Panarion (Adversus Haereses)

9. Ἴνα δὲ μὴ ἀβασάνιστα ᾖ τὰ τρία σου λεξείδια, ἃ δὴ πρὸς Φλώραν τὸ γύναιον ἐπιστέλλων ἐκομπάσω, <ὡ> Πτολεμαῖε ἀεὶ αἱ ὀφιώδεις διδασκαλίαι γυναικάρια σεσωρευμένα ἁμαρτίαις ἀπατῶσι, κατὰ τὸν τοῦ ἀποστόλου γόγον), καὶ] αὐτὰς δὴ τὰς λέξεις καιρίως ἐνταῦθα παραθέμενος, καὶ τὴν αὐτῶν ἀνατροπήν, ἀναγκαίαν οὐσαν εἰς τὸ μὴ καταλειφθῆναι ῥίζαν τῆς ζιζανιώδους σου σπορᾶς, ἑξῆς ἀκολούθως ποιήσομαι.

Φάσκεις γάρ, ὦ οὗτος, τὸν νόμον τριχῆ διῃρῆσθαι καὶ τὸ μὲν ἔχειν τι ἐκ τοῦ θεοῦ, τὸ δὲ ἐκ Μωυσέως, τὸ δὲ ἐκ τῶν πρεσβυτέρων.

καὶ ὅτι μὲν <ὅπερ> ἐκ τῶν πρεσβυτέρων οἴει γεγραμμένον οὐκ ἔχεις που ἀποδεῖξαι, τοῦτό ἐστι σῆλον. οὐδαμοῦ γὰρ ἐν νόμῳ ἐμφέρονται αἱ τῶν πρεσβυτέρων παραδόσεις. ἀλλὰ ἀγνοῶν καὶ τὰς βίβλους καὶ τὴν ἀλήθειαν φαντάζῃ συκοφαντῶν καὶ τὰς ἀκολουθίας † ἀγνοῶν ἑκάστης ἀκριβοῦς εἰδήσεως.

αἱ γὰρ παραθόσεις τῶν πρεσβυτέρων δευτερώσεις παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις λέγονται. εἰσὶ δὲ αὗται τέσσαρες· μία μὲν ἡ εἰς ὄνομα Μωυσέως φερομένη, δευτέρα δὲ ἡ τοῦ καλουμένου Ραββὶ Ἀκίβα, τρίτη Ἀδδᾶ ἤτοι Ἰούδα, τετάρτη τῶν υἱῶν [*](8 τῶν ἑτέρων, gemeint sind die ächstfolgenden äresen — 13 f vgl. II Tim. 3, 6 — 25 ff vgl. zu haer. 15, 2, 1; S. 209, 29 ff V M) [*](1 > * | Δία|||, ν wegradiert Vcorr Δίαν Μ 2 κακίας ist, als Genitiv ßt, unanstößig 5f καὶ τῶν — ἔλεγχον < M 6 vor ἤδη ein Ycorr 13 ἐκομπάσω, α auf Rasur Vcorr | <ὧ> U | ἀεὶ] ἅ δεῖ M 15 κα] 16 παραθέμενος *] παραθήσομαι VM 18 ποιήσο|||ναο, ο aus ω V 19 τὸ] τὸ|||, ν wegradiert Vcorr 21 <ὅπερ> * 24 † ἀγνοῶν] vom Abschreiber Z. 23 wiederholt; lies wohl ἀλλοιῶν *)

δεῖξαι ἐν ταῖς πέντε βιβλοις τῆς πεντατεύχου καὶ θεοῦ νομοθεσίας ὅτι ἐρρήθη ὁ λόγος ὁ παρὰ τῷ σωτῆρι εἰρημένος > ἐρεῖ τῷ πατρὶ αὐτοῦ κορβὰν ὅ ἐστι δῶρον, οὐκ ὠφεληθήσεταί τι ἐξ αὐτοῦ‘;

ἀλλὰ οὐχ ἔχεις δεῖξαι. ἄρα γοῦν ἐξέπεσέ σου ὁ λόγος, τοῦ ῥήματος οὐσαμοῦ ἐν τῇ πεντατεύχῳ ἐμφερομένου.

καὶ μάτην τὴν ὑπὸ σοῦ ἠπατημένην Φλώραν ἀφάντασας τὰ δὲ ὑπὸ Μωυσέως * οὐκ ἐκτὸς τοῦ θεοῦ καὶ αὐτὰ ἐνομοθετήθη, άλλὰ ἐκ τοῦ θεοῦ διὰ Μωυσέως, ὅ καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς τοῦ σωτῆρος ἐπικρίσεως δείκνυται. αὐτὰς γὰρ ἄς παρή- γαγες μαρτυρίας κατὰ σαυτοῦ ἐπισυνήγαγες.

φάσκει γὰρ ὁ κύριος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ ὅτι »Μωυσῆς ἔγραψεν κατὰ τὴν σκληροκαρδίαν ὺμῶν«. ὄ δὲ ἔγραψε Μωυσῆς οὐκ ἐκτὸς βουλήσεως θεοῦ ἔγραψεν, άλλ᾿ ἐκ πνεύματος ἁγίου ἐνομοθέτησε.

γέγει γὰρ ὁ κύριος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ »ὅ ὁ θεὸς αυνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω«. καὶ πῶς συνέζευξεν, διεξῆλθεν * τὸ ῥῆμα ἵνα μάθωμεν λέγων »ἀντὶ τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ κολλήδήσεται τῇ γυναικὶ αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν«.

εἶτα ἐπιφέρει λέγων »ὅ οὖν ὁ θεὸς συνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω«· καίτοι γε οὐδαμοῦ τοῦ κυρίου τοῦτο εἰρηκότος, ὁπηνίκα τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔαν ἔπλασεν ἢ μόνον »ποιήσωμεν αὐτῷ κατ᾿ αὐτὸν βοηθόν«.

ἀλλὰ τοῦτο ὑπὸ τοῦ Ἀδὰμ εἴρηται, ὅτε ἀνέστη ἐκ τοῦ ὕπνου καὶ εἶπεν »τοῦτο τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστῶν μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου· αὕτη κληθήσεται γθνὴ ὄτι ἐκ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἐλήφθη αὕτη«· εἶτά φησιν »ἀντὶ τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ, καὶ κολληθήσεται τῇ γυαικὶ αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν‘.

οὐ τοῦ θεοῦ τοίνυν τοῦτο εἰπόντος, τοῦ δὲ Ἀδὰμ εἰρηκότος, τοῦ κυρίου δὲ ἐπιμαρτυροῦντος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ θεοῦ εἶναι τὸ ῥῆμα τὸ διὰ τοῦ Ἀδὰμ εἰρημένον, ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ὑποδέσεως ἔδειξεν, ὅτι ἐκεῖ μὲν Ἀδὰμ εἴρηκεν θεοῦ δὲ βουλήσει ἐφθέγ- γετο καὶ ὼδε ὁ Μωυσῆς ἐνομοθέτησεν θεοῦ αὐτῷ καταγγείλαντος τὴν νομοθεσίαν. καὶ αὑται μὲν ἤδη αἱ δύο σου λέξεις διέπεσον, καὶ [*](3 Mark. 7, 11 — 11 Matth. 19, 8 — 14 Matth. 19, 6 — 15 Matth. 19, 5 — 20 Gen. 2, 18 — 22 Gen. 2, 23 — 24 Gen. 2, 24 V Μ S (Ss) Ausgg. 7 * <νομοθετηθέντα> * 15 * etwa <συνιστάνων> 16 αὐτοῦ2 < M 18 ὅ οἶν nachgetragen V corr 29 βουλήσει *] ι aus ει Vcorr βούλησις M)

καὶ ὅτι μὲν νομοθεσία θεοῦ ἔστιν, τοῦτο δῆλον. πανταχοῦ δὲ θεὸς νομοθετεῖ τὰ μὲν εἰς χρόνους, τὰ δὲ εἰς τύπους, τὰ δὲ εἰς άποκάλυψιν τῶν μελλόντων ἔσεσθαι ἀγαθῶν, ὦν ἐλθὼν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἔδειξε τὴν πλήρωσιν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ.