Strategemata

Polyaenus Macedo

Polyaenus Macedo, Strategematon, Melber and Woelfflin, Teubner, 1887

349

Σουρήνας Παρθυαίων ἡγούμενος Κράσσον μετὰ [*](53) πολλῆς ἥττης ἀναχωροῦντα καὶ διὰ τῶν ὀρειοτέρων ὁδεύειν πειρώμενον, τὴν ἐξ ἀπονοίας μάχην φοβούμενος ἔπεμψε πρεσβευτὴν ὡς αὐτὸν λέγοντα συντίθεταί σοι φιλίαν βασιλεὺς μέγας· δείξας Ῥωμαίοις ἀνδρίαν νῦν δεῖξαι βούλεται φιλανθρωπίαν᾿. Κράσσος δόλον ὑφ- ορώμενος οὐκ ἐπείθετο. οἱ στρατιῶται ἀθυμοῦντες καὶ ἀπειρηκόντες ἐβιάσαντο αὐτὸν τὰ ὅπλα κρούσαντες πιστεῦσαι τῷ βαρβάρῳ. Κράσσος ἄκων πεζὸς ἐβάδιζε. Σουρήνας φιλοφρονούμενος δὴ ἵππον χρυσοχάλινον αὐτῷ παρέστησεν, ἐφʼ οὗ καθίσαι προσέταξεν. ὁ μὲν δὴ ἀναβαίνει τὸν ἵππον , ὁ δὲ βάρβαρος ἱπποκόμος κεντρίσας ἐπετάχυνε τοῦ ἵππου τὸν δρόμον, ὅπως τὸν Κράσσον ἐς τὸ πλῆθος ἐξενέγκοι τῶν Παρθυαίων. Ὀκτάουιος, τῶν περὶ Κράσσον ἡγεμόνων, συνεὶς τῆς ἀπάτης λαμβάνεται τῶν χαλινῶν, καὶ μετʼ ἐκεῖνον εἷς τῶν χιλιάρχων Πετρώνιος, ὥστε τὸν μὲν ἱπποκόμον Ὀκτάουιος κτινύει σπασάμενος τὸ ξίφος, τὸν δὲ Ὀκτά- ουιον ἄλλος τις τῶν Παρθυαίων, τὸν δὲ Κράσσον Ἐξάθρης Παρθυαῖος· καὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ καὶ τὴν δεξιὰν ἀποκόψας ἐκόμισε πρὸς μέγαν βασιλέα Παρ- [*](Cap. 41. Ex Plut. Crass. 30—33; cf. Appian. Parthica; Dio Cass. 40, 26 sqq.) [*](3 ὀριωτέρων F; ὀρεινοτέρων vulg. || 6 δείξας vulg.; [καὶ] δείξας K; [ὃς] δείξας W; δεῖξαι F || 16 Ὀκτάυιος F constanter || 18 Πετρόνιος F || 19 κτινύει lineola notatum in F; κτείνει vulg. || 21 ἐξαρθεὶς F. cf. p. 350, 10; Πομαξάθρης Plut.; Μαξάρθης Appian. || Παρθυαῖος [ἀνεῖλε] Cas. K.)

350
θυαίων Υρώδην. ἔτυχε δὲ βασιλεὺς κατʼ ἐκεῖνο τῆς ὥρας ἑστιώμενος καὶ παρὰ τὸν πότον ἀκροώμενος Ἰάσονος Τραλλιανοῦ τραγῳδοῦ ὑποκρινομένου Βάκχας Εὐριπίδου. ὁ μὲν δὴ τραγῳδὸς ἦδεν ἐκεῖνα τὰ μέλη
  • φέρομεν ἐξ ὄρεος
  • [ἕλικα] νεότομον ἐπὶ μέλαθρον,
  • μακάριον θήραν.
  • οἱ δὲ τὴν τοῦ Κράσσου κεφαλὴν κομίζοντες τῷ βασιλεῖ προσήνεγκαν. ἐπὶ τούτῳ μεγάλη βοὴ καὶ πολὺς κρότος ἐγένετο, ὥστε ὁ μὲν Ἐξάθρης ἀναπηδήσας ἔφη ἐμοὶ ταῦτα μᾶλλον τὰ μέλη προσήκει ᾄδειν ἢ τῷ τραγῳδῷ᾿. βασιλεὺς (μὲν) ἡσθεὶς τοῦτον μὲν ἐτίμησεν οἷς πάτριον ἦν, τῷ δὲ Ἰάσονι τῷ τραγῳδῷ τάλαντον ἔδωκεν.

    Κελτοὶ στρατεύουσιν ἐπὶ Αὐταριάτας καὶ ἦν πό- λεμος μακρός. οἱ μὲν Κελτοὶ τὰς τροφὰς καὶ τὸν οἶνον πόαις δηλητηρίοις καταφαρμακεύουσι καὶ κατα- λιπόντες ἐν ταῖς σκηναῖς αὐτοὶ νύκτωρ ἔφευγον· οἱ δὲ Αὐταριᾶται πιστεύσαντες, ὡς φοβηθέντες ἀποδι- δράσκοιεν, κατελάβοντο τὰς σκηνὰς καὶ τῷ οἴνῳ καὶ ταῖς τροφαῖς ἀνέδην ἐχρήσαντο καὶ παραυτίκα ὑπὸ διαρροίας ἀκρατοῦς λυθέντες [ἔκειντο]. Κελτοὶ δὲ ἐπελθόντες κειμένους φονεύουσιν.

    [*](Cap. 42. Cf. Theopomp. fr. 41 (Mueller fr. hist. graec. I.).)[*](1 Ὑρώδην Plat.; Ἡρώδην F vulα.; Ὀρώδης Appian., Dio Cass. || 5 φέρων μὲν F || ὄρεος F, Plut ; ὀρέων Cas. ex Eurip. || 6 ἕλικα om. F; ex Euripid. inser. Cas || μέλανθρον F; μέλαθρα Plut. || 7 θήραν F, Plut.; θήραμα Mp, Euripid., Appian. 12 (μὲν) del. Cas. || 13 τῷ Ἰάσονι δὲ vulg || 14 Κέλτος F1 || 15. 16 Κέλτοι F || 22 λυθέντες Patakis: cf. 6, 13 ἐκλυθέντες; ληφλθέντες F || [ἔκειντο] Koen. p. 197: cf. 6, 13; 8, 25, 1; 8, 28.)
    351

    Θρᾷκες παραταξάμενοι Βοιωτοῖς παρὰ τὴν Κω- παΐδα λίμνην, ἡττηθέντες, ἐς τὸν Ἑλικῶνα καταφυ- γόντες ἐσπείσαντο τοῖς Βοιωτοῖς ἡμέρας τινὰς, ἐν αἷς βουλευσάμενοι ἀπαλλάξονται· οἱ Βοιωτοὶ τῇ νίκῃ θαρ- ροῦντες καὶ ταῖς σπονδαῖς πιστεύοντες τῇ Ἀθηνᾷ τῇ Ἰτωνίᾳ θύοντες ἑώρταζον ἐπινίκια. οἱ Θρᾷκες θύουσι καὶ πανηγυρίζουσιν ἀόπλοις νύκτωρ ἐπιθέμενοι πολ- λοὺς μὲν ἀνεῖλον, πολλοὺς δὲ ζῶντας εἷλον. αἰτιω- μένων δὲ τῶν Βοιωτῶν, ὅτι παρεσπόνδησαν, ἀπεκρί- ναντο οἱ Θρᾷκες, οὐδαμῶς παραβῆναι τὰς σπονδάς· ἡμέρας γὰρ συνθέσθαι ῥητὰς τῶν ἀνοχῶν, περὶ δὲ τῶν νυκτῶν μηδεμίαν συνθήκην πρὸς αὐτοὺς πεποιῆσθαι.

    [*](e. 15, 8)

    Σκύθαι Τριβαλλοῖς παρατάσσεσθαι μέλλοντες παρ- ήγγειλαν τοῖς γεωργοῖς καὶ τοῖς ἱπποφορβοῖς, ἐπειδὰν αἴσθωνται συμβαλόντας αὐτοὺς τοῖς πολεμίοις, ἐπι- φανῆναι πόρρωθεν τὰς ἀγέλας τῶν ἵππων ἐπελαύνον- τας. οἱ μὲν ἐπεφάνησαν, οἱ δὲ Τριβαλλοὶ πολὺ πλῆθος ἀνθρώπων καὶ ἵππων πόρρωθεν ἰδόντες κονιορτὸν ἐγειρόμενον, βοὴν αἰρομένην, νομίσαντες τοὺς ἄνω Σκύθας ἥκειν αὐτοῖς συμμάχους ἔφυγον φοβηθέντες.

    [*](e. 32, 6)

    Σκύθαι τὴν Ἀσίαν κατέτρεχον. αἱ Σκυθίδες γημά- [*](Cap. 43. Ex Ephoro coll. Strab 9, 2, 4, p. 401.) [*](Cap. 44. 1. Cf. Pront. strat. 2, 4, 20.) [*](Cap. 44. § 2. Cf. Herod. 4, 3 sq.; Iustin. 3, 5, 1 sq.) [*](4 τοῖς Βοιωτοῖς vulg.; τοὺς Βοιωτοὺς F || τινὰς] ῥητὰς K || 6 ἀθανάτη ἰτεωνία F, corr. vulg. || 15 Τριβαλλοῖς H; Τριβά- λοις F (id v. 19) || 17 αἴσθονται F || συμβάλλοντας H || 18 ἐπε- λαύνοντας Phtakis ex Front. admoveri; ἀπελαύνοντας F || 23 Σκυθίδες ; Σκυθιάδες FH.)

    352
    μενοι τοῖς οἰκέταις ἐπαιδοποιήσαντο. ἐπανελθόντας οἱ δοῦλοι τοὺς δεσπότας οὐκ ἐδέξαντο. πόλεμος ἦν. οἱ μὲν οἰκέται φαλαγγηδὸν ἐπῄεσαν ὡπλισμένοι· Σκύ- θης δὲ ἀνὴρ δείσας αὐτῶν τὴν ἐξ ἀπονοίας μάχην συνεβούλευσεν ὅπλα μὲν καὶ τόξα καταβαλεῖν, μάστιγας δὲ ἀνατειναμένους ἐπὶ τοὺς οἰκέτας βαδίζειν. οἱ μὲν ἀνατεινάμενοι τὰς μάστιγας ἐφώρμησαν, οἱ δὲ τὸ συν- ειδὸς τῆς δουλείας οὐ φέροντες αὐτίκα φεύγοντες ᾤχοντο.

    Πέρσαι περὶ Μυκάλην Σαμίους καὶ Μιλησίους ὑπόπτους ἔχοντες ἐκέλευσαν αὐτοὺς τὰ τῆς Μυκάλης ἄκρα φυλάττειν, λόγῳ μὲν ὡς ἐμπείρους τῆς χώρας, ἔργῳ δὲ, ἵνα μὴ παρόντες διαφθείροιεν καὶ τοὺς ἄλλους Ἴωνας.

    ΠΕΡΣΙΔΕΣ.

    [*](558)

    Πέρσαι Μήδοις παρετάσσοντο. Περσῶν Κῦρος [*](e.14,24) ἡγεῖτο. Κύρου σατράπης Oἰβάρης ἦρξε φυγῆς, καὶ ὅσων ἡγεῖτο Περσῶν, πάντες τῷ σατράπῃ συνέφευγον. ἔνθα δὴ αἱ Περσίδες ἀπαντώμεναι τοῖς φεύγουσιν, ἀνασυράμεναι τοὺς χιτωνίσκους ῾ ποῖʼ ἔφασαν φεύγετε; ἢ ὅθεν ἐξέδυτε, πάλιν ἐκεῖ καταδῦναι σπεύδετε;᾿ ὁ [*](Cap. 45. § 1. Cf. Herod. 9, 99.) [*](Cap. 45. § 2. Cf. Plut. Alex. 69; de virt. mul. 5; Nicol. Damasc. t. 3, p. 406 Mueller; Iust. 1, 6, 12 sq.; Anaxim. fr. 18; Strabo 15, p. 730 C.) [*](3 ἐπῄεσαν F; ἀπήντησαν Cas. Κ || 16 Περσίδες P; om. F || 19 ὅσων vulg.; ὅσον F || σατράπῃ F] Οἰβάρῃ vulg || 20 ἀπαν- τῶσαι H: cf ad 1, 21, 1 || 22 ἢ ὅθεν H; ἕωθεν F; ὅθεν vulg.)

    353
    λόγος τῶν γυναικῶν ᾔσχυνε τοὺς Πέρσας καὶ ἀνα- στρέψαντες ἐπὶ τὴν μάχην τοὺς Μήδους ἐς φυγὴν ἐτρέψαντο.

    Ταῦροι Σκυθικὸν γένος ἀεὶ παρατάττεσθαι μέλλον- τες τάς ὄπισθεν ὁδοὺς ἀνασκάπτουσιν καὶ ποιήσαντες ἀβάτους οὕτως ἀγωνίζονται, ἵνα μὴ δυνάμενοι φυγεῖν ἢ κρατοῖεν ἢ ἀποθνήσκοιεν.

    Πελληνεῖς ἀναπλέοντες ἐκ Τροίας κατέσχον εἰς τὴν Φλέγραν. αἰχμάλωτοι Τρωιάδες τῶν Ἑλλήνων ἐπὶ γῆν ἀποβάντων οὐ φέρουσαι τὴν ἄλην τὰς ναῦς κατέπρησαν. ἔπειθεν τὰς αἰχμαλώτους Αἰθία, Πρι- άμου ἀδελφή· οἱ δὲ Ἕλληνες ἀπορίᾳ σκαφῶν κατε- λάβοντο τὴν νῦν καλουμένην Σκιώνην καὶ πόλιν οἰκίσαντες τὴν χώραν ἀντὶ Φλέγρας Παλλήνην προσ- ηγόρευσαν.

    Ἀννίβας ἐν Ἰθηρία πόλιν μεγάλην Σαλματίδα [*](220) ἐπολιόρκει· καὶ δὴ συνθήκας ἐποιήσατο, λαβὼν ἀρ- γυρίου τάλαντα τριακόσια καὶ τριακοσίους ὁμήρους [*](Cap 47. Cf. Conon. narrat. ap. Phot 13 et Steph. Byz s. v. Σκιώνη.) [*](Cap. 48. Cf. Plut. de virt. mul. 10.) [*](6 ὄπισθεν vulg.; ὄπιθεν F || 9 Τρῳάδες F; Πελληνεῖς vulg. || 10 Πελλήνεις F; Παλληνεῖς Cas. || 12 ἄλλην F1 || 13 ἔπειθεν τὰς corr. F2 ex ἐπιθέντας || Αἰθία Roth; Ἀνθία F; Αἴθυλλα Rutgers var lect p. 547 ex Conone || 15 νῦν] ναῦν F || 16 Παλήνην F.)

    354
    ἀνεῖναι τὴν πολιορκίαν. τῶν δὲ Σαλματαίων οὐκ ἀπο- διδόντων τὰ συγκείμενα Ἀννίβας ἐπιστρέψας ἐπαφῆκε τοὺς στρατιώτας ὡς διαρπασομένους τὴν πόλιν. ἱκετεύ- ουσιν οἱ βάρβαροι συγχωρῆσαι αὐτοῖς, ἐν ἱματίῳ μετὰ τῶν γυναικῶν ἐξελθεῖν, ὅπλα δὲ καὶ χρήματα καὶ ἀνδράποδα καταλιπεῖν. αἱ γυναῖκες ἐν τοῖς κόλποις κρύπτουσαι ξίφη τοῖς ἀνδράσι συνεξῆλθον. οἱ μὲν δὴ τοῦ Ἀννίβου στρατιῶται τὴν πόλιν διήρπαζον, αἱ δὲ γυναῖκες ἐμβοήσασαι τοῖς ἀνδράσι τὰ ξίφη παρέδωκαν· ἔνιαι δὲ καὶ αὐταὶ σπασάμεναι μετὰ τῶν ἀνδρῶν ἐπέ- θεντο τοῖς διαρπάσασι τὴν πόλιν, ὥστε τοὺς μὲν κατέ- βαλον, τοὺς δὲ ἐτρέψαντο καὶ ἀθρόοι διεξεπαίσαντο. Ἀννίβας τὴν ἀνδρείαν τῶν γυναικῶν θαυμάσας ἀπέ- δωκε διʼ αὐτὰς τοῖς ἀνδράσιν αὐτῶν τήν τε πατρίδα καὶ τὰ χρήματα.

    Τυρρηνῶν οἱ Λῆμνον καὶ Ἴμβρον κατασχόντες ἐξελασθέντες ὑπʼ Ἀθηναίων, ἐς Ταίναρον κατασχόντες Σπαρτιάταις περὶ τὸν εἱλωτικὸν πόλεμον συνεμαχέ- [*](Cap. 49. Cf. Plut. de virt. mul. 8; Herod 4, 146 ; Polyaen. 8, 71. — G. Gilbert, Studien zur altspartan. Geschichte, p. 51.) [*](1 ἀνεῖναι M; ἀεϊναι F; ἀνείη vulg. || Σαρματαίων F1, corr. F2, || ἀποδιδόντων M; ἀποδωσόντων F; ἀποδόντων K || 3 διαρπασομένους Hertlein; ἁρπασομένους F: cf. infra vv. 8. 11 et Plut. ἐπὶ διαρπαγῇ || 4 ἐν ἱματίῳ Plut.; ἑνὶ ἱματίῳ F: cf. 5, 19. 8, 64 || 7 τὰ ξίφη vulg. || 8 Ἀννίβα vultg. || 9 ἐμβοή- σασαι M Plut.; ἐκβοήσασαι F; ἐκβοηθήσασαι Valckenaer || παρέ- δωκαν Patakis, Hertlein coll. Plut παρέδοσαν; προσέδωκαν F || 11 διαρπάζουσι p, K; φρουροῦσι Plut. || κατέβαλον Plut.; κατέλαβον F || 12 διεξεπαίσαντο Κ ; διεξεπέσαντο F; διεξέπεσον Plut. cf. 2, 2, 5. 3, 2, 14. 5, 16, 5 || 14 διʼ K; δὴ F || 16 τυρήννι.. F pr., τυρηννίδες F2 corr. 17 τυρήννων, corr. τυρηννῶν F || 18 Τέναρον F || κατασχόντες] κατάραντες Plut.)

    355
    σαντο. πολιτείας δὲ καὶ ἐπιγαμίας τυχόντες, οὐ μὴν ἀρχῆς οὐδὲ βουλῆς μετασχόντες ὑπόνοιαν ἔσχον ὡς νεωτερίζοντες καὶ συλληφθέντες ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἐφυλάσσοντο. αἱ δὲ τῶν φρουρουμένων γυναῖκες ἐπὶ τὴν εἱρκτὴν ἀφικόμεναι τοὺς φύλακας ἱκετεύουσι παρ- εῖναι αὐτὰς, ὅσον ἰδεῖν καὶ προσειπεῖν τοὺς ἄνδρας. ἐπεὶ δὲ εἰσῆλθον, μετημφιέννυντο τὰς ἐσθῆτας· καὶ τὰς μὲν τῶν γυναικῶν οἱ ἄνδρες ἐνδύονται [καὶ] περι- καλυψάμενοι προϊούσης ἑσπέρας ἐξίασι, τὰς δὲ τῶν ἀνδρῶν αἱ γυναῖκες λαβοῦσαι ὑπομένουσιν ἔνδον ἐπὶ τῷ πᾶν ὁτιοῦν παθεῖν διασωσάμεναι τοὺς ἄνδρας. οὐ τοίνυν οὐδὲ οἱ ἄνδρες τῶν γυναικῶν ἠμέλησαν, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ Ταΰγετον κατελάβοντο καὶ τὸ εἱλωτι- κὸν ἀπέστησαν, ὥστε δείσαντες οἱ Λάκωνες ἐπεκηρυ- κεύσαντο καὶ διαλλαγέντες ἀπέδωκαν αὐτοῖς τὰς γυ- ναῖκας· ἔδωκαν δὲ καὶ χρήματα καὶ ναῦς καὶ ὡς ἀποίκους Λακεδαιμονίων ἐξέπεμψαν.

    Κελτοῖς στάσις ἦν ἐμφύλιος. ἤδη δὲ καὶ ἐς πόλε- μον ὡπλισμένων, αἱ γυναῖκες αὐτῶν [ἐν μέσῳ] στᾶσαι τῆς παρατάξεως τὰ ἐγκλήματα διῄτησαν καὶ διέκριναν, ὥστε τοὺς ἄνδρας φίλους γενομένους διαλλαγὰς ποιή- σασθαι καὶ κατὰ οἴκους καὶ κατὰ πόλεις. αὖθις, εἴποτε [*](Cap. 50. Cf. Plut de virt. mul. 6.) [*](6 προσειπεῖν Plut ; προσῆναι F || 8 ἐνδύονται F] ἐνδύντες W ex Plut. et Herod || [καὶ] ; [δὲ] ante ἑσπέρας Cas. 13 Ταΰγετον W ; ταυ ετὸν F; τὰ Ταΰγετα Cas. ex Plut.; ταυ- τὸν M || 18 Κελταὶ V Plut., Χέλται F1, Κέλτοι corr. F2: cf. 7, 42 || 19 ἔμφυλος F || καὶ del. K || 20 [ἐν μέσῳ] Cas ex Plut. || 23 εἴποιτε F.)

    356
    Κελτοὶ βουλεύοιντο πολέμου πέρι καὶ εἰρήνης ἢ τῶν ἄλλων ὅσα κοινὰ πρὸς ἀλλήλους ἢ τοὺς συμμάχους, ἕκαστα γνώμῃ τῶν γυναικῶν ἐβραβεύετο. ἐν γοῦν ταῖς πρὸς Ἀννίβαν συνθήκαις γέγραπται, Κελτῶν μὲν ἐγκαλούντων Καρχηδονίοις τοὺς Καρχηδονίων ἐπάρχους καὶ στρατηγοὺς εἶναι δικαστάς, ἢν δὲ Καρχηδόνιοι Κελτοῖς ἐγκαλῶσι, τὰς Κελτῶν γυναῖκας δικάζειν.

    [*](4 Ἀνίβαν F || 5 ἐπάρχους Wyttenbacb ex Plut., qui τοὺς ἐν Ἰβηρία Καρχηδονίων ἐπάρχους; ἱππάρχους F.)