Panarion (Adversus Haereses)

9. Ἡ δὲ ἁγία ἐκκλησία καὶ παρθενίαν δοξάζει καὶ μονότητα καὶ ἁγνείαν καὶ χηροσύνην ἐπαινεῖ καὶ γάμον σεμνὸν τιμᾷ καὶ δέχεται, πορνείαν δὲ καὶ μοιχείαν καὶ ἀσέλγειαν ἀπαγορεύει,

ὅθεν ἰδεῖν ἔστιν [*](6 Act. 10, 14 — Act. 21, 10ff; vgl. Eusebius h. e. V 17,3; S. 470, 14 Schwartz — 10 Act. 11, 27f — 12f Act. 11,28 — 14 (I Tim. 4, 1) II Tim. 3, 1; vgl. die zu S. 220, 4 angeführte Stelle aus Tertullian — 16 I Tim. 4, 1 — 21 ff vgl. haer.) [*](M U) [*](1 οἱ *] καὶ M U, [καὶ] Dind. 4 οὗτος U 8 φησιν < Μ | οὗτος] οὕτως τὸν ἄνδρα U 9 αὐτὸν καὶ ἀποίσουσιν < U 12 ἀληθινοὺς U 17 <πνεύμασι>* 19 ἡμῖν < Μ | <λαμβάνουσιν>* 20 <τοῖτο>* | ἡμῖν beidemale U | τοὺς ὁμοίους ἡμῖν Μ 21 <δῆλον>* | πλέους U | τὸ] τοῦ U 23 οὐκ U 24 ταῦτα] τὰ U <τὰ>* | τοῦ κυρίου] Χριστοῦ M )

ἔφην γὰρ ἄνω ὡς ἀπὸ τοῦ ἁγιωτάτου ἀποστόλου προείρηται καὶ πάλιν ἐρῶ, ὅτι ἀσφαλιζόμενος ἡμᾶς καῖ τὸν χαρακτῆρα τῆς ἁγίας ἐκκλησίας διαιρῶν ἀπὸ τῆς τῶν αἱρέσεων πλάνης ἔφη, ὡς τολμηρῶς τὰ ἐκ θεοῦ καλῶς τεταγμένα ἀπαγορεύοντες νομοθετοῦσι, φήσας περὶ τῶν κωλυόντων γαμεῖν καὶ ἀπέχεσθαι βρωμάτων.

καὶ γὰρ συμμετρίᾳ τινὶ * ὁ θεὸς Λόγος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ φήσας »θέλεις τέλειος γενέσθαι;«, συγγνωμονῶν τῇ τῶν ἀνθρώπων πλάσει καὶ ἀσθενείᾳ χαίρει μὲν ἐπὶ τοῖς τὰ δοκίμια τῆς θεοσεβείας δυναμένοις ἐνδείκυνσθαι καὶ παρθενίαν ἀσκεῖν αἱρουμένοις καὶ ἁγνείαν καὶ ἐγκράτειαν, τὴν δὲ μονογαμίαν τιμᾷ·

εἰ καὶ μάλιστα τὰ χαρίσματα τῆς ἱερωσύνης διὰ τῶν ἀπὸ μονογαμίας ἐγκρατευομένων καὶ τῶν ἐν παρθενίᾳ διατελούντων τῷ κόσμῳ προδιετύπου, ὡς καὶ οἱ αὐτοῦ ἀπόστολοι τὸν ἐκκλησιαστικὸν κανόνα τῆς ἱερωσύνης εὐτάκτως καὶ ὁσίως διετάξαντο.

εἰ δέ τις κατὰ ἀσθένειαν ἐπιδεηθείη μετὰ τὴν τελευτὴν τῆς ἰδίας γαμετῆς συναφθῆναι δευτέρῳ γάρῳ, οὐκ ἀπαγορεύει τοῦτο ὁ κανὼν τῆς ἀληθείας, τουτέστιν τὸν μὴ ὄντα ἱερέα.

οὗτοι δὲ κωλύουσι κατὰ τὸ εἰρημένον »κωλυόντων γαμεῖν«· ἐκβάλλουσι γὰρ τὸν δευτέρῳ γάμῳ συναφθέντα καὶ ἀναγκάζουσι μὴ δευτέρῳ γάμῳ συνάπτεσθαι.

ἡμεῖς δὲ οὐκ ἀνάγκην ἐπιτιθέαμεν, ἀλλὰ παραινοῦμεν μετὰ συμβου- [*](9 Matth. 19, 21 — 15 vgl. Didaskalia II 2, 2; S. 34,1 Fun,k (S. 14,16f Flemming-Achelis) — 19ff vgl. Apollonius bei Eusebius V 18, 2; S. 472, 19 Schwartz οὗτός ἐστιν ὁ διδάξας λύσεις γάμων Tertullian de pudic. 1; S. 222, 1ff Reifferscheid nobis . . . nec secundas quidem post fidem nuptias permittitur nosse . . . ideo durissime nos infamantes (lies: nos infamant <quod sequent>es) paracletum disciplinae enormitate digamos foris sistimus de monogamia 1 unum matrimonium novimus sicut unum deum 14 noxa prophetia (sc. abstulit) secundum matrimonium adv. Marc. I 29 Hieronymus ep. 41, 3, 1; S. 313, 10f illi in tantum scelerata putant iterata coniugia ut quicunque hoc fecerit adulter habeatur — 20 I tim. 4,3) [*](M U) [*](2 <ὡς> * | δοκιμασθέντα U; δοκιμάσαντα + <δύνασθαι>? * 3 ἀνάντου διακειμένης *] ἀνάντη διακειμένης U ἀντιδιακειμένης Μ 4 ἀπὸ] ἐκ Μ | ἁγίου U 8 τῶν] τινῶν U 9 * <χρώμενος> * 10 εὐγνωμονῶν Μ 11 καὶ < U 14 ἐγκρατευσαμένων U 15 τῷ κόσμῳ *] κοσμήσας M U | προετύπου U 18 f hinter τοῦτο (Ζ. 18) ist vielleicht <ποιῆσαι> einzuschieben; ἀπαγορεύειν τινά τι ist auch in dieser nachlässigen Anknüpfung schwer erträglich)

ὁ γὰρ ἅγιος λόγος πάντῃ ἐκήρυξε τὴν ἀσθένειαν τῶν ἀσθενούντων βαστάζειν, ὡς καὶ ὁ ἅγιος ἀπόστολος εὐθὺς εὑρεθήσεται λέγων καὶ ἐλέγχων τοὺς τοιούτους * μὴ ὄντας τοῦ αὐτοῦ χαρίσματος ὅτι »νεωτέρας χήρας παραιτοῦ·

μετὰ γὰρ τὸ καταστρηνιάσαι τοῦ Χριστοῦ γαμεῖν θέλουσιν, ἔχουσαι τὸ κρίμα, ὅτι τὴν πρώτην πίστιν ἠθέτησαν«. αἱ γὰρ ἐπαγγειλάμεναι καὶ ἀθετήσασαι ἔχουσι κρίμα, αἱ δὲ μὴ ἐπαγγειλάμεναι, ἀλλὰ συναφθεῖσαι δι᾿ ἀσθένειαν κρίμα οὐχ ἕξουσιν. εἰ δὲ κρίμα ἔμελλον ἔχειν, πῶς ἔλεγε »γαμείτωσαν, οἰκοδεσποτείτωσαν;«