Panarion (Adversus Haereses)

62. Οὖ δὴ καὶ κάριν ὁ ἀπόστολος εὔχεται ῥυθῆναι, θάνατον αὐτὸ καὶ ὄλεθρον εἶναι ήγούμενος, ὥσπερ δὴ καὶ ὁ προφήτης »ἀπὸ τῶν κρυφίων μου« λέγων »καθάρισόν με«.

αὐτὰ γοῦν τὰ ῥήματα τοῦτο παρίστησιν »συνήδομαι γὰρ τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω« λέγοντος »ἄνθρωπον, βλέπω Τε ἒτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας, τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου. ταλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος, τίς με ῥύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου«;

οὐ τὸ σῶμα θάνατον ἀποφηνάμενος, ἀλλὰ τὸν νόμμον τῆς ἁμαρτίας τὸν ἐν τοῖς μέλεοι <τοῦ σώματος> διὰ τῆς παραβάσεως ἐν ήμῖν ἐμφωλεύοντα καὶ πρὸς θάνατον ἀεὶ ἀεὶ τῆς ἀδικίας τὴν ψυχὴν ἐμφαντάζοντα.

ἐπιφέρει γοῦν εὐθέως, ἀμέλει διαλυόμενος ἀπὸ κποίου θανάτου ἐγλίχετο ῥυσθῆναι καὶ τίς αὐτὸν ό ῥυόμενος ἦι· »χάρις τῷ [*](9 Psal. 18, 13 — –15 öm. 7, —24 –24 19 Röm. 7) [*](M U S Phot.) [*](1 τῇ <U | ύπάρχοντος] ἐπιτυγχάνοντος U 2 ὡς <S; lies σαφῶς? * | ἐν ήμῖν αὐτοῖς U ύαυτοῖς ήημῖν Phot. uns in ihnen S 3 καὶ] aber S | μὲν] μέλλῃ Phot. | φύσει <S 3 f γενηθῆναι Phot. 4 τὸ χεπιρον] das öse u. Feindselige S 5 πλεονάσαν — αγαθῷ <S | ὃ ἀντιστρατεύεσθαι — ἀγαθῷ <Phot. | ὃ] τὸ U | τῷ] τὸ M 6 παντοδαπὰς] πᾶς M örige S | ό ἄνθρπος hinter κείρονας Phot. 6f καὶ λογισμοὺς χείρονας <S 9 εἶναι <SPhot. | ό προφήτης] David S 10 λέγων] sprach S hinter με Phot. | γοῦν] γὰρ U οὐν Phot. | ῥήματα] ῥητὰ U | τοῦτο] diese (zu ῥήματα gezogen) S | παρίστησιν] συνιστῶσι Phot. 11 ἄνθρωπον λέγοντος U 12 δ’ Phot. | ἐν τοῖς μέλεσί μου <U | ἐν <u. ἀντιστρατευόμενον vor τοῖς μέλεσί μου Phot. 13 καὶ <S 14 ῥύσηται M 16 τῆς ἁμαρτίας] des Todes S | τοῦ < Bonwetsch nach S 17 ἐμφολεύοντα M 17f τὴν ψυχὴν<M 18 ἐπιφέρει . . . διαλυόμενος] ügend. . . macht er deutlich S | εὐθέως ἀμέλει <S | διαλεγόμενος MU 18 f ἀπὸ ποίου] ὁποίου U Phot. 19 ἐγλίχετο] will S | ῥυόμενος + von ihm S | ἦν] <M. ist S | χάρις + δὲ Phot. | χάρις τῷ] εὐχαριστῶ Μ)

τί δὲ καὶ ὁ ἀπόστολος ὅλως, ὠς διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ δυνάμενος ἐκ τοῦ θανάτου ὑπὸ θεοῦ ἐλευθερωθῆναι τούτου ἐφθέγγετο, ὁπότε πᾶσι καὶ πρὸ τοῦ τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν εἰς τὸν κόσμον συνέβαινε θνῄσκειν;

ἐρρύοντο γὰρ χωριζόμενοι πάντες τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἀπὸ τοῦ βίου τούτου ἐξοδον, ἀλλὰ καὶ ὡσαύτως δὲ πᾶσαι αἱ ψυχαί, [καὶ] αἱ τῶν ἀπίστων καὶ πιστῶν καὶ τῶν ἀδίκων καὶ δικαίων, ἐχωριζοντο τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς.

τί οὖν ὁ ἀπόστολος πλέον παρὰ τοὺς ἄλλους λαβεῖν τοὺς ἐν ἀπιστίᾳ διατρίψαντας ἐσπούδαζεν; ἢ διὰ τί ῥυσθῆναι ἀπὸ τοῦ σώματος ηὔχετο, ὃ καὶ εἰ μὴ ἤθελε, πάντως ἂν συνέβαινεν αὐτῷ, καθάπερ δὴ καὶ πᾶσι κεῖται τὸ τελευτῆσαι καὶ χωρισθῆναι τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἀπὸ τῶν σωμάτων, εἴ γε θάνατον τὸ σῶμα τῆς ψυχῆς ὑπετίθετο;

ὥστε οὐ τὸ σῶμα τοῦτο, ὦ Ἀγλαοφῶν, θάνατον, ἀλλὰ τὴν ἁμαρτίαν τὴν κατοικήσασαν <ἔνδον> διὰ τῆς ἐπιθυμίας ἐν τῷ σώματι λέγει, ἧς ὁ θεὸς αὐτὸν διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ἐρρύσατο.

»ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσεν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου«, ὅπως »ὁ ἐγείρας Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν διὰ τὸ ἐνοικοῦν αὐτοῦ πνεῦμα ἐν ἡμῖν ζωοποιήσῃ καὶ τὰ θνητὰ σώματα ἡμῶν«,

»τῆς ἁμαρτίας τῆς ἐν τῷ σώματι κατακριθείσης« πρὸς ἀναίρεσιν, »ἵνα τὸ δικαίωμα τοῦ« [*](18—20 Röm. 8, 2 — 20 f Röm. 8, 11 — 21 f Röm. 8, 3 f) [*](MUS Phot.) [*](1 θεῷ + spricht er S | διὰ τοῦ Ἰησοῦ Phot. | προσεκτέον] wir verstehen S | γὰρ ὅτι] δὲ Phot. | τοῦτο < S | ὦ < Μ 2 ὡς ὑπειλήφατε] wie du verstanden S 3 παράδοξον Phot. 3 f ἢ πλέον < Phot. 4 ἀπὸ τῆς Χριστοῦ παρουσίας U 5 δυναμούμενος Phot. | ἐκ < Phot. 6 τούτου * nach S] τοῦτο MU | ὑπεφθέγγετο U 7 ἐλθεῖν εἰς τὸν κόσμον] Parusie S 7—15 ἐρρύοντο — ὑπετίθετο < Phot. 7 ἐρύοντο MU | γὰρ < S 8 πάντες < S | τούτου * nach S| ταύτην MU 9 [καὶ]* nach S | ἀπίστων u. πιστῶν vertauscht S | πισταὶ M 10 καὶ1 < S 10 f κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς] am Ende des Lebens S 11 τοὺς ἄλλους < S 12 ἐν ἀπιστίᾳ διατρίψαντας] die Ungläubigen S | ἢ < S 13 εἰ < U 13—15 συνέβαινεν αὐτῶ — ὑπετίθετο] im Sterben entfliehen sollte S 17 <ἔνδον> * nach S | ἧς] aus welchem (auf θάνατον bezogen) S | αὐτὸν < S 18 ἐρύσατο M | τῆς ζωῆς τοῦ πνεύματος Phot. 19 ἡμᾶς] mich 20 f ὅπως ὁ — ἐν ἡμῖν] u. bald darauf S 21 ζωοποιήσει MU | σώματα < M 22 σώματι + ἡμῶν U | δικαίωμα] Reinigung S)

ἐν ᾦ ἠσθένει« ύπὸ τῆς ἐπιθυμίας ήττώμενον τῆς ἐγκειμένης ἐν τῷ σώματι, ὁ θεὸς ἀνερρώσατο, πέμψας τὸν υίὸν ἑαυτοῦ, τὴν όμοίαν τῇ σαρκὶ τῆς άμαρτίας ἀνειληφότα ἀληθείᾳ γὰρ καὶ οὐ δοκήσει ἦν ὃ ἐφάνη),

ἵνα τῆς άμαρτίας κατακεκριμένης πρὸς ἀναίρεσιν »εἰς τὶ« μηκέτι »καρποφορησαι« ἐν τῇ σαρκὶ τὸ ζικαίμα τοῦ φυσικοῦ νόμου πληρωθῇ, πλεονασαν τῇ ὑπακοῇ τοῖς μὴ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σαρκὸς περιπατοοῦσιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ πνεύματος καὶ τὴν ύφήγησιν.

»ό γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς«, ὃ δή ἐστι τὸ εὐαγγέλιον, ἔτερος ὤν τῶν προειρημένων νόμων, διὰ τοῦ κηρύγματος πρὸς ύπακοὴν τεθεὶς καὶ αφεσιν άμαρτημάτων, »ἠλευθέρωσεν ήμᾶς ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἀμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου«, νικήσας ἐκ παντὸς τὴν άμαρτίαν βασιλεύουσαν τῆς σαρκός.

Ἅ μὲν οὖν δὴ προβάλλονται καὶ ἐκ τῶν τοῦ ἀποστόλου ῥητῶν, οὐκ ὀρθῶς αὐτὰ ἐξηγούμενοι, σαφηνίσας ἔφην, ὦ θεόφιλε· τρέψομαι δὲ καὶ πρὸς τὰ ἕτερα, ἐάνπερ τὸν βοηθήσοντα ήμῖν πρὸς τὴν διέζοδον εὕρωμεν τοῦ λόγου.

ἄπορα γὰρ καὶ οὐ πάνυ ῥᾀδια πρὸς καθαίρεσιν τὰ τὰ διὸ καὶ ὀκνηρότερον αὐτῶν ἅπτομαι, μακρὰν καὶ χαλεπὴν αὐτῶν όρῶν τὴν ἀπόδειξιν ἐσομένην, ἐὰν μή τις ἡμᾶς αὔρα συνέσεως ἄφνω ἐξ οὐρανονοῦ καταπνεύσασα καθάπερ ἐν μέσῳ νηχομένους πελάγει εἰς ὅρμον τινὰ ἀκύμονα καὶ ἀπόδειξιν ἀποκαταστήσῃ ἀσφαλεστέραν.

[ΕΩΔ ΩΔΕ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΙΟΥ.]