Strategemata
Polyaenus Macedo
Polyaenus Macedo, Strategematon, Melber and Woelfflin, Teubner, 1887
Σουρήνας Παρθυαίων ἡγούμενος Κράσσον μετὰ [*](53) πολλῆς ἥττης ἀναχωροῦντα καὶ διὰ τῶν ὀρειοτέρων ὁδεύειν πειρώμενον, τὴν ἐξ ἀπονοίας μάχην φοβούμενος ἔπεμψε πρεσβευτὴν ὡς αὐτὸν λέγοντα συντίθεταί σοι φιλίαν βασιλεὺς μέγας· δείξας Ῥωμαίοις ἀνδρίαν νῦν δεῖξαι βούλεται φιλανθρωπίαν᾿. Κράσσος δόλον ὑφ- ορώμενος οὐκ ἐπείθετο. οἱ στρατιῶται ἀθυμοῦντες καὶ ἀπειρηκόντες ἐβιάσαντο αὐτὸν τὰ ὅπλα κρούσαντες πιστεῦσαι τῷ βαρβάρῳ. Κράσσος ἄκων πεζὸς ἐβάδιζε. Σουρήνας φιλοφρονούμενος δὴ ἵππον χρυσοχάλινον αὐτῷ παρέστησεν, ἐφʼ οὗ καθίσαι προσέταξεν. ὁ μὲν δὴ ἀναβαίνει τὸν ἵππον , ὁ δὲ βάρβαρος ἱπποκόμος κεντρίσας ἐπετάχυνε τοῦ ἵππου τὸν δρόμον, ὅπως τὸν Κράσσον ἐς τὸ πλῆθος ἐξενέγκοι τῶν Παρθυαίων. Ὀκτάουιος, τῶν περὶ Κράσσον ἡγεμόνων, συνεὶς τῆς ἀπάτης λαμβάνεται τῶν χαλινῶν, καὶ μετʼ ἐκεῖνον εἷς τῶν χιλιάρχων Πετρώνιος, ὥστε τὸν μὲν ἱπποκόμον Ὀκτάουιος κτινύει σπασάμενος τὸ ξίφος, τὸν δὲ Ὀκτά- ουιον ἄλλος τις τῶν Παρθυαίων, τὸν δὲ Κράσσον Ἐξάθρης Παρθυαῖος· καὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ καὶ τὴν δεξιὰν ἀποκόψας ἐκόμισε πρὸς μέγαν βασιλέα Παρ- [*](Cap. 41. Ex Plut. Crass. 30—33; cf. Appian. Parthica; Dio Cass. 40, 26 sqq.) [*](3 ὀριωτέρων F; ὀρεινοτέρων vulg. || 6 δείξας vulg.; [καὶ] δείξας K; [ὃς] δείξας W; δεῖξαι F || 16 Ὀκτάυιος F constanter || 18 Πετρόνιος F || 19 κτινύει lineola notatum in F; κτείνει vulg. || 21 ἐξαρθεὶς F. cf. p. 350, 10; Πομαξάθρης Plut.; Μαξάρθης Appian. || Παρθυαῖος [ἀνεῖλε] Cas. K.)
Κελτοὶ στρατεύουσιν ἐπὶ Αὐταριάτας καὶ ἦν πό- λεμος μακρός. οἱ μὲν Κελτοὶ τὰς τροφὰς καὶ τὸν οἶνον πόαις δηλητηρίοις καταφαρμακεύουσι καὶ κατα- λιπόντες ἐν ταῖς σκηναῖς αὐτοὶ νύκτωρ ἔφευγον· οἱ δὲ Αὐταριᾶται πιστεύσαντες, ὡς φοβηθέντες ἀποδι- δράσκοιεν, κατελάβοντο τὰς σκηνὰς καὶ τῷ οἴνῳ καὶ ταῖς τροφαῖς ἀνέδην ἐχρήσαντο καὶ παραυτίκα ὑπὸ διαρροίας ἀκρατοῦς λυθέντες [ἔκειντο]. Κελτοὶ δὲ ἐπελθόντες κειμένους φονεύουσιν.
[*](Cap. 42. Cf. Theopomp. fr. 41 (Mueller fr. hist. graec. I.).)[*](1 Ὑρώδην Plat.; Ἡρώδην F vulα.; Ὀρώδης Appian., Dio Cass. || 5 φέρων μὲν F || ὄρεος F, Plut ; ὀρέων Cas. ex Eurip. || 6 ἕλικα om. F; ex Euripid. inser. Cas || μέλανθρον F; μέλαθρα Plut. || 7 θήραν F, Plut.; θήραμα Mp, Euripid., Appian. 12 (μὲν) del. Cas. || 13 τῷ Ἰάσονι δὲ vulg || 14 Κέλτος F1 || 15. 16 Κέλτοι F || 22 λυθέντες Patakis: cf. 6, 13 ἐκλυθέντες; ληφλθέντες F || [ἔκειντο] Koen. p. 197: cf. 6, 13; 8, 25, 1; 8, 28.)Θρᾷκες παραταξάμενοι Βοιωτοῖς παρὰ τὴν Κω- παΐδα λίμνην, ἡττηθέντες, ἐς τὸν Ἑλικῶνα καταφυ- γόντες ἐσπείσαντο τοῖς Βοιωτοῖς ἡμέρας τινὰς, ἐν αἷς βουλευσάμενοι ἀπαλλάξονται· οἱ Βοιωτοὶ τῇ νίκῃ θαρ- ροῦντες καὶ ταῖς σπονδαῖς πιστεύοντες τῇ Ἀθηνᾷ τῇ Ἰτωνίᾳ θύοντες ἑώρταζον ἐπινίκια. οἱ Θρᾷκες θύουσι καὶ πανηγυρίζουσιν ἀόπλοις νύκτωρ ἐπιθέμενοι πολ- λοὺς μὲν ἀνεῖλον, πολλοὺς δὲ ζῶντας εἷλον. αἰτιω- μένων δὲ τῶν Βοιωτῶν, ὅτι παρεσπόνδησαν, ἀπεκρί- ναντο οἱ Θρᾷκες, οὐδαμῶς παραβῆναι τὰς σπονδάς· ἡμέρας γὰρ συνθέσθαι ῥητὰς τῶν ἀνοχῶν, περὶ δὲ τῶν νυκτῶν μηδεμίαν συνθήκην πρὸς αὐτοὺς πεποιῆσθαι.
Σκύθαι Τριβαλλοῖς παρατάσσεσθαι μέλλοντες παρ- ήγγειλαν τοῖς γεωργοῖς καὶ τοῖς ἱπποφορβοῖς, ἐπειδὰν αἴσθωνται συμβαλόντας αὐτοὺς τοῖς πολεμίοις, ἐπι- φανῆναι πόρρωθεν τὰς ἀγέλας τῶν ἵππων ἐπελαύνον- τας. οἱ μὲν ἐπεφάνησαν, οἱ δὲ Τριβαλλοὶ πολὺ πλῆθος ἀνθρώπων καὶ ἵππων πόρρωθεν ἰδόντες κονιορτὸν ἐγειρόμενον, βοὴν αἰρομένην, νομίσαντες τοὺς ἄνω Σκύθας ἥκειν αὐτοῖς συμμάχους ἔφυγον φοβηθέντες.
[*](e. 32, 6)Σκύθαι τὴν Ἀσίαν κατέτρεχον. αἱ Σκυθίδες γημά- [*](Cap. 43. Ex Ephoro coll. Strab 9, 2, 4, p. 401.) [*](Cap. 44. 1. Cf. Pront. strat. 2, 4, 20.) [*](Cap. 44. § 2. Cf. Herod. 4, 3 sq.; Iustin. 3, 5, 1 sq.) [*](4 τοῖς Βοιωτοῖς vulg.; τοὺς Βοιωτοὺς F || τινὰς] ῥητὰς K || 6 ἀθανάτη ἰτεωνία F, corr. vulg. || 15 Τριβαλλοῖς H; Τριβά- λοις F (id v. 19) || 17 αἴσθονται F || συμβάλλοντας H || 18 ἐπε- λαύνοντας Phtakis ex Front. admoveri; ἀπελαύνοντας F || 23 Σκυθίδες ; Σκυθιάδες FH.)
Πέρσαι περὶ Μυκάλην Σαμίους καὶ Μιλησίους ὑπόπτους ἔχοντες ἐκέλευσαν αὐτοὺς τὰ τῆς Μυκάλης ἄκρα φυλάττειν, λόγῳ μὲν ὡς ἐμπείρους τῆς χώρας, ἔργῳ δὲ, ἵνα μὴ παρόντες διαφθείροιεν καὶ τοὺς ἄλλους Ἴωνας.
ΠΕΡΣΙΔΕΣ.
[*](558)Πέρσαι Μήδοις παρετάσσοντο. Περσῶν Κῦρος [*](e.14,24) ἡγεῖτο. Κύρου σατράπης Oἰβάρης ἦρξε φυγῆς, καὶ ὅσων ἡγεῖτο Περσῶν, πάντες τῷ σατράπῃ συνέφευγον. ἔνθα δὴ αἱ Περσίδες ἀπαντώμεναι τοῖς φεύγουσιν, ἀνασυράμεναι τοὺς χιτωνίσκους ῾ ποῖʼ ἔφασαν φεύγετε; ἢ ὅθεν ἐξέδυτε, πάλιν ἐκεῖ καταδῦναι σπεύδετε;᾿ ὁ [*](Cap. 45. § 1. Cf. Herod. 9, 99.) [*](Cap. 45. § 2. Cf. Plut. Alex. 69; de virt. mul. 5; Nicol. Damasc. t. 3, p. 406 Mueller; Iust. 1, 6, 12 sq.; Anaxim. fr. 18; Strabo 15, p. 730 C.) [*](3 ἐπῄεσαν F; ἀπήντησαν Cas. Κ || 16 Περσίδες P; om. F || 19 ὅσων vulg.; ὅσον F || σατράπῃ F] Οἰβάρῃ vulg || 20 ἀπαν- τῶσαι H: cf ad 1, 21, 1 || 22 ἢ ὅθεν H; ἕωθεν F; ὅθεν vulg.)
Ταῦροι Σκυθικὸν γένος ἀεὶ παρατάττεσθαι μέλλον- τες τάς ὄπισθεν ὁδοὺς ἀνασκάπτουσιν καὶ ποιήσαντες ἀβάτους οὕτως ἀγωνίζονται, ἵνα μὴ δυνάμενοι φυγεῖν ἢ κρατοῖεν ἢ ἀποθνήσκοιεν.
Πελληνεῖς ἀναπλέοντες ἐκ Τροίας κατέσχον εἰς τὴν Φλέγραν. αἰχμάλωτοι Τρωιάδες τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ γῆν ἀποβάντων οὐ φέρουσαι τὴν ἄλην τὰς ναῦς κατέπρησαν. ἔπειθεν τὰς αἰχμαλώτους Αἰθία, Πρι- άμου ἀδελφή· οἱ δὲ Ἕλληνες ἀπορίᾳ σκαφῶν κατε- λάβοντο τὴν νῦν καλουμένην Σκιώνην καὶ πόλιν οἰκίσαντες τὴν χώραν ἀντὶ Φλέγρας Παλλήνην προσ- ηγόρευσαν.
Ἀννίβας ἐν Ἰθηρία πόλιν μεγάλην Σαλματίδα [*](220) ἐπολιόρκει· καὶ δὴ συνθήκας ἐποιήσατο, λαβὼν ἀρ- γυρίου τάλαντα τριακόσια καὶ τριακοσίους ὁμήρους [*](Cap 47. Cf. Conon. narrat. ap. Phot 13 et Steph. Byz s. v. Σκιώνη.) [*](Cap. 48. Cf. Plut. de virt. mul. 10.) [*](6 ὄπισθεν vulg.; ὄπιθεν F || 9 Τρῳάδες F; Πελληνεῖς vulg. || 10 Πελλήνεις F; Παλληνεῖς Cas. || 12 ἄλλην F1 || 13 ἔπειθεν τὰς corr. F2 ex ἐπιθέντας || Αἰθία Roth; Ἀνθία F; Αἴθυλλα Rutgers var lect p. 547 ex Conone || 15 νῦν] ναῦν F || 16 Παλήνην F.)
Τυρρηνῶν οἱ Λῆμνον καὶ Ἴμβρον κατασχόντες ἐξελασθέντες ὑπʼ Ἀθηναίων, ἐς Ταίναρον κατασχόντες Σπαρτιάταις περὶ τὸν εἱλωτικὸν πόλεμον συνεμαχέ- [*](Cap. 49. Cf. Plut. de virt. mul. 8; Herod 4, 146 ; Polyaen. 8, 71. — G. Gilbert, Studien zur altspartan. Geschichte, p. 51.) [*](1 ἀνεῖναι M; ἀεϊναι F; ἀνείη vulg. || Σαρματαίων F1, corr. F2, || ἀποδιδόντων M; ἀποδωσόντων F; ἀποδόντων K || 3 διαρπασομένους Hertlein; ἁρπασομένους F: cf. infra vv. 8. 11 et Plut. ἐπὶ διαρπαγῇ || 4 ἐν ἱματίῳ Plut.; ἑνὶ ἱματίῳ F: cf. 5, 19. 8, 64 || 7 τὰ ξίφη vulg. || 8 Ἀννίβα vultg. || 9 ἐμβοή- σασαι M Plut.; ἐκβοήσασαι F; ἐκβοηθήσασαι Valckenaer || παρέ- δωκαν Patakis, Hertlein coll. Plut παρέδοσαν; προσέδωκαν F || 11 διαρπάζουσι p, K; φρουροῦσι Plut. || κατέβαλον Plut.; κατέλαβον F || 12 διεξεπαίσαντο Κ ; διεξεπέσαντο F; διεξέπεσον Plut. cf. 2, 2, 5. 3, 2, 14. 5, 16, 5 || 14 διʼ K; δὴ F || 16 τυρήννι.. F pr., τυρηννίδες F2 corr. 17 τυρήννων, corr. τυρηννῶν F || 18 Τέναρον F || κατασχόντες] κατάραντες Plut.)
Κελτοῖς στάσις ἦν ἐμφύλιος. ἤδη δὲ καὶ ἐς πόλε- μον ὡπλισμένων, αἱ γυναῖκες αὐτῶν [ἐν μέσῳ] στᾶσαι τῆς παρατάξεως τὰ ἐγκλήματα διῄτησαν καὶ διέκριναν, ὥστε τοὺς ἄνδρας φίλους γενομένους διαλλαγὰς ποιή- σασθαι καὶ κατὰ οἴκους καὶ κατὰ πόλεις. αὖθις, εἴποτε [*](Cap. 50. Cf. Plut de virt. mul. 6.) [*](6 προσειπεῖν Plut ; προσῆναι F || 8 ἐνδύονται F] ἐνδύντες W ex Plut. et Herod || [καὶ] ; [δὲ] ante ἑσπέρας Cas. 13 Ταΰγετον W ; ταυ ετὸν F; τὰ Ταΰγετα Cas. ex Plut.; ταυ- τὸν M || 18 Κελταὶ V Plut., Χέλται F1, Κέλτοι corr. F2: cf. 7, 42 || 19 ἔμφυλος F || καὶ del. K || 20 [ἐν μέσῳ] Cas ex Plut. || 23 εἴποιτε F.)
Καὶ τόδε ὑμῖν ὄγδοον βιβλίον, ἱερώτατοι βασιλεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγημάτων· ὥστε συντετελεσμένης τῆς συντάξεως, ἣν ὑπεσχόμην, εὔχομαι ὑμῖν [μὲν] μετὰ τῆς στρατηγικῆς ἀρετῆς τέλος ἀγαθὸν ἐν τοῖς πολέμοις γενέσθαι, ἐμαυτῷ δὲ ψῆφον παρʼ ὑμῶν δικαίαν, ὅτι προαιρέσει βίου καὶ λόγου δικα- νικοῦ χρώμενος οὐκ ἀμελῶ συγγράφειν, ὅσα γένοιτʼ ἂν ὠφέλιμα ὑμῖν τε αὐτοῖς καὶ τῇ Ρωμαίων ἀρχῇ καὶ τοῖς Ἕλλησιν, ἤν τε πολεμῶμεν ἤν τε τὴν εἰρήνην ἄγωμεν. ἐν μὲν γὰρ πολέμῳ ταῦτά ἐστι νίκης γυμνάσματα, ἐν δὲ εἰρήνῃ γνώμης παιδεύματα, τὴν δόξαν ἀθάνατον παρὰ τῆς ὑμετέρας βασιλείας λαβόντα.
Ἀμούλιος καὶ Νεμέτωρ ἀδελφοί. νεώτεροςἈμοίλιος δυνάμει βιασάμενος βασιλεὺς Ἄλβης ἐγένετο. τὸν μὲν δὴ Νεμέτορα τὸν ἀδελφὸν ἐφρούρει, θυγατέρα δὲ αὐτοῦ Σιλουίαν, ἵνα μὴ παῖδες ἐξ αὐτῆς γένοιντο, τιμωροὶ τῆς Ἀμουλίου παρανομίας, ἀπέφηνεν ἱέρειαν τῆς Ἑστίας, ἐπειδὴ νόμος ταῖς Ἑστιάσιν ἀεὶ παρθε- νεύεσθαι.
[*](4 συντετελεωμένης vulg. 5 [μὲν] Rud. Schoell; καὶ ὑμῖν M || 6 πολεμίοις F || 8 ἀμελῶ Κ; ἀμελῶς F || συγγράφειν F] συγ- γράφω Cas. || 10 πολεμωμένην τὴν F; τὴν om. vulg.: cf. praef. libri III || 14 Ἀμούλλιος F constanter || 15 Νομήτωρ D vulg. || 18 Σολπίαν F || 19 ἰερίαν F.)Ῥέμος καὶ Ῥωμύλος Ἄρεως καὶ Σιλουίας παῖδες ἐπέθεντο Ἀμουλίῳ. θόρυβος ἀπὸ τῆς ἄκρας ἐς τὴν πόλιν ἐφέρετο. Νεμέτωρ εἰδώς τὰ δρῶώμενα πρὸς τοὺς πολίτας ἔφη πολεμίων ἔφοδος γέγονεν· Ἀμούλιος δὲ προδοὺς τὴν πόλιν πέφευγεν. ἀλλὰ ὁπλισάμενοι ἐς τὴν ἀγορὰν ἀθροιζῶώμεθαʹ. οἱ μέν ὧπλίζοντο καὶ ἠθροί- ζοντο. Ῥέμος δὲ καὶ Ῥωμύλος ἀνελόντες Ἀμούλιον ἐξεπήδησαν τῆς ἄκρας καὶ τοῖς πολίταις ἠθροισμένοις ἀνήγγειλαν, οἵτινες ὄντες οἷα παθόντι τῷ πάππῳ δικαίως ἐτιμώρησαν. ὁ δὲ δῆμος ἐπαινέσας τὸ ἔργον Νεμέτορι τὴν βασιλεῖαν ἀπέδωκεν.
Ῥωμύλος Ρωμαίων γυναῖκας οὐκ ἐχόντων ἐκή- ρυξεν ἀνὰ τὰς γείτονας πόλεις, ὡς ἑορτὴν ἄξοι δημο- τελῆ Ποσειδῶνος πίου καὶ ἀγῶνας ἵππων ἐπὶ ἄθλοις μεγίστοις. πολλοὶ δὴ συνῆλθον ἐκ τῶν πόλεων ἐπὶ τὴν θέαν· πᾶν γένος ἀνδρῶν, γυναικῶν, παρθένων. Ῥωμύλος παράγγελμα ἔδωκεν, ἀπέχεσθαι μὲν ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, ἁρπάζειν δὲ μόνας παρθένους καὶ ταύτας οὐκ ἐς ὕβριν, ἀλλʼ ἐς γάμον. οὐτος ὁ γάμος Ῥωμαίοις ἀρχὴ παιδοποιίας ἐγένετο.
Ῥωμύλος τῆς Φιδηναίων πόλεως ἀποσχὼν δέκα που στάδια κατεστρατοπέδευσε. νύκτωρ δὲ τοῦ χάρα- κος ἐξαγαγῶών τὴν δύναμιν τοὺς ἡμίσεις τῶν λόχων [*](Cap. 3. 1. Cf L.iv. 1, 9; Plut. Romul. 14.) [*](Cap 3 6 2. Cf. Liv. 1, 14; Front. strat. 2, 5, 1.) [*](2 Ῥέμος F] Ῥῶμος M, ut Dionγs. Hal. 5 Ἀμύλλιος F || 6 πλισάμενοι F 7 ἀθροιζώμεθα vulg ; ἀθροιζόμεθα F 8 Ῥέμος pr., Ῥόμος F corr. 10 παθόντες vult. 15 ἄξει Κ 16 Ἱπ- πειου vulg.)
Νουμᾶς Ῥωμαίους ἐκ πολέμου καὶ φόνου βουλό- μενος μεταβαλεῖν ἐς εἰρήνην καὶ νόμους, ἀναχωρῶν τῆς πόλεως εἰς τέμενος ἱερὸν Νυμφῶν, ἐν τούτῳ μόνος διαιτῶώμενος ἐπὶ συχνὰς ἡμέρας ἐπανῄει παρὰ τῶν [*](4 προσῆλθεν p V; προσῆλθον F, quod defendit Hertlein, ahnii annal. 1861, p 257 9 Φηδιναῖοι 17 ἀντιπρόσωποι vulg.; ἀντιπρόσωπον F 23 Νούμαc F ubique; cf. Dittenberger, Hermes 6, p. 290 25 μεταλαβεῖν F, corr. vulg.)
Τύλλος ἦρχε Ῥωμαίων παρατασσομένων Φιδη- [*](e. 40, 5) ναίοις· Ῥωμαίους προδόντες Ἀλβανοὶ τὸ λαιὸν κέρας λιπόντες ἐς τὰ ὄρη παρεχωώρουν. ἱππεὺς διὰ τάχους Τύλλῳ προσδραμών γγειλε τὴν προδοσίαν. ὁ δὲ ἀνε- βόησεμέγιστον· ἀλλὰ σὺ μὲν τὴν σαυτοῦ τάξιν φύλαττε, Ἀλβανοὶ δὲ ἀπίασι κυκλωσόμενοι τοὺς πολεμίους ἐμοῦ προστάξαντοςʹ. τοῦτʼ ἀκούσαντες Ῥωμαῖοι λαμπρὸν ἠλάλαξαν. οὐ μὴν οὐδὲ Φιδηναίους ἔλαθεν ἡ τῶν ἀλαλαξάντων χαρὰ, σπουδῇ δὲ καὶ τάχει φεύγειν ὥρ- μησαν ὑπʼ Ἀλβανῶν κυκλωθῆναι φοβηθέντες.
Ταρκυΐνιος Γαβίους πολιορκῶν χρόνῳ μακρῷ, μὴ [*](e. 44,3) δυνάμενος ἑλεῖν, τὸν νεῶώτατον τῶν παίδων Σέξστον [*](Cap. 5. Cf. Pront. strat. 2, 7, 1; Liv. 1, 27, Dionys Hal. 3, 24.) [*](Cap. 6. Cf. FPront strat. 1, 1, 4 ; Liv. 1, 54; Zonar. 7, 10; Dionys. Hal. 4, 63.) [*](4 νόμους corr. F2 ex νομέα 5 ἐγένοντο Μίνω καὶ Λυκούργῳ F, corr. vulg. 6 οὗτοι ; οθτω F 7 ἔπεισαν F] ἔπειθον vulg. 9 Τύλος 10 Φιδιναίους ωμαίοις F 12 προεχαώρουν H ἵππους F 17 Φιδηνέους F 20 Ταρκυίνιος F] Ταρκύνιος vulg. (et sic infra) 21 μακρῷ χρόνῳ M καὶ μὴ H 22 Σέξτον H et censor Ienensis, at cf. Meineke praef. Strab. vol. 3, p. VII et Phiol. 12, p. 621.)
Κάμιλλος αλερίοις ἐπολέμει. τῶν αλερίων παί δων ὁ διδάσκαλος προαγαγὼν αὐτοὺς εξω τείχους ὡς γυμνασομένους παρέδωκεʼΡωμαίοις, άμιλλος δὲ ἀσεβῆ τὴν τοῦ διδασκάλου προδοσίαν ἡγησάμενος προσέταξεν ὀπίσω τῶ χεῖρε αὐτοῦ περιαχθῆναι καὶ δεθῆναι καὶ τοῖς παισὶν ἐπέτρεψεν ἀπάγειν τὸν προδότην ὡς τοὺς πατέρας. αλέριοι τὸν μὲν διδάσκαλον αίκισάμενοι κατέφθειραν, τοῦ δὲ Καμίλλου θαυμάσαντες τὴν εὐσέ- βειαν καὶ τὴν δικαιοσύνην σφᾶς αὐτοὺς ἄνευ μάχης [*](Cap 7. § 1. Ex Plut. Camill. 10; cf Liv. 5, 27; Front. strat 4, 4, 1; Dionys. Hal. 13, 1 sq.; Dio Cass. fr. 24, 2 (Zonar. 7,22).) [*](2 ἐδέξαντο ἐν τῇ πόλει H 7 ἀπέφηναν H τῷ πατρὶ H μήκονας ἀποκλείσας F 10 τὸν παῖδα H ταὐτὸ Cas ; τοῦτο FH 16 Φαλλερίων F 20 αὐτὸν p, Patakis δεηθῆναι F 23 Καμίλου F (et sic saepius).)
Κελτοὶ ἔρέννου βασιλέως ἡγουμένου κατα κράτος τὴν Ῥαώμην ἑλόντες ἑπτὰ μησὶ κατέσχον· Κάμιλλος τοὺς ἔξω τῆς πόλεως Ῥωμαίους συναγαγὼν ἐξήλασε Κελτοὺς καὶ τὴν πόλιν ἀνέστησε. πάλιν οὖ Κελτοὶ μετὰ τρία ἔτη καὶ δέκα εἰς τὴν Ροώμην ἐμβαλεῖν τολμή- σαντες ἐστρατοπεδεύσαντο περὶ τὸν Ἀνίωνα ποταμὸν ἐλάχιστον τῆς πόλεως ἀπέχοντα. Κάμιλλος αἱρεθεὶς πέμπτον δικτάτωρ καὶ τὴν στρατηγίαν ἀναλαβῶῶν πρὸς μὲν τὰς τῶν Κελτῶν μαχαίρας, αἷς καταφέροντες τὰς κεφαλὰς διέκοπτον , ἐκέλευσεν ἀντιχαλκεύσασθαι τὰ κράνη ὁλοσίδηρα καὶ λεῖα, ὅπως αἱ μάχαιραι ἀπο- λισθάνοιεν ἢ κατεάγνοιντο· τοῖς δὲ θυρεοῖς κύκλῳ περιήρμοσε λεπίδα χαλκῆν, τοῦ ξύλου τὰς πληγὰς μὴ στέγοντος. τοὺς δὲ στρατιῶώτας ἐδίδαξε τοῖς ξυστοῖς μακροῖς ἀπὸ χειρὸς χρῆσθαι καὶ τοῖς ξίφεσι τῶν πο- λεμίων σφᾶς αὐτοὺς ὑποβάλλοντας ἐκδέχεσθαι τὰς καταφοράς. ὅ τε γὰρ σίδηρος τῶν Κελτῶν μαλακὸς ὤν καὶ πονηρῶς ἐληλασμένος ἐκάμπτετο ταχέως, αἵ τε μάχαιραι αὐτῶν ἐδιπλοῦντο καὶ ἡσαν ἄχρηστοι πρὸς τὴν μάχην. οὕτως γέ τοι καὶ ῥᾳδίως ἡττηθέντες οἱ πλεῖστοι μὲν αὐτῶν ἔπιπτον, οἱ λοιποὶ δὲ φυγόντες ᾤχοντο.
[*](Cap 7 § 2. Ex Plut. Camill. 40. — Cf. J. p. 666.)[*](3 Bρένου F 7 δέκα] εἴκοσι Plut.. quod restituendum censet W 8 Ἀνίωνα ex Plut.; Ἀνίωνα F 10 στρατηγίαν C. Fr. Her- mann coll. Plut. ὑποστὰς τὴν στρατηγίαν; στρατείαν F ; στρατιὰν vulg 14 κατεάγνοιντο F ; κατάγνοιντο p; κατάγνυσθαι Plut. 17 χρῆσθαι Plut.; χρήσασθαι F 18 ὑποβάλλοντας Plut ; ὑπο- βαλόντας F; ὑποβαλόντας M D.)Τυρρηνοὶ Ῥωμαίοις ἐπολέμουν. Γυρρηνῶν βασι- λεὺς ἦν Πορσίνας, Ρωμαίων ἦρχε Ποπλικόλας τρίτον ὑπατεων. Μούκιος Ῥωμαῖος ἀνὴρ, ἄριστος τὰ πολε- μικὰ, Πορσίναν βουλόμενος ἀνελεῖν ἐς τὸ Τυρρηνικὸν στρατόπεδον ἦλθεν, ἐσθῆταʼ ἔχων Γυρρηνίδα καὶ τῇ φωνῇ τυρρηνίζων· καὶ δὴ παρελθν ἐπὶ τὸ βῆμα, τὸν βασιλέα τὸν ΠΙορσίναν οὐκ εἰδῶώς ὅστις ἦν, ὃν ῴήθη μάλιστα τῶν καθεζομένων ἐοικέναι βασιλεῖ καὶ δὴ τοῦτον ἔκτεινε σπασάμενος τὸ ξίφος. συλληφθεὶς ὡμο- λόγησεν ὅστις ἦν. Πορσίνας μὲν δὴ ἔθυεν ἐπὶ τῇ σωτηρίᾳ τοῖς θεοῖς, Μούκιος δὲ τῆς ἐσχάρας πῦρ ἐχού- σης ὑπερέσχε τὴν χεῖρα τὴν δεξιὰν καὶ τῆς χειρὸς καιομένης εἱστήκει τῷ Πορσίνᾳ διαλεγόμενος φαιδρῷ καὶ ἀτρέπτῳ τῷ προσώπῳ. ὡς δὲ Πορσίνας τὴν ἀρε- τὴν ὑπερεθαύμαζε, Μούκιος μηδαμῶςʼ ἔφη θαυμάσῃς· τριακόσιοι Ῥωμαῖοι τὴν αὐτὴν ἐμοὶ καρτερίαν ἔχοντες ἐν τῷ στρατοπέδῳ σου πλανῶνται καιρὸν παραφυλάσ- σοντες τῆς σῆς ἀναιρέσεωςʹ. Πορσίνας πιστεύσας τοῖς λεγομένοις καὶ φοβηθεὶς τὸν πόλεμον πρὸς Ῥωμαίους διελύσατο.
Σύλλας ἐν τῷ συμμαχικῷ πολέμῳ τῶν [στρατιω- [*](90,89) τῶν αὐτοῦ] στρατηγικὸν ἄνδρα καὶ πρεσβευτὴν, Ἀλ- [*](Cap. 8. Ex Plut. Puolicola 17 (Zomar. 7, 12); cf. L.iv. 2, 12.) [*](Cap. 9. § 1. Ex Plat. Sulla 6.) [*](2 Τυρηνοὶ et Τυρηνῶν F 4 Ῥωμαίοις F πολεμικὰ W coll. Plut. et Ζomar.; πολέμια F vulg. 5 τυρηννικὸν F || 7 περιελθὼν τὸ βῆμα Plut 23 τῶν [στρατιωτῶν αὐτοῦ] suppl. vulg.; τὸν F 24 πρεσβύτην F.)
Σύλλας Ἀρχελάῳ τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ περὶ [*](e. 14, 25) Ὀρχομενὸν παρετάσσετο. ὁρῶν δὲ τοὺςʼPωμαίους ἡττω- μένους καὶ φείγοντας αὐτὸς ἀποπηδήσας τοῦ ἵππου καὶ σημεῖον ἁρπάσας αώθεῖτο διὰ τῶν φευγόντων ἐς τοὺς πολεμίους βοῶν ἐμοὶ μὲν ἐνταῦθα καλὸν, ὦ Ῥωμαῖοι, τελευτᾶν, ὑμεῖς δὲ τοῖς πυνθανομένοις, ποῦ προδεδῶώκατε Σύλλαν, μέμνησθε φράζειν ἐν Ὀρχομενῷ᾿. τοῦτον τὸν λόγον Ῥωμαῖοι καταιδεσθέντες ἀνέστρεψαν καὶ προθύμως ἐμβαλόντες ἐτρέψαντο τοὺς πολεμίους.
Μάριος Κιμβρίων καὶ Τευτόνων ἐς τὴν ταλίαν [*](e. 14, 26) ἐμβαλόντων, ἀγρίων ἀνθρῶώπων, μεγάλων, τὰς ὄψεις ἀλλοκότων, θηριῶώδη τὴν φωνὴν ἐχόντων, ἐπὶ πλεῖστον ὅσον οὐ συνέβαλεν ἐς μάχην, ἀλλὰ ἐκῶώλυσε τοὺς στρα- τιώτας τοῦ χάρακος προιόντας ἐμβάλλειν, πόρρωθεν [*](Cap. 9. § 2. Ex Plut. Sulla 21; cf. Appian. Mithrid. 49; Front. strat 2, 8, 12.) [*](Cap. 10. § 1. Ex Plut. Mario 16.) [*](2 παρίδε F ἀποκτείνοντας F, corr vulg. 8 τῷ Μιθρηδάτου τῶ στρατηγῷ F 14 μέμνησθε H; μεμνῆσθαι F 21 ἐκαώλυσε Hertiein; ἐκέλευσε H; ἐκέλευεν F vulg. 22 προιόντας ἐμβάλλειν W; ἐμβάλλειν προσιόντας F πόρρωθεν [δʼ| Hertlein; [καὶ] πόρρωθεν K.)
Μάριος εύτοσι καὶ Κιαβρίοις μέλλων συμβάλλειν [*](102) ἐν ὑπωρείαις ἀνωμάλοις Μάρκελλον διὰ νυκτὸς ἐκέ- λευσε τρισχιλίους ὁπλίτας ἄγοντα διʼ ἀβάτων ὁρῶν περιελθόντα κατὰ νῶώτου τῶᾶν πολεμίων γενέσθαι. ἐπεὶ δὲ συνέβαλε, παράγγελμα τοῖς στρατιῶώταις ἔδωκεν, ἐκ τῶν ἀνωμάλων ἠρέμα ὑποβαίνειν ἐς τὸ πεδίον, ὅπως οἱ πολέμιοι φεύγειν αὐτοὺς οἰόμενοι διῶώκειν ἐγχειροῖεν καὶ οὕτως ἐς τὸ ὁμαλὸν κατέλθοιεν. ὡς δὲ κατῆλθον, κατὰ προσῶώπου μὲν οἱ περὶ τὸν Μάριον, κατὰ νῶώτου δὲ οἱ περὶ τὸν Μάρκελλον συρρήξαντες κατέκοψαν τοὺς πολεμίους καὶ νίκην λαμπροτάτην ἐνίκησαν.
[*](e. 13,9)Μάριος Κιμβρίοις συμβαλών ἀπὸ χειμερίων τόπων [*](101) ὡρμημένοις ἠπίστατο κρύος μὲν καὶ χιόνα φέρειν δυνα- μένους, καῦμα δὲ καὶ ἥλιον οὐδαμῶς. ἦν μὲν δὴ μὴν Ἀὔγουστος. Μάριος δὲ κατὰ νῶώτου τῶν πολεμίων προκατελάβετο τῆς μάχης τὸν τόπον. οἱ βάρβαροι δὲ ἐπιστραφέντες, κατὰ προσῶώπου τὸν ἥλιον ἔχοντες, ἀντι- [*](Cap. 10 § 2. Ex Plut. Mario 20 sq.; cf. Front. strat. 2, 4, 6.) [*](Cap. 10 § 3. Ex Plut. Mario 26; cf. Front. strat. 2, 2, 8.) [*](1 ἥθιζεν F τῆς μορφῆς F] τὴν μορφὴν M Plut. 10 ὑπω- ρείαις vulg.; ὑπωρίοις F 13 συνέβαλε K ; συνέβαλλε Cas ; συνέ- βαλον Roth; συνέβαινε F 18 Μάρκελον F 21 ὡρμημένοις Roth; ὁρμωμένοις F 23 πολεμίων Patakis; στρατιωτῶν F.)