Gynaeciorum Libri IV

Soranus

Soranus. Sorani Gynaeciorum Libri IV: De Signis Fracturarum De Fasciis Vita Hippocratis Secundum Soranum. Ilberg, Johannes, editor. Leipzig and Berlin: Teubner, 1927.

1 [66]. Εἰϲ προταραϲκευὴν τῶν εἰϲ τὴν ἀπότεξιν ἐπιτηδείων εὔχρηϲτον μαθεῖν τὰ ϲημεῖα τῆϲ μελλούϲηϲ ἀποκυήϲεωϲ. παρέπεται δὲ ταῖϲ μελλούϲαιϲ ἀποτίκτειν περὶ τὸν ἔβδομον ἢ τὸν ἔνναιον ἢ τὸν δέκατον μῆνα βάροϲ ἤτρου καὶ ἐπιγαϲτρίου μετὰ πυρώϲεωϲ τοῦ γυναι- κείου αἰδοίου 〈καὶ〉 ἄλγημα βουβώνων καὶ ὀϲφύοϲ καὶ ἰξύοϲ πρὸϲ τὸ ὑποκείμενον τῆϲ ὑϲτέραϲ· ἢ τε ὑϲτέρα προϲχωρεῖ τῷ αἰδοίῳ, ὥϲτε ῥᾳδίωϲ τὴν μαῖαν ϲημειουμένην ἅψαϲθαι αὐτῆϲ [καὶ διέϲτηκεν αὐτῆϲ τὸ ϲτόμα μετὰ εὐαφίαϲ 〈καὶ〉 καθυγραϲμοῦ], τὸ δὲ ϲτόμιον αὐτῆϲ μετὰ τρυφερίαϲ ἀναπετάννυται καὶ διέϲτηκε μετὰ τοῦ ἐπινοτίζεϲθαι, πρὸϲ λόγον δὲ τοῦ ϲυνεγγιϲμοῦ τῆϲ ἀποτέξεωϲ ϲυμπίπτει μὲν τὰ ἰϲχία καὶ τὸ ἐπιγάϲτριον, ϲυνογκοῦται δὲ μετὰ βουβώνων 〈τὸ〉 ἐφήβαιον, καὶ ϲυνεχὴϲ γίνεται πρὸϲ ἀπούρηϲιν προθυμία. φέρεται δὲ ὑγρὸν γλίϲχρον, εἶτα καὶ αἷμα ταῖϲ πλείϲταιϲ ῥηγνυμένων τῶν ἐν τῷ χορίῳ λεπτῶν ἀγγείων, τῷ δὲ καθιεμένῳ δακτύλῳ εἰϲ τὸ γυναικεῖον αἰδοῖον περιφερὴϲ ὄγκοϲ ὑποπίπτει [γὰρ] παρόμοιοϲ ψῶ. καὶ διὰ φλεγμονὴν ὁ πόνοϲ παρηκολούθηϲεν, διακριθήϲεται δὲ τῷ μεμυκέναι τὸ ϲτόμα τῆϲ ὑϲτέραϲ καὶ ἀνεξηράνθαι.

2 [67]. Ἐπὶ τῆϲ κατὰ φύϲιν γινομένηϲ ἀποκυήϲεωϲ προπαραϲκευ- άζειν δεῖ ἔλαιον, ὕδωρ θερμόν, θερμάϲματα, ϲπόγγουϲ τρυφερούϲ, ἔριον, [*](2 Cap. I] cf. Aet. XVI 13 4—18] Must. I 58 8 ἰξύοϲ] cf. Soran. apud Meletium, Cram. Anecd. Oron. III 92, 2; Pollux II 183 Gal. XIX 106 ἰξύοϲ· τοῦ μεταξὺ τῶν ἰϲχίων καὶ τῆϲ ὀϲφύοϲ 18—20] Must. P 59 21 1—p. 51, 2] Must. I 60) [*](2 in mg κζ’ Ante titulum Τίνα . . . φύϲιν cum indice conspirantem alterum exhibet Τίνα ϲημεῖα μελλούϲηϲ ἀποτέξεωϲ P 5 post μελλούϲηϲ add. γίνεϲθαι Ermerins 8 καὶ addidi καὶ ἰξύοϲ scripsi: καὶ ἤξιϲ P: κατ᾿ ἴξιν Rose: καὶ δῆξιϲ Dietz 8sq. πρὸϲ τὸ ὑποκείμενον ut glossema del. Rose 10 fort. αὐτῆϲ ἄψαϲθαι 10 sq. καὶ . . . καθυγραϲμοῦ ex Aetio inculcata (ubi καὶ καθυγρ.) eiecit Ermerins 12 ἀναπετάννυται scripsi: —υϲθαι Dietz: ἀναπέμπταιϲθαι P: ἀναπέπταται Ermerums διέϲτηκε scripsi: διεϲτὸϲ P μετὰ τοῦ del. Rose 14 διογκοῦται Rose coll. Aet. τὸ add. Rose 18 γὰρ del Ermerins διαφθεγγομένην P: corr. Ermerins: de feruura’ Must. 20 ἀναξηρανθἐν P: corr. Ermerins Sequuintur in P (p. 79, 1—84 6 D.) cap. κη΄ (Aet. XVI 14), κθ΄ —μβ΄ aliunde denunpta (cf. ‘Gunäk. d. Sor.’ p. 42)) [*](21 in mg. μγ΄ 22 γενομένηϲ P: corr. Reinhold)

51
ἐπιδέϲμουϲ, ὑποκεφάλαιον, ὀϲφραντά, δίφρον μαιωτικὸν ἢ καθέδραν, κλίναϲ δύο οἰκόν τε ἐπιτήδειον. ἔλαιον μὲν εἰϲ τοὺϲ ἐγχυματιϲμοὺϲ καὶ τὰϲ ἐπιβροχάϲ· ὕδωρ δὲ θερμὸν χάριν τοῦ ἀποπλιθῆναι τοὺϲ τό- πουϲ· θερμάϲματα δὲ πρὸϲ τὴν παρηγορίαν τῶν ὠδίνων· ϲπόγγουϲ δὲ πρὸϲ τοὺϲ ἀποϲπογγιϲμούϲ· ἔρια δὲ πρὸϲ τὸ ϲκεπαϲθῆναι τούϲ τῆϲ γυναικὸϲ τόπουϲ· ἐπιδέϲμουϲ 〈δὲ〉 πρὸϲ τὸ ϲπαργανωθῆναι τὸ ἀπο- τεχθέν· ὑποκεφάλαιον δέ, ἵνα ἐπ’ αὐτῷ τεθῇ τὸ ἔμβρυον ὑπὸ τὴν κύουϲαν, ἕωϲ ἂν κομιϲθῇ καὶ τὸ χόριον· ὀϲφραντὰ δὲ (καθάπερ γλή- χωνα, γῆϲ βῶλον ἄλφιτόν τε καὶ μῆλον καὶ κυδώνιον κἂν ὁ καιρὸϲ ἐπιτρέπῃ κίτριον, πέπονα καὶ ϲίκυον 〈καὶ〉 πᾶν τὸ ἐμφερὲϲ τούτοιϲ) εἰϲ ἀνάκτηϲιν τῆϲ ἀποκυούϲηϲ.

3 [68]. δίφρον δὲ μαιωτικόν, ἵνα ἐπὶ τούτου ϲχηματιϲθῇ ἡ τίκτουϲα. δεῖ δὲ κατὰ τὴν μεϲότητα τοῦ δίφρου καὶ καθ᾿ ὃ μέροϲ ἐπικουφίζουϲιν, μηνοειδῶϲ ϲύμμετρον εὐρυχωρίαν ἐκκεκόφθαι πρὸϲ τὸ μήτε μείζονοϲ αὐτῆϲ ὑπαρχούϲηϲ [μήτε μικροτέραϲ] μέχρι τῶν ἰϲχίων καταφέρεϲθαι, μήτε τοὐναντίον ϲτενῆϲ [εἰϲ τὸ μὴ] πιέζεϲθαι τὸ γυναικεῖον αἰδοῖον, ὅπερ χαλεπώτερον, τὴν γὰρ πλατυτέραν ἔκτρηϲιν ἐνδέχεται προϲεκπλη- ροῦν ῥάκη παραβάλλουϲαν. τοῦ δὲ ὅλου δίφρου τὸ ϲύμπαν πλάτοϲ ἱκανὸν ἔϲτω πρὸϲ τὸ καὶ τὰϲ εὐϲαρκοτέραϲ χωρεῖν γυναῖκαϲ, ϲύμμετρον δὲ καὶ τὸ ὕψοϲ, ταῖϲ γὰρ μικρομεγέθεϲιν ὑποπόδιον ὑποτιθέμενον ἀναπληροῖ τὸ ἐλλεῖπον. τῶν δὲ ὑπὸ τῆϲ ἕδραϲ πλευρῶν τὰ μὲν ἐκ πλαγίων ὅλα ϲανίϲιν ἐϲκεπάϲθω, τὸ δὲ ἔμπροϲθεν καὶ τὸ ὄπιϲθεν ἀνεψχθω πρὸϲ τὴν λεχθηϲομένην ἐν ταῖϲ μαιώϲεϲιν χρείαν. ἐκ δὲ τῶν ἄνω πλευρῶν κατὰ μὲν τὰ πλάγια μέρη δύο πιοειδῆ τυγχανέτω τῷ διαπήγματι πρὸϲ τὸ κατὰ τὰϲ ἐντάϲειϲ ἐπ᾿ αὐτὰ τὰϲ χεῖραϲ ἐνϲτη- ρίζειν, ἐξόπιϲθεν δὲ ἀνάκλιτον, ὥϲτε καὶ τὴν ὀϲφύν καὶ τὰ ἰϲχία τὸ ἀντιβαῖνον ταῖϲ ὑπαναχωρήϲεϲιν ἔχειν· εἰ γὰρ καὶ γυναικὸϲ ἐξόπιϲθεν ἑϲτώϲηϲ ἀνακλιθεῖεν, τῷ ἀνωμάλῳ ϲχηματιϲμῷ παραποδίζουϲιν τὴν ἐπ᾿ εὐθεῖαν τοῦ ἐμβρύου φοράν. ἔνιο δὲ κατὰ τὰ κάτω μέρη τοῦ [*](12—15] Must. I 61 23 πρὸϲ τὴν λεχθηϲομένην . . . χρείαν] cf. infra p. 53, 12 sqq.) [*](1 καθέδρα P: corr. Dietz 6 δὲ add. Dictz 9 καὶ ante κυδώνιον del. Dietz κυδωνικὰν P: corr. Rose 10 κιτρίον P καὶ ϲίκυον πέπονα Dietz: πέπονα ϲίκυον Rose ϲικύον P de vocibus ϲίκυοϲ et πέπων cf. Athen. Dipnos. II 68 d (Diocl. fr. 120 Wellm) καὶ ante πἂν add. Dietz 14 ἐκκεκόχθαι πρόϲ τε μήθε P: corr. Dietz 15 μήτε μικροτέραϲ del. Er- merins 16 ϲτενὴν P: corr. Ermerins εἰϲ τὸ μὴ del Ermerins πιά- ζεϲθαι P 17 δέχεται P: corr. Dietz 18 παρεμβάλλουϲαν Ermerins 21 ἀπό P. corr. Ermerins 22 ὅλα scirpsi: θλᾶ (in fine versus) P: del. editi.) [*](ϲκεπέϲθιω P. corr. Ermerins 25 ἀνεῴχθη P: corr. Dietz 24 ἄνω Rose: ἄλλων P πλευρῶν sripsi: μερῶν P πιοειδῆ Rose (cuius indicem. vide s. υ. διάπηγμα): εἴδη P: διϲχιδῆ Reinhold: ὑοειδὴ Kind τυγχάνει P: corr. Ermerins 25 ἐνϲτάϲειϲ ἐπ᾿ αὐτὰϲ τὰϲ χρείαϲ ἐντερίζειν P: corr. Erme- rins 28 ἐϲτῶϲηϲ Dietz. (cf. p. 53, 14 sq.; 54. 5 sq.: ἐξώϲηϲ P: ἑλκούϲηϲ Rose) [*](ἀνακλιθὲν Ermerins: ἀνακλιϲθὲν ἐν P παρεμποδίζουϲι Ermerins 29 ἐπ’ εὐθεῖαν Rose: εὐπάθειαν P: ἐπ᾿ εὐθείαϲ Ermerins)

52
δίφρου ἔκθετον ἄξονα προϲβάλλουϲιν ἐξ ἑκατέρου μέρουϲ περιαγωγίδαϲ ἔχοντα καὶ τύλον, ἵνα ἐν ταῖϲ ἐμβρυουλκίαιϲ περιτιθέντεϲ βρόχουϲ ἢ ϲπάρτα κυκλοτερῶϲ τοῖϲ βραχίοϲιν ἢ ἄλλοιϲ μέρεϲιν τοῦ ἐμβρύου καὶ τὰϲ ἀρχὰϲ ἀποδήϲαντεϲ πρὸϲ τὸν τύλον 〈διὰ〉 τῆϲ περιαγωγῆϲ τὴν ὁλκὴν ποιήϲωνται, μὴ ϲυνιέντεϲ τὸ κοινόν, ὅτι τὴν ἐμβρυουλκίαν ἐπὶ κατακειμένηϲ δεῖ γίνεϲθαι τῆϲ δυϲτοκούϲηϲ. δεῖ δὴ τοιοῦτον εἶναι δίφρον οἶον εἰρήκαμεν, ἢ καθέδραν ἔμπροϲθεν ἢ καὶ ὄπιϲθεν ἐκτετμημένην. † ἐκ κοιλοῦ δὲ γενομένηϲ ἡ γεγονεῖϲα ἔτι ἐξόπιϲθεν προϲτίθεταί τι ὡϲ ϲυνήθωϲ τοῖϲ δέρμαϲιν κατερραμμένηϲ. κλίναϲ δὲ δύο, τὴν μὲν τρυφερῶϲ ἐϲτρωμένην πρὸϲ [τὸ] τὴν μετὰ τὸ τεκεῖν ἀνάπαυλαν, τὴν δὲ ϲκληρὰν πρὸϲ τὴν ἐν ταῖϲ ἀποτέξεϲιν κατάκλιϲιν, ὥϲτε μὴ κατὰ τετρυμένηϲ κλίνηϲ 〈πρὸϲ τὸ εἶκον ἐνδιδόναι τὴν ὀϲφύν〉 ∗ ∗ ∗ ∗ 〈κατακλιτέον δὲ αὐτὴν〉 ἐν ὑπτίῳ τῷ ϲχήματι, ϲυνηγμένων μὲν τῶν ποδῶν, διεϲτώτων δὲ τῶν μηρῶν, προυποκειμένου δὲ τοῖϲ ἰϲχίοιϲ τινόϲ, ὥϲτε κατωφερὲϲ γενέϲθαι τὸ γυναικεῖον αἰδοῖον.

4 [69]. ∗ ∗ τοὺϲ δὲ πόνουϲ τὸ μὲν πρῶτον τῇ διὰ θερμῶν τῶν χειρῶν προϲαφῇ πραύνειν, τὸ δὲ μετὰ ταῦτα βρέχειν ῥάκη ἐλαίῳ γλυκεῖ καὶ θερμῷ καὶ ἄνωθεν ἐπιρρίπτειν κατ᾿ ἐπιγαϲτρίου τε καὶ πτερυγωμάτων καὶ ϲυνεχέϲτερον τῷ θερμῷ καταβρέχειν ἐλαίῳ, τιθέναι δὲ καὶ κύϲτειϲ ἐλαίου πεπληρωμέναϲ θερμοῦ. διιϲταμένου δὲ τοῦ ϲτόματοϲ τῆϲ ὑϲτέραϲ ἡ μαῖα θερμῷ ἐλαίῳ προλιπάναϲα τὰϲ [*](1 sq.] ad ἔκθετον ἁξονα, περιαγωγίδαϲ, τύλον cf. Heliod. apud Orib. XLIX 4 (IV 338 sqq. B.— D.) 6 ἐπὶ κατακειμένηϲ] ef. infra p 140, 11 sq. 9 § 3, 5] Must. I 62 13 § 3, 6] Must. I 63 16 § 4,1] Must. I 64 21—p. 53, 3] Must. I 66a) [*](1 περιαγωγίδαϲ Reimhold: περιαγωγὰϲ P 2 περιτιθέντεϲ Ermerins: περιτιθέναι P 2 sq. ἢ ϲπάρτα scrps: ἡ παρ ὠὰ P: ῇ παρ᾿ ὦτα Rose (qui de foetus auriculis videtur cogitasse); ὧτα laqueorum (Orib. t. IV 268) procul habenda 3 κυκλοτεροὺϲ P: corr Rose 4 τὰϲ ἀρχὰϲ scripsi: τὰ ἄκρα P (αἰ τοῦ βρόχου ἀρχαὶ τῷ τύλῳ τοῦ ἄξονοϲ ἀποδίδονται sim. saepe ap Heliodor.)) [*](διὰ add. Reinhold 6 δὴ Schoene: δὲ P 7 〈τὸν〉 δίφρον Ermerins 8 ἐκτετμημένηϲ P: corr. Dietz ἐκ κοιλοῦ κτλ.] locum nondum sanatum hoc modo scripsit Rose. ἐγκοίλῳ δὲ γενομένῃ [ὴ γεγονεῖϲα] . . . κατερραμμένη ἐξόπιθεν P: corr. Dietz 10 τὸ del. Dietz 12 κατὰ τετρυμένηϲ Rose: κατατρυμένηϲ P: κατατετρυμένηϲ sivc κατατετριμμένηϲ Dietz πρὸϲ . . . ὀϲφύν exempli gretia supplevi ex simili loco p. 140, 12. Post haec exciderunt cum alia nonuulla (‘fre- quentius enim et iacentes pariunt’ hoc loco add. Must. I 62) tum ea (a Mustione omissa) quae de cupile idomeo [raceo[oemda erant; cf supra p. 541, 2 οἶκόν τε ἐπιτήδειον. ln capite spurio μβ΄ (Ὁποῖον τόπον ἐκλεκτέον τῇ κυοφορούϲῃ) habet P: Εἰ μὲν εἴη χειμέριον τὸ κατάϲτημα, ἐπί θερμῷ οἴκῳ καὶ ϲκοτεινῷ κατα- κλείομεν (κατακλίνομεν Dietz) αὐτήν ἐὰν δὲ θερινόν, ἐν εὐπνόῳ καὶ ἐπιτκδείῳ (l. εὐδιεινῷ) p. 83, 7—11 D. 13 κατακλιτέον δὲ αὐτὴν addidi 14 addit Sor. πρὸϲ τὸ ἐπιγάϲτριον ante τῶν ποδῶν infra p. 140, 13 προϲυποκειμένοι Rose; cf. infra p. 101, 9 προυποβληθέντοϲ, p. 102, 24 προυπορριφέντοϲ 21 κύϲτειϲ scripsi (cf. infra p. 99, 31 136, 23): κύϲτειν P: κύϲτιν Ermerins) [*](πεπληρωμένην Dietz δὲ, ίϲταμένου P. corr. Ermerins 22 ἡ μαῖα sϲripsi: ἢ καὶ P: antea lacunam staiut Ermerins: ἢ secl. Rose)

53
χεῖραϲ τὸν τῆϲ εὐωνύμου χειρὸϲ λιχανὸν δάκτυλον ἀπωνυχιϲμένον καθιείτω, πράωϲ τῇ προϲαγωγῇ προδιαϲτέλλουϲα τὸ ϲτόμιον, ὥϲτε τὸ πρόχειρον τοῦ χορίου μέροϲ ἐπιπροπίπτειν, τῇ δεξιᾷ δὲ χειρὶ τούϲ τόπουϲ ἐλαιοχυτείτω φυλαϲϲομένη τὸ ἐϲ τῆϲ ἑψήϲεωϲ κεκνιϲμένον ἔλαιον. τοῦ προχείρου δὲ τὸ μέγεθοϲ 〈ψοῦ〉 λαμβάνοντοϲ ὑπὸ τὸ ϲτόμιον τῆϲ ὑϲτέραϲ, εἰ μὲν ἀϲθενῆϲ εἴη ἡ κυοφοροῦϲα καὶ ἄτονοϲ, τὴν μαίωϲιν ἐπὶ κατακειμένηϲ αὐτῆϲ | ποιητέον, ὅτι ἀϲκυλτότεροϲ οὗτοϲ ὁ τρόποϲ καὶ ἀφοβώτεροϲ, εἰ δ᾿ εὔτονοϲ τυγχάνει, διαναϲτατέον αὐτὴν 〈καὶ〉 κατὰ τοῦ μαιωτικοῦ λεγομένου δίφρου κοθιϲτέον ∗ ∗ θερμῷ ἐλαίῳ καὶ καταχλιαϲτέον καὶ ἐγχυματιϲτέον πρὸϲ τὸ τῆϲ κυοφορούϲηϲ εὔψυκτον. ἐπιτιθέϲθω δὲ καὶ τοῖϲ ποϲὶν αὐτῆϲ ϲκέπηϲ ἕνεκεν ∗

5 [70a]. τρεῖϲ δὲ γυναῖκεϲ ὑπηρέτιδεϲ ἔϲτωϲαν προϲηνῶϲ δυνά- μενοι τὸ δειλὸν παραμυθεῖϲθαι τῆϲ κυοφορούιηϲ, κᾶν μὴ πεπειραμέναι τῶν τοκετῶν τυγχάνωϲιν, ὦν δύο μὲν ἑκατέρωθεν, μία δὲ ἐξόπιϲθεν διακρατοῦϲα πρὸϲ τὸ μὴ διὰ 〈τοὺϲ〉 πόνουϲ τὴν κύουϲαν παρεγκλίνειν. μὴ παρόντοϲ δὲ τοῦ μαιωτικοῦ δίφρου καὶ ἐπὶ μηροῖϲ γυναικὸϲ καθε- ζομένηϲ ὁ αὐτὸϲ δύναται γενέϲθαι ϲχηματιϲμόϲ· δεῖ δὲ τὴν γυναῖκα τυγχάνειν εὔτονον, ἵνα κοὶ τὸ βάροϲ ἐνέγκῃ τῆϲ ἐφεδραζομένηϲ γυναικὸϲ καὶ παρὰ τὰϲ ὠδῖναϲ κατέχειν αὐτὴν δύνηται. λοιπὸν δὲ ἡ μαῖα περιζωϲαμένη κοϲμίωϲ ἄνωθεν καὶ κάτωθεν καθεζέϲθω μὲν ἄντι- κρυϲ τῆϲ ἀποτικτούϲηϲ ταπεινοτέρα· δεῖ γὰρ ἐξ ὑπερκειμένων εἰϲ τὰ ὑποκείμενα τὴν ἐξολκὴν γίνεϲθαι τοῦ ἐμβρύου. τὸ δὲ εἰϲ τὸ γόνυ καθίζειν αὐτήν, ὡϲ ἐδοκίμαϲάν τινεϲ, μετὰ τοῦ δυϲεργοῦϲ καὶ ἄϲχη- μον ὡϲαύτωϲ δὲ καὶ τὸ ἑϲτῶϲαν ἐν βόθρῳ χάριν τοῦ μὴ ἐξ ὑπὲρ- κειμένου τὰϲ χεῖραϲ ἐπιβαλεῖν, ὡϲ ἠξίωϲεν Ἥρων, τοῦτο γὰρ οὐ [*](5 § 4, 3] Must. I 63 12 2—15] Must. I 65 14—15] Must. I 63) [*](19 § 5, 3 sq.] Must. I 64 25 Ἡρων] Heronem, chiruraum Alexandri- num celebrem, de arte obstetricia scripsiste aliunde nom comstat) [*](1 ἀπονυχιϲμένον P 2 κοθιέτω Ermerins περιαγωγῇ Ermerins (‘circumagendo’ Must.) διαϲτέλλουϲα Rose 3 μέρουϲ P: corr. Dietz) [*](ἐπιπροπίπτει P: corr. Ermerins 5 προχείρου Kind: πρόρου P: προρρή- γματοϲ Ermerins: ‘corion’ Must. ψοῦ suppl. Ermerins (trium fere litt. la- cina in P): cf. ‘ad magnitudinem ουἰ’ Must.; ψῶ ὀριθείῳ p. 79, 22 D. 5 εἶη] malo ἐϲτιν, ne hietur 7 ὅτι Rose: ὃν P (dcl. Dietz): ὡϲ Ermerins ἀϲκυλότεροϲ P: corr. Dietz 9 καὶ add. Ermerins λεγομένηϲ P: corr. Dietz lucunam significavit Rose θερμοῦ ἐλοίου P: corr. Rose 10 καταχλιαϲτέον καὶ Rose: κατακεχλιαϲμένου P 11 ἄψυκτον P: corr. Rose ὑποτιθέϲθω P: corr. Ermerins 11 post ἕνεκεν desunt hand pauca, quo (spectant Mustionis (I 64) haec: ‘deambulare etiam eas et lauari et cibos uccipere antiqui iubebant. nos vero nom pormittimus haec leri, frieri quia am- bulutio infantem propc forts positum premit et matricem quasseat, lauacrum vero et vires minuit et digestum copus mulieris infrigdat, cibus autem qui in frugdore datur corrumpitur et nom nutrit’ 12 ἐϲθωϲαν P (ut solet) 15 τούϲ add. Ermerins 18 ἴνα Rose: εἶναι P ἀφεδραζομένηϲ P: corr. Dietz 23 δυϲέργωϲ P: corr. Ermerins 23 sq. ἄϲχημον Ermerins: ἀϲχημόνωϲ P 25 Ἡρὰϲ proposuit Rose p. 411)

54
μόνον ἀπρεπέϲ, ἀλλὰ καὶ ἀδύνατον ἐπὶ τῶν διϲτέγων οἴκων. καθε- ζέϲθω τοίνυν ἡ μαῖα, διεϲτῶταϲ τούϲ μηρούϲ ἔχουϲα καὶ μικρὸν τὸν εὐώνυμον προκλίνουϲα πρὸϲ τὸ εὐεργὲϲ τῆϲ εὐωνύμου χειρόϲ, ἔμ- προϲθεν, ὡϲ εἴρηται, τῆϲ ἀποτικτούϲηϲ. τούϲ μὲν γὰρ πλαγίουϲ τοῦ δίφρου πόδαϲ ἀποπεφράχθαι παραινοῦμεν, τὰ δὲ ἐξόπιϲθεν εἰϲ ἀναγκαίαν κατέχεται χρείαν ὑπὸ τῆϲ ὑπηρετούϲηϲ [εἰϲ]· πτύγματοϲ γὰρ ὑποθέϲει τὸν δακτύλιον αὐτῆϲ ἀποκρατεῖν δεῖ διὰ τὰϲ ἐν τῇ ἐν- τάϲει γινομέναϲ προπτώϲειϲ καὶ ῥήξειϲ. εἶτα καλὸν καὶ τὴν ὄψιν τῆϲ κυοφορούϲηϲ φαίνεϲθαι τῇ μαίᾳ, ἤτιϲ παραμυθείϲθω τὸ δειλὸν αὐτῆϲ εὐαγγελιζομένη τὸ ἄφοβον καὶ τὴν εὐτοκίαν.

6 [70b]. εἶτα δὲ ἐγκόπτειν εἰϲ τὴν λαγόνα τὸ πνεῦμα παραινεῖν δεῖ δίχα κραυγῆϲ, μετὰ ϲτεναγμοῦ δὲ μᾶλλον καὶ κατοχῆϲ πνεύματοϲ, ἔνιαι γὰρ τῶν ἀπείρων τοῖϲ ἄνω μέρεϲιν ἐντειτόμεναι καὶ μὴ ἀπω- θούμενοι τὸ πνεῦμα πρὸϲ τὸ κάτω βρογχοκήλαϲ ἐποίηϲαν. ἔνθεν εἰϲ τὴν ἀκώλυτον δίοδον τοῦ πνεύματοϲ λύειν τε τὴν ζώνην προϲῆκεν αὐτῶν καὶ τὸ ϲτῆθοϲ πάϲηϲ ἐλευθεροῦν περιειλήϲεωϲ, οὐ κατὰ τὴν ἰδιωτικὴν πρόληψιν, καθ᾿ ἢν τὰ γυναίκια δεϲμὸν οὐδένα βούλεται τυγχάνειν, διὰ τοῦτο δὲ 〈καὶ〉 τὰϲ τρίχαϲ λύειν· διὰ δὲ τὴν προειρημένην αἰτίαν τάχα δὴ καὶ ἡ λύϲιϲ τῶν τριχῶν εὐτονίαν ἀποτελεῖ τῆϲ κεφα- λῆϲ. παραινετέον οὖν αὐταῖϲ ϲυνεντείνειν τὸ πνεῦμα καὶ μὴ ἀπο- φεύγειν τὰϲ ὠδῖναϲ, ἀλλ᾿ ὅτε πάρειϲιν αῦται, τότε μάλιϲτα προϲβιά- ζεϲθαι. φυλαϲϲέϲθω δὲ ἡ μαῖα τὸ εἰϲ τούϲ γυναικείουϲ κόλπουϲ τῆϲ τικτούϲηϲ τὸ πρόϲωπον ἐνατενίζειν, ὅπωϲ μὴ αἰδου|μένηϲ ϲυϲταλῇ τὸ ϲῶμα, δακτύλῳ δὲ κυκλοτερῶϲ διαϲτελλέτω τό τε ϲτόμιον τῆϲ ὑϲτέραϲ 〈καὶ〉 τὰ πτερυγώματα ∗ ∗ ∗ καὶ ἀνατρέχει τὸ ϲτόμιον αὐτῆϲ, ποτὲ δὲ καὶ προκύπτει. πειθηνίωϲ οὖν δεῖ καθιέναι τούϲ δακτύλουϲ ἐν τῷ καιρῷ τῆϲ διαϲτολῆϲ καὶ τὸ ἔμβρυον ἐπιϲπᾶϲθαι, προϲενδιδοῦϲαν μέν, [*](4 ὡϲ εἴρηται] p 53, 20 sq. 5 παραινοῦμεν] cf. p. 51, 21 sq. 5—8] Must. I 66 a 11—p. 55, 10 § 6, 1—5] Must. I 66 a 22—24] Must. I 66) [*](1 δυϲτέγων P: corr. Ermerins 3 προκλίνουϲα scripsi: προϲκεκλιμένουϲα P: προϲκεκλιμένον editi. ἐνεργἑϲ Rose 5 ἀπὸπεπράχθαι παραινουμένου P: corr Ermerins 6 εἰϲ del. Rose πτύϲματοϲ P: corr. Ermerins 7 γὰρ post τὸν transp. Ermerins ὑπόθεαν P: correxi: ‘cum linteolo anum eius centineat’ Must. δάκτυλον P: corr Ermerins δεῖ Ermerins: δὲ P) [*](9 malim τῇ κυοφορούϲῃ et τῆϲ μαίαϲ ἥτιϲ Ermerins: τίϲ P 11 τῶ πνεύμιατι P: corr. Ermerins 12 δεῖ Reiehold: τὸ P 13 τῶν ἀπείρων Rose: μᾶλλον ἀπείρων P: τῶν ἀπείρων μᾶλλον Ermerins 14 τὰ κάτω Rein- hold βρογχηκὴλαϲ P: corr. Diets 17 πρόϲληψιν κάθηνται γυναικία P corr. Ermerins 18 ταύτην Rose καὶ add. Ermerins διὰ δὲ] διὰ γὰρ Ermerins 18 sq. τὴν προειρημένην αἰτίαν] superstitionis rolgaris contemptor, ut solet, veram causam docet, seil. τὴν ἀκώλυτον δίοδον τοῦ πνεύματοϲ (υ. 15)) [*](19 δὴ Ermerins: δὲ P 20 ϲυνεντείνειν αὐταῖϲ P: transpos. Ermerins) [*](22 τόπουϲ Kind 23 τὸ πρόϲωπον τῆϲ τικτούϲηϲ P: transposui: τῆϲ τικ- τούϲηϲ seclus. Rose 24 κυκλοτερῶ P: corr. Dietz τε Ermerins: δὲ P 25 καὶ add. Ermerins Post πτερυγώματα lacuuarum ampliorum incipit series P, foliorum enim 228r—247r (quae pars est altera tertii quaterninis) spatium maximum album a librario relictum est, cuitus rei causam accuratius demonstram ‘Die Gynäk. d. Sor.’ p. 15 sqq.; primo loco vacui versus 30 ½).)

55
ὅτε εἰϲ αὐτὴν ἡ μήτρα ϲυνέλκεται, προϲηνῶϲ δὲ ἐπιϲπωμένην, 〈ὅ〉τε διαϲτέλλεται· τὸ γὰρ ἐν τῷ καιρῷ τῆϲ ϲυϲτολῆϲ τοῦτο ποιεῖν φλεγμο- νῆϲ ἢ αἱμορραγίαϲ ἢ καταϲπαϲμοῦ τῆϲ μήτραϲ ἀποτελεϲτικόν. χερϲὶ δὲ τὸν ὄγκον ἐκ πλαγίων ὑπηρέτιδεϲ ἑϲτῶϲαι πρὸϲ τούϲ κάτω τόπουϲ πράωϲ ἐρειδέτωϲαν. λοιπὸν δὲ ἡ μαῖα δι’ ἑαυτῆϲ ἀποδεχέϲθω τὸ ἔμβρυον, προυποβεβλημένου ῥάκουϲ κατὰ τῶν χειρῶν ἤ, ὡϲ αἱ ἐν Αἰγύπτῳ ποιοῦϲιν, λεπτῆϲ παπύρου ξεϲμάτων πρὸϲ τὸ μήτε ἀπο- λιϲθάνειν αὐτὸ μήτε θλίβεϲθαι, τρυφερῶϲ δὲ ἐφεδράϲθαι. ϲυναποκρι- θέντων μὲν οὖν καὶ τῶν δευτέρων τὰ ἑξῆϲ ποιητέον· εἰ δ’ ὑπομένοι τὸ χὸριον, κατακειμένηϲ μὲν τῆϲ τικτούϲηϲ πληϲίον θετέον τὸ βρέφοϲ ∗

7[76]. Μέροϲ τι τῆϲ τῶν ἀποκεκυηκυιῶν ἐπιμελείαϲ καὶ τὸ περὶ τοῦ προκειμένου διαλαβεῖν. κατὰ γὰρ τὴν ἐπιφορὰν τοῦ γάλακτοϲ διογκούμενοι ϲυντόνωϲ οἱ μαϲτοὶ βαροῦνται τὸ πρῶτον, ὅπερ λέγεται χόνδρωϲιϲ· εἶτα καὶ ἀλγοῦϲιν καὶ διατεινόμενοι πυροῦνται, καὶ τὸ τοιοῦτον καλεῖται ϲπάργηϲιϲ. δεῖ τοίνυν ὡϲ πρὸϲ φλεγμονὴν ποι- [*](11] Must. I 67, 68 12] cf Orib. lat. Synons. V 5 (t. VI 49 sq. B.—D.): Must. I 69—71 13—p. 56, 5] cf. Aet. XVI 36 p. 52, 3—12 Z. 14 § 7, 1] Must. I 72 15—18] cf. Orib. lat. Synons. V 6 (t. VI 50 B.—D.)) [*](18 § 7, 2sq.] Must I 73) [*](1 αὐτὴν P: ἑαυτὴν Ermerins 〈ὅ〉τε suppl. Dietz 3 καταϲπαϲμοζϲ P: corr. Dietz) cf. ‘Gynäk. d. Sor.’ p. 110 sq. 4 ὑπηρέτιδεϲ Rose: οὖν ἔρετύ- δαιϲ P: οῦν ὑπηρέτιδεϲ Ermerins 5 ἐρειδέτωϲαν Ermerins: αἰρεθίϲθωϲαν P: ἐρεθιζέτωϲαν Rose 7 λευκῆϲ P: corr. Ermerins 8 ἐφιδρᾶϲθαι P: corr. Kind 10 Post βρέφοϲ trium fere pugnarum (sersuum 103¾) spatium vacuum in P. Inserutur tum fol. 240r Πῶϲ δεῖ προϲφέρειν τὰϲ χείραϲ ἐπὶ τῆ κομιδὴ τοῦ ἐμβρύου (p. 83, 18—90 2 D.); post album versum 36 deinde fol. 240r—241r Περὶ φῦϲεωϲ καὶ θέϲεωϲ ἀνθρώπου καὶ ϲχήματοϲ ἐμβρύου (p 90, 3 0—93, 23 D.), ex Meletio desumpta; magna paginae parto vacum relicta deniquc fol. 241 ignotae origmis fragmeItum uesuum undecim Περὶ τοῦ ἐπὶ κεφαλὴν φερομένου βρέφουϲ καὶ ποϲῶϲ ἐνηλλαγμένου (p. 93, 24—94. 14 D.). Fol. 242r incip. cap. Περὶ ἐγκατεχομένων δευτἐρων (μς΄ ln mg.), Sorancum id quidem maximan partenm, sed pathologiae, non phy- siologiae adnumerandum. Quod infra posui p. 144 — 146 (cf. ᵗGsnäk. d. Sor. p. 42 sq., 100 sqq.). — Nostro loco desunt praeter capitulum brese De retentis secundinis quae sequebantur De curatuone pucrserarum, De purgatiome post partum (cf. Must. I 70), De ruptimibus in partu (cf. Must. I 71; Orib. lat. 2. VI 49 sq). Ϲapita μζ΄—ξς΄ coticis P (p. 99 — 148 D.) ordien Sorancum distrahunt, excipitur capite ξς΄ Περὶ ϲπαργήϲεωϲ μαϲτῶν 15 ϲπαργήϲεωϲ Soranum scripsisse certum est: ϲπαργανώϲεωϲ P Aet.: ‘spargtsis’ Orib lat.: ‘spargtsis’ Must.: ϲπάργωϲιϲ Ermerins (c. ‘Gsnäk d. Sor’ p. 111, 2) 14 in mg. ξς΄ 16 πρῶτον 7 et in mg ead. man. :— ὅπερ λέγεται χὸνδρωϲιϲ P, quod del. Ermerins. χονδρίαϲιϲ Aet. (dem χονδριᾶν, cf Dioec. M. m. II 105, 1))

56
ήϲαϲθαι τὴν ἐπίϲταϲιν, καὶ κατ’ ἀρχὰϲ μὲν χρῆϲθαι τοῖϲ ἠρέμα ϲτέλ- λουϲιν (ἐξ ὧν ϲππόγγοϲ ἐϲτὶν τρυφερὸϲ ὀξυκράτῳ νενοτιϲμένοϲ μετὰ προϲτυποῦϲ ἐπιδέϲεωϲ ἢ φοίνικεϲ λεῖοι μετὰ ἄρτου καὶ ὀξυκράτου λειοτριβηθέντεϲ)· εἰ δ’ ἀποϲβέϲαι τιϲ τὸ γάλα βούλοιτο, καὶ ϲτυπτηρίᾳ. ἢ ψυλλίῳ καὶ κοριάνδρῳ ἡ ἀνδράχνῃ. ϲυναυξήϲεωϲ αὖ γενομένηϲ καὶ διατάϲεωϲ ἢ θρομβώϲεωϲ, καταπλάϲμαϲιν τοῖϲ ἀνετκοῖϲ (οἷον ἄρτῳ δι’ ὑδρελαίου ἢ ὑδρομέλιτοϲ καλῶϲ μεμαλαγμένῳ ἢ λινοϲπέρμῳ καὶ. πυρῷ ἡ τήλει μεθ᾿ ὑδρομέλιτοϲ) καταπλαϲϲέϲθωϲαν· εἰ δὲ μὴ φέροιεν τὸ βάροϲ οἱ μαϲτοί, καταβροχῇ διὰ γλυκέοϲ ἐλαίου καὶ θερμοῦ προ- περικειμένων πυριφόρων [καὶ καταθλίβειν προπυριάϲαντα διὰ τῶν ϲπόγγιν ἀποθλιβομένων εἰϲ ὕδωρ θερμὸν ἢ εἰϲ ἀφέψημα τήλεωϲ ἢ μαλάχηϲ ἢ λινοϲπέρμου. διαπυήϲεωϲ 〈δὲ〉 γενομένηϲ ἐκλαμβάνειν τὸ ὑγρόν, ὡϲ ἐν τοῖϲ Χειρουργουμἐνοιϲ ὑπεδείξαμεν. παρακμα- ζούϲηϲ δὲ τῆϲ φλεγμονῆϲ κηρωτὴν ἐπιβάλλειν καθ᾿ ἑαυτήν.

8 [77]. εἰ δὲ μὴ μέλλοι δι᾿ ἑαυτῆϲ ἡ ἀποκυήϲαϲα τὸ βρέφοϲ ἀνατρέφειν, καὶ λίθου πυρίτου ἱκανῶϲ λελειωμένου μέροϲ τι | ϲυμπλέ- κειν, εἶτα κατ᾿ ὀλίγον πεπιεϲμένῃ χρῆϲθαι τῆ τῶν μαϲτῶν περιειλήϲει· ϲυμπιπτόντων γὰρ τῶν ἀγγείων κωλύεται τὸ ἐπιφερόμενον, καὶ οὕτωϲ τὸ γάλα ϲβέννυται· εἰ δὲ μή, μᾶλλον ἐμπλεονάζειν ταῖϲ πυρίαιϲ καὶ ταῖϲ προϲτυπέϲιν ἐπιδέϲεϲιν. παραιτεῖϲθαι δὲ τὴν ἐν τῇ πρώτῃ παραι- ϲθήϲει τῶν μαϲτῶν ἐκμύζηϲιν, ὡϲ τοῦ ἀποθηλαϲμοῦ διὰ τῆϲ ἐκκρίϲεωϲ τοῦ 〈γάλακτοϲ〉 παρακουφίζοντοϲ τὴν διάταϲιν· πᾶν γὰρ τοὐναντίον πρὸϲ τὴν τῆϲ ἐκμυζήϲεωϲ ϲυναίϲθηϲιν πλεῖον ἐπὶ τοὺϲ τόπουϲ ϲυν- τρέχει, καὶ πρὸϲ τὴν περίθλαϲιν ἀγανακτοῦϲιν αἱ θηλαί. φυλακτέον δὲ καὶ τὴν δι’ ἅλμηϲ καὶ ὀξάλμηϲ καὶ θαλάϲϲηϲ πυρίαν, ὑπὸ γὰρ τῆϲ δριμύτητοϲ ἡ φλεγμονὴ παροξύνεται. τινὲϲ δὲ κυπέρῳ καταχρίουϲιν μετ’ οἴνου καὶ κρόκου τοὺϲ μαϲτούϲ, ἔνιαι δὲ κυπρίνῳ καὶ κιϲϲήρει λελειοτριβημενῃ, τινὲϲ δὲ κυμίνῳ μεθ’ ὕδατοϲ ἢ ἐλαίου 〈ὴ〉 ϲτυ- πτηρίᾳ ὑγρᾷ μετ’ ὄξουϲ καὶ ῥοδίνου, ὡϲ μέλιτοϲ γενέϲθαι πάχοϲ· αἱ δὲ καταπλάττουϲιν κυμίνῳ μετὰ ϲταφίδοϲ τῶν γιγάρτων προεξηρη μένων ἡ ϲηϲάμῳ μετὰ μέλιτοϲ, αἱ δὲ τριβόλοιϲ χλωροῖϲ ἡψημένοιϲ ἐν [*](15 § 8, 1] Must. I 75 24 sqq.] Munt. I 75) [*](1 ἐπίϲταϲιν Rose: ἀπόϲτ. P 4 λοοτριβηθέντεϲ P 4 sq. ϲτυπτηρίαϲ εἰ ψύλλιαν καὶ κορίανδρον· ἢ ἀνδράχνην P: corr. Diets et Rose, vocbus ϲτυπτηρίᾳ et ἢ ἀν- δράχνῃ neglectis ‘et unsam lupinam tritam pani vel ceroto admisces’ add. Must.) [*](5 αὖ scripsi: ἂν P: δὲ Erimeris 6 καὶ ante καταπλ. add. Rose 8 πυρὶ P: corr Ermerins 10 πυριφόρων Rose (coll. Poll. X 104): πυρὶ, φέρων P καὶ del. Rose (am χρὴ ?) καταθλίβων P. corr Rone προ- πυριὰϲαντα (sive προnυριῶντα) ego: προπυριᾶν τὸ P: 〈καὶ〉 προπυριᾶν [τὸ Rose 11 ἀπέψημα P 12 ἀπὸϲπέρμου P: corr Ermerins δὲ add. Er- merins 13 παραγμαζοῦϲηϲ P: corr. Dietz 16 ἀνατρέπειν P: corr. Ermerins) [*](λίθoc P: corr. Dietz 17 πεπιεϲμένων Rose 19 ϲβένεται P ἐμπλεονά- ζειν] erat — ων P 20 προϲτυπέϲιν ἐπιδέϲεϲι Ermerins: πρὸϲτυnπεώϲειϲ ϲυν- επηδέϲϲϲιν P 32 Ermerins: δεῖ P παραίϲθηϲιν P: corr. Dietz 21 μαϲθῶν P) [*](22 τοῦ del. Ermerins: γάλακτοϲ add. Erinhold 23 ϲυνοίϲθηϲιν Diets: corr. αἴϲθηϲιν P πλείων P: corr. Ermerius 27 μαϲθοὐϲ P 28 ἐλαίω P: corr. Ermerins ἢ add. Ermerins 29 μεθ’ ὄξουϲ P 30 προηξηρημένων P)

57
ὄξει ἢ κιϲϲῷ ἢ ϲύκοιϲ ξηροῖϲ ἢ πιτύροιϲ ὁμοίωϲ ἡψημένοιϲ, θρομβώ- ϲεωϲ δὲ γενομένηϲ ϲελίνῳ ἢ ἡδυόϲμῳ ἡ κράμβῃ μετὰ ἄρτου. τούτων δὲ τὰ μὲν δριμέα παραιτητέον δι’ ὅλου, τῶν δὲ ἄλλων τὰ μὲν ὑπο- ϲτύφοντα κατ᾿ ἀρχὰϲ ποραλαμπτέον, τὰ δὲ παρηγορικῶϲ ἀνιέντα κατὰ τοὺϲ ἑξῆϲ χρόνουϲ. καὶ τοιαύτη μὲν ἡ τῆϲ λεχοῦϲ ἐπιμέλεια, τίϲ δὲ ἡ τοῦ βρέφουϲ, ἑξῆϲ ὑποδεικτέον.|

9 [78]. Ὁ περὶ παιδοτροφίαϲ λόγοϲ ἐϲτὶν μὲν πλατὺϲ καὶ πολυ- μερήϲ. ἐν αὐτῷ γὰρ ἐξετάζεται, τίνα τῶν γεννηθέντων πρὸϲ ἀνατρο- φῆν ἐϲτιν ἐπιτήδεια καὶ πῶϲ ὀμφαλοτομητέον καὶ ϲπαργανωτέον καὶ ἀποϲμηκτέον τὸ ἀνατρεφόμενον καὶ τίνα τρόπον λουτέον καὶ πῶϲ κατακλιτέον καὶ ποταπὴν ἐκλεκτέον τιτθὴν ποῖόν τε τὸ ἄριϲτον γάλα καὶ τί πρακτέον ἐκλιπόντοϲ αὐτοῦ καὶ πότε καὶ πῶϲ ἀπογαλακτιϲτέον τὰ βρέφη περί τε ὀδοντοφυήϲεωϲ καὶ τῶν κατὰ χρόνουϲ αὐτοῖϲ ἐπι- γινομένων ϲυμπτωμάτων. ἵνα δὲ μὴ δυϲπερίγραφοϲ ἡ πραγματεία γέ- νηται, διὰ ϲυντόμων ὑφ’ ἓν παραδώϲομεν.

10 [79]. Ἡ τοίνυν μαῖα τὸ βρέφοϲ ἀποδεξαμένη πρῶτον εἰϲ τὴν γῆν ἀποτιθέϲθω προεπιθεωρήϲαϲα, πότερον ἄρρεν τὸ ἀποκεκυημένον ἐϲτὶν ἢ θῆλυ, καί, καθὼϲ γυναιξὶν ἔθοϲ, ἀποϲημαινέτω· κατανοείτω δὲ καί, πότερον πρὸϲ ἀνατροφήν ἐϲτιν ἐπιτήδειον ἢ οὐδαμῶϲ. κριθή ϲεται δὲ τὸ πρὸϲ ἀνατροφὴν εὐφυὲϲ ἐκ τοῦ τὴν ἀποκυήϲαϲαν ὑγιεινῶϲ ἐν τοῖϲ τῆϲ κυοφορίαϲ βεβιωκέναι χρόνοιϲ· αἱ νοϲηλεῖαι γὰρ καὶ | μάλιϲτα τοῦ ϲώματοϲ, ϲυναδικοῦϲαι τὸ κατὰ γαϲτρὸϲ τὰ πρῶτα τῆϲ ζωῆϲ αὐτοῦ θεμέλια θραύουϲιν. δεύτερον δὲ ἐκ τοῦ κατὰ τὸν λοντα καιρὸν ἀποκεκυῆϲθαι, μάλιϲτα μὲν τὸν ἔνναιον μῆνα καί, εἰ τύχοι, βράδιον, ἤδη δὲ καὶ τὸν ἔβδομον. εἶτα λοιπὸν ἐκ τοῦ τεθὲν ἐπὶ γῆϲ εὐθέωϲ αὐτὸ κλαυθμυρίϲαι μετὰ τόνου τοῦ προϲήκοντοϲ· τὸ γὰρ ἕωϲ πλείονοϲ ἀκλαυϲτὶ διάγον ἢ καὶ παρέργωϲ κλαυθμυρίζον ἐνύποπτον ὡϲ διά τινα περίϲταϲιν τοῦτο πάϲχον. ἔκ τε τοῦ πᾶϲιν [*](18 § 10] cf. Aet. IV 2; Must. I 76 sq) [*](3 post τὰ μὲν repetit ὄξει ἢ κιϲϲῶ . . . ἡψημένοιϲ (e v. 1) P: del. Er- merins δποϲτίφονταϲ P: corr. Ermerins 4 παραληπτέον Dieta (set cf. Ϲroencrt, Mem. Here. p. 66, 3) 7 in mg. ξη΄ P (ordine no accurato) 10 ὁμφαλοτομητάιον P (ubi solent exire in —τοῖον adi. verb.) 11 τρόπω P: corr: Dietz 12 ποδαπὴν Ermerins 14 ὁδοντοποιήϲεωϲ P: corr Ermerins) [*](17 in mg. ξθ΄ titulus infla post ἀποϲημαινέτω v. 20 in P: huc revocavit Rose 18 πρῶτον scirpsi: πρότερον P. ut saepius 19 προϲεπιθεωρήϲαϲα P: corr. Ermerins πρότερον P: corr. Dietz 21 πότερον πρὸϲ scripsi: πρό- τερον ἢ εἰϲ P. πρότερον εἰ εἰϲ Ermerins 23 αἰ νοϲηλεῖαι Diets: ἐνοϲὴλιε P) [*](23 sq. καὶ μάλιϲτα post τοῦ ϲώματοϲ traiusposuit Ermerins 24 ϲυναδι- κοῦϲαι τὸ Rose: ϲυναδικουϲέτω P)

58
τοῖϲ μέρεϲι καὶ μορίοιϲ καὶ ταῖϲ αἰϲθήϲεϲιν ἄρτιον ὑπάρχειν καὶ τοὺϲ πόρουϲ ἔχειν ἀπαρεμποδίϲτουϲ, οἷον ὤτων, ῥινῶν, φάρυγγοϲ, οὐρήθραϲ, δακτυλίου, καὶ τὰϲ ἑκάϲτου 〈μορίου〉 φυϲικὰϲ κινήϲειϲ μὴ νωθρὰϲ [καὶ] μηδὲ ἐκλύτουϲ καὶ τὰϲ τῶν ἄρθρων κάμψειϲ τε καὶ ἐκτάϲειϲ μεγέθη τε καὶ ϲχήματα καὶ τὴν πάϲαν ἐπιβάλλουϲαν εὐαιϲθηϲίαν, ῆν γνωρί- ζομεν κἀκ τῆϲ ἐπιφανείαϲ ἐπερείδοντεϲ τούϲ δακτύλουϲ· κατὰ φύϲιν γάρ ἐϲτιν τὸ πρὸϲ ἕκαϲτον ἀλγεῖν τῶν νυϲϲόντων ἢ θλιβόντων. ἐϲ δὲ τῶν ἐναντίων τοῖϲ εἰρημένοιϲ τὸ πρὸϲ ἀνατροφὴν 〈ἀν〉επιτήδειον.

11 [80]. Μικρὸν δὲ τοῦ βρέφουϲ ἀπηρεμήϲαντοϲ μετὰ τὸν ἐκ τῆϲ ἀποκυήϲεωϲ βραϲμὸν βαϲτάζειν αὐτὸ καὶ τὴν ὀμφαλοτομίαν παραλαμ- βάνειν. δεῖ δὲ τέϲϲαραϲ δακτύλουϲ διαϲτήϲαϲαν ἀπὸ τῆϲ γαϲτρὸϲ ἀπο- κόπτειν τὴν ὀμφαλίδα διά τινοϲ ἐπάκμου χάριν τοῦ μηδεμίαν γενέϲθαι περίθλαϲιν. πάϲηϲ δὲ ὅληϲ τμητικώτατόϲ ἐϲτιν ὁ ϲίδηροϲ· αἱ πολλαὶ δὲ τῶν μαιουμένων ὑέλῳ ἢ καλάμῳ ἢ ὀϲτράκῳ ἢ τῷ λεπίῳ τοῦ ἄρτου δοκιμάζουϲιν τὴν ἀποκοπὴν ἢ λίνῳ βιαίωϲ ἀποϲφίγξαϲαι, τῷ δυϲοιώνι- ϲτον εἶναι τὴν ἐν τῷ πρώτῳ χρόνῳ ϲιδήρου τομήν. ὅπερ παντελῶϲ καταγέλαϲτόν ἐϲτιν· καὶ 〈γὰρ〉 τὸ κλαίειν αὐτὸ δυϲοιώνιϲτόν ἐϲτιν, ἀπὸ δὲ τούτου τὸ γεννηθὲν ἄρχεται τοῦ ζῆν. ὅπωϲ 〈δὲ〉 μήτε δια- πριζομένου τοῦ ϲώματοϲ μήτε περιθλωμένου ϲυμπάθεια γένηται καὶ διαγανάκτηϲιϲ, ἄμεινον ἀδειϲιδαιμονέϲτερον ϲμιλίῳ μᾶλλοντὸν ὀμφαλὸν κόπτειν. εἶτα τὸ ἐν αὐτῷ περιεχόμενον ἐκθλίβειν, ὅπερ οὐδὲν ἕτερόν ἐϲτιν εἰ μὴ πεπηγὸϲ αἷμα, κἄπειτα τὸ ἄκρον τῆϲ διακοπῆϲ ἀποϲφίγγειν ὡϲ ἐρίῳ ἐϲτραμμένῳ ἢ μίτῳ ἢ κροκύδι ἤ τινι παραπληϲίῳ· τὸ γὰρ λίνον ἐντέμνον τὴν τρυφερίαν τῶν ϲωμάτων δυϲυπομονήτουϲ ἀλγηδό ναϲ ἀποτελεῖ. τὸ δὲ ἀποβροχίζειν τὸ μέροϲ, ὡϲ ὑπεδείξαμεν, ἀναγκαῖον. ὥϲτε μὴ τῆϲ αἱμορρατίαϲ ἐπιγίνεϲθαι κίνδυνον, τῶν ἐντεῦθεν ἀγγείων τὸ ἀπὸ τῆϲ κυούϲηϲ αἶμα καὶ πνεῦμα διακονικῶϲ ἐπικεχορηγηκότων [*](10 § 11] c. Aet. IV 3; Must. I 78) [*](1 ἄρτιον Aet.: αἴτιον P 2 ἀπαραμποδίϲτουϲ P ῶτων Aet.: τῶν P) [*](3 μορίου add. Aet. καὶ del. Ermerins 4 ἀθρῶν P. corr. Dietz ἐκϲταϲειϲ P: corr Dietz 5 ἢ P: corr. Dictz 8 ἐπιτήδειον P: corr. Ermerins ἀνεπιτήδειον scil κριθήϲεται (p. 57, 21) 9 in mg. ο’ air. P) [*](11 ἀπολαμβάνειν P: corr. Ermerins 12 διαϲτήϲαϲαν scrpsi. διαϲτή- ϲανταϲ P: διαϲτήϲαντα Ermerins 14 δ’ εῦνηϲ P: corr. Dieta 15 ὑέλῳ scripsi: ἤλω P: ‘vitro Mustio (cf. Aet.) λεπτῶ P: corr. Rose (cortice panis’ Must.) 16 λινωζιαίω ἀποϲφίγξαϲ ἐϲ τὸ δυϲοιώνιϲτον P. corr. Dietz (τῷ Ermerins) 18 καὶ 〈γὰρ〉 Gompers: αἰ P: εἰ 〈μὴ〉 Rose αἰ τὸ δυϲαι- ὠνιϲτον P: corr. Dietz 19 δὲ suppl. Rose 19 sq. διαπριζόμενον τὸ ϲῶμα P: corr. Ermerins 20 περιθλωμένων P: corr. Ermerius: περιθλώμενον Rose) [*](ϲυμπαθέϲ Rose 21 διαγανακτήϲειϲ P: corr. Ermerins: διαγανακτἡϲιῃ Rose ἀδυϲιδαιμονήτερον P: corr. Rose 22 ἀποκόπτειν Ermerins εἶτα Ermerins: ‘deinde’ Must. (cf. Aet.): ἴνα P 24 ὧϲ del Ermerins τὴν παραπληϲίωϲ P: corr. Ermerins 25 ἐκτέμνον P. corr. Reinhold 26 ἀναγ- καίωϲ P: corr. Dietz 27 ἐνταῦθα Ermerins)

59
τῷ ϲώματι τοῦ βρέφουϲ. διὸ τινὲϲ μὲν μετὰ τὴν ἀποκοπὴν ἐπέκαυϲαν τὸν ὀμφαλὸν διὰ αὐλοῦ θερμανθέντοϲ ἢ διὰ τοῦ πλατέοϲ τῆϲ μήληϲ. ὅπερ ποιεῖν ἡμεῖϲ ἀποδοκιμᾷ ζομεν· τὰ γὰρ ἐπικαέντα περιωδυνίαϲ καὶ φλεγμονὰϲ ϲφοδρὰϲ ὑπομένει. μὴ ἐξῃρημένου δὲ τοῦ χορίου κατὰ δύο τόπουϲ ἀποβροχίζειν δεῖ τὸν οὐραχὸν καὶ τότε μεταξὺ διακόπτειν, ἵνα διὰ μὲν τοῦ ἑτέρου βρόχου τὴν τοῦ βρέφουϲ αἱμορραγίαν προ- φυλαξώμεθα, διὰ δὲ θατέρου τὴν τῆϲ ἀποκεκυηκυίαϲ· ἔτι γὰρ αὐτῇ προϲέχεται τὸ χόριον.

12 [81]. Μετὰ δὲ τὴν ὀμφαλοτομίαν οἱ πολλοὶ τῶν βαρβάρων, ὡϲ οἱ Γερμανοὶ καὶ Ϲκύθαι, τινὲϲ δὲ καὶ τῶν Ἐλλήνων εἰϲ ψυχρὸν ὕδωρ καθιᾶϲι τὸ βρέφοϲ ϲτερεοποιήϲεωϲ χάριν καὶ 〈τοῦ〉 τὸ μὴ φέρον τὴν ψύξιν, ἀλλὰ πελιούμενον ἢ ϲπώμενον ὡϲ οὐκ ἄξιον ἐκτροφῆϲ ὄν ἀπολέϲθαι. τινὲϲ δὲ οἰνάλμῃ, τινὲϲ δὲ καθαρῷ λούουϲιν οἴνῳ, τινὲϲ δὲ οὔρῳ παιδὸϲ ἀφθόρου, τινὲϲ δὲ μυρϲίνῃ λεπτῇ ϲυμπεπαϲμένον ἢ κηκῖδι. τούτων δὲ ἕκαϲτον ἡμεῖϲ ἀποδοκιμάζομεν. τὸ ψυχρὸν μὲν γὰρ διὰ τὴν πολλὴν καὶ ἀθρόαν πύκνωϲιν, ἢϲ ἀμέτοχον ἦν τὸ γεν- νηθέν, πάντα βλάπτει, τῆϲ δὲ ἐξ αὐτοῦ βλάβηϲ τὸ ἀποτέλεϲμα λαν- θάνει μὲν ἐπὶ τῶν δυϲπαθεϲτέρων, ἐλέγχεται δὲ ὑπὸ τῶν εὐπαθῶν ϲπαϲμοῖϲ καὶ ἀποπληξίαιϲ ἁλιϲκομένων. οὐ μὴν ἐπεὶ τὴν βλάβην οὐκ ἦνεγκεν, ζῆϲαι μὴ βλαβὲν οὐκ ἠδύνατο, καὶ τὰ δυϲπαθέϲτερα βελτίω τὴν ἀνατροφὴν ἔξει μηδὲ ὅλωϲ ἀδικούμενα. κἂν ῇ δὲ χρεία ψύξεωϲ, αὐτάρκηϲ ἡ ἐπὶ τοῦ ἀέροϲ ψύξιϲ, δι’ ἣν εὐθέωϲ κλαυθμυρίζει ξενοπα- θοῦντα τῇ ψύξει διὰ τὸ ἀκμὴν ἀπὸ θερμῆϲ καὶ ϲυνεχοῦϲ προεληλυθέναι τῆϲ μήτραϲ. ὁ δὲ | οἶνοϲ διὰ τὴν ἀποφορὰν πληκτικὸϲ καὶ καρώδηϲ οὐ μόνον 〈ἐπὶ〉 τῶν οὕτω τρυφερῶν παίδων ἀλλὰ καὶ τῶν ἥδη τε- λείων· ὡϲαύτωϲ δὲ καὶ τὸ οὖρον, ὅτι δυϲῶδεϲ. αἱ μυρϲίναι δὲ καὶ κηκῖδεϲ ϲτύφουϲιν μέν, οὐκ ἀποϲμήχουϲι δέ, χρεία δὲ τῶν μετὰ ϲτύ- ψεωϲ ἀποϲμηχόντων, ἵνα ὁ φυϲικὸϲ τοῦ γλίϲχρου 〈τοῦ〉 οἴματοϲ κατὰ τῶν ϲωμάτων ἐπίπαγοϲ ἀποτακῇ μετὰ τοῦ πήγνυϲθαι τὴν ἐπιφάνειαν καὶ δυϲάλωτον εἰϲ τὴν τῶν ἐξανθημάτων γένεϲιν ἀποτελεῖϲθαι.

[*](10 § 12] Must. I 79; cf. Aristot. Pol. VII 17 p. 1336a 15)[*](2 διὰ δουλοῦ P: corr. Ermerins θερμαθέντοϲ P. corr. Dietz 7 τὴν Dietz. τὸν P ἀπὸκεκυηκυίηϲ P. corr. Distz 9 Πῶϲ ἀποϲμηκτέον τὸ βρέφοϲ add. Rose: om P 10 5 πολλοὶ P: corr. Ermerins 12 καὶ 〈τοῦ〉 τὸ μὴ φέρον Gompers: καὶ τὸ μὴ φέρειν P 13 πελιώμενον P: corr. Er- merins ἐκτροφῆϲ ὄν Rose: ἐκτροφήϲεωϲ P 14 λούουϲι P 15 ϲυμπε- παϲμένον ἢ Ermerins: ϲυνπεπαϲμένη P 17 ὗν Hersoerden et Gompes: ἢ P)[*](18 πάντα] scil. τὰ βρέφη: πάντυϲ Rose βλάπτειν P: corr. Ermerins 19 ὕπὸ P: ἐυὶ Ermerins 21 βλαβέντα Ermerins 23 κλαυθμυρίζειν P: corr. Ermerins 24 ἀκμὴν Schoene μὴ P: μὴν Rose: del Ermerins ϲυνήθουϲ Schoene 25 ἀπιφορὰν P: corr. Dieta 26 ἐπὶ addidi 28 μετὰ ϲτύψεωϲ Ermerins: ἀποϲτύψεωϲ P 22 τοῦ add. Ermerins κατὰ Rose: καὶ ὁ P 31 ἐξαθημάτων P)
60

13 [82]. διόπερ τοῦ ἁλιϲμοῦ ὁ τρόποϲ οὖτοϲ ἂν δοκιμαϲθείη. [Περὶ ἁλιϲμοῦ.] ἢ λεπτὸν καὶ χνοῶδεϲ ἄλαϲ ἢ νίτρον ἢ ἀφρόνιτρον λαβόντα δεῖ ϲυμπάϲϲειν τὸ βρέφοϲ, φυλαϲϲόμενον τοὺϲ ὀφθαλμοὺϲ καὶ τὸ ϲτόμα· τὸ γὰρ παρεμπεϲὸν τοῖϲ μέρεϲι τούτοιϲ ἕλκωϲιν ἐργάζεται καὶ διαπύρωϲιν ἢ πνιγμονήν. μήτε δὲ πολλῷ τῷ ἅλατι ϲυμπάϲϲειν, διὰ γὰρ τὴν πλείονα δριμύτητα βρυώδηϲ ἀκμὴν καὶ ἀϲθενὴϲ ἄγαν ἡ ϲύγκριϲιϲ ὑπάρχουϲα διαβιβρώϲκεται, μήτε ὀλίγῳ διὰ τὸ μὴ ἱκανῶϲ ϲτερεοποιεῖϲθαι τὴν ἐπιφάνειαν. ἐνδέχεται δὲ τρυφεροῦ τοῦ βρέφουϲ ὄντοϲ τὸ ἅλαϲ μέλιτι δεῖν ἀνακόψαι ἢ ἐλαίῳ 〈ἢ〉 χυλῷ πτιϲάνηϲ ἢ τήλεωϲ ἢ μαλάχηϲ. μετὰ δὲ τὸ ἀποϲμῆξαι τὸ ϲῶμα δεῖ χλιαρῷ ἀπο- λούειν ὕδατι καὶ ἀποπλύνειν τὸ περικείμενον νίτραϲμα πᾶν. εἶτα ἐκ δευτέρου τὸ αὐτὸ ποιεῖν καὶ ϲυμπάϲϲειν μὲν τοὺϲ ἄλαϲ, θερμοτέρῳ δὲ τῷ ὕδατι μᾶλλον ἀπολούειν. καὶ δακτύλοιϲ ἀποθλίβειν τὸ ἐγκείμενον ταῖϲ ῥιϲὶν γλίϲχραϲμα, ἀποκαθαίρειν δὲ καὶ τὸ ϲτόμα καὶ τοὺϲ τῶν ὤτων πόρουϲ, ἐγχυματίζειν δὲ καὶ τοὺϲ ὀφθαλμοὺϲ ἐλαίῳ· ϲμῆξαι γὰρ ἀγαθὸν τούτῳ τὸ παχύτατον ἐν αὐτοῖϲ ὑγρόν, οὐ μὴ γενομένου κατὰ τὸ πλεῖϲτον ἀμβλυωπεῖν ϲυμβαίνει τὰ τρεφόμενα. διὰ δὲ τοῦ ϲμικροῦ δακτύλου προαπωνυχιϲμένου τὸν δακτύλιον διαϲτέλλειν καὶ διαιρεῖν τὸ περιπεφυκὸϲ αὐτῷ πολλάκιϲ ϲῶμα λεπτὸν καὶ ὑμενῶδεϲ εἰϲ ἀπαραπό- διϲτον τῶν περιϲϲωμάτων ἔκδοϲιν. παραχρῆμα γοῦν ἐκκρίνεται τὸ καλούμενον ϲυνήθωϲ μηκκώνειον. κατὰ δὲ τοῦ ὀμφαλοῦ πτυγμάτιον ἐπιρρῖψαι ἐλαιοβραχὲϲ ἢ καὶ ἔριον, τὸ δὲ κύμινον ὡϲ δριμὺ παραιτεῖ. ϲθαι δεῖ. τοῦ μέντοι καταλειφθέντοϲ ὀμφαλοῦ τὸ ἀποϲφιχθὲν ἔνιοι μὲν τῷ μηρῷ προϲέδηϲαν· ἄμεινον δὲ διπλώϲαντα καὶ τῷ ἐριδίῳ περι- τυλίξαντα πράωϲ ἐντιθέναι κατὰ τὴν μεϲότητα τοῦ ὀμφαλοῦ, τάχα γὰρ καὶ τῷ βάρει πιεζούμενον τὸ μέροϲ εἰϲ εὐμορφοτέραν κοίλωϲιν τυπω- θήϲεται.

14 [83]. Μετὰ δὲ τὸν ἁλιϲμὸν καὶ τὴν ἀπόλουϲιν ϲπαργανοῦν τὸ βρέφοϲ. Ἀντιγἐνηϲ μὲν οὖν τὴν Θεϲϲαλικὴν λεγομένην παρα- λαμβάνων ϲπαργάνωϲιν εἰϲ ξύλον μεϲόκοιλον καὶ παράμηκεϲ βάλλει [*](1 § 13] cf. Aet. IV 3; Must. I 79sq. 30 Ἀντιγένηϲ] Antigenes Ϲleo- phantinus Ϲael. Aurel. Cel. II 56) [*](1 οῦτοϲ ἂν δοκιμαϲθείη coni. Kalbeisch: οὕτωϲ ἂν ἀποτελεῖϲθαι P: οὐτωϲ παραλαμβανέϲθω Ermerins: οὖτοϲ ἐπενοήθη Rose 2 Περὶ ἁλιϲμοῦ seclus. Rose) [*](in mg. οα΄ P λεπτοὺϲ καὶ χνοώδειϲ Rose 5 ἄλατι scripsi (cf. p. 82, 1): ἁλι P 7 διὰβρώϲκεται P: corr. Dietz 2 τὸ ἄλαϲ scripsi: τούϲ ἅλαϲ P δεῖν ἀνακόψαι P: διανακόψαι Rose ἢ add. Dietz 11 νίτρωμα Hesch.: γλίϲχραϲμα Aet. 12 τῷ ἄλατι sine τοῖϲ ἁλϲὶ coni. Kind 14 γλοιῶδεϲ Aet. 16 τούτῳ Kalbfleiseh: τούτων P. τοῦτο Rose τῶν παχυτάτων ἔν αὐτοἶϲ ὑγρῶν P: corr. Ermeriuns οὐ μὴν P: corr. Dietz γινομένου P: corr. Ermerins 18 προαπωνυϲχιϲμένου P 19 αὐτῶν P. corr. Dietz 22 ἐπι- ρέψαι P: corr. Dietz 26 πιεζόμενον Ermerins εὐμορφωτέραν P 28 Πῶϲ ϲπαργανωτέον om. P: add. Ermerins 30 θαλϲαλίκην P παραλαμ- βάνειν P: corr. Dietz)

61
ψίεθον χόρτου πλήρη ἢ ἀχύρων, εἶτα ἐπιϲτρώννυϲι ῥάκοϲ καὶ τὸ βρέφοϲ κατακλίνων ἐπ᾿ αὐτοῦ κατειλημένον ἄχρι τῆϲ ὀϲφύοϲ ῥάκεϲι καὶ ταινίαιϲ εἶτα καὶ προϲκαταδεϲμεῖ κηρίσιϲ διεκβαλλομένοιϲ διὰ τῶν πλαγίων ἐκκοπῶν, ἃϲ τὸ ξύλον ἔχειν δεῖ. δυϲκαρτέρητοϲ δὲ καὶ ἀπη- νὴϲ ὁ τρόποϲ οὗτόϲ ἐϲτιν τῆϲ διαδέϲεωϲ. ὅθεν δεῖ διαπλάϲϲειν μὲν ὡϲ ἔχει ἕκαϲτον φυϲικοῦ ϲχήματοϲ 〈καί〉, εἴ τι παρὰ τὸν τῆϲ ἀπο- κυήϲεωϲ χρόνον διέϲτραπται, τοῦτο ῥυθμίζειν καὶ εἰϲ τὸ κατὰ φύϲιν μετάγειν ϲχῆμα· εἰ δέ τι παρα|θλιβὲν ἐξοίδηκεν, ψιμυθίῳ περιχρίειν λελειοτριβημένῳ μεθ᾿ ὕδατοϲ ἢ λιθαργύρῳ. κατατιθεμένην δὲ αὐτὸ πράωϲ ἐπὶ τῶν ἰδίων μηρῶν ϲυνεϲκεπαϲμένων ἐρίῳ ἢ ῥάκει χάριν τοῦ μὴ ψυγῆναι γεγυμνωμένον ἐν τῇ κατὰ μέροϲ ϲπαργανώϲει, λαμβάνειν τελαμῶναϲ ἐρεοῦϲ τρυφερούϲ, [τε] καθαρούϲ τε καὶ μὴ λίαν τετριμ- μένουϲ, τοὺϲ μὲν τριῶν δακτύλων τῷ πλάτει, τοὺϲ δὲ τεϲϲάρων. ἐρεοῦϲ μὲν διὰ τὸ τῆϲ ὕληϲ προϲηνὲϲ καὶ διὰ τὸ περιϲφίγγεϲθαι τοῖϲ ἱδρῶϲι τοὺϲ λινοῦϲ· τρυφεροὺϲ δὲ χάριν τοῦ μὴ μετὰ περιθλάϲεωϲ τὴν ϲκέπην τρυφεροῖϲ ἔτι ϲώμαϲιν καθεϲτῶϲι παρέχειν· καθαρούϲ δέ, ἵνα κοῦφοι καὶ μὴ βαρεῖϲ ὦϲι καὶ μὴ δυϲώδειϲ μηδὲ νιτρούμενοι τὴν ἐπιφάνειαν δάκνωϲι· μὴ λίαν δὲ τετριμμένουϲ· οἱ καινοὶ μὲν γὰρ βαρεῖϲ ὑπάρχουϲιν, οἱ δὲ τριβακοὶ λίαν ψυχροὶ καθεϲτᾶϲι, ποτὲ δὲ καὶ τραχεῖϲ καὶ παντελῶϲ εὐδιάϲπαϲτοι· μὴ ἔχονταϲ δὲ παρῴαϲ μηδὲ παρα- ϲτροφίδαϲ, ἵνα μὴ ἐντέμνωϲιν μηδὲ ἀνωμάλωϲ ἃ μὲν μᾶλλον θλίβωϲιν ἃ δὲ ἧττον· ϲυμμέτρουϲ δὲ κατὰ τὸ πλάτοϲ, οἱ ϲτενοὶ μὲν γὰρ τέ- μνουϲιν, οἱ πλατεῖϲ δὲ οὐ πιέζουϲιν ἀλλὰ ῥυτιδοῦνται· τριῶν δὲ καὶ τεϲϲάρων δακτύλων, ἵνα [μὲν] οἱ μὲν ἐπὶ τῶν κώλων ἁρμόϲωϲιν, οἱ δὲ ἐπὶ τοῦ θώρακοϲ.

15 [84]. λαβοῦϲα τοίνυν τὴν ἀρχὴν τοῦ τελαμῶνοϲ κατὰ τοῦ ἀκροχειρίου τιθέτω καὶ τὴν ἐπείληϲιν ἐγκύκλιον ἀγέτω κατὰ τῶν δακτύλων ἐκτεταμένων, εἶτα κατὰ τοῦ ἐπικαρπίου, πήχεώϲ τε καὶ βραχίονοϲ, πιέζουϲα μὲν τὰ κατὰ τοὺϲ καρποὺϲ ἡϲυχῆ, τὰ δὲ ἄλλα μέχρι μαϲχάληϲ ἀνιεῖϲα. τῷ δὲ αὐτῷ τρόπῳ καὶ τὴν ἑτέραν ϲπαργα- νώϲαϲα τῷ θώρακι λοιπὸν κυκλοτερῶϲ περιειλείτω τελαμῶνα τῶν πλατυτέρων, ὁμα|λῶϲ μὲν ἐπὶ τῶν ἀρρένων πιέζουϲα τὴν ἔνδεϲιν, [*](9 § 14, 3] Must. I 81 26 § 15] Must. I 81) [*](1 ψίαθον Rose ἀχὺρω P: corr. Dietz 3 πρὸϲ κατάδεϲμον P: corr. Rose δεὶ ἐκβαλλόμενον P. corr. Rose 4 πλειγίων P: corr. Dietz 6 fort. ἕκαϲτον ἔχει propter hiatum καὶ add. Ermerins εἰ τι Dietz: ἐϲτὶν P 8 ϲχῆμα. εἰ Dietz: ϲχήμαϲι P παραθλίβειν P: corr. Ermerins ἐξψδηκεν Ermerins ψιμυθίῳ Ermerins: ψιμμιθίω P λιθαργύρου P: corr. Dietz) [*](12 τρυφερούϲ posui ante [τε] καθαρούϲ (cf. 16): τε del. Ermerins 15 περι- πλάϲεωϲ P: corr. Dietz 16 τοῖϲ ante ϲώμαϲιν add. Ermerins καθαροὶ P: corr. Ermerins 20 ἔχοντεϲ P: corr. Ermerins 21 ἐντέμνουϲαν P: corr. Dietz ἀνωμάλουϲ P: corr. Reinhold 23 οὐ πλατεῖϲ P: corr. Ermerins 24 μὲν expunx. Schoine: μὴν Rose 27 ἀκροχείρου P: corr. Rose ἐϲ κυκλίον P: corr. Ermerins 31 sq. τελαμῶνα τῶν πλατυτέρων seripsi: τῶν πλατυτέρων (sic) τελαμώνων P: τὸν πλατύτερον τῶν τελαμώνων Rose 32 πιεζοῦν P: corr. Ermerins ἔνδεϲιν Rose: ἐνδεοῖ P: ἐπίδεϲιν Ermerins)

62
μᾶλλον δὲ τὰ κατὰ τοὺϲ μαϲτοὺϲ ϲφίγγουϲα τῶν θηλειῶν, ἀνιεῖϲα δὲ τὸ περὶ τὴν ὀϲφύν, εὐπρεπέϲτερον γάρ ἐϲτιν ἐπὶ γυναικῶν τοῦτο τὸ ϲχῆμα. μετὰ δὲ ταῦτα ϲπαργανοῦν κατ᾿ ἰδίαν ἑκάτερον τῶν ϲκελῶν, τὸ γὰρ ζυγώϲαϲαν αὐτὰ γυμνὰ ϲυνεπιδεϲμεῖν ὁμοῦ ποιητικόν ἐϲτιν ἑλκώϲεωϲ· αἱ γὰρ τρυφερῶν ἀκμὴν ἔτι τῶν ϲωμάτων παραθέϲειϲ τῇ πυρώϲει ταχέωϲ ἐπικαίουϲιν. τὰϲ δὲ περιειλήϲειϲ τῶν τελαμώνων ἕωϲ ἄκρων ποιείϲθω δακτύλων, ἀνιεῖϲα μὲν τὰ κατὰ τοὺϲ μηροὺϲ καὶ τὰϲ γαϲτροκνημίαϲ, ϲφίγγουϲα δὲ τὰ πρὸϲ τοῖϲ γόναϲι καὶ ταῖϲ ἰγνύαιϲ τά τε κατὰ τοὺϲ ταρϲούϲ τε καὶ τὰ ϲφυρά, ἵνα τὰ μὲν ἄκρα πλατύνηται τῶν ποδῶν, τὰ δὲ μέϲα ϲυνάγηται. μετὰ δὲ ταῦτα παραβάλλουϲα τοὺϲ μὲν βραχίοναϲ τοῖϲ πλευροῖϲ, τοὺϲ δὲ πόδαϲ ἀλλήλοιϲ, πλατεῖ τελα- μῶνι κυκλοτερῶϲ ὅλον τὸ βρέφοϲ ἀπὸ θώρακοϲ ἄχρι ποδῶν κατει- λείτω· παραβεβλημέναι γὰρ αἱ χεῖρεϲ ἐνδοθεν τῆϲ περιειλήϲεωϲ εἰϲ ἔκταϲιν ἐθίζονται. παχυντικαὶ γὰρ τῶν νεύρων αἱ μέχρι πλείονοϲ τῶν ἄρθρων εἰϲὶ ϲυζεύξειϲ (ὥϲτε καὶ ἀγκύλαϲ ἐπιφέρειν), τῷ μέντοι πρῶτον κατειλῆϲθαι τὰ χέρια κωλύεται 〈τὸ〉 διὰ τῆϲ ἀτάκτου παρα- φορᾶϲ διαϲτρέφεϲθαι, πολλάκιϲ δὲ καὶ διὰ τοῦ κατὰ τῶν ὀφθαλμῶν τοὺϲ δακτύλουϲ ἐπιφέρειν κακῶϲ διατίθεται τὰϲ ὄψειϲ. μεταξὺ μέντοι τῶν ἀϲτραγάλων καὶ τῶν γονάτων, ἔτι δὲ καὶ τῶν ἀγκώνων ἔριον παρεντιθέϲθω πρὸϲ τὸ μὴ ἑλκοῦϲθαι τὰϲ ἐξοχὰϲ τῇ βιαιοτέρᾳ θλίψει καὶ παραθέϲει τῶν μερῶν. τὸ δὲ κεφάλιον ϲκεπαζέϲθω κυκλοτερεῖ περιειλήϲει ῥάκουϲ ἢ ἐρίου τρυφεροῦ | τε καὶ καθαροῦ. ἐνδέχεται δὲ καὶ ὑπὸ τὸ μετάφρενον ἐπίμηκεϲ καὶ πλατὺ ῥάκοϲ ἢ ἔριον προυπο- βάλλειν· εἶτα μετὰ τὴν ἔμπροϲθεν εἰρημένην ϲπαργάνωϲιν (δίχα τοῦ ἔξωθεν ἑνὸϲ καὶ κοινοῦ κατὰ πάντων τελαμῶνοϲ) ἀναδιπλοῦν τὸ ὑπο- κείμενον ῥάκοϲ ἢ τὸ ἔριον πρῶτον μὲν κατὰ τὰ ἄνω μέρη ὑπὸ τὸν τράχηλον, εἶτα καθ᾿ ὅλου τοῦ νηπίου δίχα τῆϲ κεφαλῆϲ· ὕϲτερον δὲ πλατυτέρῳ τελαμῶνι καὶ ὡϲανεὶ πέντε δακτύλων τὸ πλάτοϲ ὅλον περιτυλίττειν τὸ βρέφοϲ, τὴν δὲ κεφαλὴν ὡϲ ὑπεδείξαμεν ϲκέπειν. ἐνδέχεται δὲ καὶ δύο μὲν ὑποϲτρωννύναι ῥάκη, ἵν᾿ ᾖ τὸ μὲν εὐμέγεθεϲ καὶ τὸ ὅλον περιλαβεῖν ϲῶμα δυνάμενον, τὸ δὲ χάριν τοῦ μόνην τὴν ὀϲφὺν περιελθεῖν αὔταρκεϲ εἰϲ ὑποδοχὴν τῶν ϲκυβάλων. οὐ δεῖ γάρ, ὡϲ ἐπαχθέϲτερον, ἐρίῳ μὲν καθαρῷ τὸν θώρακα μετὰ τοῦ ἐπι- γαϲτρίου περιλαβεῖν, τὰ δὲ λοιπὰ 〈μὴ〉 περιλαβεῖν, ὡϲ ἔμπροϲθεν εἰρήκαμεν.

[*](1 〈ἐπὶ〉 τῶν Ermerins 2 ἀπρεπέϲτερον P: corr. Ermerins 3 ταῦταϲ P: corr. Dietz: fort. ταῦτα 〈καὶ〉 ϲπαργανοῦϲα Rose 4 γυμνὰϲ P: corr. Dietz 5 αἱ γὰρ Ermerins: γὰρ καὶ P: 〈ὡϲ〉 γὰρ καὶ Rose ἔτι Ermerins: ἐπὶ P 〈ἡ〉 παράθεϲιϲ Rose 6 ἐπικαίουϲιν ego: ἐπεὶ καὶ εἰϲ P: ἐπικαίει Rose 14 ἔκϲταϲιν P: corr. Ermerins παχύτι καὶ P: corr. Ermerins 15 ϲυνζεύξϲις P ἀγγύλαϲ P 16 〈τὸ〉 πρῶτον κατειλῆϲθαι Ermerins: πρὸϲ τὸ καταλῆϲβαι (erat κατειλῆϲθαι) P: προϲκατειλεῖϲθαι Rose 〈τὸ〉 διὰ Rose 18 διατίθεϲθαι P: corr. Ermerins 21 κεφαλίαιον P: corr. Dietz 25 τελαμώνειν P: corr. Dietz 32 αὐταρκὶϲ P οὐ δεῖ Rose: οὐδὲ P 33 ἐπαχθέϲτερον scripsi: ἐπαχθέντοϲ P: ἐπαχθὲϲ τῷ Ermerins ἐπαχθηθέντοϲ Rose 34 μὴ add. Rose)
63

16 [85]. Εἶτα τὸ βρέφοϲ κατακλίνειν μήτε ἐπὶ ϲτερεοῦ τινοϲ κοὶ ἀντιτύπου, καθάπερ πράττουϲι Θρᾷκέϲ τε καὶ Μακεδόνεϲ ὁμαλαῖϲ ϲανίϲιν ἐπικαταδεϲμοῦντεϲ τὰ βρέφη χάριν τοῦ περιπλατέα τὰ περὶ τὸν τράχηλον καὶ τὸ ἰνίον αὐτῶν ἀποτελεϲθῆναι (ϲυμβαίνει γὰρ οὕτωϲ ἑλκοῦϲθαί τε καὶ περιθλᾶϲθαι τὰ ϲώματα διὰ τὴν ἀπήνειαν τῶν ὑπο- κειμένων καὶ ἀπρεπῆ τὴν κεφαλὴν ἀποτελεῖϲθαι, ϲὺν τῷ καὶ εἰ τοῦτο εὐπρεπέϲ ἐϲτιν τὸ ϲχῆμα διὰ τῆϲ περὶ τὰ λουτρὰ πλάϲεωϲ ἀκινδύνωϲ αὐτὸ καὶ ἀϲυμπαθῶϲ ἀποδοθήϲεϲθαι), 〈μήτε〉 κατὰ τρυφεροῦ τινοϲ λίαν, ὥϲτε πάλιν διὰ τὴν πολλὴν ϲύννευϲιν | διαϲτρέφεϲθαι τὴν ῥάχιν ἢ τὸν τράχηλον [κατακλιτέον]. ϲυμμέτρωϲ οὖν κατακλινέϲθω τὸ βρέφοϲ, οἶον κατὰ προϲκεφαλαίου πεπληρωμένου κναφάλλων, εἰ δὲ μή, χόρτου ἁπαλοῦ, ϲωληνοειδῶϲ κοιλαινομένηϲ τῆϲ ϲτρωμνῆϲ, ὥϲτε τὸ βρέφοϲ τιθέμενον 〈μὴ〉 περικυλιϲθῆναι. μετέωρον δὲ ποϲῶϲ ϲχηματιζέϲθω τὸ κεφάλιον, διόπερ οὐκ ἀτόπωϲ ἐν ταῖϲ ϲκάφαιϲ ἐϲτρωμέναιϲ ἐῶϲί τινεϲ κατακλίνεϲθαι. κοὶ τὰ ἐπιβλήματα πρὸϲ λόγον τῆϲ ὥραϲ θερμότερα ἔϲτω ἢ τριβακώτερα, τὰ δὲ ὑποκείμενα κατὰ μέροϲ ψυχέϲθω καὶ ἀλ- λαϲϲέϲθω πρὸϲ τὸ μήτε περιψῦξαι μήτε τῆϲ δυϲωδίαϲ πληρῶϲαι τὸ βρέφοϲ. ὅθεν τινὲϲ καὶ φύλλα ὑπέϲτρωϲαν δάφνηϲ ἢ μυρϲίνηϲ κατ᾿ ἐπιτήδευϲιν εὐωδίαϲ, οἱ δὲ καὶ αὐτὴν φυλαϲϲόμενοι τὴν εὐωδίαν ὡϲ πληκτικὴν ἀπεδοκίμαϲαν αὐτά. τὸν οἶκον δὲ δεῖ καθαρὸν εἶναι καὶ ϲυμμέτρωϲ θερμὸν καὶ μήτε ἄγαν ἔχοντα πληκτικὴν ἀποφορὰν μήτε περιαύγειαν, παρ᾿ ὃ καὶ οἰκεία τῆϲ ἀναψυχῆϲ ἀφθονία καὶ κωνωπίων ἡ περίθεϲίϲ ἐϲτιν.

[*](2 § 16] Must. I 82)[*](1 in mg. οβ΄ P 2 τοῦ βρέφουϲ P: corr. Dietz 5 αὐτῶ P: corr. Ermerins 9 αὐτὰϲ P: corr. Reinhold μήτε suppl. Rose 9 sqq. τρυ- φεροῦ τινὸϲ· (trium litt. lac.) ϲυμμέτρωϲ οῦν κατακλινέϲθω, λαμπ (unius litt. lac.) ὧϲ τε πάλιν . . . τράχηλον· κατακλιτέον τὸ βρέφοϲ P: ϲυμμέτρωϲ οὖν κατα- κλινέϲθω ante τὸ βρέφοϲ posui cum Roseo, qui κατὰ τρυφεροῦ τινὸϲ iterarit ante ϲυμμέτρωϲ, ex λαμπ restituit λίαν, sustulit κατακλιτέον 10 οὐν νυξὶν P: corr. Ermerins 12 χάρτου P: corr. Ermerins 14 τίθεϲθαι P: τιθέμενον 〈μὴ 〉 Rose 15 κεφάλαιον P: corr. Ermerins διόπερ P: δεῖ γὰρ Rose οὐκ ἀτόπωϲ Reinhold: οὐ κάτω πωϲ P ἐῶϲί τινεϲ sϲrpsi: ἰῶϲῦαι P: ἐᾶϲθαι Dietz: ἐᾶν δϲῖ Ermerins (qui verba διόπερ . . . κατακλίνεϲθαι tollere mavult) 17 ἔϲθω P 19 βέφοϲ P ὑπέϲτρωϲαν Kalbfleisch: ἢ ἔϲτρωϲαν P: ἢ post ἔϲτρωϲαν editt. 22 μὴδὲ . . . μὴδὲ P: corr. Ermerins 23 περἰάυγιαν P 23 sq. παρὸ . . . ἐϲτιν tollere matuls Ermerins 23 καὶ οἰκεία τῆϲ ἀναψυχῆϲ ἀφθονία sϲripsi simillima suadente Schoenio: καὶ οἱ τὰ τῆϲ ψυχῆϲ ἄφθονα P: γε εἰ τὰ τοῦ ψύχουϲ ἄφθ. Rose 24 ἡ περίθεϲις Schosne: ἐπεριθέϲηϲ P: αἰ περιθέϲειϲ Reinhold post ἐϲτίν sequuntur in P: τινὲϲ δὲ τῶν βαρβάρων ἀγγιολογοῦϲι τὰ βρέφη καὶ ϲυμπαττοῦϲιν τεφρή (sic) προαδικοῦντεςϲ τὰ πήξεωϲ καὶ δυϲπαθείαϲ δεόμενα. Πέρϲαι δὲ προαποξηροῦϲι τὰϲ κεφαλὰϲ αὐτῶν, εὐγενείαϲ ϲημεῖον τὸ περὶ τὰϲ τρίχαϲ αὐτῶν ὑπολαμβάνοντεϲ δύϲρητον: seclus. Rose, in extremo cup. VIII (XXVIIID (p. 60, 27) posuit Ermerins)
64

17 [86]. Μετὰ μέντοι τὴν 〈ἀπὸ〉 τῆϲ ϲπαργανώϲεωϲ κατάκλιϲιν ἐάν τὸ βρέφοϲ ἠρεμεῖν καὶ πάϲηϲ ἀπέχεϲθαι προϲφορᾶϲ | μέχρι δύο κατὰ τὸ πλεῖϲτον ἡμερῶν. καὶ γὰρ βράϲϲεται πανταχόθεν ἀκμὴν καὶ πολλῆϲ ἔτι καθ᾿ ὅλον τὸ ϲῶμα μητρῴαϲ τροφῆϲ ἐϲτιν πλῆρεϲ, ἥν ὀφείλει διοικῆϲαι πρῶτον, ἵνα κατὰ καιρὸν εὐχερῶϲ ἄλλην λάβῃ, χωρὶϲ εἰ μὴ πρότερον ἐπιδείξειεν ἡ ὄρεξιϲ, ὅπερ τίνι τρόπῳ ϲημειωτέον, ὑπὸ- δείξομεν ὕϲτερον. μετὰ δὲ τὸ διαϲτῆϲαι δοτέον ἐκλείχειν τροφήν, μὴ τὸ βούτυρον (βαρὺ γὰρ ὃν καὶ κακοϲτόμαχον ἀδικεῖ), ἀλλ᾿ οὐδὲ ἀβρό- τονον μετὰ βουτύρου (δριμύτερον γὰρ καὶ τοῦτο καὶ ταρακτικόν), ἀλλ᾿ οὐδὲ κάρδαμον οὐδὲ μακτὸν ἄλφιτον (τὸ κάρδαμον μὲν γάρ ἐϲτιν δριμύ, καὶ τὸ ἄλφιτον τραχῦνον φλεγμονὴν ἐργάζεται, πάντωϲ δ᾿ ἐπι- ξαίνει τὴν κατάποϲιν)· μέλι δὲ ϲυμμέτρωϲ ἑφθόν (τὸ μὲν γὰρ ὠμὸν ἐμπνευματοῖ καὶ δριμὺ τυγχάνει, μᾶλλον δὲ τὸ ὑπερεψημένον ϲτύφει. τὸ δὲ εὐμέτρωϲ ἄπεφθον ὑπανακαθαίρει τὸν ϲτόμαχον καὶ τὴν κοι- λίαν). δεῖ δὲ τῷ δακτύλῳ τὸ ϲτόμα τοῦ βρέφουϲ ἠρέμα διαχρίειν, εἶτα χλιαρὸν ὑδρόμελι παρενϲτάζειν· διὰ τούτου γὰρ τὸ μὲν ἀργὸν καὶ παχὺ τῆϲ ὕληϲ λεπτοποιεῖται, διατείνεται δὲ ἡ ὄρεξιϲ εἰϲ ὑπό- μνηϲιν, διανοίγεται δὲ ἡ κατάποϲιϲ, εὐοδίᾳ δὲ καὶ ἀνακαθάρϲει τῶν πόρων ἡ ἀνάδοϲιϲ ἑτοιμάζεται 〈καὶ〉 τρέφεται ἡ ϲύγκριϲιϲ.

18 [87]. τῇ δὲ ὑϲτεραίᾳ τῶν ἡμερῶν μετὰ τὴν ἐπιμέλειαν γά- λακτι λοιπὸν τρέφειν ἔκ τινοϲ τῶν τιτθεύειν καλῶϲ δυναμένων. τὸ γὰρ μητρῷον ἕωϲ ἡμερῶν 〈τριῶν〉 εἰκότωϲ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον φαῦλόν ἐϲτιν ὡϲ ἂν παχὺ καὶ τυρῶδεϲ ἄγαν καὶ διὰ | τοῦτο δύϲπεπτον καὶ ἀργὸν καὶ ἀκατέργαϲτον καὶ ἀπὸ ϲωμάτων κεκακοπαθηκότων καὶ ἐκτε- ταραγμένων φερόμενον καὶ τοϲαύτην μετακόϲμηϲιν εἰληφότων, ὅϲην ὁρῶμεν ϲυμβαίνουϲαν μετὰ τὴν ἀποκύηϲιν, ἰϲχνουμένου καὶ ἀτονοῦντοϲ καὶ ἀχροοῦντοϲ τοῦ ϲώματοϲ ὡϲ πολλὴν αἵματοϲ ἀπόκριϲιν ὑπομένον- τοϲ, τὰ πολλὰ δὲ καὶ πυρέττοντοϲ· ὧν χάριν πάντων τὸ μητρῷον [*](2 § 17, 1] Must. I 83 7 sq. ὑποδείξομεν ῦϲτερον] cf. p. 82, 20 sqq.) [*](8 § 17, 2] cf. Aet. IV 3; Must. I 84 16 § 17, 3] Aet. IV 3; . Must. I 85 21 § 18, 1] cf. Aet. IV 3; Must. I 85 sq.) [*](1 titulum add. Rose 2 ἀπὸ add. Ermerins 3 ἐῶν P: corr. Er- merins ἠρεμεῖ P: corr. Ermerins 6 εὐχερῶϲ Rose: εὐκαίρωϲ P: del. Ermerins P: ἐπιλείξειεν P: corr. Dietz ὑποδείξαμεν P: corr. Dietz 9 φούτυρον P: corr. Ermerins ὂν scripsi: ἐϲτὶ P ἀδικεῖ Rose: ἀδικεῖν P: del. Ermerins: ῶϲτε ἀδικεῖν Dietz 10 βούτυρον P: corr. Dietz καὶ τα- ρακτικὸν Dietz: καταρακτικὸν P 12 τραχὺν ὂν P: corr. Dietz 13 τῆ κατα- πόϲιν P: τῆ καταπόϲει Rose 14 τυγχάνον Rose ϲτύφει (post μᾶλλον δὲ) Rose (‘constringit’ Mustio): τυγχάνει P: del. Ermerins 15 ὑπανακαθαίρει Kind: ἢ ἀνακαθαίρει P: ἢ del. Dietz: ἤδη ἀνακ. hiatu intruso Rose 17 παρεν- ϲτάζειν Ermerins: (‘instillare’ Must.): παραϲτάζειν P τοῦτο P: corr. Er- merins 19 ἀνακάθαρϲιϲ P: corr. Ermerins 20 καὶ οὕτω add. Ermerins, καὶ Rose 23 〈τριῶν〉 εἰκότωϲ scrpsi: (cf. p. 65, 2sq.): εἴκοϲι P: τριῶν Er- merins coll. Aetio 27 ὁρῶμεν scripsi: ἐροῦμεν P (sed in libris posterioribus tractantur τὰ παρὰ φύϲιν) 28 ὡϲ Rose: καὶ P: del. Ermerins)

65
γάλα, μέχριϲ ἂν εὐϲταθήϲη τὸ ϲῶμα, ϲυντάϲϲειν ἄτοπόν ἐϲτιν. διὸ καὶ Δαμάϲτην ἐπιμεμπτέον κελεύοντα παραχρῆμα τῷ βρέφει τὴν μητέρα τὸν μαϲτὸν ὀρέγειν, ὡϲ διὰ τοῦτο καὶ τῆϲ φύϲεωϲ τὸ γάλα ποιῆϲαι πρότερον ἐνοικονομηϲάϲηϲ, ἵν᾿ εὐθέωϲ καὶ τὴν τροφὴν τὸ βρέφοϲ ἔχοι. μεμπτέον δὲ καὶ τούϲ ἀποδεξαμένουϲ αὐτὸν ἐπὶ τούτων, καθάπερ καὶ τὸν Bιβλᾶν ὠνομαϲμένον Ἀπολλώνιον, πιθανῷ γὰρ λόγῳ ϲοφί- ϲαϲθαι τὴν ἐνάργειαν θέλουϲιν. εἰ δὲ μὴ παρείη τιϲ εὐπόρωϲ τὸ γάλα παρέχειν δυναμένη, ταῖϲ πρώταιϲ τριϲὶν ἡμέραιϲ μόνῳ τῷ μέλιτι χρη- ϲτέον ἢ καὶ τὸ αἴγειον αὐτῷ γάλα ϲυμπλεκτέον, εἶτα τὸ μητρῷον ἐπιχορηγητέον τοῦ πρώτου προεκμυζηθέντοϲ διὰ μειρακίου τινόϲ (βαρὺ γάρ ἐϲτιν) ἢ πράωϲ διὰ χειρῶν ἀποθλιβέντοϲ, ἐπεὶ καὶ δυϲεκμύζητόν ἐϲτιν τὸ παχυμερὲϲ καὶ δυνάμενον ἐπὶ τῶν ἀρτιγενῶν διὰ τὴν τρυφε- ρίαν τῶν οὔλων ἐπιναϲθῆναι. παρεχούϲηϲ δὲ τῆϲ περιϲτάϲεωϲ τὰϲ τιτθεύειν δυναμέναϲ ἐκλέγειν δεῖ τὴν ἀρίϲτην καὶ οὐ πάντωϲ τὴν μή- τέρα, πλὴν εἰ μὴ καὶ περὶ ταύτην ὑπάρχει τὰ ὀφείλοντα ταῖϲ ἀρίϲταιϲ ϲυμβεβηκέναι τιτθαῖϲ. ἄμεινον γὰρ τῶν ἄλλων ἐπ᾿ ἴϲηϲ ἐχόντων τῷ μητρῴῳ γάλακτι τρέφεϲθαι τὸ νήπιον· τοῦτο γὰρ οἰκειότερον αὐτῷ, καὶ πρὸϲ τὰ γεννηθέντα ϲυμπαθέϲτεραι μᾶλλον αἱ μητέρεϲ γίνονται, καὶ φυϲικώτερον ὡϲ πρὸ τῆϲ ἀποτέξεωϲ οὕτωϲ καὶ μετὰ τὴν ἀπότεξιν ἀπὸ τῆϲ μητρὸϲ τρέφεϲθαι. κωλύοντοϲ δέ τινοϲ τὴν ἀρίϲτην ἐκλέγειν τιτθήν, ὥϲτε μηδὲ τὴν μητέρα προτηρᾶϲαι διὰ τὴϲ ἐκμυζήϲεωϲ καθ᾿ ἡμέραν δαπανωμένην. ὡϲ γὰρ 〈ἡ γῆ〉 μετὰ τὴν ϲπορὰν ἀποδοῦϲα τούϲ καρπούϲ ἀτονεῖ καὶ διὰ τοῦτο πρὸϲ τὸ ἐπὶ πλεῖον ἄκαρποϲ γίνε- ται, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ γυνὴ τρέφουϲα τὸ ἀποτεχθέν, εἶτε καὶ προγηράϲκει μίαν προϲφερομένη τροφήν, ἢ τὸ ἀπουϲιαζόμενον εἰϲ τὴν τοῦ γεννηθέντοϲ ἀνατροφὴν ἀτροφώτερον ἀναγκάζει γίνεϲθαι τὸν ὄγκον. ἄμεινον οὖν ἡ μήτηρ ἀπαλλάξει πρόϲ τε τὴν ἑαυτῆϲ ἀνάκτη- ϲιν καὶ πρὸϲ τεκνοποιίαν ἄλλων ἀναπαυϲαμένη καὶ τοῦ ὑπάρχειν τὸν μαϲτὸν ἐν ἀποτάϲει. καθάπερ γὰρ καὶ τὰ λαχανευόμενα πρὸϲ [τὴν ] τῶν κηπευόντων ἐν ἄλλη μὲν γῇ ϲπείρεται χάριν τῆϲ ἀναφυήϲεωϲ, εἰϲ ἄλλην δὲ μεταφυτεύεται πρὸϲ τὴν εὐχερῆ τελείωϲιν, ἵνα μὴ μία [*](2 Δαμάϲτην] cf. Dietz, Dis Handschr. der antiken Ārzte II 16) [*](13 § 18, 4 sqq.] Must. I 88) [*](1 εὐϲταθήϲῃ] ἐὺϲ in ras. P ϲύνταϲιν P: corr. Ermerins 2 Δαμάϲτην (Dietz) Rose: δαμαϲτ (i. e. δαμαϲτεῖν) P: Δημοϲθενῆ (sic) Ermerins 4 ἐνοι- κονομηϲάϲηϲ ἵν᾿ Rose: ἐν οἰκονομήϲεϲιν P: οἰκονομηϲάϲηϲ ὡϲ Ermerins: οἰκ. ἵν᾿ Gomperz ἔχειν P: corr. Gomperz 6 τὸ βιβλίον ὠνόμαϲαν P: corr. Schoene 7 εὐπόρω ante παρείη P: corr. Dietz, transpos. Ermerins 9 ἀγ- γεον αὐτῶν P: corr. Ermerins 10 πρὸϲὲκμυζηθέντοϲ P: corr. Dietz 12 τρυφέρειαν P: corr. Ermerins 13 εἰπεναϲθῆναι P: corr. Dietz παρα- ϲτάϲεωϲ P: corr. Ermerins 14 τιτθύειν P δεῖ Dietz: δὲ P 19 ὡϲ φυϲικώτερον P: transpos. Gompers οὕτωϲ Ermerins: τοῦ P 21 μὴ [δὲ] Ermerins προϲγηρᾶϲαι P: corr. Ermerins 22 δαπανωμένηϲ P: corr. Dietz ἡ γῆ addidi: ἄρουρα suppl. Dietz 25 καὶ del. Rose προ- γηράϲκει Ermerins: πρὸϲ γήραϲ καὶ P προϲφερομένην P: corr. Ermerins) [*](28 ἀναπαυϲαμένην P: corr. Ermerins 29 τὴν del. Ermerins 3I0 ἀνα- φυϲήϲεωϲ P. corr. Dietz)
66
πρὸϲ ἀμφότερα κακοπαθήϲῃ, κατὰ δὴ τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τὸ βρέ- φοϲ ἐρρωμενέϲτερον ἂν γένοιτο γεννηθὲν μὲν ὑφ᾿ ἑτέραϲ, τρεφόμενον δὲ ὑπ᾿ ἄλληϲ, ἐὰν ἡ τεκνώϲαϲα διά τι πάθοϲ ἐμποδίζηται τὴν τροφὴν ἐπιχορηγεῖν.

19 [88]. Ἐκλεκτέον δὲ τὴν τιτθὴν οὔτε νεωτέραν ἐτῶν εἴκοϲιν οὔτε πρεϲβυτέραν ἐτῶν τεϲϲαράκοντα, προκεκυηκυῖαν δὶϲ ἢ τρίϲ, ἄνοϲον, εὐεκτοῦϲαν, εὐμεγέθη τῷ ϲώματι καὶ εὐχρουϲτέραν, μαϲτοὺϲ ἔχουϲαν ϲυμμέτρουϲ, χαύνουϲ μαλακούϲ | ἀρρυϲώτουϲ, καὶ θηλὰϲ μήτε μεγάλαϲ μήτε μικροτέραϲ καὶ μήτε πυκνοτέραϲ μήτε ἄγαν ϲηραγγώδειϲ καὶ ἀθροῦν ἀφιείϲαϲ τὸ γάλα, ϲώφρονα, ϲυμπαθῆ καὶ ἀόργιϲτον, Ἑλληνίδα, καθάριον. τούτων δὲ ἕκαϲτον παρακειμένουϲ ἔχει τοὺϲ ἐπι- λογιϲμούϲ. ἀκμάζουϲαν μὲν γάρ, ὅτι αἱ νεώτεραι 〈μὲν〉 ἄπειροι παιδο- τροφίαϲ ὑπάρχουϲιν καὶ ἀμελεϲτέραν ἔτι καὶ παιδικὴν ἔχουϲι τὴν γνώμην, πρεϲβύτεραι δὲ διὰ τὴν ἀτονίαν τοῦ ϲώματοϲ ὑδαρέϲτερον γεννῶϲι τὸ γάλα, ταῖϲ δὲ ἀκμαζούϲαιϲ ϲυνευτονεῖ πᾶν φυϲικὸν ἔργον. προκεκυηκυῖαν δὲ δὶϲ ἢ τρίϲ, ὅτι αἱ πρωτοτόκοι μὲν ἀκμὴν παιδο- τροφίαϲ ἀγύμναϲτοι καὶ παιδικὸν ἔτι καὶ ἀμέγεθεϲ καὶ πυκνότερον τὸ ϲύγκριμα τῶν μαϲτῶν ἔχουϲιν, αἱ δὲ πολλάκιϲ μὲν ἀποκυήϲαϲαι, πολ- λάκιϲ δὲ νηπιοτροφήϲαϲαι, ῥακώδειϲ οὖϲαι, λεπτὸν καὶ οὐκ ἀκμαῖον ἀποτελοῦϲι τὸ γάλα. 〈ἄνοϲον δὲ, ὅτι ὑγιὲϲ μὲν τὸ γάλα〉 καὶ τρόφι- μον ἐξ ὑγιεινοῦ ϲώματοϲ, νοϲῶδεϲ δὲ καὶ φαῦλον ἐκ νοϲεροῦ, καθάπερ καὶ τὸ διὰ τῆϲ γῆϲ φαύληϲ ῥέον ὕδωρ καὶ αὐτὸ γεννᾶται φαῦλον ταῖϲ ἐκ τῶν εὐρυχωριῶν διαφθειρόμενον ποιότηϲιν. εὐεκτοῦϲαν δέ, τοῦτ᾿ ἐϲτιν εὔϲαρκόν τε καὶ ῥωμαλέαν, καὶ τοῦ αὐτοῦ μὲν χάριν, ἤδη δὲ καὶ τοῦ μὴ ῥᾳδίωϲ εἰϲ τὰϲ ὑπηρεϲίαϲ καὶ τὰϲ νυκτερινὰϲ φροντίδαϲ ἐξαϲθενεῖν, διὰ τοῦτο δὲ καὶ τὸ γάλα μεταβάλλειν ἐπὶ τὸ χεῖρον. εὐμεγέθη δὲ τῷ ϲώματι· τροφιμώτερον γὰρ τῶν ἄλλων ἐπ᾿ ἔχόν- [*](6 § 19] cf. Orib. coll. Iibr. incert. 13 (t. III 120 sqq. B. -D.); Aet. IV 4) [*](§ 19, 1] Must. I 89) [*](1 δὴ kind: δὲ P: del. Ermerins 3 ἐμποδίζεται P: corr. Dietz 5 in mg. ογ΄ P 6 ἐτῶν P: τῶν editt. 8 εὐμεγέθη Aet.: εὐμεγέθει P εὐχρουϲτέρα P: corr. Dietz 9 ἀρυϲώτουϲ Aet. 11 ἀφ|ϲαϲ P: corr. Dietz ἀόργιϲτον Ermerins (cf. p. 68, 15): ἀνόργιϲτον P: ἀόργητον Orib. Aet. 13 μὲν post νεώτεραι supplevi 15 πρεϲβύτεραι sϲripsi: πρεϲβυτέραν P: 〈μὴ〉 πρεϲβυτέραν Ermerins διὰ 〈γὰρ〉 Ermerins ὑδαρέϲτερον scripsi: ὑδαρὲϲ τὲ P: δαρέϲ. τε 〈καὶ ὀλίγον〉 dubitanter Ermerins. ὑδαρὲϲ γὰρ Rose 16 ϲυνευτονεῖν P: cocr. Ermerins 17 πρωτότοκαι P: corr. Dietz 18 ἀγύμναϲται P: corr. Dietz) [*](19 ἔχουϲαι P: corr. Dietz 20 ῥακώδειϲ οὖϲαι scripsi (ῥακῶδεϲ τοκ medica a Galeno XI 132 sq. explieatur λεπτὸν ἱκανῶϲ; cf. infra p. 67, 16): ῥακωοῖϲαι P: ῥακόεϲϲαι Ermerins 21 ἄνοϲον . . . τάλα Ermerixsium secutus suppl. Rose 23 φαὺληϲ Ermerins: φαῦλον P 24 sq. τοῦτ᾿ ἐϲτιν . . . ῥωμαλέαν seclus. Ermerins 25 καὶ ante τοῦ αὺτοῦ del. Rose 26 τοῦ μὴ ῥᾳδίωϲ ϲἰϲ Rose: μὴ εἰϲ τὸ ραδίωϲ P: εἰϲ τὸ μὴ ῥᾳδίωϲ 〈πρὸϲ〉 Ermerins 27 μετα- βαλλεῖν P)

67
των τὸ ἀπὸ μεγάλων ϲωμάτων γάλα. εὐχρουϲτέραν δέ· μείζονα γὰρ ἐπὶ τῶν τοιούτων ἀγγεῖα | ἐπὶ τοὺϲ μαϲτούϲ ἀναφέρει τὴν ὕλην, ὥϲτε πλεῖον τὸ γάλα γίνεϲθαι. μαϲτοὺϲ δὲ ἔχουϲαν ϲυμμέτρουϲ· οἱ μικροὶ μὲν γὰρ ὀλίγον ἔχουϲι τὸ γάλα, οἱ ὑπέρογκοι δὲ καὶ περιττό- τερον τοῦ δέοντοϲ, ὥϲτε μετὰ τὴν τιτθείαν εἰ μὲν ὑπομένοι τὸ πλεῖον, μηκέτι νεαρὸν αὐτὸ πρὸϲ τοῦ βρέφουϲ ἑλκυϲθήϲεϲθαι, τρόπῳ δέ τινι προδιεφθαρμένον, εἰ δὲ πᾶν ἀποθηλάζοιτο δι᾿ ἄλλων παιδίων ἢ καὶ ἑτέρων ζῴων, καταλυθήϲεϲθαι 〈τὴν〉 γαλουχοῦϲαν. εἶθ᾿ οἱ μείζονεϲ καὶ βαροῦϲιν ἐπιπίπτοντεϲ τοῖϲ τρεφομένοιϲ· ἄλλωϲ τέ τινεϲ ὑπο- λαμβάνουϲιν 〈αὐτοὺϲ〉 ὀλιγώτερον πολλάκιϲ ἔχειν τὸ γάλα, πρὸϲ τὴν αὔξηϲιν τῆϲ ϲαρκὸϲ αὐτῶν δαπανωμένηϲ τῆϲ εἰϲ αὐτούϲ φερομένηϲ τροφῆϲ καὶ οὐκ εἰϲ τὸ πλῆθοϲ τοῦ γάλακτοϲ. χαύνουϲ δὲ καὶ μαλα- κοὺϲ καὶ ἀρρυϲώτουϲ καὶ μήτε φανεροῖϲ καταπεπλεγμένουϲ τοῖϲ ἀγγείοιϲ μήτε θρομβώδειϲ ϲυϲτάϲειϲ ἐναιωρουμέναϲ ἔχονταϲ· οἱ πυκνοὶ μὲν γὰρ καὶ ϲκληροὶ καὶ καταπεπλεγμένοι τοῖϲ ἀγγείοιϲ ὀλίγον τὸ γάλα ποιοῦ- ϲιν, οἱ ῥυϲοὶ δὲ καὶ ῥακώδειϲ ὥϲπερ ἐν τοῖϲ γραιώδεϲι καὶ ἀραιοῖϲ ϲυγκρίμαϲιν ὑδαρέϲ, οἱ δὲ θρομβώδειϲ ϲυϲτάϲειϲ ἔχοντεϲ παχὺ καὶ ὑπανώμαλον. τὰϲ δὲ θηλὰϲ μήτε μεγάλαϲ μήτε μικράϲ αἱ μεγάλαι μὲν 〈γὰρ〉 θλίβουϲιν τὰ οὖλα καὶ τῇ καταπόϲει κωλύουϲι ϲυνεργεῖν τὴν γλῶϲϲαν, αἱ μικραὶ δὲ δυϲεπίληπτοι τυγχάνουϲιν καὶ κατ᾿ ὀλίγον 〈πέμπουϲιν〉 ἐκροφοῦϲιν τὸ γάλα, διὸ κακοπαθοῦντα τὰ βρέφη πρὸϲ τὰϲ ἐκμυζήϲειϲ ταῖϲ λεγομέναιϲ ἄφθαιϲ εἴωθεν περιπίπτειν. μήτε πυκνο- τέραϲ μήτε ϲηραγγώδειϲ ἄγαν καὶ ἀθρόον | τὸ γάλα προϊεμέναϲ· ϲτενό- ποροι μὲν γὰρ οὐ ῥᾳδίωϲ ἄνευ τοῦ θλίβεϲθαι τὸ γάλα προῑᾶϲιν, ὥϲτε κακοπαθεῖν ἐν ταῖϲ ἐκμυζήϲεϲιν τὰ βρέφη μὴ ἐπιχορηγουμένου τοϲού- του γάλακτοϲ, ὅϲον ἐϲπούδακεν ἐπιϲπάϲαϲθαι, 〈αἱ〉 δὲ ἄγαν ϲηραγγώ- δειϲ κίνδυνον ἐπάγουϲι πνιγμοῦ, πρὸϲ γὰρ τὴν ἐκμύζηϲιν ἀθροῦν ἐπι- φέρεται τῷ ϲτόματι τὸ γάλα. ϲώφρονα δέ, πρὸϲ τὸ ϲυνουϲίαϲ ἀπέχε- ϲθαι καὶ μέθηϲ καὶ λαγνείαϲ καὶ τῆϲ ἄλληϲ ἡδονῆϲ καὶ ἀκραϲίαϲ. αἱ ϲυνουϲίαι μὲν γὰρ μετὰ τοῦ τὴν πρὸϲ 〈τὸ〉 τρεφόμενον φιλοϲτοργίαν ἀποψύχειν περιϲπαϲμῷ τῆϲ ἐκ τῶν ἀφροδιϲίων ἡδονῆϲ ἔτι καὶ φθεί- [*](28 § 19, 11] Must. I 90) [*](1 εὐροωτέραν P: corr. Dietz μείζονα P: μείζων editt. 2 ἀγγεῖα scripsi: αἰτία P ἀναφέρει scripsi: ἀναφέρειν P 3 ἔχουϲα P: corr. Dietz) [*](5 τὸ P: τι Rose 6 τόπω P: corr. Dietz 3 τὴν add. Rose γαλου- θοῦϲαν P 9—12 ἄλλωϲ . . . γάλακτοϲ seclus. Ermerins 10 αὐτοὺϲ] laeu- nam quiaque litter. explev. Rose ἔχου P: corr. Dietz 13 sq. καὶ μήτε . . . ἔχονταϲ seclus. Ermerins 13 καταπεπλεγμένοιϲ P: corr. Dietz 14 ἔχοντεϲ (erat —αϲ) P 15 αἰτίοιϲ P: corr. Rose καὶ . . . ἀγγείοιϲ seclus. Er- merins 16 γρεώδεϲι (i. e. γραιώδεϲι) P: γραώδεϲι editt. ἀριοῖϲ P: corr. Dietz 17 sq. οἱ δὲ . . . ὑπανώμαλον seclus. Ermerins 19 γὰρ add. Er- merins θλίβουϲι Orib. Aet.: θρομβοῦϲιν P: θραύουϲι Reinhold οὖλη P: corr. Dietz 20 δυϲεπίληπτοι scripsi: δυϲμήληπτοι P: δύϲληπτοι Orib. Aet.) [*](21 πέμπουϲιν addidi coll. Orib. ἐκφοροῦϲιν Kalbfleisch: ἐκροφοῦϲιν P: ἐκδιδοῦϲι Ermerins: ἐκρίπτουϲι Rose 23 ἀθροῦγ Rose γενοποροῖ P: corr. Ermerins 25 sq. τοϲούτου editt.: τόϲου τοῦ P 26 αἱ add. Ermerins 30 τὸ add. Dietz 31 φθειρούϲη P. corr. Dietz)
68
ρουϲι τὸ γάλα καὶ μειοῦϲιν ἢ τελείωϲ ἀφανίζουϲιν, τὰϲ διὰ τῆϲ μήτραϲ ἐρεθίζουϲαι καθάρϲειϲ ἢ ϲυλλήψειϲ ἀποτελοῦϲαι. διὰ δὲ τὰϲ μέθαϲ. πρῶτον μὲν ἡ γαλουχοῦϲα βλάπτεται καὶ τῇ ψυχῇ καὶ τῷ ϲώματι, διὰ τοῦτο δὲ καὶ τὸ γάλα διαφθείρει· δεύτερον δὲ ὕπνῳ δυϲδιεγέρτῳ κατε- χομένη καταλείπει τὸ βρέφοϲ ἀνεπιμέλητον ἢ καὶ κινδυνωδῶϲ ἐπ᾿ αὐτῷ καταπίπτει· τρίτον ἡ τοῦ πλείονοϲ οἴνου ποιότηϲ ϲυναναδίδοται τῷ γάλακτι, καὶ διὰ τοῦτο νωθρὰ καὶ καρώδη, ποτὲ δὲ καὶ ἔντρομα καὶ ἀπόπληκτα καὶ ϲπαϲμώδη τὰ τρεφόμενα γίνονται βρέφη, καθάπερ ϲυὸϲ τρύγα προϲενεγκαμένηϲ καροῦται καὶ ϲκοτοῦται τὰ γαλουχούμενα. ϲυμπαθῆ δὲ καὶ φιλόϲτοργον, ἵνα καὶ τὰ τῆϲ ὑπηρεϲίαϲ ἀόκνωϲ παρέχῃ καὶ ἀγογγύϲτωϲ. ἔνιαι γὰρ οὕτωϲ ἔχουϲιν ἀπαθῶϲ πρὸϲ τὸ γαλουχού- μενον, ὥϲτε μηδὲ ἐπὶ πολὺ κλαυθμυρίζοντοϲ αὐτοῦ ποιήϲαϲθαι πρό- νοιαν, ἀλλὰ μηδὲ ϲχηματίϲαι τὸ κείμενον, ἐᾶϲαι δ᾿ ἐφ᾿ ἑνὸϲ ϲχήματοϲ, ὥϲτε πολλάκιϲ διὰ τὴν θλίψιν προκακοπαθοῦν ναρκᾶν τε καὶ φαύλωϲ διατίθεϲθαι τὸ νευρῶδεϲ. | ἀόργιϲτον δέ, ὅτι φύϲει ϲυνεξομοιοῦται τὰ τρεφόμενα ταῖϲ τρεφούϲαιϲ καὶ διὰ τοῦτο βαρύθυμα μὲν ἐξ ὀργίλων, ἐπιεικῆ δὲ ἐκ μετρίων γίνεται· καὶ ἄλλωϲ μανιώδειϲ εἰϲὶν αἱ θυμού- μεναι καὶ φόβῳ κλαυθμυρίζον ποτὲ τὸ βρέφοϲ ἐπιϲχεῖν μὴ δυνάμεναι ῥιπτοῦϲιν ἐκ τῶν χειρῶν ἢ καταϲτρέφουϲιν ἐπικινδύνωϲ. διόπερ οὐδὲ. δειειδαίμονα δεῖ καὶ θεοφόρητον εἶναι τὴν γαλοῦχον, ἵνα μὴ παρα- λογιϲθεῖϲά ποτε καὶ μανιωδῶϲ ϲαλευθεῖϲα κινδύνῳ τὸ βρέφοϲ περι- βάλῃ. καθάριον δὲ δεῖ εἶναι τὴν τιτθήν, ἵνα μὴ διὰ τὴν τῶν ϲπαργά- νων ὀϲμὴν ὁ ϲτόμαχοϲ ἐκλύηται τῶν νηπίων ἀγρυπνῇ τε διὰ τοὺ ὀδαξηϲμοὺϲ ἤ τιν᾿ ὕϲτερον ἕλκωϲιν ὑπομένῃ Ἑλληνίδα δέ. χάριν τοῦ τῇ καλλίϲτη διαλέκτῳ ἐθιϲθῆναι τὸ τρεφόμενον ὑπ᾿ αὐτῆϲ.

20 [89]. ἐχέτω δὲ κατὰ τὸ πλεῖϲτον δυοῖν ἢ τριῶν μηνῶν γάλα. τὸ μὲν γὰρ πρόϲφατον ἄγαν, ὡϲ ἐλέγομεν, παχυμερέϲτερον καὶ δυϲ- διοίκητον, τὸ δὲ παλαιὸν ἄτροφον καὶ λεπτόν. ἔνιοι δέ φαϲιν, ὅτι δεῖ τὴν ἄρρεν μέλλουϲαν τρέφειν ἄρρεν τετοκέναι, τὴν δὲ θῆλυ πάλιν θῆλυ. οἶϲ οὐ προϲεκτέον· οὐ γὰρ θεωροῦϲιν, ὅτι δι᾿ ἑνὸϲ καὶ τοῦ αὐτοῦ γάλακτοϲ αἱ τὰ δίδυμα τεκοῦϲαι τρέφουϲιν καὶ τὸ μὲν αὐτῶν ἄρρεν, τὸ δὲ θῆλυ. κοινῶϲ δὲ καὶ πᾶν γένοϲ ζῴων τῇ αὐτῇ τροφῇ χρῆται, καὶ τὸ ἄρρεν καὶ τὸ θῆλυ, κοὶ διὰ τοῦτο 〈οὐ〉 πάντωϲ ἢ τῷ ἄρρεν γίνεται θηλύτερον ἢ τὸ θῆλυ ἀρρενικώτερον. δεῖ δὲ τοῖϲ ἀϲφα- [*](24] cf. Quintil. Rose. orat. I 1, 4 (Ϲhrysipp. fragm. moral. 734; Stoic. vet. fr. III 184 Arn.) 27 ὡϲ ἐλέγομεν] p. 64, 22 sqq.) [*](4 διαφθείρεται Rose δυϲδιετέρω κατεχομένῳ P: corr. Dietz 5 κινδυ- νῶδεϲ P: corr. Reinhold 6 fort. αὐτὸ Schoene ϲυναναδίδοται Dietz: ϲυναδί- δοται P: ϲυναποδίδοται Rose 8 γίνονται P: γίγνεται Rose 10 φιλόϲτοργα P: corr. Dietz 11 ἀγογγύϲτωϲ P: ἀοργίϲτωϲ Dietz: καὶ ἀγογγ. del. Ermerins οὐ ταῖϲ P: corr. Dietz 13 ϲχηματῖϲαι P: μεταϲχηματίϲαι Ermerins τὸ κοινὸν P: corr. Reinhold 14 ὡϲ P: ὤϲτε Ermerins 15 διατίθηϲιν P. corr. Er- merins 17 μανώδηϲ P: corr. Dietz 19 οὐ〈δὲ〉 Schoene et Kalbfleisch 20 δὲ P: corr. Ermerins 23 ἀγρυπνῇ τε Ermerins: ἀγρυπνείται P 24 τινα Reinhold: τὴν P ὑϲτεροέλκωϲιν ὑπομένει P: corr. Ermerins 33 οὐ add. Ermerins)

69
λῶϲ καὶ εὐτυχῶϲ τραφηϲομένοιϲ παιδίοιϲ πλείοναϲ παρεϲκευάϲθαι γα- λούχουϲ· ἐπιϲφαλὲϲ γὰρ τὸ πρὸϲ | μίαν τρεφόμενον ϲυνειθίϲθαι, καὶ νοϲῆϲαι δυναμένηϲ αὐτῆϲ καὶ ἀποθανεῖν, ὁπηνίκα τῇ ἀλλαγῇ τοῦ γά- λακτοϲ ποτὲ μὲν ξενοπαθοῦν λυπεῖται τὸ νήπιον, ποτὲ δὲ καὶ πάντε- λῶϲ ἀποϲτρεφόμενον λιμῷ διαφθείρεται.

21 [90]. Δεῖ δὲ καὶ αὐτὸ προϲεχέϲτερον τὸ γάλα κρίνειν, ὅπωϲ ἄριϲτον ᾖ. δοκιμάζεται δὲ πρῶτον μὲν ἐκ τοῦ τὴν τιτθὴν τοιαύτην ὑπάρχειν, οἵαν τὴν ἀρίϲτην ὑπεδείξαμεν. δεύτερον ἐκ τοῦ τὸ ὑπὸ ταύτηϲ τρεφόμενον παιδίον εὐεκτικὸν ὑπάρχειν. οὐ μὴν ἐπεὶ ϲημεῖόν ἐϲτιν τοῦ ἐπιτηδείου γάλακτοϲ τὸ εὐεκτικὸν ἐξ αὐτοῦ τρεφόμενον παιδίον, διὰ τοῦτο καὶ τοὐναντίον τοῦ φαύλου ϲημεῖον ἂν γένοιτο, καθάπερ ὑπολάβοι τιϲ, τὸ ἀτρόφητον παιδίον· ἐνδέχεται γὰρ τὸ γάλα μὲν ἐπιτήδειον εἶναι, τὸ δὲ παιδίον ὑπό τινοϲ νοϲήματοϲ ἐμποδίζεϲθαι πρὸϲ τὴν εὐεκτικὴν θρέψιν. καὶ γὰρ τῶν τελείων οἱ νοϲοῦντεϲ ἀτρο- φοῦϲιν καὶ τῆϲ ἀρίϲτηϲ τροφῆϲ μεταλαμβάνοντεϲ, τοῦ ϲώματοϲ φθεί- ροντοϲ τὸ θρέψαι δυνάμενον, καθάπερ καὶ τὰ ὀξηρὰ τῶν ἀγγείων ἀφανίζει [καὶ] τὸν ἐγχεόμενον οἶνον εἰϲ οὐτά, κὰν ἄριϲτοϲ ᾖ.

22 [91]. τρίτον ἐκ τῶν ϲυμβεβηκότων τῷ γάλακτι· χρόαϲ, ὀϲμῆϲ, ϲυϲτάϲεωϲ, πήξεωϲ, τῆϲ πρὸϲ γεῦϲιν ποιότητοϲ, τῆϲ ἐν χρόνῳ δυϲμετα- βληϲίαϲ. χρόαϲ μέν· εἰ λευκόν ἐϲτι ϲυμμέτρωϲ. τὸ μὲν γὰρ πελιδνὸν ἢ ὑπόχλωρον ἔφθαρται, τὸ δὲ γυψῶδεϲ παχύ καὶ δυϲοικονόμητον, τὸ δὲ ξανθὸν ἄπεπτον καὶ ἀκατέργαϲτον, καὶ διὰ τοῦτο τὴν αἱματώδη χρόαν ἐμφαίνει. ὀϲμῆϲ δέ· 〈εἰ〉 χαρίεν. οὐ γὰρ δεῖ δυϲῶδεϲ ἢ βρωμῶδεϲ ἢ τρυγῶδεϲ ἢ 〈ὑπάρχειν〉, πᾶν γὰρ τὸ τοιοῦτον κακόχυμον. ϲυϲτάϲεωϲ δέ· 〈εἰ〉 λεῖον καὶ ὁμαλὸν καὶ ϲυνεχὲϲ ἑαυτῷ. τὸ γὰρ ἰνῶδεϲ καὶ διαφύϲειϲ ἔχον ἐρυθρὰϲ ἢ ϲαρκοειδεῖϲ ἄπεπτον. πήξεωϲ δὲ καὶ παχύτητοϲ· εἰ μετριοπαγέϲ. τὸ μὲν γὰρ ὑγρὸν καὶ λεπτότερον καὶ ὑδαρὲϲ ἄτροφον καὶ κοιλίαϲ ἐκταρακτικόν, τὸ δὲ παχὺ καὶ τυρῶδεϲ δυϲκατέργαϲτον, καὶ ὅμοιον τοῖϲ ἁδρότερον μεμαϲημένοιϲ ϲιτίοιϲ ἀποφράττει τούϲ πόρουϲ καὶ τὰϲ κυριωτάταϲ τοῦ ϲώματοϲ κατέχον διαπνοὰϲ τὸν περὶ τοῦ ζῆν κίνδυνον ἐπάγει· τὸ δὲ ἀνώμαλον [*](17 καὶ τὰ ὁξηρὰ τῶν ἀγγείων] cf. Lucret. VI 17 sqq.; Hor. Ep. I 2, 54; Epiet. ap. Gell. XVII 19 19 § 22] cf. Aet. IV 5; Must. I 87) [*](1 παραϲκευᾶϲθαι P: corr. Dietz 2 μιᾶϲ Ermerins ϲυνηθεῖϲθαι P: corr. Dietz 6 in mg. οδ΄ rubr. P 8 ᾖ Dietz. εἰ P 9 post δεύτερον add. δὲ Rose 10 παιδίον del. Ermerins (item 12 et 13) ἐπεὶ Gomperz: ἔτι P: εῖ τι sive ὅτι Ermerins 11 τὸ εὐέτι⌊τ⌉ον (τ in ras., erat κ) P: τό εὐεκτεῖν Gomperz: εὐεκτικὸν τὸ Ermerins: εὐεκτικὸν 〈ὃν〉 τὸ Rose: fort. τὸ εὐεκτεῖν τὸ 13 ante vel post τιϲ add. ἄν Ermerins γὸρ Rose δὲ P 16 sq. μεταλαμβάνοντοϲ et φθείροντεϲ P: corr. Schoene 18 καὶ ante τὸν del. Gomperz 19 γάλατι P 24 〈εἰ〉 χαρίεν scripsi: χάριν P. del. Ermerins 25 ὑπάρχειν add. Ermerins 26 εἰ add. Rose 30 τυρῶδεϲ Aet. (cf. Mnesith. apud Orib. III 132; GaI. VI 47. 687): ταγῶσεϲ P: τυρῶδεϲ ἄγαν Kind coll. p 64, 24 ἀδρότερον P: ἀδρα- τὸτερον Rose: ἀργότερον speciose Kalbleisch)

70
καὶ τὴν ὡϲ λεπτοῦ καὶ τὴν ὡϲ παχέοϲ καταϲκευάζει βλάβην. γνωρι- ϲθήϲεται 〈δὲ〉 τὸ μετριοπαγὲϲ διὰ τοῦ ἐπιϲταγὲν αὐτὸ ὄνυχι ἢ φύλλῳ δάφνηϲ ἢ ἄλλῳ τινὶ παραπληϲίωϲ λείῳ πράωϲ πλατυνθῆναι καὶ ὥϲπερ ἐν τῷ αὐτῷ ϲαλευόμενον μεῖναι ϲχήματι· τὸ μὲν 〈γὰρ〉 εὐθέωϲ ἀπορ- ρέον ὑδαρέϲ, τὸ δὲ μελιτοειδῶϲ ϲυϲτραφὲν καὶ μένον ἀκίνητον παχύ. τὸ αὐτὸ δὲ καταλαμβάνεται καὶ ἐκ τοῦ κατὰ διπλαϲίονοϲ ὕδατοϲ ἐπι- ϲτόξαι τὸ γάλα καὶ πρὸϲ ὀλίγον αὐτὸ διαμεῖναν ὕϲτερον διαλυθῆναι, λευκὸν δ᾿ ἕωϲ ἐϲχάτου διαφυλαχθῆναι. τὸ μὲν γὰρ εὐθέωϲ διαλυό- μενον ὑδαρέϲ, φαῦλον δὲ μᾶλλον, εἰ καὶ εἰϲ ἰνώδειϲ ἀναλύοιτο κτη- δόναϲ οἷον εἰϲ ἀπόπλυμα κρεῶν, τοῦτο δὲ καὶ ἄπεπτον· τὸ δὲ μέχρι πλείονοϲ χρόνου μὴ ϲκορπιζόμενον καὶ ὑφιζόμενον, ὥϲτε τοῦ ὕδατοϲ ἀποχυθέντοϲ εὑρεθῆναι περὶ τῷ πυθμένι τυρῶδεϲ, παχὺ καὶ δυϲδιάλυ- τον. διὰ δὲ τῆϲ πρὸϲ τὴν γεῦϲιν ποιότητοϲ· εἰ γλυκὺ καὶ ϲτομῶδεϲ. τὸ γὰρ ὑπόδριμυ ἢ ὀξίζον ἢ πικρὸν ἢ ἁλμυρίζον | ἢ ϲτρυφνὸν καὶ ἐν τῷ ἐπιϲτάζεϲθαι τοῖϲ ὀφθαλμοῖϲ δριμύτητόϲ τινοϲ παρέχον ἔμφαϲιν μοχθηρόν. διὰ δὲ τῆϲ ἐν χρόνῳ δυϲμεταβληϲίαϲ· ἄριϲτον τὸ μὴ ἀπ- οξυνόμενον ἐν τῷ τίθέϲθαι ταχέωϲ μηδὲ ποιοῦν ὀρρὸν ἢ παντελῶϲ ὀλίγον. νόϲτιμον γὰρ τὸ τοιοῦτον· τὸ δὲ ἀποξυνόμενον ἐν τῷ τίθεϲθαι εὐχερῶϲ καὶ πολὺν ἐργαζόμενον ὀρρὸν ἄνοϲτον. φαῦλον δὲ καὶ τὸ ἀφρῶδεϲ, πνευματοῖ γάρ· καὶ 〈γὰρ〉 τὸ ἔπαφρον τοῦ ὑγροῦ καὶ εἰϲ πομφόλυγαϲ διογκούμενον κατὰ παράθεϲιν γίνεται πνεύματοϲ πλείονοϲ. ἔϲθ᾿ ὅτε δὲ καὶ παχύτητοϲ τοῦτο τεκμήριον, διοριϲθήϲεται δὲ ἐκ τοῦ τὰϲ ἐπιγινομέναϲ πομφόλυγαϲ ἐπιμένειν ἄχρι πλείονοϲ, ὡϲ ἂν τοῦ πνεύματοϲ κωλυομένου ϲυντόμωϲ διαπνεῖϲθαι διὰ τὴν παχύτητα τοῦ γάλακτοϲ.

23 [92]. ζητεῖται δὲ καί, πότε δεῖ τὸ γάλα δοκιμάζειν. οἱ πλείουϲ μέν φαϲιν, ὅτι εἰ μηδὲν τὰ περὶ τὴν δίαιταν ἡμάρτηται τῆϲ τιτθῆϲ, εὐπέπτηκεν δὲ καὶ ῦπνωκεν αὐτάρκωϲ καὶ ἀποτέτριπται τὸ περίϲϲευμα. νῆϲτιϲ δὲ ἀκμήν ἐϲτιν μηδὲ φαρμάκου δόϲιν εἰληφυῖα· τὸ γὰρ φύϲει καλὸν γάλα διὰ τὴν προάγουϲαν κακοδιαιτηϲίαν δόξει φαῦλον εἶναι μεταβαλὸν πρὸϲ ὀλίγον, ὡϲ καὶ τὸ πνεῦμα τῶν ἀπέπτων δυϲῶδεϲ γίνεται προϲκαίρωϲ, οὐκ ἐνδιαθέτωϲ. τινὲϲ δὲ τοὐναντίον μετὰ κακο- διαιτηϲίαν, τὸ γὰρ μηδενὶ πρὸϲ τὸ φαῦλον αὐτὸ τρέπειν δυναμένῳ διαφθειρόμενον ἄριϲτον. ἡμεῖϲ δὲ ἀμφοτέραιϲ ταῖϲ διαίταιϲ τὸ γάλα [*](2 δὲ add. Ermerins 4 γὰρ add. Ermerins 5 κείμενον P: corr. Ermerins παχὺν P: corr. Dietz 8 δ᾿ ἕωϲ ἐϲχάτου scripsi: δὲ ὦϲ ἐϲχάτου P: δὲ εἰϲ ἔϲχατον Dietz: εἰϲ τὸ ἔϲχατον Ermerins διαφυλαχθῆναι Rose: διαφυλαχθὲν P 9 κτηδόναϲ Ermerins: κοτυληδόνοϲ (sic) P 10 οἶον εἰϲ scripsi: οἰονεὶ P 11 ὑφιζόμενον Dietz: ὑφιζάμενον P: ὑφιϲτά- μένον Ermerins 16 γὰρ ante τὸ add. Ermerins 17 ὀρὸν Herscerden ubique 18 sq. transponendum fortasse εὐχερῶϲ ἐν τῷ τίθεϲθαι 19 ἀνόϲτι- μον Rose 20 πνεύματι P: corr. Dietz γὰρ add. Reinhold 21 διογκου- μένου (om. καὶ) Rose 22 παχύτατοϲ P: corr. Dietz 29 μηδὲν P: corr. Kind φαρμάκω P: correxi: φαρμάκων Kind δὲ ϲυνηλειφυῖα P: corr. Kind μηδὲν δὲ φαρμακῶδεϲ εἰληφυῖα Ermerins 30 προϲάγουϲαν P: corr. Ermerins δόξει φαῦλον Ermerins: λοξίφαυλον P: δοξόφαυλον Rose 33 μὴδὲν πρὸϲ τὰ φαῦλα P: corr. Reinhold αὐτὰ P: corr. Diet δυνάμενα P: corr Reinhold)

71
κρίνομεν· τὸ γὰρ ἐπὶ μηδεμιᾷ διαίτῃ φθειρόμενον ἄριϲτον, τὸ δὲ μηδ᾿ ἐν τῇ ὑγιεινῇ τὰϲ κακίαϲ ἀποβάλλον φαυλότατον, τὸ δὲ καταλ- λήλωϲ τῇ διαίτῃ τρεπόμενον μέϲον. ὅθεν καὶ πρὸϲ τὸ ἄριϲτον αὐτὸ παραμένειν 〈ζητεῖται〉.|

24 [93]. Οὐ παρέργωϲ δὲ δεῖ προνενοηκέναι τῆϲ τιτθῆϲ, ἵνα μήτε φθειρομένου τοῦ γάλακτοϲ νοϲηλεύηται τὸ βρέφοϲ μήτ᾿ ἐνδεοῦϲ γενο- μένου ἀτροφήϲη τὸ νήπιον καὶ κακωθῇ τὴν κατάποϲιν, ἕλκον μὲν τὴν θηλὴν ἐπὶ πλείονα χρόνον, οὐχ εὑρίϲκον 〈δὲ〉 ἐκπληρῶϲαι τὴν ὄρεξιν. ἁρμόζει τοίνυν τὴν μὲν ἀργίαν καὶ τὴν ἀκινηϲίαν τοῦ ϲώματοϲ φεύγειν (παχὺ γὰρ ὑπ᾿ αὐτῆϲ καὶ δυϲδιοίκητον τὸ γάλα γίνεται), χρῆϲθαι δὲ καὶ γυμναϲίοιϲ, οὔ γε τοῖϲ βαρυτέροιϲ καὶ ἀθλητικοῖϲ (ἐπιπονώτερα γὰρ ἢ κατὰ γυναῖκάϲ ἐϲτιν ταῦτα, καὶ τῆϲ ὕληϲ περιελκομένηϲ εἰϲ τὴν εὐεκτικὴν τοῦ ϲώματοϲ θρέψιν ἔλαττον ἀεὶ τὸ γάλα γίνεται], τοῖϲ δὲ μετρίοιϲ τε καὶ κούφοιϲ. διόπερ τὸ μὲν πρῶτον ἀπὸ τῶν ὕπνων ἐγειρομένη τῆϲ κοίτηϲ μὴ παραυτίκα ἐξανιϲτάϲθω, πρὶν τῆϲ τροφῆϲ αἴϲθηται διοικουμένηϲ καὶ τοῦ μὲν ὑποχονδρίου κούφου, τῆϲ γαϲτρὸϲ δὲ λαγαρᾶϲ καὶ τῶν ἐρυγῶν διακένων καὶ μήτε καπνωδῶν μήτε ὀξω- δῶν, εἶτα περὶ τὴν διάτριψιν ἀϲχοληθεῖϲα τῶν περιϲϲευμάτων ἐπὶ περίπατον ἐξίτω, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ τὴν δι᾿ ὑποζυγίων αἰώραν ἐπι- τηδευέτω. 〈δεῖ〉 δὲ καὶ τοῖϲ γυμναϲίοιϲ ἐκείνοιϲ διαπονεῖν τὸν ὄγκον, οἷϲ δύναται μὲν ϲαλευθῆναι πάντα τὰ μέρη, ἐπὶ πλεῖον δὲ τὰ περὶ τὰϲ χεῖραϲ καὶ τοὺϲ ὤμουϲ ἕνεκα τοῦ τὴν τροφὴν ἐκεῖ φέρεϲθαι μᾶλλον. ἐκ δὲ τού〈των〉 ἐϲτὶν ἥ τε διὰ ϲφαίραϲ παιγνία, καὶ μάλιϲτα τῆϲ διακένου, καὶ 〈ἡ〉 διὰ τῶν κούφων ἁλτήρων βολή, ταῖϲ δὲ πενι- χροτεραιϲ τὸ ἐρέϲϲειν ἢ καὶ ἀνιμᾶν κάδον καὶ | τὸ πτίϲϲειν καὶ ἀλή- θειν καὶ ϲιτοποιεῖν καὶ ϲτρωννύναι κοίτην καὶ ὅϲα κατ᾿ ἐπίκυψιν ποϲὴν ἐπιτελεῖται τοῦ ϲώματοϲ. τά τε γὰρ ἄνω μέρη γυμνάζεται μᾶλλον, καὶ ἀπαιωρούμενοι μέχρι πλείονοϲ οἱ μαϲτοὶ τῷ μηδὲ αὐτοὺϲ μένειν ἀργοὺϲ νοϲτιμώτερόν τε καὶ πλεῖον ἀποτελοῦϲιν τὸ γάλα τῆϲ ὕληϲ ἐπ᾿ αὐτοὺϲ ἀφθόνωϲ φερομένηϲ. διὸ καὶ λελυμένουϲ αὐτοὺϲ ἀεὶ μὲν ἔχειν ϲυμφέρει πρὸϲ τὸ μὴ διὰ τῆϲ περιειλήϲεωϲ ἀνακοπὴν γενέ- [*](6 § 24 sq.] cf. Aet. IV 6 21, § 24, 4] Must. I 90. 92) [*](2 ἀποβά|||λον (ras.) P 4 παραμένει Ermerins: ξητείται add. Kind) [*](5 titulum Πῶϲ διαιτητέον τὴν τροφήν (sic) ante p. 70, 26 P, ubi in mg. οε΄: transp. Ermerins 7 μήτε ἐνδεοῦϲ Ermerins: μὴδὲν δέουϲ P 8 transp. fortasse τὸ νήπιον ἀτροφὴϲη ἕλκωμεν P: corr. Dietz 9 δὲ suppl. Ermerins: δὲ ὅθεν add. Rose 12 οὖ γε Rose. οὔτε P: μὴ Ermerins) [*](13 γὰρ Ermerins: δὲ P 16 ἐξαναϲτάϲθω P: cor:. Dietz 20 ἐώρα P: corr. Ermerins 21 δεῖ add. Rose 22 πλείονα P: corr. Ermerins 24 τού〈των 〉 Dietz: του P 25 ἡ add. Ermerins 26 καὶ τὸ πτίϲϲειν Er- merins: καταπεϲεῖν P 29 τῷ Rose: τοῦ P μήτε P: corr. Reinhold 29 sq. μήτε αὐτοὺϲ μένειν ἀργοὺϲ post τοῦ〈τε〉 ϲυγκ. ὅλ. τ. ϲώμαϲιν (p. 72, 2) transposuit Gomperz 30 τε Rose: γὰρ P: del. Gomperz)

72
ϲθαι τοῦ γάλακτοϲ, μάλιϲτα δὲ περὶ τὸν καιρὸν τῶν γυμναϲίων, ἕνεκα τοῦ ϲυγκινηθῆναι ὅλοιϲ τοῖϲ ϲώμαϲιν. μετὰ δὲ τὰ γυμνάϲια ταῖϲ μὲν πλείοϲιν ἡμέραιϲ ἐπὶ μόνου μένειν τοῦ ἀλείμματοϲ (τὰ λουτρὰ γὰρ ἐξυδατοῖ τὸ γάλα), ἐκ διαϲτήματοϲ δὲ καὶ λουϲάϲθω μὴ τῷ θερμῷ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ ψυχρῷ μετὰ τοῦ θερμοῦ.

25 [94]. ἐν δὲ τῇ τροφῇ τὰϲ μὲν κακοχύμουϲ καὶ ἀτρόφουϲ καὶ δυϲπέπτουϲ παραιτεῖϲθαι, τὰϲ εὐχύμουϲ δὲ καὶ τροφίμουϲ καὶ εὐοικονο- μήτουϲ παραλαμβάνειν. κατ᾿ εἶδοϲ δὲ παραιτεῖϲθαι πράϲα καὶ τὰ κρόμυα, ϲκόροδα, ταρίχουϲ, ῥαφάνουϲ, ὄϲπρια καὶ πάντα τὰ ταρι- χευτά (δριμὺ γὰρ ποιεῖ τὸ γάλα) καὶ τὰ πλείονα τῶν λαχάνων (ἄτροφα γάρ ἐϲτι καὶ ὑδαρῆ) κρέα τε προβάτεια καὶ βόεια, μάλιϲτα δὲ τούτων ὀπτά, κακοϲτόμαχα καὶ δυϲδιοίκητα καὶ κακόχυλα ταῦτα πρὸϲ γάλακτοϲ ἀπόδοϲιν ἐκτενοῦϲ. λαμβάνειν δὲ καθαρὸν ἄρτον πεπονημένον τε καὶ ζυμίτην ἀπὸ ϲητανίων γεγονότα πυρῶν, ψῶν λεκίθουϲ, ἐγκέφαλον, κίχλαϲ, νεοϲϲούϲ περιϲτερῶν καὶ τῶν κατοικιδίων ὀρνίθων, ἰχθῦϲ τε πετραίουϲ, λάβρακαϲ, τρίγλαϲ καὶ κοινῶϲ τοὺϲ εὐϲτόμουϲ τε καὶ εὐϲτο- μάχουϲ καὶ εὐχύμουϲ καὶ τὰ τῶν νεωτέρων χοίρων κρέα. φεύγειν δὲ πᾶν τὸ πολυάρτυτον καὶ κεκαρυκευμένον· κολακεῦον γὰρ ἐπὶ πολὺ τὴν γεῦϲιν ἀπεψίαϲ παραϲκευάζει, δι’ ἃϲ φαρμάϲϲεται τὸ γάλα τοῖϲ ἄλλοιϲ τοῖϲ ἐν τῷ ϲώματι παραπληϲίωϲ. διὸ καὶ τῆϲ ϲυμμετρίαϲ τῶν λαμβανομένων ϲτοχάζεϲθαι χρή, ἵνα μὴ διὰ τὸ πλῆθοϲ ἀπεψία γένηται, ληφθῇ δὲ ὅϲα ῥᾳδίωϲ πεφθήϲεται, καὶ μάλιϲτα εἰ διὰ τὴν τοῦ βρέφουϲ ἐπιμέλειαν καὶ ἀγρυπνίαι παρεμπίπτουϲιν.

26 [95]. ὡριϲμένωϲ δὲ δεῖ καὶ ταῖϲ εἰρημέναιϲ τροφαῖϲ χρῆϲθαι τὴν γαλουχοῦϲαν. λαμβανέτω δὲ ταῖϲ πρώταιϲ ἡμέραιϲ ἑπτὰ καὶ κατὰ τὸ πλεῖϲτον δέκα τὴν ἁπλῆν καὶ εὐοικονόμητον τροφήν, οἶον ῥόφημα, πόλτον 〈μὴ〉 λιπαρώτερον καὶ ψὰ καὶ ἄρτον καὶ ποτὸν ὕδωρ. εἰ δυνατὸν δέ, καὶ πρὸ μιᾶϲ τοῦτο διδόναι, λεπτότερον γὰρ ἐκ τούτου καὶ εὐκατεργαϲτότερον τὸ γάλα γίνεται· τοιούτου γὰρ τὸ βρέφοϲ χρῄζει βρυῶδεϲ ἔτι τυγχάνον καὶ ϲτενόπορον, ὥϲτε δυϲδιόδευτον εἶναι πρὸϲ τὸ παχύτερον ἀκμὴν γάλα. μετὰ δὲ τὴν πρώτην ἑβδομάδα καὶ ἰχθύδιον τρυφερὸν ϲὺν τοῖϲ εἰρημένοιϲ ἢ νέων χοίρων ϲάρκαϲ ἢ [*](6 § 25, 1] Must. I 97 24 § 26, 1] Must. I 90) [*](3 μενέτω Rose 4 fort. λούϲαϲθαι 5 τὸ θερμὸν Ermerin 6 in. mg. περὶ τροφὴϲ τιτθὴϲ: P 8 κα|τ|εῖδοϲ (τ in ras.) P τὰ del. Ermerins) [*](9 ταρίχουϲ seclus. Ermerins, sed cf. e. gr. Gal. XV 739 ταρίχων καὶ ταριχηρῶν κρεῶν 12 〈τὰ〉 ὀπτά Ermerins κακοϲτόμαχα 〈γὰρ〉 Ermerins) [*](13 ante λαμβάνειν in mg. rubr. εὔχημα P (i. e. εῦχυμα) 14 ῴων λεκίθουϲ. Ermerins: ὦλιθάτουϲρ P ἐγκεφάλουϲ (κιχλῶν) Ermerins 15 κιχλῶν P: corr. Rose νοϲϲοὺϲ P: corr. Dietz 17 ante φεύγειν in mg. ἄπεπτα: P 19 φαρμάϲεϲθαι P: corr. Dietz 22 πεμφθήϲεται P: corr. Ermerins εἰ Dietz: εἶν P 24 ὡριϲμένωϲ Dietz: ὡριϲμένοιϲ P: ὡριϲμέναιϲ Ermerins καὶ del. Rose post τροφαῖϲ cruce oppieta in mg. ὁπότ(αν) γεννηθ(ὴ) ἕωϲ ζ΄ ϲϲ (i. e. ἡμερῶν) P 25 δὲ P: γὰρ Rose 26 δέκα Rose: δὲ ἀεὶ P 27 πόλτον 〈μὴ〉 Rose coll. Cael. Aurel. Cel. II 108: πολὺ τὸν P 29 τοιοῦτον P: corr. Ermerins 31 ad μετὰ in mg. μετὰ τὰϲ ζ΄ P)

73
ἐγκεφάλουϲ ἕωϲ δευτέραϲ καὶ τρίτηϲ ἑβδομάδοϲ, ὥϲτε τροφιμώτερον τὸ γάλα γίνεϲθαι. μετὰ δὲ τὴν δευτέραν ἢ τρίτην ἑβδομάδα, τοῦτ᾿ ἔϲτιν πηγνυμένου τοῦ νηπίου καὶ δεκτικοῦ γινομένου τροφιμωτέραϲ ὕληϲ, κἀκ τῶν μέϲων λαμβανέτω τι πτηνῶν, εἶθ᾿ οὕτωϲ πρὸϲ λόγον τῆϲ τοῦ βρέφουϲ τονώϲεωϲ καὶ αὐξήϲεωϲ καὶ τῶν μειζόνων, εἶτα καὶ κρέαϲ λάγειον ἢ δορκάδειον ἢ ἐρίφειον, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ χοίρειον· τὸ γὰρ ἐκ τῆϲ εὐτροφωτέραϲ ὕληϲ γάλα τροφιμώτερον. ὕϲτερον δὲ ποικίλοιϲ χρήϲθω ϲιτίοιϲ, ἵνα καὶ τὸ βρέφοϲ ἐθίζῃ πρὸϲ τὴν ποικιλίαν τῶν δυ- νάμεων. ϲυν|αναφέρονται γὰρ αἱ ποιότητεϲ τῶν λαμβανομένων ϲιτίων τῷ γάλακτι, διὸ καὶ τὸ μὲν τῶν αἰγῶν ἀϲτομώτερόν ἐϲτι καὶ παρα- ϲτῦφον, ἐπεὶ τοιαύταιϲ πόαιϲ χαίρουϲιν αἱ αἶγεϲ τρεφόμεναι, τὸ δὲ τῶν προβάτων εὐϲτομώτερον καὶ γλύκιον, ὅτι τοιαύτη καὶ ἡ τροφὴ τῶν προβάτων. τὸ δὲ ποτὸν ὕδωρ ἄχρι μὲν τεϲϲαράκοντα ἡμερῶν λαμβανέτω τὸ ἐλάχιϲτον, τὸ δ᾿ ἐντεῦθεν οἰνομέλιτοϲ 〈παρὰ〉 μίαν καὶ δευτέραν ἡμέραν ποϲόν. διευτονώϲαντοϲ δὲ τοῦ βρέφουϲ καὶ παγέν- τοϲ καὶ μετὰ εὐτροφίαϲ εὐχροήϲαντοϲ οἰνάριον πινέτω λευκόν, διαυγέϲ, ἀθάλαϲϲον, μετρίωϲ ὑπαύϲτηρον, μέϲον δὲ κατὰ τούϲ χρόνουϲ, ἀλλ᾿ ἅπαξ [δὲ κατὰ] τὸ πρῶτον καὶ διά τινων ἡμερῶν. εἶτα καὶ παρὰ δύο καὶ παρὰ μίαν, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ καθ᾿ ἡμέραν καὶ οὐ μόνον ἅπαξ, ἀλλὰ καὶ δίϲ, εἶτα καὶ ὅϲον ἱκανὸν παρηγορῆϲαι τὸ δίψοϲ. οὕτω γὰρ ἀβλαβῶϲ τὸ βρέφοϲ ὑπὸ τοῦ πεποιωμένου τῷ οἴνῳ τραφήϲεται γά- λακτοϲ, ἐν τοῖϲ ἔμπροϲθεν χρόνοιϲ ἀβλαβῶϲ τὴν δύναμιν ταύτην φέρειν οὐ πεφυκόϲ.

27 [96]. μὴ δὲ ἀπορήϲῃ τιϲ, πῶϲ οὖν ἁπάϲαϲ 〈ἐντὸϲ〉 ὑϲτεραϲ ὑπάρχον πρὸ τῆϲ ἀποτέξεωϲ ἔφερεν τὰϲ εἰρημέναϲ ποιότηταϲ τῆϲ μητρὸϲ αὐτοῦ καὶ οἶνον καὶ ποικίλην τροφὴν προϲφερομένηϲ. πρὸϲ ὅν λεκτέον, ὅτι ταῖϲ τῆϲ μητρὸϲ δυνάμεϲι τότε διοικούμενον ὡϲπερεὶ μέροϲ οὐκ ἔκαμνεν, μετὰ δὲ τὴν ἀπότεξιν ἰδίᾳ χρηϲάμενον ὑποϲτάϲει καὶ ἀϲθενεῖϲ ἔτι τὰϲ ἐνεργείαϲ ἔχον εὐμαρῶϲ ὑπὸ τῶν πληκτικωτέρων πάϲχει, καθ᾿ ὃν τρόπον καὶ τὰ φυτὰ προϲηνωμένα μὲν ἔτι τοῖϲ μεγά- λοιϲ δένδρεϲι καὶ τῇ τούτων ϲυνδιοικούμενα ϲτερεότητι καρπο|φορεῖ [*](24 § 27] Must. I 91) [*](1 κεφάλουϲ P: corr. Ermerins 2 sq. τοῦτ᾿ ἔϲτιν . . . γινομένου seclus. Ermerins 8 δυναμένων P: corr. Dietz 9 ϲιτίων Rose: τί ϲύν P 10 εὐϲτομώτερον P: corr. Rose ἔϲη P: corr. Dietz 12 ἀϲτομώτερον P: corr. Rose γλυκὺ ὂν P: corr. Ermerins 13 μὲν om. Rose τεϲϲαρά- κοντα Ermarins: ϲαράντα ex usu sermonis vulgaris P 14 ad τὸ ἐλάχιϲτον in mg. τὸ ποτὸν ἔωϲ ῦ ὕδωρ παρὰ add Ermerins (cf. Cael. Aur. Tard. V 74 ‘intercallis dierum’) 15 ἡμέρα P: corr. Dietz πόϲιν P: corr. Ermerins) [*](διευτονήϲαντοϲ editt. 16 εὺχρόϲαντοϲ P: corr. Dietz 17 μετρίωϲ del. Rose 18 δὲ κατὰ del. Ermerins (ut repetit. ex praeced.) 22 φέρει P: corr. Dietz 24 μὴ δὲ ἀπορήϲῃ scripsi: μὴ διαφορήϲει P: μὴ διαπορήϲει Dietz: μὴ ἀπορὴϲη δὲ Ermerins: μή〈ποτε〉 δὲ ἀπορήϲει Rose ἅπαϲαι P: corr. Er- merins: ἐντὸϲ τῆϲ Rose ἐντὸϲ ut omissum supplevi ὕϲτερον P: corr. Rose 28 ὑποτάϲει P: corr. Dietz 29 ἐπὶ τὸ πληκτικώτερον P: corr. Reinhold)

74
τε καὶ ἀνέμων ἐμβολὰϲ ὑποφέρει, χωριϲθέντα δὲ καὶ πρὸϲ ἰδίαν ὑπό- ϲταϲιν φυτευθέντα ῥᾳδίωϲ ἐξ ὀλίγηϲ βλάπτεται. οὐ τοίνυν ἐκ τοῦ μὴ ἀδικεῖϲθαι τὴν γαλοῦχον ἐξ οἵνου νῦν νομιϲτέον μηδὲ τὸ βρέφοϲ κακωθήϲεϲθαι, διαλογιϲτέον δέ, ὅτι τῆϲ κατὰ τοῦτο ϲυϲτάϲεωϲ εὐτονώ- τερον ὁ οἶνοϲ, ἔνθεν τὰ πολλὰ τῶν ἀμελῶϲ τρεφομένων ἐπιληπτικοῖϲ ἁλίϲκεται ϲπαϲμοῖϲ.

28 [97], Ἐλαττουμένου δὲ τοῦ γάλακτοϲ καὶ ϲβεννυμένου ἢ φθειρομένου ἢ λεπτυνομένου [παραδοτέον] ἢ παχυνομένου καλὸν μὲν [γὰρ] ἑτέραϲ τιτθῆϲ γάλα διδόναι [τὸ βρέφοϲ], μὴ ἐπιτρεπούϲηϲ δὲ τῆϲ περιϲτάϲεωϲ τὴν παροῦϲαν διαιτᾶν, ὡϲ μὴ νόϲῳ περιπεϲεῖν τὸ βρέφοϲ. ἀποϲβεννυμένου τοίνυν τοῦ γάλακτοϲ ἐπιθεωρητέον, πότερον διὰ νόϲον γίνεται τοῦτο μερικὴν ὑϲτέραϲ ἢ καὶ ἄλλων τινῶν τόπων, ἢ καὶ 〈δι᾿〉 ὅλου τοῦ ϲώματοϲ ἀτροφίαν κοινῶϲ ἢ φυϲικῶϲ ἐλαττοῦται τὸ γάλα μηκέτι τῆϲ φύϲεωϲ τοϲοῦτον ἀπογεννᾶν δυναμένηϲ, ὅϲον ἱκανόν ἐϲτιν τῷ τρεφομένῳ. κἇν μέν τιϲ νοϲώδηϲ ὑποπίπτη διάθεϲιϲ, ταύτην δεῖ ἀκολούθωϲ ἀναϲκευάζειν, τοῦ γὰρ πάθουϲ λυθέντοϲ καὶ ὁ παραποδιϲμὸϲ λύεται τῆϲ ἐνεργείαϲ· ἐὰν δὲ μὴ διὰ πάθοϲ, γυμναϲίοιϲ δεῖ χρῆϲθαι τοῖϲ ἀνειμένοιϲ καὶ περιπάτοιϲ καὶ τρίψεϲιν ταῖϲ δι᾿ αὐτῆϲ καὶ ταῖϲ δι᾿ ἄλλων μετὰ κατοχῆϲ πνεύματοϲ, ἐπὶ τέλει δὲ καὶ τούϲ μαϲτοὺϲ τρίβειν ἠρέμα. χρῆϲθαι δὲ καὶ ἀναφωνήϲει καὶ λουτρῷ καὶ τροφαῖϲ εὐχύλοιϲ καὶ τῇ διαχύϲει τῆϲ ψυχῆϲ καὶ τοῖϲ δυναμένοιϲ μάλιϲτα γυμνάζειν τὰ ὑπερκείμενα μέρη· διὰ τούτων γὰρ εἰϲ εὐτρο- φίαν ἀγομένου τοῦ ὅλου ϲώματοϲ ϲυνευτροφεῖ καὶ τὰ περὶ τοὺϲ μαϲτούϲ. ϲυνεχεϲτέρα δὲ ἔϲτω καὶ ἡ ἐκμύζηϲιϲ, πρὸϲ γὰρ τὴν τοι- αύτην αἴϲθηϲιν ὕληϲ ἐπιφορὰ γίνεται πλείονοϲ. Μνηϲίθεοϲ δὲ δὶϲ [*](7 sq. cap. XV] cf. Orib. Ϲoll. lib. inc. 13; Synops. ad Eustath. V 4 Aet. IV 6; Paul. I 4 13 sqq. § 28, 2—5] Must. I 94. 95 27 Μνηϲίθεοϲ] scil. in epistula ad Lyciscum (Νηπιοτροφικόϲ) Schol. Orib. III 682; cf. infra p. 87, 10) [*](2 ὀλίγηϲ scil. ἐμβολῆϲ (‘modico vento flante’ Must.): αἰτίαϲ suppleb. Dietz οὐκ ἐκ τοῦ τοίνυν P: transp. Eimerins 4 τῆϲ κατὰ τοῦ〈το 〉 ϲυϲτάϲεωϲ Dietz: κατὰ τὴν αὐτοῦ (τούτου Rose) ϲύϲταϲιν Ermerins εὐτονὼ- τεροϲ Ermerins 7 sq. in mg. ος΄ 9 ἐλαττομένου P: corr. Dietz 9 sq. ἢ φθειρομένου καὶ ϲβεννυμένου P 10 παραδοτέον et 11 τὸ βρέφοϲ del. Eercerden.. videtur in mg. fuisse adnctatum τὸ βρέφοϲ, παραδοτέον unde in fine versuum duorum peperam verba in textum recepta sunt (cf. p. 76, 21): παραδοτέον 〈ἄλλη〉 τὸ βρέφοϲ ante καλὸν pos. Rose 11 γὰρ del. Hercerden (om. Aet) 13 ἐπι- θεωρητέον Ermerins ex Aet.: spatium litt. quattuor vel quinque ante θεωρητέον P) [*](14 μερικῆϲ P: corr. Dietz τόνων P: corr. Dietz 15 δι᾿ add. Ermerins) [*](18 δεῖ post ἀναϲκευάζειν posito tollitur hiatus ἀναϲκευάζει P: corr. Dietz) [*](19 παρεμποδιϲμὸϲ Ermerins 24 ἀτροφίαν P: ϲorr. Ermerins 25 ϲυν- ευτρέφει P: corr. Ermerins)

75
τῆϲ ἡμέραϲ ἐμέτῳ χρῆϲθαι παραινεῖ μὴ ἐφιϲτάϲ, ὅτι διὰ τῶν ἐμέτων διαφθορὰ γίνεται μᾶλλον, χωρὶϲ εἰ μὴ χρόνιον νόϲημά τιϲ θέλοι διορ- θώϲαϲθαι. τινὲϲ δὲ τοῖϲ ἀρωματικοῖϲ ποτήμαϲιν ἐχρήϲαντο καὶ τοῖϲ καταποτίοιϲ 〈τοῖϲ διὰ〉 τοῦ γάλακτοϲ λεγομένοιϲ· ἔδοϲαν δὲ καὶ τοὺϲ μαϲτοὺϲ ἐϲθίειν τῶν πολυγαλακτούντων τῇ φύϲει ζῴων. οἱ δὲ γλαῦ- κάϲ τε καὶ νυκτερίδαϲ ἔκαυϲαν καὶ τὴν ϲποδιὰν αὐτῶν τοῖϲ πινομένοιϲ ἐπέπαϲϲον ἢ μεθ᾿ ὑγροῦ τινοϲ τοῖϲ μαϲτοῖϲ ἐπέχριον. ἅπερ ἀποδοκι- μαϲτέον ἕκαϲτα, τὸν γὰρ ϲτόμαχον ἀνατρέποντα καὶ φθορὰν ἐργαζό- μενα διπλαϲιάϲει τὴν ἀτροφίαν.

29 [98]. πλείονοϲ δὲ γενομένου γάλακτοϲ τοῖϲ εὐτονωτέροιϲ γυμναϲίοιϲ τὰ ϲώματα δεῖ καταπυκνοῦν, παχυτέρου δὲ ὄντοϲ λουτροῖϲ τε χρῆϲθαι καὶ τροφαῖϲ ῥοφηματώδεϲιν καὶ τοῖϲ ὀλιγοτρόφοιϲ τῶν προϲφερομένων καὶ ὑδροποϲίᾳ. τινὲϲ δέ, ὧν εἰϲιν οἱ περὶ Μοϲχίωνα, κάππαριν ἔδοϲαν καὶ ῥαφανῖδαϲ καὶ ταρίχουϲ· οῖϲ οὐ ϲυγκαταθετέον, διὰ γὰρ τῆϲ δριμυφαγίαϲ εἰ καὶ τὸ πάχοϲ τέμνοιτο τοῦ γάλακτοϲ, 〈ἡ〉 ποιότηϲ αὐτοῦ φθαρεῖϲα καὶ δηκτικὴ γενομένη μᾶλλον 〈βλάπτει〉. | λεπτοτέρου δὲ τοῦ γάλακτοϲ γενομένου τὰ μὲν λουτρὰ ἀποδοκιμαϲτέον ἐξυδατωτικὴν φύϲιν ἔχοντα. χρηϲτέον δὲ τροφῇ πόλτοιϲ ϲκευαζομένοιϲ ἐκ φαρόϲ τε καὶ χόνδρου καὶ ῴοῖϲ ῥοφητοῖϲ καὶ ϲτροβίλοιϲ καὶ ποϲὶ χοιρείοιϲ καὶ τοῖϲ ἀκροκωλίοιϲ (γλίϲχρον γάρ τι καὶ κολλῶδεϲ [ὃν] ἐν τούτοιϲ) καὶ ἐριφείοιϲ κρέαϲι ποτὲ μὲν ὀπτοῖϲ, ποτὲ δὲ ἑφθοῖϲ καὶ οἰναρίῳ τῆϲ γε τοῦ βρέφουϲ προκοπῆϲ ἐπιτρεπούϲηϲ. διαφθειρομένου δὲ τοῦ γάλακτοϲ, ὅπερ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον ἐξ ἀπεψιῶν γίνεται καὶ ϲυνου- ϲιῶν καὶ τῆϲ κακοχυμοτέραϲ τροφῆϲ, ὑφαιρετέον μὲν τούτων ἕκαϲτον, εἰϲ δὲ τὴν εὔχυλον καὶ ὑγιεινὴν ἐπιϲτρεπτέον δίαιταν. καὶ τὰ μὲν περὶ τῶν γαλούχων ταῦτα, ἀνακαμπτέον δὲ ἐπὶ τὰ λοιπὰ 〈τῶν〉 εἰϲ τὴν τοῦ βρέφουϲ ἐπιμέλειαν.

[*](10 § 29, 1] Must. I 96 13] plin. Nat. hist. XIX 87 ‘scripsit et Moschion Grascus unum de raphanc columen’ 17 § 20, 2] Mose. I 99 22 § 29, 3] Must. I 98)[*](2 τι〈ϲ〉 Schoene 3 ἔχρηϲαν P: corr. Dietz 4 τοῖϲ διὰ add. Er- merins 7 τούϲ μαϲτούϲ P: corr. Ermerins ὦνπερ Ermerins 8 ἕκαϲτα Reinhold: ἕκαϲτον P διαφθορὰν Ermerins post ἐργαδόμενα addend. fort. ϲιτίων 9 ἀποτροφίαν P: corr. Ermerins 11 δεῖ Ermerins: δὲ P παχύτε- ρον P: corr. Dietz 12 χρῆϲθαι Rose: χρῆ ὡϲ P: χρήϲθω Ermerins 14 καὶ ππάριν P: corr. Rose 15 καὶ Ermerins: κατὰ P 16 ἡ add. Ermerins)[*](φθαρεῖϲα καὶ P: φθαρήϲεται Rose γεναμένη P: corr. Dietz βλάπτει addidi: βλάψει add. Ermerins 18 τροφὴν P: corr. Dietz 20 post τοῖϲ add. ἅλλοιϲ Ermerins (sed om. Aet.) [δν] ἐν Schoene et Kalbfleisch: ὁν· ἐν P: ἐνι Rose 21 post τούτοιϲ add. παχύνει τὸ γάλα Ermerins ἑφθοῖϲ Dietz: ὁφθϲῖϲ P 22 οἰναρίου P: corr. Dietz τε P: corr. Dietz παρακοπῆϲ P: corr. Dietz 25 ἐπιϲτρεπτέον Rose: ἐπιτρεπτέον P: ὑποϲτρεπτέον Ermerins 26 τῶν addidi coll. p. 83, 25: τὰ λοιπὰ εἰϲ seclus. Ermerins: εἰϲ vocabulo secluso τῆϲ τοῦ βρέφουϲ ἐπιμελείαϲ Rose)
76

30 [99]. Προϲεκτέον τοίνυν ἀκριβέϲτερον τοῖϲ λουτροῖϲ, ἵνα μήτε ϲυνεχῶϲ λούηται τὸ βρέφοϲ μήτε ἐπὶ πολὺ καθέψηται διὰ τῆϲ ἐξαντλή- ϲεωϲ, ὅπερ αἱ πλεῖϲται πράττουϲιν γυναῖκεϲ· τρὶϲ γὰρ αὐτὸ λούουϲι δι᾿ ἡμέραϲ καὶ νυκτὸϲ καὶ μέχρι τῆϲ ἐκλύϲεωϲ καταντλοῦϲιν ἡδόμεναι τῷ μετὰ τὸ λουτρὸν αὐτὸ κεκοπωμένον ἡϲυχάζειν τε καὶ κοιμᾶϲθαι. τοῦτο δ᾿ ἐϲτὶ βλαβερώτερον· ἄτονον γὰρ γίνεται τὸ ϲῶμα καὶ εὐπαθὲϲ καὶ εὐπερίψυκτον καὶ πρὸϲ πᾶϲαν βλάβην εὐάλωτον, ἐξοχώτερον δὲ κεφαλὴν πέφυκεν ἀδικεῖϲθαι καὶ τὰ περὶ τὰϲ αἰϲθήϲειϲ. ὅθεν καὶ καθ᾿ ἡμέραν μὲν αὐτὸ δεῖ λούειν, οὐδέποτε δὲ νυκτόϲ, ἀλλ᾿ οὐδὲ δὶϲ οὐδὲ τρίϲ, μόνον δὲ ὅταν ἐπείγῃ τι, μολυνόμενον ἐπὶ πλεῖον ἢ ἐξανθήμαϲιν τραχυνόμενον. |

31 [100]. ὁ δὲ τρόποϲ ὁ τοῦ λουτροῦ καὶ τῆϲ τρίψεωϲ τοιοῦτόϲ ἐϲτιν. δεῖ πρῶτον οἰκημάτιον ἐκλέγειν ϲυμμέτρωϲ θερμὸν καὶ τὴν αὐγὴν ἀποκλίνειν. καθίϲαϲαν δὲ τὴν μαῖαν καὶ ἐπὶ τῶν μηρῶν καὶ ἐπὶ τῶν γονάτων ἁπλώϲαϲαν ὠμόλινον 〈ἢ〉 ῥάκοϲ, ἔπειτα κατακλίνειν τὸ βρέφοϲ καὶ ἀποϲπαργανώϲαϲαν ἀλείφειν ἐλαίῳ χλιαρῷ· εἶτα κατέ- χουϲαν τῇ εὐωνύμῳ χειρὶ τὸν δεξιὸν βραχίονα ὑπὸ τὴν μαϲχάλην, ὥϲτε τὸ ϲτῆθοϲ αὐτοῦ τῷ πήχει προϲαναπαύεϲθαι παρεγκεκλιμένου ποϲῶϲ ἐπὶ τὸ δεξιὸν πλευρόν, καταντλεῖν διὰ τῆϲ δεξιᾶϲ χειρὸϲ ὕδωρ θερμόν τε καὶ εὔκρατον ὡϲ πρὸϲ τὴν τοῦ βρέφουϲ εὐαρέϲτηϲιν· τὸ γὰρ ὡϲ πρὸϲ ἡμᾶϲ εὔκρατον ζεϲτότερον ἀκμὴν τῷ νηπίῳ διὰ τὴν ὑπερβάλλουϲαν τρυφερίαν τοῦ ϲώματοϲ. παρεπιχέειν δέ τινα κατὰ λόγον ἁρμόϲει ὕδωρ θερμόν, ἐπεὶ ψύχεται τὸ πρῶτον, καὶ καταντλεῖν μέχριϲ ἂν εὐανθὲϲ γένηται τὸ ϲῶμα καὶ ὁμαλῶϲ θερμόν. εἶτα ϲτρέφειν τὸ βρέφοϲ καὶ ὑπτιωθέντοϲ αὐτοῦ προϲαπολούειν καὶ ἀποκαθαίρειν τὰ μηρία καὶ τὴν ἕδραν καὶ τὰ περὶ τὸν τράχηλον καὶ τὰ περὶ τὰϲ μαϲχά- λαϲ (ῥύποϲ γὰρ αὐτοῖϲ περιφύεται) κἄπειτα λοιπὸν εἰϲ καθαρὸν ὕδωρ ὴ ἔλαιον ἀποβαπτομένῳ τῷ λιχανῷ τὰ ἐγκείμενα τῷ ϲτόματι ϲίελα κομίζεϲθαι καὶ ἡϲυχῆ γλῶττάν τε καὶ οὖλα καὶ χαλινὰ διαψηλαφᾶν, κούφωϲ δὲ θλίβειν τὸ ἦτρον εἰϲ ὑπόμνηϲιν ἀπουρήϲεωϲ. μετὰ δέ τιναϲ ἡμέραϲ καὶ διὰ γαλακτώδουϲ ὕδατοϲ μετὰ τὸ θερμὸν ἐθίζειν αὐτὸ [*](2 § 30, 1 sq.] Must. I 100 4 τρίϲ γὰρ αὐτὸ λούουϲι] quod praecipit Mnesitheus ap. 0rib. Coll. lib ine. 19 12 § 31] Must. I 101. 102) [*](1 in mg. οζ΄ 3 ἐπαντλήϲεωϲ Ermerins 7 βλαβερώτατον Rose (sed cf. Kȗhner-Gerth II 305) 10 αὐτὸ Ermerins: τὸ P 11 ἐπείγη Ermerins: ἐπὶ τὴν τί P 15 αὐτὴν P: corr. Dietz ἀποκλῖνον Rose 16 ἢ add. Reinhold ἔπειτα P: ἐπ᾿ αὐτοῦ Ermerins 20 καταντλεῖν Rose: καταντλὰν τὲ P: τε del. Er- merins 21 τε καὶ coniuneta inserui post θερμόν. erant, nisi fallor, in archetypi margine suppleta hoc modo καὶ, ut uno versu (διὰ . . . εῦκρατον) facile potuerint diseindi (cf. supra p. 74, 10 sq.) καὶ ὡϲ P: καὶ ante εὔκρατον pos. Ermerins, del. Rose 23 παρεπιχέει P: corr. Dietz 24 post ὕδωρ transponend. fort. ἁρμόϲει propter hiatum (sive θερμὸν ante ὕδωρ) ἐπιψύχεται P: corr. Ermerins) [*](29 ἐκκείμενα P: corr. Ermerins 30 χαλινοὺϲ Rose)

77
λοῦϲθαι, χάριν τῆϲ πρὸϲ τὴν ψυχρολουϲίαν ϲυνηθείαϲ, ὑφ᾿ ἧϲ δυϲπερί- ψυκτον φυλαχθήϲεται.

[101]. μετὰ δὲ τὸ λουτρὸν ἐκ τῶν ϲφυρῶν ἀποκρατούμενον ἐπὶ κεφαλὴν αὐτὸ δεῖ κρεμνᾶν χάριν τοῦ διάϲταϲιν λαμβάνειν τούϲ ϲπονδύλουϲ καὶ εὐκαμπῆ τὴν ῥάχιν ἀποτελεῖϲθαι καὶ τὰ νεῦρα καθά- περ ἐκ ϲυϲτροφῆϲ τινοϲ ἁπλοῦϲθαι, κἄπειτα προϲηνῶϲ αὐτὸ ϲχηματί- ζειν κατὰ τῶν τῆϲ λελουκυίαϲ μηρῶν καὶ τῷ προυποκειμένῳ ῥάκει ἢ ὠμολίνῳ περιβληθὲν ἐκμάϲϲειν. εἶτα ϲυναλείφειν ἐκτενῶϲ καὶ τρίβειν μετὰ διαπλαϲμοῦ μέροϲ ἕκαϲτον, ὥϲτε λεληθότωϲ [ἕκαϲτον] τὸ ἀκμὴν ἀδιαμόρφωτον εἰϲ τοὺϲ κατὰ φύϲιν διατυπωθῆναι χαρακτῆραϲ. δια- κρατήϲαϲα γὰρ οὖν ἡ τιτθὴ ποτὲ μὲν τὸν καρπὸν μετὰ ἀποτάϲεωϲ τῆϲ δεξιᾶϲ χειρὸϲ λοξὴν κατὰ ῥάχεωϲ ἀπὸ εὐωνύμου γλουτοῦ τὴν τρίψιν ἀγέτω, ποτὲ δὲ καὶ τὸ δεξιὸν ϲφυρὸν καταϲχοῦϲα πάλιν ἀπὸ τῆϲ εὐωνύμου ὠμοπλάτηϲ ἐπὶ τὸ δεξιὸν ἀγέτω ϲκέλοϲ. εἶτ’ ἐπὶ ῥάχιν ἀνακλάτω τὰ κῶλα, δεξιὸν μὲν ἀκροπόδιον ἀριϲτερῷ προϲάγουϲα χειρὸϲ ἄκρῳ, εὐώνυμον δὲ δεξιῷ. μαλάϲϲεται γὰρ οὕτω τὰ νεῦρα τῶν ἄρθρων, 〈ὧν〉 ἕκαϲτον εὐκινητότερον ταῖϲ ποικίλαιϲ περιαγωγαῖϲ ἀποτελεῖται, καὶ εἴ τι γλιϲχρῶδεϲ ϲυνιϲταμένου τοῦ ζῴου παρειϲεδύετο τοῖϲ ἄρθροιϲ, ἐκθλίβεται. μετὰ δὲ τὴν καθ᾿ ἓν μάλαξιν ἀμφότερα τὰ ϲκέλη πρὸϲ ἄλληλα ϲυνάγουϲα διὰ μὲν τῆϲ ἑτέραϲ χειρὸϲ μετ᾿ ἀποτάϲεωϲ ϲυνεχέτω, διὰ δὲ τῆϲ ἑτέραϲ ὅλον κατὰ μῆκοϲ τριβέτω.

[102]. καὶ τοπικῶϲ ἰγνύαϲ μὲν ἐκπλατυνέτω τῇ τοῦ θέναροϲ ἐπαγωγῇ. ϲφυρὰ δὲ ἀλλήλοιϲ προϲηγμένα ζυγούτω καὶ ῥυθμιζέτω 〈καὶ〉 κατὰ τὴν ἀνάτριψιν τὴν ἀπὸ τῶν πτερνῶν τὰϲ προτέραϲ ὑπεροχὰϲ καταϲτελλέτω διορθουμένη τὸ ἐκτρεπόμενον· εἶτα προϲανακλάτω τὰ κῶλα τοῖϲ πυγαίοιϲ προϲάγουϲα τὰϲ πτέρναϲ. ἐντεῦθεν δὲ καὶ πλα- τείαιϲ ταῖϲ χερϲὶν ἐπ᾿ εὐθείαϲ τε καὶ κατὰ περιϲπαϲμὸν ἐξομαλιζέτω τὴν ῥάχιν, εἶτα τῷ μεγάλῳ δακτύλῳ κάτωθεν ἀπὸ μεϲοπυγίου ἕωϲ ἰνίου κατ᾿ ἀπόταϲιν θλίβουϲα ἐπικοιλαινέτω 〈καὶ πά〉λιν ἀπὸ τραχήλου ἕωϲ ἱεροῦ ὀϲτέου κατ᾿ εὐθεῖαν, ἵνα ἡ μετὰ τοῦ εὐπρεποῦϲ καὶ ἡ μετ᾿ [*](3 § 32] Must. I 103. 104 22 § 33] Must. I 104) [*](3 ἀποκρατούμενον Rose: αὐτὸ κρατούμενον P 4 κρημνᾶν Rose (cf. p. 161, 9. 11) διάϲταϲιν] ‘accepto Spatio’ Must.: διάταϲιν Ermerins 5 ϲφονδύλουϲ Rose 7 λουκυίαϲ P: corr. Dietz ἢ del. Ermerins, restit. Reinhold 9 ἕκαϲτον del. Ermerins; τὸ ante ἀκμὴν pos. Hercerden: τὸ λελη- θότωϲ ἕκαϲτον P 11 γὰρ del. Ermerins ἀποϲτάϲεωϲ P: corr. Ermerins) [*](14 ὠμοπλάτεωϲ P: corr. Ermerins 15 ἀριϲτερὸν et ἄκρον P: corr. Diets) [*](16 ἄρθρων, ὦν Dietz: ἀρὸρῶν (sic) P 18 ϲυνιϲταμένω τῶ ζώω P: corr. Ermerins 19 ἐνθλίβεται P: corr. Ermerins 19 sq. προϲάλληλα P: πρὸϲ ἕν errore Rose 20 μετὰποϲτάϲεωϲ P: corr. Ermerins 23 προϲηγμένα ζυγούτω Dietz: προϲηγμένουϲ ζυγῶν τε P καὶ suppl. Reinhold 24 πτερνῶν Er- merins: ϲτέρνων P προ〈φανεϲ〉τέραϲ Reinhold 23 ἐκτρεπόμενον Rein- hold: ἐκπτέρνων P 27 καὶ κατὰ Dietz: καὶ τὸ P 28 μεϲοπυγέου P: corr. Rose 29 κατ᾿ ἀπόταϲιν Ermerins: καταπόϲὴν P θλίβειν, ἐπικοιλενίτω τὴν P: θλίβουϲα ἐπικοιλαινέτω αὐτὴν 〈καὶ πάλιν〉 Ermerins, sine αὐτὴν Kalb- fleisch 30 ἡ del. Ermerins ἀπρεποὺϲ P: corr. Ermerins)

78
εὐκινηϲίαϲ τῶν ϲπονδύλων ϲύνθεϲιϲ ἀποτελεϲθῇ. μετὰ δὲ ταῦτα διὰ τοῦ μεγάλου καὶ λιχανοῦ δακτύλου τὰ περὶ τὰ πυγαῖα ταῖϲ ἐμπιέϲεϲιν εὐπρεπείαϲ ἕνεκα κοιλαινέτω, ϲυνεϲτραμμένηϲ δὲ τῆϲ χειρὸϲ ἐπαγωγῇ τὰ ὑπὲρ τὸν ἔϲχατον τῆϲ ῥάχεωϲ ϲπόνδυλον λεληθότωϲ ἀπωθείϲθω πρὸϲ τὸ μὴ γενέϲθαι λόρδωϲιν, οὕτω δὲ καὶ κατὰ νώτου καὶ μετα- φρένου χάριν τοῦ δυϲεξύβωτα καὶ 〈μὴ〉 ἀνώμαλα εἶναι. μετὰ δὲ ταῦτα τὸ κεφάλιον πρῶτον μὲν 〈κατὰ〉 περιαγωγὴν ἑκατέρᾳ χειρὶ τριβέτω ϲτρογγύλωϲ, δεύτερον δέ πωϲ ὑποτυπούτω ποτὲ μὲν ἐξ ἀντιθέτων τῶν χειρῶν ἦ μὲν κατ᾿ ἰνίου, ἢ δὲ κατὰ μετώπου ταϲϲομένη, ποτὲ δὲ ἦ μὲν κατὰ κορυφῆϲ, ᾖ δὲ ὑπ᾿ ἀνθερεῶνα. εὐρυθμιζέτω δὲ δεξιῶϲ τὸ κρανίον, ὥϲτε μὴ προμηκέϲτερον ἢ φοξὸν ἀποτελεϲθῆναι. ποτὲ δὲ καὶ κινείτω προϲεπαίρουϲα τὸ κεφάλιον καὶ ἀποτεινέτω, γυμναϲίαϲ ἕνεκα τῶν τενόντων καὶ κινήϲεωϲ τῶν ϲπονδύλων, ἐπεὶ δι᾿ αὑτοῦ ταῦτα τὰ μέρη κινεῖν ἀδυνατεῖ τὸ νήπιον.

34 [103]. τούτων δὲ ἐπιμεληθεῖϲα ϲτρεφέτω τὸ βρέφοϲ καὶ | τὰ ἔμπροϲθεν ϲυναλειφέτω. καὶ διά τινων ἡμερῶν τούϲ ὀφθαλμούϲ ἐγχυματιζέτω, καὶ μὴ καθ᾿ ἡμέραν, ὀφθαλμίαι γὰρ ἐντεῦθεν ἐνίοιϲ ἐπακολουθοῦϲιν ἑλκουμένων ποτὲ καὶ τῶν ὑμένων. τριβέτω δὲ πάλιν ἀπὸ ἀκρωμίου κατὰ μίαν ἀποτεταμένην χεῖρα, κἆπειτα λοιπὸν αὐτὰϲ ἀντιπαραλλαϲϲέτω περὶ ϲτέρνον ὡϲ ἐπὶ πλευρὰϲ ἄγουϲα καὶ περιπτύϲ- ϲουϲα, καθάπερ ἐπὶ τῶν περιλαμβανόντων εἴωθε γίνεϲθαι, μετὰ ποϲῆϲ ἐκτάϲεωϲ. προϲανατριβέτω δὲ κοιλίαν καὶ θώρακα καὶ καθ᾿ ἓν πάλιν ϲκέλοϲ ἀποτεταμένον. εἰθ᾿ ὑφ᾿ ἕν ἐζυγωμένα τὰ δύο. διαϲαλευέτω δὲ καὶ τὰϲ ἐπιγονατίδαϲ, ἵνα μὴ δυϲκίνητοι τῇ ϲυμβολῇ τῶν κώλων καθι- ϲτῶνται, καὶ προϲεκπλατυνέτω χάριν εὐμορφίαϲ ἁπλῇ τῇ χειρὶ κατὰ μῆκοϲ ἀντιπαραγομένῃ, ϲυνηγμένων πρὸϲ ἄλληλα τῶν ϲκελῶν. τριβέτω δὲ τοῖϲ ἀντίχερϲιν ἑκατέροιϲ καὶ τοὺϲ ὀφθαλμοὺϲ 〈καὶ〉 περιπλαϲϲέτω καὶ τὸν μυκτῆρα διεγείρουϲα μὲν αὐτὸν ἐπὶ ϲιμῶν, θλίβουϲα δὲ ἐπὶ γρυπῶν, προϲαναϲτέλλουϲα 〈μέν〉, ἐφ᾿ ὧν τὸ γρυπόν, οὐ κατὰ μετε- ωριϲμὸν ἐπὶ τοῦ ὑψώματοϲ, κατὰ προπέτειαν δὲ τῶν περὶ τὸ ϲφαι- ρίον ἄκρων, ἐπιϲπωμένη δὲ ἀνεϲταλμένα τὰ πτερυγώματα τῶν ῥινῶν. [*](15 § 34, 1] Must. I 104 105 22 § 34, 2] Must. I 104) [*](1 εὐκινὴϲεωϲ P: corr. Ermerins ϲφονδύλων Rose (ut solet) ϲύνδεϲιϲ Rienhold ἀποτελεϲθῆναι P: corr. Dietz 3 εὐτρϲπίαϲ P: corr. Ermerins 5 γενέϲθω P: corr. Dietz 6 δυϲεξώβωτα P. corr. Ermerins μὴ add. Er- merins 7 κατὰ add. Dietz 8 ὑποτυπούτω (adiecto αὐτὸ) Ermerins: ὑπὸ τὸ αὐτὸ P ἐξαντιθέντων P: corr. Ermerins 9 sq. ἢ Ermerins: ὴ P (guater) 10 ἀνθεριων (sic) P: corr. Dietz 13 τενώτων P: corr. Dietz 15 τούτων Dietz: τούτου· τῶν P 17 ὀφθαλμιὰ P: corr. Distz 20 περὶ ϲτέρνον Ermerins: περιϲτερὸν ὃν P ἄγουϲ P: corr. Dietz 21 περιλαμβα- νόντων Rose: παραμβανόντων P |†|ίνεϲθαι (γ in ras.) P 22 ἐκϲτάϲεωϲ P: corr. Ermerins 23 εἶτ᾿ P 24 ϲυμβουλῆ P: corr. Dietz καθιϲτῶνται scripsi: κοθιοῦνται P: καθῶνται Rose 26 ἀντιπαραγομένηϲ P: corr. Dietz) [*](27 καὶ add. Ermerins (quod sequitur καὶ ante τὸν μ. omisso Rose) περι- πλακέτω P: corr. Rose (—ττ— Dietz) 22 μὲν addidi 30 ἐπὶ P: ἐϲτι Rose ϲφερὸν corr. Ermerins 31 δὲ om. Ermerins)

79
εἰ δὲ ἄρρεν τὸ νήπιον ὑπάρχον φαίνοιτο λειπόδερμον, τρυφερῶϲ ἐπι- ϲπάϲθω τὴν ἀκροποϲθίαν ἢ καὶ διὰ κροκύδοϲ ϲυνεχέτω πρὸϲ διακρά- τηϲιν· ἑλκομένη γὰρ ἐκ τοῦ πρὸϲ ὀλίγον καὶ ϲυνεχῶϲ ἐπιϲπωμένη ῥᾳδίωϲ ἐπιδίδωϲι καὶ τὸ κατὰ φύϲιν ἀπολαμβάνει μῆκοϲ καλύπτουϲα τὴν βάλανον καὶ ϲυνεθιζομένη τὴν φυϲικὴν εὐμορφίαν τηρεῖν. προϲ- αναπλαϲϲέτω δὲ καὶ τὸν ὄϲχεον ἐκ τῶν ϲυμμηριῶν, 〈καὶ〉 ἵνα μὴ θλίβηται, προῦποβάλλουϲα ἔριον κατὰ τῶν μηρῶν οὕτωϲ αὐτὸν ἀπο- τιθέτω. |

35 [104]. μετὰ δὲ τὸν διαπλαϲμὸν ϲπαργανούϲθω τὸ βρέφοϲ ὀλίγῳ λελιπαϲμένον ἐλαίῳ· τὸ γὰρ πλεῖον ψύχει τε καὶ οὐκ ἐᾷ μένειν τὰ ϲπάργανα δι᾿ ὑγραϲίαν, καὶ ὀλιϲθανόντων καὶ περιτρεπομένων δια- ϲτρέφεται τὰ κῶλα. ϲυμφέρει δέ ποτε καὶ κηρῷ Τυρρηνικῷ τακέντι 〈ϲὺν〉 ἐλαίῳ πρὸ τῆϲ ϲπαργανώϲεωϲ ἀλείφειν τὰ ϲώματα· μαλάϲϲει γὰρ οὖτοϲ καὶ θάλπει τὸν ὄγκον, ἔτι δέ πωϲ τρέφει καὶ λευκαίνει τὸ ϲῶμα. μετὰ δὲ τὸ λουτρὸν ἐκμυζάτω τὰ ὦτα καὶ τοὺϲ μυκτῆραϲ τοῦ βρέφουϲ, ὅπωϲ μὴ ὑπομεῖναν ὑγρὸν τρυφεροὺϲ ἔτι τυγχάνονταϲ τοὺϲ φυϲικοὺϲ πόρουϲ βλάψῃ.

36 [105]. Διαϲτήϲαϲα δὲ ὀλίγον, ὥϲτε 〈τὸ βρέφοϲ ἀπηρεμῆϲαι μετὰ〉 τὴν ἐκ τοῦ λουτροῦ ταραχήν, αὐτὸ παρατιθέτω· τὸ γὰρ εὐθέωϲ παρέχειν τὴν τροφὴν ἐπιβλαβὲϲ οὐ μόνον νηπίῳ, ἀλλὰ καὶ τελείῳ, πεπυρωμένη γὰρ ἡ ϲύγκριϲιϲ ἀθρόωϲ ἐπιϲπᾶται τὴν τροφὴν καὶ δια- φθείρει. καὶ αὐτὴ ἡ γαλουχοῦϲα, εἴπερ ἀπὸ βαλανείου τυγχάνει, διαϲτηϲάτω τὸ αὔταρκεϲ καὶ προλαμβανέτω πρότερον ὑδάτιον· οὐ γὰρ τεταραγμένῳ τῷ ϲώματι μόνον ἐπιβλαβὲϲ λαμβάνειν τὴν τροφήν, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τεταραγμένου ϲώματοϲ τροφὴ βλάπτει. καὶ τὸ νήπιον οὖν ἀπὸ τοῦ λουτροῦ διαϲτηϲάτω καὶ ἡ τροφόϲ, 〈καὶ〉 ἀπαμελξάτω [*](15 § 35, 2] Must. I 106 20 § 26] Must. I 107) [*](3 ἐκ τοῦ] comparat ἐκ τοῦ παραχρῆμα, ἐκ τοῦ παραυτίκα Ermerins: ἐκτὸϲ Rose 5 βάλανον Dietz: λαμβάνον P ϲυνηθιζομένη P: corr. Dietz 6 τὸν P: τὸ Rose καὶ add. Ermerins 7 καὶ ὑποβάλλουϲα P: corr. Kind αὐτὸν Ermerins: αὐτὸ P 10 δὲλιποϲμὲνον P: corr. Dietz ψύχει τε Rose: ψύχηται P 11 δι᾿ ὑγραϲίαν scripsi: ἰδραϲμένα (puncto apposito) P: ἐδραϲμένα Dietz ὑδροϲμένα Rose 12 sq. τακέντι 〈ϲὺν〉 scripsi: ἀνιέντι P: ἀνιέντα Dietz 13 μαλάϲϲειν P: corr. Dietz 14 προϲτρέφει P: corr. Rose) [*](16 post ὑγρόν addam τι ἐπιτυγχάνονταϲ P: corr. Ermerins 18 sq. in mg. οη΄ rudr. 20 verba supplevi secundum p. 53, 10: λήγειν suppl. Rose) [*](21 αὐτῷ P: corr. Ermerins παρατιθέντων P: corr. Dietz 22 νηπίων et τελείων P: corr. Ermerins 24 αὐτὴν γαλουχοῦϲαν P: corr. Dietz et Ermerins 25 διαϲτήϲαϲα τῷ τὸ P: corr. Rose 26 τεταραγμένον P: corr. Dietz ἐπιβλαβῶϲ P: corr. Ermerins 27 ὴ ante ἀπὸ add. Ermerins, ante τροφὴ Rose τοῦ ante ϲώματοϲ add. Ermerins 28 καὶ ἡ· τροφὸϲ 〈καὶ〉 scripsi: ἡ τρ. καὶ Rose: 〈καὶ ἡ τροφὸϲ〉 repet. Rienhold)

80
τὸ παρεγκείμενον τοῖϲ μαϲτοῖϲ καὶ ἀποθλίψαϲα τὸ ἀπὸ τῆϲ τα|ραχῆϲ διεφθαρμένον γάλα, τότε διδότω καθαρὰν τροφὴν εὐϲταθοῦντοϲ τοῦ ϲώματοϲ.

37 [106]. ἀεὶ μέντοι παρέχουϲα τὸν μαϲτὸν καθεζέϲθω καὶ προϲ- ϲτερνιϲαμένη ταῖϲ ἀγκάλαιϲ τὸ βρέφοϲ ποϲῶϲ ἀνάρροπον ἐπὶ πλευρὸν ἐϲχηματιϲμένον, ποτὲ μὲν δεξιόν, ποτὲ δὲ εὐώνυμον, ἐντιθέτω τοῖϲ χείλεϲιν αὐτοῦ τὴν θηλήν. καθεζέϲθω μὲν οὖν οἶον ἐπινενευκυῖα, ἐπειδήπερ ὑπτιωμένηϲ αὐτῆϲ ἢ καταρρόπου ἐϲχηματιϲμένηϲ δυϲκολω- τέρα γίνεται ἡ κατάποϲιϲ, ὥϲτε ποτὲ μὲν ἀνταποδίδοϲθαι τὸ πινό- μενον, ποτὲ δὲ καὶ πνιγμοῦ γίνεϲθαι παραίτιον. τοῦ αὐτοῦ δὲ χάριν καὶ τὸ βρέφοϲ ποϲῶϲ ἀνάρροπον ἐϲχηματίϲθω, μὴ διηνεκῶϲ δὲ ἐπὶ τὸ- δεξιὸν πλευρόν, πρῶτον μὲν εἰϲ τὸ ἐναλλάξαι ἐφ᾿ ἑκατέρου τε μαϲτοῦ τρέφεϲθαι, δεύτερον δὲ πρὸϲ τὸ μὴ μετὰ τὴν λύϲιν τῶν ϲπαργάνων μὴ πάντοτε κατεχομένην τὴν δεξιὰν μελέτην ὑπομεῖναι τῆϲ ἀνενεργη- ϲίαϲ. ἐνθεῖϲα μέντοι τὸν μαϲτόν, ὡϲ εἴρηται, πρὸ τοῦ τὸ νήπιον ἐπι- ϲπᾶϲθαι τὴν θηλὴν πρᾴωϲ ἐνθλιβέτω τὸ γάλα πρὸϲ ὑπόμνηϲιν τῆϲ ὀρέξεωϲ καὶ εἰϲ τὸ μὴ κακοπαθεῖν ἐπὶ πολὺ τὸ νήπιον τὴν πρώτην βιαζόμενον ὁλκήν. ἀφ᾿ ὕπνου δὲ ἡ τροφὸϲ ὑπάρχουϲα πάντοτε περι- πατείτω διατριψαμένη καὶ ϲαλεύουϲα τούϲ μαϲτούϲ 〈καὶ〉 οὕτω τὸ γάλα τῷ τρεφομένῳ παρεχέτω· διατμίζεται γὰρ τὸ περιϲϲὸν καὶ λύεται τὸ παχυμερὲϲ ἐκ τῆϲ τοιαύτηϲ προδιακινήϲεωϲ. μικρὸν δ᾿ ἐν ταῖϲ ἀγκά- λαιϲ αὐτὸ προδιακατέχουϲα μετὰ τὸ ϲυμμέτρου μεταϲχεῖν γάλακτοϲ κοιμιζέτω καθ᾿ οἴαϲ ὑπεδείξαμεν κοίτηϲ, προκύπτον δὲ καὶ ἐγκλῖνον καθεδρίῳ. πάντοτε δὲ ἄνωθέν τι περιβαλλέϲθω ϲκέπηϲ ἕνεκεν ἢ τοὺϲ ὁφθαλμοὺϲ αὐτοὺϲ ἐπικαλυπτέτω διά τινοϲ, οὐ μόνον τῇ τρυφερίᾳ πρὸϲ πᾶν τὸ παρεμπεϲεῖν δυνάμενον εὐαδικήτουϲ ὑπάρχονταϲ, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τοῦ πλείονοϲ φωτὸϲ καὶ τῆϲ ἀηδεϲτέραϲ αὐγῆϲ εἰωθόταϲ ἀπο- ϲτραβοῦϲθαι. μὴ ϲυγκοιμάϲθω δὲ τὸ βρέφοϲ αὐτῇ, καὶ μάλιϲτα ἐν ἀρχαῖϲ, ἵνα μὴ ἀπροόπτωϲ ἐπικυλιϲθεῖϲα περιθλάϲεωϲ ἢ πνιγμοῦ γένηται παραιτία. διὸ καὶ παρακείϲθωϲαν αἱ βαυκάλαι τῇ κλίνῃ, κἂν ἔγγιον ἔτι ϲπουδάζῃ τὸ βρέφοϲ ἔχειν, ἡ ϲκάφη κατὰ τῆϲ κλίνηϲ ἐπιτιθέϲθω.

[*](4—18 § 37, 1—3] Must. I 108 18 § 37, 4] Must. I 109 21 § 37, 5] Must. I 116 23 ὑπεδείξαμεν] seil. cap. X)[*](1 παρακείμενον P: corr. Ermerins 2 τὴν ante τροφὴν add. Er- merins 4 πρὸϲ ϲθερνιϲαμένη P: corr. Dietz 5 πο ϲῶϲ P πλευρᾶν P: corr. Ermerins 11 ἐϲχηματίϲθω Dietz (qui et ἐϲχημάτιϲται): ἐϲχημάτιϲθαι P: ἐϲχηματίϲθη Rose 12 post μὲν add. γὰρ Ermerins τε Rose: δὲ P: δεῖ Ermerins 13 sq. post ϲπαργάνων del. μὴ Ermerins 14 ἀνεργιϲίαϲ P: corr. Rose 15 μαϲθὸν P: corr. Rose ἐπιϲπὰϲθαι Rose: ἐπιϲπαϲθῆ P: ἐπιϲπάϲαϲθαι Ermerins 16 ἐκθλιβέτω Ermerins 11 μὴ εἰϲ τὸ P: corr. Ermerins 19 καὶ ante διατριψαμένη add. Rose, ante οὕτω Ermerins cf. p. 71, 19; 70, 28 21 πρὸϲδιακινήϲεωϲ P: corr. Dietz μικρὰ P: corr. Ermerins 22 αὐτὸ P: corr. Ermerins μετὰ τοῦ P: corr. Ermerins 23 προκόπτον P: corr. Rose δὲ] τε Ermerins 25 αὐτῶν P: corr. Kind: αὐτοῦ Ermerins 27 ἀηδεϲτέραϲ scripsi: ἀναδεϲτέραϲ P: ἀναιδεϲτέραϲ editt.. αὐγῆϲ P: αὔραϲ videtur legisse Must. εἰωθότωϲ P: corr. Dietz 30 παραίτιοϲ Rose 30 sq. ἔγγιον ἔτι Schoene: ἔνιόν τι P: ἐναντίον 〈αὐτῆϲ〉 Reinhold (debebat αὐτῆϲ))
81

38 [107]. παραινετέον δὲ τῇ τροφῷ καὶ ὥϲτε μὴ δι᾿ ὅληϲ τῆϲ ἡμέραϲ ἢ νυκτὸϲ διδόναι τὸ γάλα· διὰ γὰρ τὴν ἀμετρίαν νόϲοιϲ ἁλί- ϲκεται, πρὶν ἐξοικονομῆϲαι τὸ πρῶτον ἕτερον λαμβάνον καὶ οὕτωϲ διαφθεῖρον τὸ πρῶτον, καὶ μάλιϲτα νυκτόϲ. πλεονάκιϲ μὲν οὖν παρ- ἔχειν τὸν μαϲτὸν παρ᾿ ὅϲον τὴν αὐτάρκη τροφὴν οὐ δύναται λαμβά- νειν· καὶ γὰρ τὸ γάλα φύϲει πλήϲμιον, ὥϲτε κόρον ἐμποιῆϲαι τῷ νηπίῳ, πρὶν ἢ αὔταρκεϲ αὐτῷ πρὸϲ τὴν διάθρεψιν παρατεθῆναι, καὶ αὐτὸ δὲ τὸ βρέφοϲ, κάμνον διὰ τὴν ἀτονίαν τοῦ ἐπιϲπᾶϲθαι ἄχρι πλείονοϲ τὴν θηλήν, ἀφίϲταται πρὸ τοῦ λαβεῖν τὸ αὔταρκεϲ. παρ᾿ δ πλεονάκιϲ μὲν αὐτῷ δεῖ τὸ γάλα δίδοϲθαι, πλὴν οὐκ ἀδιαλείπτωϲ οὐδὲ πρὸ τοῦ λουτροῦ, πολὺ δὲ μᾶλλον οὐδ᾿ ἐν αὐτοῖϲ τοῖϲ βαλανείοιϲ, ὅπερ ἀπαραιτήτωϲ ποιοῦϲιν αἱ γυναῖκεϲ ῥᾳδίωϲ κλαῖον αὐτὸ ϲιγῆϲαι θέλουϲαι· διαφθειρομένου γὰρ καὶ ἀποξυνομένου τοῦ γάλακτοϲ κακοῦ- ται τὸ νευρῶδεϲ ἐπιληψίαι τε καὶ ἀποπληξίαι γίνονται. πάντων δὲ χαλεπώτατον καὶ εἰϲ προφυλακὴν τοῦ μηδ᾿ ὅλωϲ αὐτὸ κλαῦϲαι τὴν θηλὴν διὰ τοῦ ϲτὸματοϲ καταλιπεῖν αὐτοῦ κοιμωμένου· θλιβομένων γὰρ τῶν μυξωτήρων καὶ ἀποφραϲϲομένου τοῦ ϲτόματοϲ καὶ βαρυνο- μένου τοῦ φάρυγγοϲ ἔϲθ᾿ ὁπότε τοῦ γάλακτοϲ χωρὶϲ ἐκμυζήϲεωϲ ἐπιρρέοντοϲ τὸ νήπιον πνίγεται.

39 [108]. ἄλλωϲ τε καὶ οὐ 〈δεῖ〉 διὰ τὸ κλαίειν πάντοτε 〈τὸν〉 μαϲτὸν αὐτῷ παρέχειν. πρῶτον μὲν γὰρ αὐτῷ ϲυμφέρει ποτὲ καὶ ὁ κλαυθμόϲ· γυμνάϲιον γὰρ φυϲικὸν τοῦτο εἰϲ τόνωϲιν τοῦ πνεύματοϲ καὶ τῶν ἀναπνευϲτικῶν ὀργάνων πρόϲ τε τὴν διάταϲιν διευρυνομένων τῶν πόρων ἡ ἀνάδοϲιϲ τῆϲ τροφῆϲ εὐχερεϲτέρα παραϲκευάζεται· πλὴν οὐχ ἕωϲ πλείονοϲ κλαίειν ἀνετέον αὐτό, καὶ γὰρ τοὺϲ ὀφθαλμούϲ ἀδικεῖ καὶ τῆϲ εὶϲ ὄϲχεον ἐντέρων κατολιϲθήϲεωϲ αἴτιον γίνεται. δεύ- τερον οὐ διὰ μόνην ἔνδειαν κλαυθμυρίζει τὸ βρέφοϲ, ἀλλὰ καὶ διὰ ϲφίγξιν ἢ θλίψιν κακῶϲ ἐϲχηματιϲμένον, ἢ διὰ δῆξιν περιϲϲωμάτων καὶ ζῴου τινὸϲ ἢ νυγμόν, ἢ πλῆθοϲ τροφῆϲ ἐπιβαρούϲηϲ τὸν ὄγκον, ἢ ῥῖγοϲ, ἢ κα〈ῦμα, ἢ〉 τὸ μὴ δύναϲθαι διαχωρῆϲαι ϲκληροτέρου [*](4 § 38, 2 sq.] Must. Ι 110 sq. 20 § 39, 1] Μust. Ι 115 26—p. 82, 20 § 39, 2—9] Μust. Ι 113) [*](1 τροφῆ P: corr. Dietz 2 ἁλίϲκονται P: corr. Dietz 6 πληϲμόνωϲ τὲ P: corr. Rose 8 ἄχρι hiat: malim μέχρι 12 δαδίωϲ ‘temere’ ϲιγῆϲαι Roso: ϲιτῆϲαι P: ϲιγάϲαι Reinhold 13 θέλουϲαι scripsi (cf. ποιῆϲαι θέλοντεϲ p. 83, 5 sq.): εἰθέλουϲαι P γὰρ Ermerins: δὲ P 14 〈καὶ〉 ἐπιληψίαι Ermerins) [*](15 καὶ P: τὸ Rose αὐτὸ κλαῦαι (erat αὐτοῦ λοῦϲα) P 16 δεῖ, τὸ ϲτόματι P: corr. Rose 17 ἀποφ ραϲϲαμένου (sic) P: corr. Dietz 18 φάρυγοϲ Her- werden 20 ἄλλωϲ τε καὶ Rose: ἄλλοϲ τε μὴ P: ἄλλωϲ δὲ μὴ Dietz οὐ 〈δεῖ〉 supplevi: οὐ del. Dietz τὸν add. Ermerins 22 τοῦτο Schoene: τούτοιϲ P: οὐτοϲ Beinhold 23 διάϲταϲιν P: corr. Ermerins 25 οὐκ ἕωϲ P) [*](κλαίειν Ermerins: πλὴν (iterum) P αὐτοὺϲ P: corr. Ermerins 26 ὀϲχέων P: corr. Deitz αἰτίου P: corr. (Dietz) Ermerins 27 εὐδίαν P: corr. Ermerins 28 ϲφίξιν P ἢ καὶ ζ. τ. ν. Kind περ|ϲϲωμάτων P: περὶ ϲωμάτιον Rose 29 καὶ del. Ermerins 30 ἢ καῦμα ἢ Rose: ἢ καὶ P κληροτέρου P: corr. Dietz)

82
παρεγκειμένου τοῖϲ ἐντέροιϲ περιϲϲεύματοϲ, ἢ διὰ δυϲαρέϲτηϲιν ἄλλην ἢ νόϲον· ὧν ἕκαϲτον, ἐφ᾿ ὅϲον ἐνδέχεϲθαι, ϲημειοῦϲθαι δὴ πέφυκεν, ὥϲτε κατάλληλα πρᾶξαι τοῖϲ ὀχλοῦϲιν καὶ οὐ πάντωϲ ἐπὶ τὸ δοῦναι τὸν μαϲτὸν τῷ βρέφει παρελθεῖν. ὅτι μὲν οὖν θλίβεται, γνωρίϲομεν τῷ δακτύλῳ τὴν θλίψιν τῶν τελαμώνων καταλαμβάνοντεϲ καὶ πελιού- μενον ἄκρον ἰδόντεϲ ἢ μὴ κατὰ φύϲιν ἐϲχηματιϲμένον· ὅτι δὲ δάκνε- ται ἢ νύϲϲεται ὑπό τινοϲ, διὰ τοῦ αἰφνίδιον κραυγάϲαι μήτε μεταϲχη- ματιϲθὲν μήτε ἐϲφιγμένον ὑπὸ τῶν ϲπαργάνων· ὅτι | δὲ βαρεῖται διὰ πλείονοϲ τροφῆϲ παράθεϲιν, διὰ τοῦ ἀϲᾶϲθαι καὶ ἐρυγάζεϲθαι, πολλάκιϲ δὲ καὶ μετέωρον ἔχειν τὸ ὑποχόνδριον (κἀκ τούτου μαθεῖν πρόϲεϲτιν, ποϲάκιϲ πέπωκεν γάλα)· ὅτι δὲ ῥιγοῖ, διὰ τοῦ πυκνοῦϲθαι καὶ ϲυϲτρέ- φεϲθαι καὶ ἀπεψῦχθαι, ποτὲ δὲ καὶ πεπελιῶϲθαι τὰ γυμνὰ καὶ τὸν οῖκον, ἐν ᾧ τρέφεται, φαίνεϲθαι ψυχρόν· ὅτι δὲ καυματίζεται, διὰ τοῦ θερμοτέρου μὲν ἡμᾶϲ ἀντιλαμβάνεϲθαι τοῦ ἀέροϲ, ἐρυθραίνεϲθαι δὲ καὶ πνευϲτιᾶν τὸ νήπιον ἢ πολλάκιϲ παρὰ τὸ δέον ϲκεπάϲμαϲιν περί βεβλῆϲθαι· ὅτι δὲ παρὰ τὸ ϲκληρὸν εἶναι τὸ ϲκόβαλον καὶ δυϲδιαχώ- ρητον, ἐκ τοῦ μετὰ διατάϲεωϲ καὶ ϲυνολκῆϲ τοῦ ϲώματοϲ κλαίειν ἔνεϲτι γνῶναι· ὅτι δὲ 〈δι᾿ ἄλλην〉 δυϲαρέϲτηϲιν καὶ ὁποιανδήποτε νόϲον, διὰ τοῦ ϲυνάγεϲθαι τοῖϲ χαρακτῆρϲιν καὶ ἀποϲτρέφεϲθαι τὸν μαϲτὸν ἐπὶ μηδεμιᾶ τῶν ἔμπροϲθεν αἰτιῶν εἰρημένων. τὸ δὲ τῆϲ τροφῆϲ ὀρεγόμενον διὰ τοῦ μηδενὸϲ τῶν εἰρημένων παρόντοϲ τὰ χείλη μὲν ϲαλεύειν, τὸ δὲ ϲτομάτιον ἀνοίγειν (καὶ μάλιϲτα εἴ τιϲ αὐτοῦ δακτύλῳ παράψαιτο διὰ τῆϲ ἁφῆϲ εἰϲ ὑπόμνηϲιν ἄγων τῆϲ θηλῆϲ), ἔτι δὲ διὰ τοῦ προϲεπι- θεωρῆϲαι, πόϲῳ μὲν εἴωθεν ἀρκεῖϲθαι γάλακτι, πόϲον δὲ ἔλαβεν νῦν, καὶ εἰ, ἐπεὶ πολὺϲ ὁ μεταξὺ γεγένηται χρόνοϲ, καὶ 〈τὸ〉 ὑποχόνδριον καθεῖται· τότε γὰρ παρέχουϲα τῷ βρέφει τὸν μαϲτὸν ἡ γαλοῦχοϲ εἰϲ διόρθωϲιν τοῦ διὰ τὴν ἔνδειαν τῆϲ τροφῆϲ κλαυθμυρίζοντοϲ οὐ δι- αμαρτήϲεται.

40 [109]. φυλάττεϲθαι δὲ καὶ μετὰ τὸ πληρωθῆναι τοῦ γάλακτοϲ εὐθέωϲ αὐτὸ κινεῖν. καὶ γὰρ οἱ τέλειοι μετὰ τροφὴν αἰωρούμενοι βλάπτονται φθειρομένηϲ τῆϲ τροφῆϲ, πολλῷ δὲ μάλλον τὸ ἀκμὴν νή- πιὸν διά τε τὴν τρυφερίαν τοῦ | ϲώματοϲ καὶ διὰ τὸ φύϲει πωϲ εὐεπιπόλαϲτον εἰναι τὸ γάλα· δι᾿ ἣν αἰτίαν, ὡϲ εἰκόϲ, καὶ τὰ βρέφη [*](20 § 39, 10] Must. Ι 112 29 § 40, 1] Must. Ι 117) [*](1 παρακειμένου: corr. Ermerins ἄλλην scripsi ἄλλωϲ P 2 νόϲον Rose: ποϲὸν P ἐνδέχεται Rose: inf. absol. tollere dubitavi δὴ scripsi: δὲ P: ἀϲὶ Rose 3 τὸ Dietz: τι P 7 τοῦ Rose: τὸ P 9 ἐρυγάζεϲθαι Rose: ῥυτιάζεϲθαι P: ἐρυγιάζεϲθαι Ermerins 10 post τούτου add. δὲ Ermerins 13 ὄγκον P corr. Herwerden et Reinhold 14 δέροϲ P: corr. Dietz 16 ϲκηρὸν P: corr. Dietz 17 |μ|ετὰ (μ in ras.) P 18 〈δι᾿ ἀλλην〉 Kalbfleisϲh: 〈διὰ〉 Dietz 19 ϲυνάγεϲθαι τ. χ. ‘macrior efficitur’ Must. p. 39, 23 contulie Kind μηδεμίαν P: corr. Reinhold 22 αὐτοῦ scripsi: ἐαυτοῦ P: 〈τῷ〉 ἐαυτοῦ Ermerins δάκτυλαν P: corr. Ermerins 24 πόϲῳ Ermerins: πόϲον P 25 εὶ Rose: ἔτι P ἐπεὶ πολὺϲ Kind: ἐπιτολὺ P 〈τὸ〉 Ermerins 26 καθεῖται Reinhold: κάθειντο P 27 τοῦ scripsi. τῶν P κλαυθμυριζότων P: correxi: (τῶν . . . ) κλαυθμυριϲμῶν maluit Schoene 32 φεὸϲει P: corr. Dietz )

83
ϲυνεχέϲτερον ἐξερᾷ, πρὸϲ τὴν ἄτακτον καὶ ἀδιάλειπτον κίνηϲιν ναυ- τιῶντα καὶ ἀνατρεπόμενα 〈τὸν〉 ϲτόμαχον τοῖϲ δυϲθαλάϲϲοιϲ τῶν πλοιζο- μένων ἐμφερῶϲ. διὰ τοῦτο καὶ τὰ οὕτω τρεφόμενα πλαδαρὸν ποιεῖ τὸ ϲῶμα καὶ πρὸϲ τὰϲ νόϲουϲ εὐεπηρέαϲτον, ὅμοιόν τι πάϲχοντα τοῖϲ ϲιτευομένοιϲ ἐρίφοιϲ, οὓϲ οἱ κατ᾿ ἐπιτήδευϲιν λιπαρούϲ ποιῆϲαι θέλον- τεϲ, ὅταν πληρωθῶϲιν τοῦ γάλακτοϲ, ἐν ϲπυρίδι κρεμάϲαντεϲ κινοῦϲιν δι᾿ ὅληϲ ἡμέραϲ τε καὶ νυκτόϲ, οὕτω γάρ, διὰ τὸν ϲάλον τῆϲ τροφῆϲ εἰϲ ὅλα τὰ ϲώματα φερομένηϲ, διογκοῦται καὶ ἐμπιπλᾶται μέροϲ ἕκα- ϲτον. εἰ δὲ ἐπιμόνωϲ κλάοι τὸ βρέφοϲ ἀπὸ τῆϲ γαλακτοποϲίαϲ, ἐν ταῖϲ ἀγκάλαιϲ αὐτὸ διακρατείτω ἐρεθιϲμοῖϲ τιϲιν καὶ ψελλίϲμαϲιν καὶ φωναῖϲ προϲηνέϲιν παρηγοροῦϲα τὸν κλαυθμόν, μήτε δὲ ἐκφοβοῦϲα μήτ᾿ ἐπιταράττουϲα ψόφοιϲ τιϲὶν ἢ ἄλλαιϲ ἀπειλαῖϲ· ἡ γὰρ ἀπὸ τιῶν τοιούτων ἔκπληξιϲ αἰτία παθῶν γίνεται ποτὲ μὲν ϲωματικῶν, ποτὲ δὲ ψυχικῶν. οὐκ εὐθέωϲ οὖν μετὰ τὴν τροφὴν αἰωρητέον, ἀλλὰ ἢ μετ〈ὰ τὸ〉 αὐτὴν ἀναδοθῆναι ἢ πρὸ τροφῆϲ. πρὸϲ ἀναλογίαν δὲ τῆϲ ἕξεωϲ καὶ 〈ἡ〉 διὰ τῆϲ αἰώραϲ κίνηϲιϲ ἐπιτηδευέϲθω, τὸ 〈μὲν〉 πρῶτον μικρὸν ϲαλευομένηϲ τῆϲ ϲκάφηϲ ἢ τῆϲ βαυκάληϲ κρεμαμένηϲ ἢ ἐπὶ διαγωνίων λίθων ἐπηρειϲμένηϲ, εἰϲ ὔϲτερον δὲ καὶ διὰ φορείου, μετὰ δὲ τέϲϲαραϲ μῆναϲ καὶ τῆϲ τροφοῦ διακρατούϲηϲ ἐν ταῖϲ ἀγκάλαιϲ αὐτὸ καὶ περιπατούϲηϲ ἢ διὰ ζεύγουϲ αἰωρουμένηϲ. τὸ γὰρ βαϲτάζειν ἐπὶ τῶν ῶμων αὐτὸ καὶ κινεῖν ἀποδοκιμάζομεν· θλιβόμενοι τὰρ οἱ δίδυμοι ποτὲ μὲν ἀνατρέχουϲιν εἰϲ τὰ ὑπερκείμενα, ποτὲ δὲ διαλύον- ται, καὶ οὕτωϲ οἱ μὲν γίνονται κρυψόρχαι, οἱ δὲ εὐνοῦχοι.|

41 [110]. Δεῖ δὲ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν κατὰ πρόβαϲιν τῶν χρόνων παραγγελμάτων ἐπιθεωρεῖν.

καὶ πρῶτον μὲν μετὰ τρεῖϲ ἢ τέϲϲαραϲ ἡμέραϲ ἢ ὁποϲοϲοῦν τοῦ ὀμφαλοῦ κατὰ μαραϲμὸν ἀποπεϲόντοϲ τὸ ὑπολειφθὲν [καὶ] κατὰ τὴν βάϲιν ἑλκύδριον ἀποθεραπεύειν. αἱ πολλαὶ μὲν οὖν γυναῖκεϲ καύϲαϲαι χοίρειον ἀϲτράγαλον καὶ λειοτριβήϲαϲαι 〈ἠ〉 κοχλίαϲ ἡ βολβοὺϲ ἐπί- [*](9 § 40. 3] Must. Ι 114 14 § 40, 4] Must. Ι 117 sq. 24 § 41, 1] Must. Ι 119) [*](1 ἐξερᾶν P: corr. Ermerins 2 τὸν ϲτόμαχον Ermerins: ὅμοια P. del. Rose 3 ποιοῦ P: corr. Dietz 4 εὐεπηρέαϲτα P: corr. Ermerins ὅμοια P. corr. Dietz 5 οὒϲ οἵ Ermeris: ὅϲοι P θέλονταϲ P: corr. Dietz 8 διογκοῦται scripsi: διοικεῖ P1 διοικεῖται Ermerins ἐμπίπλαται Rose 10 ἐρεθιϲμοῖϲ] offendit hiatus. fortasse ψιθυριϲμοῖϲ 14 ἐωπίπλαται P corr. Dietz 15 μετὰ τὸ Ermerins: μετ᾿ P 16 ἡ add. Rose μὲν addidi 11 μικρὰϲ P: corr. Dietz 18 ἐπιρϲιμμένηϲ P. corr. Ermerins διάφοροϲ P corr:. Dietz 20 ζεὐγου P: corr. Dietz 23 κρυψόρχαιοι· οι P: corr. Rein- hold 21 in mg. οθ titulum ante Δεῖ 23 ἐπιθεωρεῖν pos. Rose: ante καὶ πρῶτον P 25 δεῖ Dietz: αἰ P πρὸϲ βάϲιν P: corr. Ermerins 26 παραγ- γέλματα Rose 27 ὁποϲοῦν P: corr. Ermerins 28 καταμεραϲμὸν P. corr. Ermerins καὶ del. Ermerins 30 ἢ add. Ermerins )

84
πάϲϲουϲιν, αἱ δὲ μόλυβδον κεκαυμένον καὶ πεπλυμένον· ἄμεινον δὲ τοῦτον καὶ ϲφονδύλῳ τῷ ἐριουργικῷ παραπληϲίωϲ ϲχηματίϲαϲαι κατὰ τῆϲ τοῦ ὀμφαλοῦ χώραϲ ἐρείδουϲιν, διὰ τὸ ἐμψυκτικὴν 〈μὲν〉 εἰναι τὴν ὕλην ἐπουλωθηϲομένηϲ τὴϲ ἑλκώϲεωϲ, διὰ δὲ τὸ βαρεῖαν εὐπρε- πῶϲ εὶϲ κοιλότητα τυπωθηϲομένου τοῦ ὀμφαλοῦ.