Panarion (Adversus Haereses)
Epiphanius
Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.
23. Ἄρα οὖν, ἵνα δὴ με κα μᾶλλον ἐπαινεσῃς, εἶ δεσμὸς τὸ σῶμα καθ’ ὁμᾶς δοκεῖ, οὐ δὐναται κακίας υπαίτιον εἶναι νομίζεσθαι τῇ ψυχῇ, καὶ ἀδικίας ἔτι, ἀλλὰ σωφροσύνης ἀντιστρόφως καὶ παιδείας.
ὧδε δὲ σκόπει· οὔτω γὰρ ἂν μᾶλλον ἀκολουθήσειας. ποῖ ἄγομεν τοὺς τὰ κάμνοντας; οὐ παρὰ τοὺς ἰατρούς; Δῆλον, ἔφη.
Ποῖ δὲ τοὺς ἁμαρτάνοντας; οὐ παρὰ τοὺς δικαστάς;
Ἀνάγκη.
Οὐκοῦν δίκην ὧν ἔδρασαν δώσοντας, ἔφην, δικαίως;
Ναί.
Τὸ δὲ δίκαιον πάγκαλον;
Ὡμολόγει.
Ὁ δὲ δικαίως κρίνων καλῶς ποιεῖ· δικαίως γὰρ κρίνει;
Συνέφη.
Τὸ Τε καλὸν ὠφέλιμον;
Φαίνεται.
Ὠφελοῦνται ἄρα οἶ κρινόμενοι. ἀναιρεῖται γὰρ αὐτῶν ταῖς βασάνοις ἡ πονηρία κωλυομένη, καθάπερ καὶ πρὸς τῶν ἰατρῶν τομαῖς καὶ φαρμάκοις αἱ νόσοι. τὸ γὰρ ἀδικοῦντα διδόναι δίκην ἐπανορθοῦσθαι τὴν ψυχήν ἐστι, τὴν μεγάλην νὀσον ἀδικίαν ἀποβάλλοντα.
Ὡμολόγει.
Τί δὲ ; οὐ κατὰ ἀναλογίαν τῶν ἀμαρτηθέντων τὰς κολάσεις τοῖς κολαζομένοις ζομένοις δικαίως προσφέρεσθαι ψῂς, καθάπερ καὶ τοῖς ἰατρευομένοις κατὰ ἀναλογίαν τῶν τραυμάτων τὰς χειρουργίας;
Ἐπένευσεν.
[*](M U S)[*](1 ἀεὶ < S Ι παρεμπίπτον MU Ι ζόφος < S Ι ζοφοῖ < πον M Ι μὲν < U 3 ἡμῶν x003C; M Ι ὡς ἔφης < S 4 ὄψεως] Augen S Ι ἡ διὰ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων die übrigen Sinne S 7 δεσμὸς + rfer Seele S 9 καὶ ἀδικίας ἔτι < S 10 ὅποι M Ι τὰ σώματα < S ἴφη < S 13 δὲ < S 15 δίκην < S Ι ἔφην < S καλόν U 18 ὁμολόγει M ὁμολογεῖ U 19 δὲ < S Ι δικαίως γὰρ κρίνει < 20 συνέφη] auch ich sage es S 24 κωλυομένη < S 26 τὴν μεγάλην < S 27 ὁμολόγει U < S 28 f τοῖς κολαζομένοις δικαἰως < 8)Οὐκοῦν ὁ μὲν δράσας ἄξια θανάτου τιμᾶται θανάτῳ τὴν δίκην, ὁ δὲ πληγῶν πληγαῖς, ὁ δὲ δεσμῶν δεμοῖς;
Ὠμολόγει.
Ζημιοῦται δὲ ὁ ὀφλήσας, ἔφην, δεσμοῖς ἢ πληγαῖς ἢ ἄλλῃ τινὶ τοιαύτῃ τιμωρίᾳ, ὅπως παύσηται μεταγνοὺς τοῦ ἀδικεῖν, ξύλον καθάπερ διεστραμμένον βασάνοις εὐθυνόμενος;
Ἀληθέστατα, ἔφη, λέγεις.
Τιμωρεῖται γὰρ αὐτὸν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἐγκλήματος ἕνεκα ὁ δικαστής, ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος, ὅπως μὴ καὶ αὖθις ποιήσῃ τοῦτο.
Δῆλον, ἔφη.
Ὁ γὰρ δεσμὸς αὐτῷ δῆλον ὡς τὴν πρὸς τὸ ἀδικεῖν ὁρμὴν ἀναιρεῖ, μὴ ἐπιτρέπων ποιεῖν ἃ θέλει.
Αληθές.
Οὐκοῦν εἴργεται τοῦ ἁμαρτάνειν, τῶν δεσμῶν μὴ ἐώντων ἐλευθεριάζοντα χρῆσθαι ταῖς ἡδοναῖς, ἀλλὰ συστελλόντων καὶ τὸ δίκαιον διδασκόντων τιμᾶν ἔστ’ ἂν αὐτὸς μάθῃ νουθετούμενος σωφρονεῖν.
Φαίνεται, ἔλη.
Οὐδὲ τοίνυν παραίτιος ὁ δεσμὸς γίγνεται τοῦ πλημμελεῖν.
Ἔιοκε.
Σωφρονίζει γὰρ καὶ ποιεῖ δικαιοτέρους ἀλεξιφάρμακον ὢν Ι ψυχῆς, αὐστρὸν μὲν καὶ δηκτικόν, ἀλλ’ ἰατικόν.
Δῆλον, ἔλη.
Τί γάρ; φέρε, ἐξετάζωμεν πάλιν τὰ ἔμπροσθε. οὐ δεσμὸν τὸ σῶμα διὰ τὴν παράβασιν δέδωκας εἶvαι τῆς ψυχῆς;
Καὶ δίδωμι, ἔφη.
[*](M U S)[*](1 θανάτου vor δράσας U Ι ἄξια θανάτου] Handlungen des Todes S 2 πλη. γῶν] πλήττων M 3 ὁμολόγει U < S 4 ὁ < Μ 4f ἔφην — 4 τοιαύτῃ < M 5 ὅπως — τοῦ ἀδικεῖν] der Besserung halber S 6 x003C; S Ι εὐθυνόμενος] gerade gemacht gebessert wird (auf ξύλον bezogen) S 7 ἔφη x003C; S 8 f ἕνεκα ὁ δικαστής < S 9 μὴ καὶ] καὶ μὴ M Ι ποιῆ U 11 ὡς x003C; S Ι τὸν πρὸς τὸ] τὴν τὴν τὸ M 15 f ἀλλὰ συστελλόντων — σωφρονεῖν x003C; S 16 αὐτὸς *] αὐτὸ MU 17 φαίνεται ἔφη] auch ich sage es S 18 οὔτε MU Ι παραίτιον M Ι γίνεται M 19 vor ἔοικέ + ὡς U 20 καὶ ποιεῖ — ὢν ὤν ψυχῆς < S Ι δικαιοτέρους 21 δεκτικὸν U Ι ἀλλὰ U 22 ἔφη] Ja, ich sage es S 23 φέρε + γὰρ U Ι ἐξετάζομεν M 24 διὰ τὴν παράβασιν < S 25 καὶ] Ja 8)Ἀμαρτάωειν δὲ ψυχὴν μετὰ μετὰ σώματος, εἴπερ τὸ μοιχᾶσθαι. φονεύειν τε καὶ ἀσεβεῖν ἁμαρτία σοι δοκεῖ, ἃ μετὰ τοῦ σώμᾳτος ἡ ψυχὴ ποιεῖ;
Ἐπένευσεν.
Ἀλλὰ τὸν δεσμώτην ὡμολογήσαμεν μὴ δύνασθαι ἀδικεῖν;
Ὠμολογήσαμεν, ἔφη.
Κωλύεσθαι δὲ ἀλγμνόμενον ὑπὸ τῶν δεσμῶν;
Ναί.
Ἐπένευσεν.
Ἀλλὰ ἁμαρτάνομεν ὄντες ἐν σαρκί, ὁμοδοξούσης ἡμῖν εἰς τοῦτο τῆς σαρκός;
Ἀμαρτάνομεν, ἔφη.
Ὀ δὲ οὐ δύναται ἁμαρτάνειν;
Καὶ ἐνταῦθα ἐπένευσεν.
Ἄγχεται γάρ;
Μὴ ἐώμενος ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ;
Ἀλλὰ τὸ μὲν σῶμα πρὸς τὸ ἁμαρτῆσαι συνεργόν;
Ναί.
Εἴργει δὲ ὁ δεσμός;
Οὐκ ἄρα τὸ σῶμα δεσμός, οὔτε κατὰ σὲ οὔτε κατὰ κατὰ ἄλλον, ἔφην, ὦ Ἀλγαοφῶν,ἀλλὰ πρὸς ἑκάτερον τῇ ψυχῇ συνεργόν, εἴτε πρὸς τὸ ἀγαθὸν εἴτε πρὸς τὸ κακόν.
Συνεχώρει.