

ἀπέθανε τοίνυν ὁ κόκκος τοῦ σίτου καὶ ἀνέστη. ὅλος οὖν ό κόκκος ἀνέστη ἢ λεῖμμα αὐτοῦ; ἀνέστη ἄλλος κόκκος παρὰ τὸν ὄντα ἢ αὐτὸς ὁ ὤν εἰς τὸ εἶναι; * τὸ διὰ τοῦ Ιωσὴφ κεκηδευμένον ἐν σινδόνι καὶ ἐν μνήματι καινῷ τεθὲν ἀνέστη, πάντως ὅτι οὐκ ἀρνήσῃ.

τίνα τοίνυν εὐηγγελίζοντο ἐγηγέρθαι οἱ ἄγγελοι ταῖς γυναιξίν; ὥς φασι »τίνα ζητεῖτε; Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖον; ἀνέστη, οὐκ ἔστιν ὡδε. δεῦτε, ἔδετε τὸν τόπον‘. ὡσεὶ ἔλεγε· δεῦτε, ἔδετε τὸν τόπον καὶ συνετίσατε τὸν Ὠριγένην, ὅτι οὐκ ἔνι λεῖμμα κείμενον ἐνταῦθα, ἀλλὰ ὃλον ἀνέστη.

καὶ ὅπως γνῷς ὅτι ανέστη, ἀνέστη, > »ἀνέστη, οὐκ ἔστιν ὡδε«, ἴνα ἀποκρούσῃ σου τὴν φλυαρίαν, ὃτι λεῖμμα αὐτοῦ οὐκ ἐγκατελείφθη, ἀλλ᾿ αὐτὸ τὸ ἡλωθένν, αὐτὸ τὸ νυχθὲν τῇ λόγχῃ, αὐτὸ τὸ κρατηθὲν ὑπὸ τῶν Φαρισαίων, αὐτὸ τὸ ἐμπτυσθὲν <ἀνέστη>.