Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

2. Ἀφραινόντων δ' ἂν εἴη τοῦτο τὸ ἐπαγωγὸν πιστεύειν τῇ μανιώδει αὐτοῦ φλυαρίᾳ, συνετοῖς δὲ εύθυέλεγκτος καὶ ληρώδης ὁ τούτου λόγος καὶ ἡ γνώμη, πῶς εἰς ὑπερβάλλουσαν καὶ ἄπειρον κακοτροπίαν ἐξετόπισε τὴν ἑαυτοῦ γνώμην.

ὁρίζει γὰρ ὡς κατὰ κατὰ τικόν τινα ἐνθουσιασμὸν ἐμβροντηθὲν τὸ ἐλεεινὸν ἀνθρωπάριον ὀνόματα ἑκάστῳ ἄρχοντι τῶν οὐρανῶν ἐκτιθέμενον πρὸς τὸ διὰ τῶν ὀνομάτων ὧν ποιητεύεται χαρὰ τῶν μὴ τὸν νοῦν ἐρρωμένον ἐχόντων πιστεύεσθαι εἰς ολεθρον τῆς τῶν ἠπατημένων ψυχῆς. οὐ μὴν δὲ ἀλλὰ καὶ μαγγανικαῖς μηχανίαις προσανέχων οὐκ ἐπαύσατο καὶ περιεργίαις ὁ ἀπατεών.

ὕστερον δέ φησιν ὑπὸ τῶν ἐν τούτῳ τῷ καθ' ἡμᾶς οὐρανῷ ἀΠέλων καὶ τῆς ἐν αὐτῷ δυνάμεως τὴν κτίσιν ταύτην γεγενῆσθαι· έξ ὧν ἀγγέλων ἕνα λέγει τὸν θεόν, ὃν διελὼν τῶν Ἰουδαίων μόνον ἴφη εἶναι, ἔνα τοῦτον καὶ συναρίθμιον άγγέλοις τοῖς ὑπ' αὐτοῦ κατὰ μιμολογίαν ὀνοματοποιουμένοις τάσσων, καὶ ἐξ αὐτοῦ πεπλάσθαι τὸν ἄνθρωπον. καὶ τούτους ἅμα αὐτῷ μεμερικέναι τὸν [*](Ö 148) [*](4 — 10 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 5; I 201 Harvey utuntiir autem et hi magia et imaginibus et incantationibus et inrocationibus et reliqua universa periergia. nomina quoque quaedam affingentes quasi angelorum annunciant hos quidem esse in primo coelo, kos autem in secimdo, et deinceps nituntur CCCLXV emeiititorum coelorum et nomina et principia et angelos et virtutes exponere (Filastrms haer. 32, 4; S. 17, 8 f Marx folgt auch hier dem Epiph. in der den Sinn etwas verdunkelnden Umstellung der beiden Angaben des Irenaeus) — 10 — 14 vgl. Irenaeus adv. haer. 124, 4; 1 199 f Harvey eos autem qui jjosterius continejit coelum angelos, quod etiam a nobis videtur, constituisse ea quae sunt in miaido omnia et partes sibi fecisse terrae et earum quae super eam sunt gentium, esse autem principem ipsorum eum qui Judaeorum putaiur esse deus Ps. Tert. adv. omn. haer. 1 in ultimis quidem angelis et qui hune fecerunt mundum, novissimum ponit ’um deum, id est deum legis et prophetarum, quem deum negat, sed angelum dicit — 14 f vgl. Filastrius haer. 32, 4 S. 17, 9 Marx hoyninem autem ab angelis factum adserit — 15 f vgl. Deut. 32, Sf V M) [*](1 anstatt τοῦτο τὸ ἐπαγωγὸν nur τὸ u. dahinter ße Rasur Vcorr 2 εὐθυ////έλεγκτος V ἐξετόπισεν, ι auf Rasur Voorr 7 ἐρρωμένο///ν, v, ο aus ω Vcorr ἐρρωμένων M 9 μαγγανεικῆς V Ι μηχανίαις] μαγείαις M Ι οὐκ + ἂν M Ι ἐπαύσατο] ἐψεύσατο M 11 ἀγγέλων am Rande nachgetragen Vcorr x003C; M 11 f γεγεννῆσθαι V 13 εἶναι ἴφη V Ι τοῦτον καὶ *] καὶ τοῦτον V M συναρίθμιον aus συναριθμῶν Vcorr συναριθμῶν M 14 ὀνόματος ποιούμενος M. ἐξ durchgestrichen, ür ὑπ' an den Rand gesetzt V corr Ι αὐτοῦ 2] αὐτῶν? *, vgl. Filastrius)

259
κόσμον κατὰ διαίρεσιν κλήρων τῷ πλήθει τῶν ἀγγέλων, τούτῳ δὲ λελογχέναι τὸ γένος τῶν Ἰουδαίων τῷ προειρημένῳ θεῷ τῶν Ἰουδαίων· βλασφημῶν δὲ τὸν αὐτὸν παντοκράτορα κύριον, τὸν ὄντως ἄντα θεὸν μόνον καὶ οὐχ ἕτερον (πατέρα γὰρ τὸν αὐτὸν εἶναι ὸμολογοῦμεν τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ), τοῦτον ἐκεῖνος ἀρνούμενος ἕνα βούλεται αὐτὸς παριστᾶν τῶν ὑέ αὐτοῦ λεγομένων ἀγγέλων, καθά μοι προδεδήλωται.

ἐληλυθέναι δὲ τοὺς Ἰουδαίους εἰς κλῆρον αὐτοῦ καὶ αὐτὸν ὺπερασπίζειν τούτων, εἶναι δὲ αὐτὸν πάντων τῶν ἀγγέλων αὐθαδέστερον ἐξαγαγεῖν τε τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἐξ Αἰγύπτου αὐθαδείᾳ βραχίονος τοῦ ἰδίου διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν ἰταμώτερον τῶν ἄλλων καὶ αύθαδέστερον.

ὅθεν διὰ τὴν αὐθάδειαν αὐτοῦ, ὥς φησιν βλασφημῶν ὁ γόης, βεβουλεῦσθαι τὸν αὐτὸν αὐτῶν θεὸν καθυποτάξαι τῷ γένει τοῦ Ἰσραὴλ πάντα τὰ ἄλλα ἔθνη καὶ διὰ τοῦτο παρεσκευακέναι πολέμους. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα κατὰ τοῦ ἁγίου θεοῦ χαλάσας τὴν γλῶτταν καὶ ἐπάρας τὸ στόμα οὐκ ἐντρέπεται λαλῶν ὁ ἐλεεινότατος.

διὰ τοῦτο γάρ, φησί, καὶ τὰ ἄλλα ἔθνη ἐπολέμησε τοῦτο τὸ ἔθνος καὶ πολλὰ κακὰ αὐτῷ ἐνεδείξατο διὰ τὴν τῶν ἄλλων ἀγγέλων παραζήλωσιν, ἐπειδήπερ παροτρυνθέντες (ὡς καταφρονούμενοι ὺπ αὐτοῦ) καὶ αὐτοὶ τὰ ἴδια ἔθνη ἐπὶ τὸ ἔθνος τοῦ Ἰσραὴλ τὸ ὑπ' αύτὸν ἐπέσεισαν. καὶ τούτου ἕνεκα πόλεμοι πάντοτε καὶ ἀκαταστασίαι κατ᾿ αὐτῶν ἐπανέστησαν.

[*](1 ff vgl. Ps. Tert. adv. omn. haer. 1 huic sortito obtigisse semen Abrahae Filastrius haer. 32, 4; S. 17, 10 Marx (nach Epiph.) deum etiam verum omnipotentem et eum aidet angelum dicere et accepisse genus Judaeorum in hereditatem — 3f vgl. Jes. 45, 5. 21 — 7 — 21 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 4; I 200 Harvey et quoniam hic suis hominibus id est Judaeis voluit subicere reliquas gentes, reliquos omnes principes contra stetisse ei et contraegisse. quapropter et reliqitae resiluerunt gentes eius genti Ps. Tert. adv. omn. haer. 1 huic sortito obtigisse semen Abrahae atque ideo hunc de terra Aegypto filios Israel in terram Chanaan transtulisse; hune turbulentiorem prae ceteris angelis atque ideo et seditiones frequenter et bella concutere, sed et humanum sanguinem fundere (Filastrius haer. 32, 4 f; S. 17, 11 — 16 gibt einen Auszug aus Epiph.) — 9f vgl. Exod. 6, 6; 15, 6)[*](V M)[*](1 κλήρω V 2 λελαχέναι M 6 αὐτὸν V 8 (ὑπερ)ασπίζειν — πάντων τῶν am Rand nachgetragen V corr <M 9 τε *] δὲ VM 11 αὐτοῦ hinter φησιν V 11 f ὥς φησιν βλασφημῶν *] φησὶν ὡς βλασφημεῖ V M 12 βεβούλεσθαι M | θεῶν M 13 f παρεσκευακέναι, ε1 aus α V 14 δὲ < M 19f ὑπ᾿ αὐτὸ V 20 τούτου + οὖν V)
260