Panarion (Adversus Haereses)

5. Παρὰ φρονίμοις, παρὰ δὲ ψυχικοῖς, παρὰ δὲ σαρκικοῖς, παρὰ δὲ κοσμικοῖς παρὰ δὲ τῷ Μεγέθει * νοῦς ἀκατάργητος τοῖς ἀκαταργήτοις χαίρειν.

Ἀνονομάστων ἐγὼ καὶ ἀρρήτων καὶ ὐπερουρανίων μνείαν ποιοῦμαι μυστηρίων πρὸς ὑμᾶς, οὔτε ἀρχαῖς οὔτε ἐξουσίαις οὔτε ὑποταγαῖς οὔτε πάσῃ συγχύσει περινοηθῆναι δυναμέ΄νων, μόνῃ δὲ τῇ τοῦ Ἀτρέπτου ἐννοίᾳ πεφανερωμένων.

ὅτε γὰρ > ἀρχῆς ὁ Αὐτοπάτωρ αὐτὸς ἐν ἐαυτῷ περιεῖχε τὰ πάντα, ὄντα ἐν ἑαυτῷ ἐν ἀγνωσίᾳ, ὃν καλοῦσί τινες Αἰῶνα ἀγήρατον ἀεὶ νεάζοντα, ἀρρενόθηλυν, ὃς πάντοτε περιέχει τὰ πάντα καὶ οὐκ ἐνπερειέχεται, τότε ἡ ἐν αὐτῷ Ἔννοια ἠθέλησεν —

ἐχείνη, ἣν τινες Ἔν- [*](5 ff vgl. Ο. Dibelius, Ζ. neutest. Wiss. 9 (1908) S. 329ff — Im Unterscliied von Dibelius halte ich das für eine der ältesten Urkunden des Der monistische Grundzug des ursprünglichen Valentinianismus tritt darin deutlich hervor wie in dem Gedicht bei Hippolyt refut. YI 36, 7; S. 167, 17ff Wendland. Am bezeichnendsten ist die Rolle, die die Σιγὴ (u. der Βυθὸς selbst) spielt; sie deckt sich z. T. mit derjenigen, die sonst der Achamoth zugewiesen wird. Damit hängt es zusammen, ß die Σοφία hier nicht am ß der steht. — Zur Form vgl. das Gesicht Valentins Hippolyt refut. VI 42, 2; * S. 173, 22 Wendland, die Offenbarungen der Σιγὴ an ’cus Irenaeus I 14, 1ff; I 128 ff Harvey, insbesondere auch I 14, 6; I 140 (= Hippolyt refut. VI 47, 4 S. 179, 12 Wendland) τὸν γὰρ τέλειον νοῦν, ἐπιστάμενον τὸν τῶν ἓξ ἀριθμόν, . . . φανερῶσαι τοῖς υἱοῖς τοῦ φωτὸς τὴν . . . δι’ αὐτοῦ ἐπιγενομένην ἀναγέννησιν u. Tertullian adv. Valent. 4 si aliquid novi adstruxerint, revelaiionem statim appeUant pracsumpiionem et charisma ingenium — 6 Μέγεθος als valentinianischer Ausdruck (jedoch nicht überall im selben Sinn gebraucht), vgl. ßer S. 391, 2. 4. 5 Irenaeus adv. haer. (1 1, 1; I 9 Harvey I, 2, 1; 1 13 I 2, 2f; I 15) 1 13, 3; 1 118 1 13, 6 I 124 1 14, 7; I 141 1 21, 4; 1 186 Herakleon bei Origenes in Joh. VI 198; S. 148, 10 Preuschen — 12 zu ἀρρενόθηλυν vgl. Irenaeus adv. haer. I 11, 5; I 107 f Harvey καὶ γὰρ περὶ αὐτοῦ τοῦ Βυθοῦ πολλαὶ καὶ διάφοροι γνῶμαι παρ᾿ αὐτοῖς . . . δὲ ἀρρενόθηλυν αὐτὸν λέγουσιν εἶναι, ἑρμαφροδίτου φύσιν αὐτῷ περιάπτοντες V M) [*](2 βίβλων M | * >* 3 παρ’ αὐτοῖς] κατ᾿ αὐτῶν Μ 5f παρὰ δὲ σαρκικοῖς — κοσμικοῖς < M 6 * etwa > * | ἀκατάργητος < M | τοῖς] νοῖς Reitzenstein, Die hell. Mysterienrell. S. 134 7 ο aus ω V ἀνωνομάστων M 9 τρεπτοῦ M 10 ὅτι M | s > *] > Pet 1 3 ἐμπεριέχεται, μ aus ν Vcorr ἐνπεριέεται M | ἐκείνη * Dibelius] ἐκείνην VM)

ὡς οὖν προεῖπον, ἠ ἄφθαρτος > αἰώνια βουληθεῖσα δεσμὰ ῥῆξαι ἐθήλυνε τὸ Μέγεθος ἐπ᾿ ὀρέξει ἀναπαύσεως αὐτοῦ. καὶ αὕτη μιγεῖσα ἀνέδειξε τὸν Πατέρα τῆς ἀληθείας, ὃν οἰκείως οἱ τέλειοι Ἀνθρωπον ὠνόμασαν, ὅτι ἦι ἀντίτυπος τοῦ προόντος Ἀγεννήτου.

μετὰ τοῦτο δὲ ἡ Σιγή, φυσικὴν ἐνότητα Φωτὸς προενεγκαμένη σὺν τῷ Ἀνθρώπῳ ἦν δὲ αὐτῶν ἡ συνέλευσις τὸ θέλειν), καὶ] ἀναδείκνυσι τὴν Ἀλήθειαν. Ἀλήθεια δὲ ὐπὸ τῶν τελείων οἰκείως ὠνομάσθη, ὅτι ἀληθῶς ὁμοία ἦν τῇ ἐαυτῆς μητρὶ Σιγῇ, τῆς Σιγῆς τοῦτο βουληθείσης, ἀπομερισμὸν φύτων τοῦ τε ἄρρενος καὶ τῆς θηλείας ἴσον εἶναι, ὅπως δι᾿ ἑαυτῶν καὶ ἡ ἐν αὐτοῖς * φανερωθῇ τοῖς ἐξ αὐτῶν ἐν αὐτῷ] εἰς αἰσθη- [*](1 ff vgl. Irenaeus adv. haer. I 1, 1; I 8f Harvey συνυπάρχειν δ’ αὐτῷ καὶ Ἔννοιαν, ἣν δὴ καὶ Χάριν καὶ Σιγὴν ὀνομάζουσιν u. dazu 113,2; 1 116 u. I 13, 3; 1 118 μεταδοῦναί σοι θέλω τῆς ἐμῆς Χάριτος . . . . ὁ δὲ τόπος τοῦ Μεγέθους ἐν ἡμῖν ἐστι . . . ἰδοὺ ἡ Χάρις κατῆλθεν ἐπί σε — 3 zu ἐνθύμησις vgl. Exe. ex Theod. 7, Iff; III 108, Iff Stählin ἄγνωστος οὖν ὁ πατὴρ ὢν γνωσθῆναι τοῖς αἰῶσισ καὶ διὰ τῆς ἐνθυμήσεως τῆς ἑαυτοῦ, ὡς ἂν ἑαυτὸν ἐγνωκώς, πνεῦμα γνώσεως οὔσης προέβαλε τὸν Μονογενῆ· γέγονεν οὖν καὶ ὁ ἀπὸ γνώσεως, τουτέστι τῆς πατρικῆς ἐνθυμήσεως, προελθ(ὸν γνῶσις — 6f Πατὴρ u. Ἀλήθεια als Namen des zweiten Paars bei Valentin (Irenaeus I 11, 1; T 100 Harvey) u. Marcus (I 15, 1; I 145); zu Ἄνθρωπος vgl. Irenaeus adv. haer. I 12, 4; I 113 Harvey ἄλλοι δὲ . . . τὸν Προπάτορα τῶν ὅλων καὶ Προάρχην Προανεννόητον Ἄνθρωπον λέγουσι καλεῖσθαι u. I 14, 3; 1134 Harvey καὶ καλεὶ τὸ στοιχεῖον τοῦτο Ἄνθρωπον· εἶναί τε πηγήν φησιν αὐτὸ παντὸς λόγου καὶ ἀρχὴν πάσης φωνῆς καὶ παντὸς ἀρρήτου ῥῆσιν καὶ τῆς σιωπωμένης Σιγῆς στόμα — 9 zu θέλειν vgl. unten S. 392, 13 u. die etwas anders angelegte Ableitung bei Ptolemaeus Irenaeus I 12, 1 I 110 Harvey τοῦ μὲν Θελήματος (sc. εἰκόνα εἶναι) τὴν Ἀλήθειαν, τῆς δὲ Ἐννοίας Νοῦν, καὶ διὰ τούτου τοῦ Θελήματος ὁ μὲν ἄρρην εἰκὼν τῆς ἀγεννήτου ἐννοίας γέγονεν, ὁ δὲ θῆλυς τοῦ Θελήματος· τὸ Θέλημα τοίνυν δύναμις ἐγένετο τῆς ἐννοίας Y M) [*](1 Χάριν· οἰκείως] χαριοικῶς M | ἐπικεχωρηγηκέναι M 2 θησαύρισμα M | τοῖς ἐκ τοῦ Μεγέθους < M 3 ἅπαντα, ἅ getilgt Vcorr 4 > Ἔννοια st. ἄφθαρτος Dibelius | αἰώνια *] αἰωνία V < M 5 ἐπ’ ὄρεξιν 7 Ἀγε///ήτου, ν ausradiert Vcorr Ἀγεννήτου M S προσενεγκαμένη M 9 καὶ] Dind. 10 ὀνομάσθη M 12 ἀπὸ μερισμῶν V 13 * etwa > * | ἐξ αὐτῶν *] ἐξ αὐτοῦ V M | ἐν ἐν αὐτῷ] *)

μετὰ τοῦτο ἡ Ἀλήθεια μητρικὴν προενεγκαμένη παρουνικίαν ἐθήλυνε τὸν Πατέρα ἑαυτῆς εἰς ἑαυτὴν καὶ συνῄεσαν ἐαυτοῖς ἀφθάρτῳ μίξει καί ἀγηράτῳ συγκράσει καὶ ἀναδεικνύ<ου>σι τετράδα ἀρρενόθηλυν, ἀντίτυπον τῆς προούσης τετράδος ἥτις ἦν Βυθὸς Σιγὴ Πατὴρ Ἀλήθεια). αὕτη δὲ ἡ ἐκ τοῦ Πατρὸς καὶ τῆς Ἀληθείας τετράς· Ἀνθρωπος Ἐκκλησία Λόγος Ζωή.

τότε τότε πάντα περιέχοντος Βυθοῦ θελήματι ὁ Ἀνθρωπος καὶ ἠ Ἐκκλησία πατρικῶν μνησθέντες λόγων συνῄεσαν ἑαυτοῖς καὶ ἀναδεικνύουσι δωδεκάδα προυνίκων >. οἶ οὖν ἄρρενές εἰσι· Παράκλητος Πατρικὸς Μητρικὸς Ἀείνους 10 Θελητός, ὅ ἐστι Φῶς, Ἐκκλησιαστικός, αἱ δὲ θήλειαι· Πίστις Ἐλπίς Ἀγάπη Σύνεσις Μακαρία Σοφία.

μετέπειτα Τε Λόγος καὶ Ζωή, καὶ αὐτοὶ τὸ τῆς ἑνώσεως μεταπλάσαντες δώρημα, ἑαυτοῖς ἐκοινώνησαν ἦν δὲ ἡ κοινωνία αὐτῶν τὸ θέλημα) καὶ συνελθόντες ἀνεδείξαντο δεκάδα προυνίκων καὶ αὐτῶν ἀρρενοθηλύντων. οἱ μὲν ἄρρενές εἰσι· βύθιος Ἀγήρατος Αὐτοφυὴς Μονογενὴς Ἀκίνητος οὗτοι τὴν προσωνυμίαν > τὴν δόξαν τοῦ πάντα περιέχοντος εποιήσαντο), αἱ δὲ θήλειαι· Μῖξις Ἕνωσις Σύγκρασις Ἑνότης Ἡδονή, καὶ οὗται τὴν προσωνυμίαν εἰς δόξαν τῆς Σιγῆς πιριεποιήσαντο.