Panarion (Adversus Haereses)
Epiphanius
Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.
30. διὸ καὶ ἐν πολλοῖς τόποις ἄχρι τῆς δεῦτο τουτὶ γίνεται διὰ τὸ τότε γεγενημένον θεοσήμειον εἰς μαρτύριον τοῖς ἀπιστοῦσιν, ὡς μαρτυροῦσιν ἐν πολλοῖς τόποις τηγαί τε καὶ ποταμοὶ εἰς οἶνον ματαβαλλόμενοι·
Κιβύρης μὲν τῆς πόλεως τῆς Καρίας ἡ πηγή, καθ᾿ ἣν ἤντλησαν ὥραν οἱ διάκονοι καὶ εἶπεν »δότε τῷ ἀρχιτρικλίνῳ«· μαρτυρεῖ δὲ καὶ ἡ ἐν Γεράσῃ τῆς Ἀραβίας πηγὴ ὡσαύτως· αὐτοὶ <γὰρ ἡμεῖς> πεπώκαμεν ἀπὸ τὴς Κιβθρ<ικ>ῆς, ἡμέτεροι δὲ ἀδελφοῖ ἀπὸ τῆς ἐν Γεράσῃ πηγῆς τῆς ἐν τῷ μαρτυρίῶ.
πολλοὶ δὲ καὶ ἐν Αἰυύπτῳ περὶ τοῦ Νείλου τοῦτο μαρτυροῦσι. διόπερ ἐν τῇ ἑνδεκάτῃ τοῦ Τθβὶ κατ᾿ Αἰγυπτίους πάντες ὑδρεύονται ὕδωρ καὶ ἀποτιθέασιν ἐν αὐτῇ τῇ Αἰγύπτῳ καὶ ἐν πολλαῖς πατρίσιν.
[*](1 Weish. Sal. 7,2 — 7f vgl. diodor bibl. hist. III 66, 2; s. 375, 3ff Vogel καὶ Τήιοι μὲν τεκμήριον φέρουσι τῆς παρ᾿ αὐτοῖς γενέσεως τοῦ θεοῦ τὸ μέχρι τοῦ νῦν τεταγμένοις χρόνοις ἐν τῇ πόλει πηγὴν αὐτομάτως ἐκ τῆς γῆς οἴνου ῥεῖν εὐωδίᾳ διαφέροντος Plinius nat. hist. II 103; S. 219, 7ff Mayhoff Lyncestis aqua quae vocatur acidula vini modo temulentow facit; item in Paphlagonia et in agro Caleno. Andro in insula templo Liberi patris fontem nonis Ianuariis semper vini saporem fundere Mucianus ter consul credit. dies Θεοδαίσα εοδαίσια vo0catur Pausanias descr. Garec. VI 26, 2; S. 165,27ff Spiro λέγουσι δὲ καὶ οἱ Ἄωδριοι παρὰ ἔτος σφίσιν ἐσ τοῦ Διονυσίου τὴν ἑορτὴν ῥεῖν οἶνοναὐτόματον ἐκ τοῦ ἱεροῦ — 11 Joh. 2,8 — 15 f zu dem Wasserschöpfen vgl. Plutarch de Is. et Osir. c. 12; 355E ἔνιοι δὲ Παμύλην τινὰ λέγουσιν ἐν Θήβαις ὑδρευόμενον ἐκ τοῦ ἱεροῦτοῦ Διὸς φωνὴν ἀκοῦσαι διακελευομένην ἀνειπεῖν μετὰ βοῆς, ὅτι μέγας βασιλεὺς εὐεργέτης Ὅσιρις γέγονε c. 39; 366F τὴν ἱερὰν κίστην οἱ στολισταὶ καὶ οἱ ἱερεῖς ἐκφέρουσι χρυσοῦν ἐντὸς ἔχουσαν κιβώτιον, εἰς ὃ ποτίμου λαβόντες ὕδατος ἐγχέουσι καὶ γίγνεται κραυγὴ τῶν παρόντων ὡς εὑρημένου τοῦ Οσίριδος; andrerseits Chrysostomus de bapt. 2; Migne 49, 366 διά τοι τοῦτο καὶ ἐν μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην (Epiphanien) ἅπαντες ὑδρευσάμενοι οἴκαδε τὰ νάματα ἀποτίθενται καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον φυλάττουσιν Antoninus Placent. c. 11; S. 167, 7ff Geyer)[*](M U)[*](1 τὸ] τῶ M | τῷ < U 3 <δέδεικται ὅτι τῇ> * ἔνσαρκος] ἐν σαρκὶ U 7 τουτὶ] τοῦτο M | διὰ < U 7f τότε τὸ γενόμενον U 11 διάκονοι] μαθηταὶ M | ἀρχιτρικλίνῳ + <εἰς οἶνον μεταβάλλεται> ?* 12f ὡσαύτως. αὐτοὶ <γὰρ> *] ὡς αὐτοὶ M ὡσαύτως U 13 Κιβυρ<ικ>ῆς * | ἡμέτεροι δὲ] καὶ ἡμέτεροι M 14 vor πολλοὶ + καὶ U 15 τοῦτο] ταῦτὸ?* | τοῦ2 < U)οὕτως γὰρ εὑρίσκεται μετὰ τὴν δωδεκάτην Ἀθύρ, ἀπελθόντος καὶ πειρασθέντος τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ ἐλθόντος εἰς Ναζαρὲτ καὶ μείναντος ὡσεὶ ἑβδομάδας δύο καὶ ἡμέρας τρεῖς, κατελθεῖν ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην διατελέσαι τε πρώτην καὶ δευτέραν ἡμέαν καὶ ἀνακάμψαι εἰς Ναζαρὲτ καὶ μεῖναι ὡσαύτως πρώτην καὶ δευτέραν ἡμέραν καὶ ἐξελθεῖν τῇ
τρίτῃ ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας, ὡς πληροῦσθαι τὰς πάσας ἡμέρας ξݲ ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος, τεσσαράκοντα μὲν τοῦ πειρασμοῦ καὶ τὰς εἰς ναζαρὲτ δύο ἑβδομάδας <καὶ δύο ἡμέρας> καὶ τὰς ἄλλας δύο, καὶ τῇ τρίτῃ τὸ σημεῖον τοῦ ὕδατος ἐν τῷ γάμῳ γεγενῆσθαι.
μετέπειτα ἡκέναι αὐτὸν ἐν Καφαρναοὺμ καὶ ἐργάσασθαι ἕτερα, ὡς ἔφαμεν πολλάκις, καὶ πάλιν εἰς Ναζαρὲτ ἀνελθόνα ἀναγνῶναι τὸ βιβλίον Ἠσαΐου τοῦ προφήτου. διὸ λέγουσι »ποίησον καὶ ὧδε σημεῖα ὅσα ἠκούσαμενν ἐν Καφαρναούμ σε πεποιηκέναι«·
ὕστερον δὲ πάλιν ἐλθόντα αὐτὸν εἰ καφαρναοὺμ ἐκεῖθεν διαβῆναι ἐπὶ τὴν λίμνην εἴτ᾿ οὖν θάλασσαν Γεννησαρέθ, τέλεόν <τε> τοῦς περὶ Πέτρον ἐκλελέχθαι καὶ οὕτως ἐκεῖθεν συνάψαι τὴν πᾶσαν τοῦ κηρύγματος τελείωσιν.
κατὰ γὰρ την ἀκολουθίαν, ὡς ἔφαμεν,μετὰ τὰς μݲ <ἡμέρας> και τὰς ἅλλας δύο ἑβδομάδας καὶ δύο ἡμέρας τὰς <ἐν Ναζαρὲτ> πρὸς Ἰωάννην ἐγένετο πρώτην ἡμέρανκαὶ τὴν αὔριιον· <ἀπ᾿> αὐτοῦ δὲ ἀνακάμψαντος Ναζαρὲτ καὶ μείναντος ἀπὸ ὥρας δεκάτης ἄχρι ἑσπέρας, τῇ δὲ ἄλλῃ ἡμέρᾳ ἐξελθόντος καὶ συναντή- [*](1ff vgl. c. 16, 1ff; S. 270, 14ff c. 21, 10; S. 280, 4ff c. 28. 3ff; S. 299, 11ff — 3ff ἑβδομάδας δύο καὶ ἡμέρας τρεῖς] oben c. 16, 3; s. 271, 6 hieß es αἱ δύο ἑβδομάδες μικρῷ πλέον καὶ ἡμέραι δύο, so auch nachher wieder Z. 18: δύο ist genauer, andernfalls stimmt die Rechnung nicht — 13 Luk. 4, 23) [*](M U (bis Z. 2)) [*](1 οὕτως] αὐτῶ M 2—S. 303,3 in U stark verkürzt zu: ἐλθόντος καὶ ἐκλεξαμένου τινὰς τῶν αὐτοῦ μαθητῶνκαὶ ἐναρξαμένου μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας τοῆ πειρασμοῦ κηρύττεινκαὶ αὐτοῦ κατελθόντος εἰς τὸν Ἰορδάνην καὶ συναντήσαντος τοῖς περὶ ναθαναὴλ καὶ παραλαβόντος αὐτοὺς ὅτε ἔμειναν παρ᾿ Γαλιλαίαν εὐθὺς διὰ τὰς πρότερον δύο ἡμέρας τὰς εἰρημένας ἔφη τὸ εὐαγγέλιον τῆ τρίτη ἡμέρα κτἑ. 2 Ναζαρὲθ M 3 κατελθεῖν*] κατελθὼν M 5 Ναζαρὲθ M 15 γενηαρὲτ M | <τε> *, vgl. zu Z. 3 11 Ναζαρὲθ M 15 γενησαρὲτ M | <τε> 18 <ἡμέρας> Dind. 19 <ἐν Ναζαρὲτ> * | Ναζαρὲθ M)
λοιπὸν τὸ ἀμετάστατον τῆς ἀκριβείας τὸ εὐαγγέλιον δείκνυσιν διὰ τὰς πρύτας δύο, ἃς ἐλθὼν ἔμεινεν, <λέγον> »τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ γάμος ἐγένετο ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας«, ὅπερ σύμβολον ἦν τῆς ἐκκλησίας· ἐν γὰρ τῇ
τρίτῃ ἡμέρᾳ τῆς ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς αὐτοῦ πραγματείας, ἧς † ἐν τῇ γῇ ἐποίησε μετὰ τὸ πάθος, ἀναστὰς γάμον συνῆπτε τῇ Κανᾷ· Κανᾶ γὰρ ἑρμηνός·
ἡ κτησαμένη. τίς δέ ἐστιν ἡ κτησαμένη ἀλλ᾿ ἢ ἡ κληρονόμος περὶ ἧς ὁ ψαλμῳδὸς ἐν τῷ πέμπτῳ ψαλμῷ ἔλεγεν »ὑπὲρ τῆς κληρονομούσης« καὶ τὰ ἑξῆς; γάμος γὰρ ὡς ἀληθῶς οῠτος εὐλογημένος, ἀπὸ τοῦ τύπου ἐκείνου λαβὼν τὴν πρόφασιν.
ἐκεῖ μὲν γὰρ γάμος ἦν αἰσθητὸς ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας καὶ ὕδωρ ἀληθῶς οἶνος γεγονός· καὶ ἐκλήθη κατὰ δύο τρόπους, ἵνα τὸ ὑδαρὲς τῶν ἐν τῷ κόσμῳ ἐκβαχευομένων ἐπιστύψῃ <διὰ> τοῦ γάμου εἰς σωφροσύνην καὶ εἰς σεμνότητα, καὶ ἵνα τὸ λεῖπον ἐπιδιορθώσηται εἰ εὐφρασίαν <διὰ> τοῦ λυσιπόνου οἴνου καὶ τῆς χάριτος,
ἵνα κατὰ πάντα τρόπον ἀποφράξῃ τὰ στόματα τῶν κατὰ τοῦ † κυρίου ἐπεγειρομένων καὶ ἵνα δείξῃ ὅτι αὐτὸς θεός ἐστι σὺν πατρὶ καὶ ἁγίῳ πνεύματι αὐτοῦ, τὸ ὕδωρ τῇ ἀμπέλῳ παρέχων χροΐζων <τε> αὐτὸ ἐνν αὐτῇ εἰς οἶνον εἰς εὐφρασίαν ἀνθρώπων. ἐν ἄλλῳ δὲ τόπῳ μακρότερον περὶ τούτων διηγησάμεθα, ἐνταῦθα δὲ ὡς ἐν παρεκβάσει διέδραμον τὸν λόγον.
ὅμως δύο Πάσχα μὲν μετὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ κηρύγματος ὁ σωτὴρ ποιεῖται καὶ τῷ τρίτῳ πάσχει, ὠς πληροῦσθαι τὰ ἤδη μοι κατὰ λεπτὸν εἰρημένα περὶ ἡμερῶν καὶ μηνῶν καὶ ὑπατειῶν. καὶ πανταχόθεν διέπεσεν τούτων πεπλανημένος ὁ λόγος, τῶν εὐαγγελίων συνῳδὰ πρὸς ἄλληλα [*](3 Joh. 2,1 — 5 vgl. Matth. 12,40 — 6 vgl. Origenes in Joh. XIII 57; S. 288,8ff Preuschen τῇ Κανᾶ ταύτῃ ἐπιδημεῖ βεβαιῶν ἑαυτῷ κτῆσιν τῶν ἀπὸ ταύτης τῆς γῆς πιστευόντων εἰς τὸν πατέρα δι᾿ αὐτοῦ ebda XIII 62; S. 294, 28 u. 295,7 — 8 Psal. 5 Überschrift — 19 vgl. Ancoratus c. 66,2ff; I 79,19ff) [*](M U ) [*](2 τὸ εὐαγγέλιον *] τοῦ εὐαγγελίου M 2 δείκνυσιν *] διηγεῖται M 3 <λέγον> * |τῇ].ἔτι M 5 † ἐν τῇ γῇ] lies wohl ἐν τῶ ἅιδῃ *; gemeint sind die „drei Tage und drei Nächte“ von der Kreuzigung bis zur Auferstehung, vgl. die Berechnung in der Didaskalie V 14,9ff; S. 274,7ff Funk 7 ἢ < U 9 οὗτος ὡς ἀληθῶς U 11 γεγονὼς M 12 καὶ < M; lies καὶ ἐκλήθη <Ἰησοῦς εἰς τὸν γάμον· ἐκλήθη δὲ>?* |τῷ < M 13 ἐκβαχευομένων] ἀναστρεφομένων M | <διὰ> * 14 ἐπιδιορθώσεται U | <διὰ> 15 ἀποφράζη M φράξη U 16 † κυρίου] νόμου κυρίου U; lies wohl γάμου * 17 τῶ ἁγίω αὐτοῦ πνεύματι U 18 <τε> U * | εἰς2] καὶ U 19 διηγησόμεθα U 20 διέδραμα M 24 ὁ περὶ τούτων πεπλανημένος λόγος U)