Panarion (Adversus Haereses)

Μετὰ ταύτην πάλιν ἄλλη τις αἵρεσις ταύταις παραπεπλεγμένη, ἡ τῶν Ὀσσαίων καλουμένη. Ἰουδαῖοι δὲ οὑτοι ὡς καὶ αἱ προειρη- μέναι, ὑποκριταὶ τὸν τρόπον δεινοὶ τὴν ἐπίνοιαν.

ὡρμῶντο δὲ οὑτοι, ὡς ἡ εἰς ἡμᾶς ἐλθοῦσα περιέχει παράδοσις, ἀπὸ τῆς Ναβατικῆς χώρας καὶ Ἰτουραίας, Μωαβίτιδός τε καὶ Ἀριηλίτιδος, τῶν ἐπέκεινα τῆς κοιλάδος τῆς ἁλυκῆς οὕτως ἐν τῇ θείᾳ γραφῇ κληθείσης ὑπερκειμένων χωρῶν· ἔστι δὲ αὕτη ἡ νεκρὰ καλουμένη θάλασσα.

τοῦτο [*](6 f Theophilus ad Aiitol. III 129 D; S. 234 Otto Hippolyt refiit. X 30 Eiisebius Onomasticon 2, 21ff Klostermann — 12 Gen. 9, 3 Act. 10, 13 — 17 ff die Ὀσσαῖοι dem Epiphanius eigentümlich GU M 5 δὲ < M 7 Καρδυέων UM 11 τῶν (vor στεάτων) < G | 12 τὰ < GU | ἀγροῦ] χόρτου U 15 ἐνσπαρείσαις] ἐν ταῖς γραφείσαις G 16 Unterschrift κατὰ Νασαραίων G 17 κατὰ Ὀσσαίων ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ μὲν ἕκτης (μὲν < 11. ςݲ Μ), τῆς δὲ ἀκολουθίας ιݲθݲ (ιβ Μ) GM κατὰ ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ, ἐννέα καὶ δεκάτη τῆ ἀκολουθία U 19 Ὀσσηνῶν U | δὲ] τε U 20 δεινοὶ] δῆλοι M | ὥρμηνται U 22 Ἀριηλίτιδος ist nicht zu beanstanden; der Name der Landschaft ist von Ἀριὴλ = Ἀρεόπολις vgl. Eusebius Onomasticon S. 36, 24ff (10, 17; 124, 16) Klostermann gebildet 23f ὑπερκειμένων χωρῶν *] ὑπερκειμένης χώρας GUM 24 ἡ < G U | καλουμένης)

συνήφθη δὲ τούτοις μετέπειτα ὁ καλούμενος Ἠλξαΐ ἐν χρόνοις βασιλέως Τραιανοῦ μετὰ τὴν τοῦ σωτῆρος παρουσίαν, ὃς ἐγένετο ψευδοπροφήτης· συνεγράψατο δὲ οὗτος βιβλίον δῆθεν κατὰ προφητείαν ἢ ὡς κατὰ ἔνθεον σοφίαν· φασὶ δὲ καὶ ἄλλον τινὰ Ἰεξαῖον εἶναι ἀδελφὸν τούτου.

γέγονε δὲ οὗτος ὁ ἄνθρωπος πεπλανημένος τὸν τρόπον ἀπατηλὸς τὴν γνώμην, ἀπὸ Ἰουδαίων ὁρμώμενος καὶ τὰ Ἰουδαίων φρονῶν, κατὰ νόμον δὲ μὴ πολιτευόμενος, ἕτερα ἀνθ᾿ ἑτέρων παρεισφέρων καὶ [τὴν] ἰδίαν αὑτῷ πλάσας,

ἅλας καὶ ὕδωρ καὶ γῆν κοὶ ἄρτον καὶ οὐρανὸν καὶ αἰθέρα καὶ ἄνεμον ὅρκον αὐτοῖς εἰς λατρείαν ὁρισάμενος· ποτὲ δὲ πάλιν ἄλλους μάρτυρας ἑπτὰ ὁρισάμενος, τὸν οὐρανόν φημι καὶ τὸ ὕδωρ καὶ πνεύματα, <ὥς> φησιν, ἅγια καὶ τοὺς ἀγγέλους τῆς προσευχῆς τὸ ἔλαιον καὶ τὸ ἅλας καὶ τὴν γῆν.

ἀπεχθάνεται δὲ τῇ παρθενίᾳ, μισεῖ δὲ τὴν ἐγκράτειαν, ἀναγκάξει δὲ γαμεῖν· φαντασιώδη δέ τινα ὡς δῆθεν <ἐξ> ἀποκαλύψεως παρεισφέρει, ὑπόκρισιν δὲ διδάσκει,

φήσας μὴ εἶναι ἁμαρτίαν, εἰ καί <τις> παρατύχοι εἴδωλα καιρῷ ἐνστάντος διωγμοῦ, ἐὰν μόνον ἐν τῇ συνειδήσει μὴ προσκυνήσῃ.

καὶ ὅ τι δἂν ὁμολογήσῃ στόματι, ἐν δὲ τῇ καρδίᾳ μή. 2. μάρτυρα δέ τινα παρεισφέρων οὐκ αἰσχύνεται ὁ ἀπατεών, λέγων Φινεές τινα [*](1 f oben Anaceph. S. 168, 1 war der Name mit ἰταμώτατοι erklärt; hier Epiph. die Herleitung von ABBREV vorzuschweben — 2 ff zu Elxai vgl. h. 30, 3, 2 u. c. 17,ff h. 53, 1; dazu Hippolyt refut. IX 13, 2ff — 3 genauer bei Hippolyt refut. IX 13, 4; S. 251, 22 Wendland ἐπὶ Τραϊανοῦ βασιλείας τρίτῳ — 4 f Origenes in ps. 82 bei Eusebius h. e. VI 38; S. 592, 24 Schwartz καὶ βίβλον τινὰ φέρουσιν, ἣν λέγουσιν ἐξ οὐρανοῦ πεπτωκέναι — 5f etwas anders Panarion h. 53, 3 φασὶ δὲ καὶ ἄλλο βιβλίον ἔχειν Ἰεξαὶ λεγόμενον ἀδελφοῦ τοῦ Ἠλξαΐ — 10ff zu diesen Schwui-formeln vgl. unten c. 6, 4 u. h. 30, 17, 4 Hippolyt refut. IX 15, 2; S. 253, 16ff Wendland; dazu Bousset, Hauptprobleme der Gnosis S. 228 W. Brandt, Elchasai S. 15 — 16 ff vgl. Origenes in ps. 82 bei Eusebius h. e. VI, 38 S. 592, 22f Schwartz φησὶν δὲ ὅτι τὸ ἀρνήσασθαι ἀδιάφορόν ἐστιν καὶ ὁ μὲν νοήσας τῷ μὲν στόματι ἐν ἀνάγκαις ἀρνήσεται, τῇ δὲ καρδίᾳ οὐχί GU M 1 Ὀσσηνῶν U 2 στιβαρὸν] ὅτι βάρβαρον Μ Τραιανοῦ βασιλέως U 6 Ἰεξέον UM | εἶναι < U 8 καὶ τὰ Ἰουδαίων] κατὰ Ἰουδαίων δὲ M 9 ἕτερα + δὲ GU 9f τὴν] ἰδίαν αὑτῷ αἵρεσιν πλάσας*] τὴν ἰδίαν αὐτοῦ αἵρεσιν πλανήσας UM τοὺς αὐτῷ πεισθέντας πλανήσας G 11 vor ὅρκον + εἰς, vor εἰς λατρείαν + καὶ G; lies <καθ'> ὅρκον? * | ὁρισάμενος + παρέδωκε U 13 > * 15 γαμεῖν γάμον GUM 16 <ἐξ> * | ὑπόκρισιν * vgl. S. 219,25] ὑποκριτὰς 17 > * | παρατύχοιεν U; lies vielleicht παρ’ ἀ<νάγκην> τύχοι * | *] προσκυνῆσαι G|UM 18 καιρῷ *] καιροῦ GUM 19 καὶ + <ἀδιάφορον εἶναι> ? * | εἴ τι δἂν U | vor στόματι + ἐν G U)