Panarion (Adversus Haereses)

4. Ὅθεν καὶ ἔτι ὑφηλοτέρως δῆθεν ἐξερευνῶντες ᾠήθησαν καὶ Υστέρημα τῷ ἰδίῳ αὐτῶν δαιμονισθέντι διανοήματι ἐξευρεῖν, ὅπερ [*](2 ff vgl. Hesiod, Theogonie 116ff — 25 — S. 388, 2 etwas anders, mit Unterscheidung zwischen der Achamoth u. dem Demiiirgen, Irenaeus adv. haer. I 5, 1 ; 1 42 Harvey πάντα γὰρ τὰ μετ’ αὐτὸν φάσκουσι 〈αὐτὸν〉 μεμορφωκέναι, λεληθότως κινούμενον ὑπὸ τῆς Μητρός· ὅθεν καὶ ΜητροΠάτορα καὶ Ἀπάτορα καὶ Δημιοιργὸν αὐτὸν καὶ Πατέρα καλοῦσιν; ebenso Tertullian adv. Yalent. 18, vgl. auch Exe. ex Theod. 33, 3; III 117, 26f Stählin — zu Ὑστέρημα vgl. Irenaeus adv. haer. I 16 1 163 Harvey οἱ τὸν ποιητὴν οὐρανοῦ καἰ γῆς μόνον θεὸν παντοκράτορα . . . ἐξ ὑστερήματος καὶ αὐτοῦ ἐξ ἄλλου ὑστερήματος γεγονότος προβεβλῆσθαι λέγοντες Exe. ex Theod. 22, 7; III 114, 14 Stählin Hippolyt refut. VI 30, 6f; S. 159, 13 V M) [*](1 παραπεποιημένης V 5 δύσνομα Μ 8 πλαττώμενοι Μ 9f συνεζευγμένα aus συζευγνύμενα V corr συνεζευγμένα M 12 δὲ] * 14 ὡς < M | μύθου] βυθοῦ V 15 f συ///ζευγνύμενα, ν ausradiert V 17 Πότμος] ποταμὸς V 22 > * 23 * etwa 〈ουτοι τὴν αὐτῶν πλάνην > *)

ἀφ᾿ οὗπερ πάλιν καὶ ὑστέραν Ὀγδοάδα μετὰ ἑπτὰ οὐρανῶν, κατὰ τὴν πρώτην Ὀγδοάδα ἀφομοιωθεῖσαν, ἐκτίσθαι λέγουσιν, αὐτοῦ ὄντος ἐν τῇ Ὀγδοάδι καὶ ἑπτὰ οὐρανοὺς μετ᾿ αὐτὴν

ᾡ Ὑστερήματι βούλονται συνάπτειν μὲν ἀμιγῆ τινα Αἰῶνα καὶ ἀθήλυντον, ἀπὸ ἀπὸ Πληρώματος δὲ ἐνταῦθα ἐλθόντα κατ᾿ ἀναζήτησιν τῆς ψυχῆς τῆς ἄνωθεν ἀπὸ τῆς μητρὸς Σοφίας Μούσης, δὴ καὶ Ἀχαμὼθ βούλονται τὸ ὄνομα ἀνατυποῦν τε καὶ πλάττειν, ὃν δὴ καὶ Σωτῆρa καλεῖν * καὶ Ὅρον κοὶ Σταυρὸν καὶ Ὁροθέτην καὶ Μεταγωγέα καὶ Ἰησοῦν τὸν διὰ Μαρίας ὡς διὰ σωλῆνος παρελθόντα.

εἶναι δὲ αὐτὸν φῶς ἀπὸ τοῦ ἄνω Χριστοῦ καὶ διὰ τοῦτο [*](2 — 4 Vgl. Irenaeus adv. haer. II praef.; I 249 Harvey conditionem secundum imaginem invisihilis apud eos pleromatis factam dicwit ebenda I 5, 2; I 44 Harvey ἑπτὰ γὰρ οὐρανοὺς κατεσκευακέναι ὧν ἐπάνω τὸν Δημιουργὸν εἶναι λέγουσι· διὰ τοῦτο Ἑβδομάδα καλοῦσιν αὐτόν, τὴν δὲ μητέρα τὴν Ἀχαμὼθ Ὀγδοάδα, ἀποσῴζουσαν τὸν ἀριθμὸν τῆς ἀρχεγόνου καὶ πρώτης τοῦ Πληρώματος Ὀγδοάδος I 5, 4 I 48 Tert. adv. Yalent. 20 Hippolyt refut. VI 32, 8f; S. 161, 13ff Wendland 36, 1; S. 165, 20f Exe. ex Theod. 46, 2ff; III 121, 17ff Stählin — 5 8 Irenaeus adv. haer. 1 2, 4; I 17f Harvey ὁ δὲ πατὴρ τὸνν προειρημένον Ὅρον . . . προβάλλεται . . . ἀσύζυγον ἀθήλυντον u. I S, 4; I 73 ἐπλανήθη ἡ Ἀχαμὼθ ἐκτὸς τοῦ Πληρώματος . . καὶ ἀνεζητήθη ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος Tertullian adv. Valent. 10 etwas anders Hippolyt refut. TI 32, 4f; S. 160, 17f Wendland — 9 —11 vgl. Irenaeus adv. haer. I 2, 4; I 18 Harvey τὸν δὲ Ὅρον τοῦτον καὶ Σταυρὸν καὶ Λυτρωτὴν καὶ Καρπιστὴν καὶ Ὁροθέτην καὶ Μεταγωγέα καλοῦσιν I 3, 1; I 24 Tertnllian adv. Valent. 10 Hippolyt refut. 30, 5f: S. 159, 7 ff Wendland; davon unterschieden der Ἰησοῦς Irenaeus adv. haer. I 2, 6; I 23 Harvey τέλειον καρπὸν τὸν Ἰησοῦν ὃν καὶ Σωτῆρα προσαγορευθῆναι, vgl. dazu 1 11, 1; 1 101 Terullian adv. Valent. 12 Hippolyt refut. VI 32, 6; S. 160, 8 Wendland Exe. ex Theod. 35, 1 u. 42, 1ff III 118, ählin u. 120, 1f — zu διὰ σωλῆνος vgl. Irenaeus adv. haer. I 7, 2; I 60 Harvey Ps. Tertullian adv. omn. haer. 4 — 11 — S. 389, 3 vgl. Irenaeus adv. haer. I 2, 6; I 23 Harvey τὸν Ἰησοῦν ὃν καὶ Σωτῆρα προσαγορευθῆναι καὶ Χριστὸν καὶ Λόγον πατρωνυμικῶς 1 7, 2; 162 Harvey ὁ ψυχικὸς Χριστὸς καὶ ὁ ἐκ τῆς οἰκονομίας κατεσκευασμένος μυστηριωδῶς, ἵν’ ἐπιδείξῃ > αὐτοῦ ἡ Μή- V M) [*](2 οὐρανῶν *] οὐρανοὺς VM 3 ἀφομοιωθεῖσαν aus ἀφομοιώσας V corr ἀφομοιώσας M 4 αὐτὴν *] αὐτὸν VM 5 ὧ///περ aus ὥσπερ Vcorr ὥσπερ M 6 θηλυντὸν M | ἀπὸ πληρώματος Pet.] εἰς πλήρωμα VM | κατ’ Pet.] καὶ V M 7f ἧς δὴ] ἤδη V 8 ἀχαμὸθ V 9 καλεῖ V | * etwa > * 11 Χριστοῦ] κυρίου M)

Σωτῆρα λέγεσθαι. ἀεὶ δὲ ὑπερβαίνειν τὸν αὐτοῦ πατέρα τὸν Δημιουργόν, συνανφέρειν δὲ τοὺς οὐτῷ πειθομένους ἅμα αὐτῷ πρὸς τὰς ἄνω συζυγίας τοῦ Πληρώματος.

καὶ ὠ τῆς τούτων ληρῳδίας καὶ τοσαύτης ματαιολογίας. παραθήσομαι δὲ ὡς προεῖπον) καὶ ὡς αὐτοὶ συνέζευξαν τοῖς ποιητικοῖς καὶ ἐθνομύθοις πλάσμασι τὴν αὐτῶν ληρολογίαν,

μετὰ τὴν τριακοντάδα γὰρ * τὸ ἓν ὄνομα μέσον καὶ ἀθήλυντον καὶ μετ᾿ αὐτὸ τὴν κατὰ συζυγίαν πάλιν Ὀγδοάδα εὑρεθεῖσαν ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ, δυναμένην καὶ οὕτως συντίθεσθαι, καὶ ἔσςτιν τὰ ὀνόματα τάδε· πρῶτος ἐξέπαφος, Πορφυρίων Κλωθὼ Ῥύακος Λάχεσις Ἐπιφάων Ἄτροπος Ὑπερίων Ἀστεροπή.

καὶ αὕτη μὲν ἡ τῶν ποιητῶν τούτων σκηνή, ἔχουσα καὶ ἄλλας πολλὰς όνομασίας θεῶν παρ΄ αὐτοῖς ὀνομαζομένων, ἀρρένων τε καὶ θηλειῶν, ἄλλως καὶ ἄλλως παρά τισι λεγομένων, δυναμένων ποιῆσαι καὶ τριακοσίων [*](Ö 314) ἑξήκοντα πέντε ἀριθμὸν καὶ ἔτι εἰς πρόφασιν τῶν ἄλλων αἱρέσεων τῶν ταύτην πάλιν τὴν τραγικὴν ὑπόθεσιν ἐνστησαμένων ὀνειρωττομένων.

μετὰ γὰρ τὰ προειρημένα ὀνόματά φασιν οἱ περὶ Ἡσίοδον καὶ Ὀρφέα καὶ Στησίχορον γεγενῆσθαι Οὐρανόν τε καὶ Τάρταρον, Κρόνον τε καὶ ῥέαν, Δία τε καὶ Ἥραν καὶ Ἀπόλλωνα, Ποσειδῶνά τε καὶ Πλούτωνα, καὶ μυρίους λοιπὸν τοὺς παρ’ αὐτοῖς ὀνομαζομένους 〈θεούς〉. πολλὴ γὰρ τούτων ἡ ἀπατηλὸς ἐξ ὑπονοίας πλάνη, ἥτις κενοφωνίαν ἐγκισσήσασα καὶ ἐξευραμένη πολλοὺς μύθους ἐποιητευσατο.

Καὶ αὕτη ἐστὶν δοκοῦσα φαντάζειν τὴν τῶν ἀπατωμένων τούτων διάνοιαν. γελοῖα δὲ εὐθὺς πᾶσιν εὑρίσκεται ταῦτα τοῖς κατὰ [*](τηρ τὸν τύπον τοῦ ἄνω Χριστοῦ ἐκείνου τοῦ ἐπεκταθέντος τῷ σταυρῷ, vgl. dazu I 11, 1; I 100 Tertullian adv. Valent. 12 Hippolyt refut. VI 36, 3; S. 166, 5ff Wendland Exe. ex Theod. 35, 1; III 118, 10 ὁ Ἰησοῦς τὸ φῶς ἡμῶν 40, 2 III 119, 19ff 47, 3; IV 121, 22 τὸν ψυχικὸν Χριστὸν υἱοῦ εἰκόνα 59, 2; III 126, 19ff 11 f aus einem mythologischen Handbuch — 18 vgl. dement. Hom. VI 3ff; S. 74, 15 ff Lagarde dement. Recogn. X 30ff V M) [*](6 nach προεῖπον vielleicht etwas ausgefallen, etwa 〈εἰς σύγχρισιν τὰ τοῦ Ἡσιόδου, ἐλέγχων αὐτοὺς > * 7 συνέζευξαν + > ? * αὐτὴν M 8 γὰρ *] δὲ VM | * etwa <καὶ οἱ περὶ Ἡσίιοδον > | τὸ < M 9 μετ᾿ αὐτὸν V 10 vor δυναμένην + πάλιν V 16 ο aus ω Vcorr 17 ὀνειρωττομένων *] ὀνειρωττόντων VM 20 Δίαν M 22 > * | ἀπατηλὴ aus ἀπατηλὸς Vcorr 26 γελοῖον V)

παρελθὼν δὲ ταῦτα αὐθις ταῖς ἀπὸ τῶν βιβλίων αὐτῶν ἀκολουθίαις * πρὸς ἔπος ἔπος κατὰ λέξιν τὴν παράθεσιν τῆς παρ᾿ αὐτοῖς ἀναγνώσσεως, λέγω δὴ τῆς βίβλου, ἐνταῦθα ποιήσομαι, καὶ ἔστιν τάδε·