Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

4. Καὶ πάλιν περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος »ἐὰν ἀπέλθω, ἐκεῖνος ἔρχεται, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας«. πολὺ δὲ σαφέστατόν ἐστι τοῦτο τό »ἐγὼ ὑπάγω καὶ ἐκεῖνος ἔρχεται«. οὐκ εἶπεν »ἐγὼ ὑπάγω καὶ ἐγὼ ἔρχομαι«, ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ »ἐγώ« καί »έκείνος« ἐσήμανεν ἐνυπόστατον τὸν υἱόν, ἐνυπόστατον τὸ ἄγιον πνεῦμα.

καὶ πάλιν »τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας τὸ ἐκ τοῦ πατρὸς ἐκπορευόμενον καὶ ἐκ τοῦ έμοῦ λαμβάνον«, ἴνα δείξῃ ένυπόστατον τὸν πατέρα, ἐνυπόστατον τὸν υἱὸν καὶ ἐνυπόστατον τὸ ἄγιον πνεῦμα.

καὶ πάλιν δὲ ἐπὶ τοῦ Ἰορδάνου ἄνωθεν ὁ πατὴρ ἐλάλει, υἱὸς δὲ ἐν Ἰορδάνῃ κατήρχετο, τὸ δὲ πνεῦμα μεσαίτατον ἐν εἴδει περιστερᾶς ἐφαίνετο καὶ ἦλθεν ἐπ᾿ αὐτόν, καίτοι γε τοῦ πνεύματος μὴ φορέσαντος σάρκα μήτε ένδυσαμένου μένου σῶμα.

διὰ δὲ τὸ μὴ ηομίζεσθαι συναλοιφὴν εἶναι πρὸς τὸν [*](3 Joh. 17, 5 — 6 Matth. 17, 5 — 9ff vgl. Hippolyt c. Noët. 7; S. 48, 27 ff Lagarde ἐὰν δὲ λέγῃ· αὐτὸς εἶπεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἔν ἐσμεν«, ἐφιτανέτω τὸν νοῦν καὶ μανθανέτω ὅτι οὐκ εἶπεν ὄτι ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἔν εἴμν,ἀλλὰ ἔν ἐσμεν· τὸ γάρ »ἐσμέν« οὐκ ἐφ᾿ ἑνὸς λέγεται — 10 Joh. 10, 30 — 14 Joh. 16, 7. 13 — 16ff vgl. Ancortus c. 81, 9; I 102, 16ff — 18 Joh. 15, 26; 16, 13. 14 — 21ff vgl. Ancoratus c. 81, 7; I 102, 6ff c. 117, 3; I 145, 8ff — 22 vgl. Matth. 3, 13ff) [*](1 f μὲν φωνὴ U 2 δείκνυσι *] δεικνύουσα Μ U 3 f ἐν τῇ δόξῃ ᾖ] ἐν ἦ δόξη U 6 τόπῳ + <φησίν>?* | vor οὖτος + ὄτι U 7 ἀκούετε U 9 τῷ *] τὸ M U | αευ 2 <Μ 12 τοῦ 1 ] αὐτοῦ Μ | »ὁ« καὶ τοῦ <Μ 15 πολὺ] ποῦ Μ 18 τὸν <Μ 19 καὶ <U 20 λαμβάνον *] λήψεται Μ U | τὸν πατέρα ἐνυπόστατον Μ | vor ἐνυπόστατον 2 + καὶ Μ 21 καὶ 2 < U 24 γε < Μ | μήτε *] μὴ Μ U 25 συναλοιφὴν *] συναληφὴν Μ συναλιφὴν U)

349
υἱόνκ, τὸ ἅγιον πνεῦμα σχηματίζεται ἐν εἴδει περιστερᾶς διὰ τὸ ἀπτάνεσθαι φύσει ἐνυπόστεατον τὸ πνεῦμα.

πόθεν δὲ ἀλλαχόθεν οὐκ ἔχομεν δεῖξαι κατὰ τούτων τῶν τὴν φρενοβλάβειαν ἑαυτοῖς ἐγκισσώντων; εἰ μὲν γὰρ ἀληθεύει ἠ αὐτῶν διάνοια καὶ ὁ λόγος ὁ ἕωλος καὶ μὴ ἔχων σύστασιν μήτε δύναμιν μήτε συνέσεως λογισμὸν ἤ ἔμφασιν, ἄρα γοῦν ἐκβλητίαι εἰσὶν αἱ γραφαί, αἱ πάντηῃ μὲν πατέρα πατέρα γινώσκουσαι καὶ υἱὸν υἱὸν καὶ ἅγιον πνεῦμα ἅγιον πνεῦμα.

Ἀλλὰ τί φάσκεις, ὦ οὗτος; μὴ πολυθεΐαν ἡγήσοιντο οἱ τὸ σέβας ἀληθινῶς τῇ τριάδι ποσφέροντες, οἵτινές εἰσιν υἱοὶ τῆς ἀληθείας καὶ τῆς μόνης ἀποστολικῆς καὶ καθολικῆς ἐκκλησίας; καὶ οὐχ οὕτως.

τίς γὰρ οὐκ ἐρεῖ ἕνα θεὸν εἶναι τῆς ἀληθείας, πατέρα παντοκράτορα, ἐξ οὗπερ ὀ μονογενὴς υἱὸς ἐν ἀληθείᾳ θεὸς Λόγος, ἐνυπόστατος Λόγος, γεγεννημέιος ἀηλθινῶς ἐξ αὐτοῦ ἀνάρχως καὶ ἀχρόξνως;

διὸ ἕνα θεὸν ἀσφαλῶς κηρύττει ἡ ἐκκλησία, πατέρα καὶ υἱόν· διότι »ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ ἐν ἐμοί, καὶ οἱ δύο ἕν ἐσμεν«, τουτέστιν μία θεότης καὶ ἓν θέλημα καὶ μία κυριότης.

ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ πατρὸς καὶ τὸ πνεῦμα ἐκπορεύεται, ἐνυπόστατον ὂν καὶ ἐν ἀληθείᾳ τέλειον, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας, τὸ φωτίζον τὰ πάντα, τὸ ἐκ τοῦ υἱοῦ λαμβάνον, τὸ πνεῦμα τοῦ πατρός. τὸ πενῦμα τοῦ Χριστοῦ.

διὸ μίαν θεότητα οἶδεν ἡ ἐκκλησία· εἷς θεὸς ὁ τῆς ἀηλθείας πατήρ, πατὴρ τελείος ἐνυπόστατος καὶ υἱὸς υἱὸς τέλειος ἐνυπόστατος καὶ ἅγιον πνεῦμα ἅγιον πνεῦμα τέλειον ἐνυπόστατον, μία θεότης καὶ δεσποτεία μία κυριότης.

διὸ πανταχοῦ σαφῶς κεκηρύχασιν αἰ θεῖαι γραφαὶ ἕνα θεόν, τουτέστιν τριάδα ὀμοούσιον, ἀεὶ οὖσαν τῆς αὐτῆς θεότητος, τῆς αὐτῆς κυριότητος.

καὶ διέπεσεν ἐκ πανταχόθεν ὀ τῆς ἀνοησίας σου λόγος, ὦ Νόητε. τοίνυν φωνάς, σκοπῖν ἐξ ὑπαρχῆς χρὴ καὶ οὕτως τὰ αὐτοῦ κεφάλαια ἀνατρέπειν.

[*](15 Joh. 14, 10; 10, 30 — JOh. 15, 26; 13 — Joh. 15, 26 M U)[*](1 υἱὸν + ἤτοι Μ 3 τῶν < Μ 3 f ἐνκισσόντων Μ ἐγικσσησάντων U 6 οὖν U | ἔκβλητοι Μ 8 ἠγήσοιντο von erster Hand am Rand statt ἡγήσονται im text U 10 ἀποστολικῆς καὶ < U 11 οὐκ ἐρεῖ] οὐ χαίρει U 12 ἀληθείᾳ + <γεγέννηται>?* 18 τὸ πνεῦμα *] πνεῦμα τὸ Μ U 19 λαμβάνον + τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας U 21 καὶ υἱὸς — ἐνυπόστατος < U 22 ἅγιον πνεῦμα < U 21 καὶ υἱὸς — ἐνυπόστατος < U 22 ἅγιον πνεῦμα 26 ἀνόητε U 27 ἀντιθέτως] ἀντὶ δὲ τῶν Μ | προειρημένου + νοῦ Μ | ψωνὰς + <ταττομένων>?* 28 αὐτὰ U)
350