Magna Moralia

Aristotle

Aristotle. Aristotelis Quae Feruntur Magna Moralia. Susemihl, Franz, editor. Leipzig: Teubner, 1883

ἔτι ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῆς θηριότητος ἧς ἐλέγομεν κακίας οὐκ ἔστιν ἰδεῖν ἐν θηρίῳ οὖσαν, ἀλλʼ ἐν ἀνθρώπῳ· ἡ γὰρ θηριότης ὄνομά ἐστιν τῇ ὑπερβαλλούσῃ κακίᾳ — διὰ τί; διʼ οὐδὲν ὅτι ἀρχὴ φαύλη ἐν θηρίῳ οὐκ ἔστιν· ἔστιν δὲ ἡ ἀρχὴ ὁ λόγος. ἐπεὶ πότερος ἂν πλείω κακὰ ποιήσειεν, λέων, ἢ [*](N. 1150b, 29—1151a, 28 || 11—29 ═ E. N. 1149b, 26—1150a. 8. 1150b, 29—1151a, 28, cf. Ramsauer p. 17 sq.) [*](7. οὖν] οὖν οὐ P2Ald. || ἂν ἴσως οὐχ om. P2, ἴσως — 8. γὰρ non vert. Va., ἴσως οὐχ om. Ald. et pr. Pb, ἴσ. οὐχ suppl. mg. rc. Pb || ὁ γὰρ] ἀλλʼ ὁ ci. Spengelius || 8. εὐιατώτερος KbMb et pr. Pb, ἀνιατώτερος rc. Pb || 10. δόξει ἐναντίος pr. K (crx. rc.), δόξειεν ἂν ἀνίατος P2, δόξη ἀνίατος Cv || 11. πότερον P2Ald. Va. || 12. ἢ ᾧ ἀγαθόν τέ τι ὑπάρχει add. Bonitzius, lacunam indicat eniam Bu., contra verba antecedentia 11. ᾧ—ὑπάρχει post 13. ἐκεῖνος tri. Spengelius || καὶ] ἢ Spengelius κακὰ PbP2 et rc. Mb, κατὰ c. c. Va.Bk. || ταὐτά Spengelius || 13. ὅσῳ — τιμκιώτερον] ᾧ τὸ τιμιώτατον Spengelius, ὧγε 'ὅτι τὶ μὴ, τὶ μειότερον Mb, ὅσω (ὧ rc.) γε ὅτι τιμὴ καὶ τιμὴ ώτερον (τι μειώτερον rc.) pr. Pb, ὅγε ὅτι τιμὴ καὶ τιμμιῶτερον Cc, ἴσ. τί μή καὶ τί μειότερον mg. rc. Pb || 14. ἀγαθὸν post ἔχων Π2 || 15. ὅτι Kb Ald. Va. et fort. pr. Pb || 16. οὖν om. KbMb || 17. χείρων, sed ων, ut videtur, in corr. P2, χεῖρον Kb || 18. καὶ om. Π2Bk.Bu. || 20. κακίᾳ] signum interruptae orationis post h. v. posuit Susem. διʼ] δʼ Π1 et pr. P (crx. et in textu et in mg. rc.) || 21. ὅτι] ὅτι ἡ Π2P2Ald. et rc. Kb, fort. igitur ἡ ἀρχὴ 〈ἡ〉 scribendum est.)

68
Διονύσιος ἢ Φάλαρις ἢ Κλέαρχος ἢ τις τούτων τῶν μοχθηρῶν; δῆλον ὅτι οὗτοι; ἡ γὰρ ἀρχὴ ἐνοῦσα φαύλη μεγάλα συμβάλλεται, ἐν δὲ θηρίῳ ὅλως οὐκ ἔστιν ἀρχή.

ἐν μὲν οὖν τῷ ἀκολάστῳ ἔνεστιν ἀρχὴ φαύλη. γὰρ πράττει φαῦλα ὄντα καὶ ὁ λόγος σύμφησιν ταῦτα καὶ δοκεῖ αὐτῷ ταῦτα δεῖν πράττειν, ἐν αὐτῷ ἡ ἀρχὴ ἔνεστιν οὐχ ὑγιής. διὸ βελτίων ἂν δόξειεν εἶναι ὁ ἀκρατὴς τοῦ ἀκολάστου.

ἔστι δὲ καὶ τῆς ἀκρασίας δύο εἴδη, ἣ μὲν προπετική τις καὶ ἀπρονόητος καὶ ἐξαίφνης γινομένη (οἷον ὅταν ἴδωμεν καλὴν γυναῖκα, εὐθέως τι ἐπάθομεν, καὶ ἀπὸ τοῦ πάθους ὁρμὴ ἐγένετο πρὸς τὸ πρᾶξαί τι ὧν ἴσως οὐ δεῖ), ἡ δʼ ἑτέρα οἷον ἀσθενική τις, ἡ μετὰ τοῦ λόγου οὖσα τοῦ ἀποτρέποντος. ἐκείνη μὲν οὖν οὐδʼ ἂν λίαν δόξειεν εἶναι ψεκτή· καὶ γὰρ ἐν τοῖς σπουδαίοις ἡ τοιαύτη ἐγγίνεται, ἐν τοῖς θερμοῖς καὶ [*](1203b) εὐφυέσιν· δὲ ἐν τοῖς ψυχροῖς καὶ μελαγχολικοῖς, οἱ δὲ τοιοῦτοι ψεκτοί.

ἔτι τέ ἐστιν τῷ λόγῳ προλαβόντα μηθὲν παθεῖν, ὅτι ἥξει γυνὴ εὐπρόσωπος, δεῖ οὖν κατασχεῖν αὐτόν. τῷ δὴ τοιούτῳ λόγῳ προκαταλαβὼν ὁ ἐκ τῆς προσφάτου φαντασίας ἀκρατὴς οὐδὲν πείσεται οὐδὲ πράξει οὐδὲν αἰσχρόν. ὁ δὲ τῷ λόγῳ μὲν εἰδὼς ὅτι οὐ δεῖ, πρὸς δὲ τὴν ἡδονὴν ἐνδιδοὺς καὶ καταμαλακιζόμενος, ὁ τοιοῦτος ψεκτότερος. οὔτε [*](30—1203b, 11 ═ E. N. 1150b, 19 —28. 1151a, 1—5. 1152a, 28 sq.) [*](23. ἢ εὐμάνθης (εὐμάθης Pb) post Κλέαρχος add. Π2 || 28. ἐν] φαύλη οὖν ἐν ΓKbP2Cv (sed λείπει mg. Cv), φαῦλος ἐν Ald. Va. || οὐχ om. Π1Va. et pr. P (suppl. mg. rc.) || διὸ] διὸ καὶ Mb, prb. Spengelius || 30. ἣ] οἷον ἡ Π (fors. recte) || προπετική corr. Pb, προπετική aut προπετής Ramsauer, προρεπτική Π1MbBk.Bu. et pr. P || 34. ἀσθενητική Π2 || τοῦ prius om. P2 (in fine versus), utrumque om. Ald. || 35. λίαν Π1Va., om. Π2 || εἶναι δόξειε KbP2 || 36. ἔν τε τοῖς θερμοῖς (θερμοῖσι Pb) Π2 || 1203b, 1. ἣ—ψυχροῖς Π1Va., om. Π2, post καὶ μελαγχολικοῖς traicienda esse ci. Spengelius (nisi fallor., recte) || 2. οὐ post τοιοῦτοι add. Π2 (c. c. om. Va.) || 3. ὅθʼ Π2P2, οἱ δὲ ὅτι Ald. || 5. οὐδὲ πείσεται Ald.Bk.Bu. || 7. οὐδὲ, si verum Casaubonus vidit, Susem. (?).)

69
γὰρ ὁ σπουδαῖος οὐδέποτε οὕτω γένοιτʼ ἂν ἀκρατής, ὅ τε λόγος προκαταλαβὼν οὐκ ἂν ἰάσαιτο. ἡγεμὼν γὰρ οὗτος ἐν αὐτῷ ὑπάρχει, ᾧ οὔτι πειθαρχεῖ, ἀλλὰ τῇ ἡδονῇ . ἐνδίδωσιν, καὶ καταμαλακίζεται καὶ ἐξασθενεῖ πώς.