Magna Moralia

ἡ δὲ μεγαλοπτρέπεια καὶ ἀπὸ τοῦ ὀνόματος φανερά ἐστιν οὖσα τοιαύτη οἵαν λέγομεν· ἐπεὶ γὰρ ἐν τῷ καιρῷ τῷ πρέποντι τὸ μέγα δαπανᾷ, ὀρθῶς τῇ μεγαλοπρεπείᾳ τοὔνομα κεῖται. ἡ μεγαλοπρέπεια ἄρα ἂν εἴη, ἐπειδή ἐστιν ἐπαινετή, μεσότης τις ἐλλείψεως καὶ ὑπερβολῆς τῆς περὶ δαπάνας τὰς προσηκούσας, ἐν οἷς δεῖ εἰσὶ δέ, ὡς οἴονται, καὶ πλείους μεγαλοπρέπειαι, οἷόν φασι μεγαλοπρεπῶς τʼ ἐβάδισε, καὶ ἄλλαι δὴ τοιαῦται [*](37–1292b, 17 = E. E. 1233a, 31–b, 15. E. N. 1122a, 18–1123a, 33.) [*](μὴ KbAld. (μητ᾿ P2) ‖ 33. ἢ] ἧς Ald, prb. Scaliger (fors. recte), οἷσ pr. Kb (crx. rc.) ‖ ἢ] ἧι pr. Kb (cx. rc), ἧς Scaliger (fors. recte), om. P2 ‖ 35. ὅτι om. ‖ 37. σαλακωνείας PbCc, σαλακονείας Mb, σαλακωνίας Schol. Plat. de rep. VI. 495 E, ἀλαζονείας 1 Va. ‖ 1192b, 2 et 3. σαλάκων] ἀλαζών Π1Va. ‖ 3. σαλάκων alterun om. KbAld. Va., ἀλαζών P2 ‖ 5. οὗ Π1CvVa., οὐ KbAld., οὗ P2 ‖ σὴ P2 ‖ μὴ—7. ἀξίως corrupta ‖ μὴ post μεγαλείως tri. Va. Spengelius, om. KbP2 ‖ 6. μὴ] μὲν Casaubonus, prb. Spengelius, non vert. Va. ‖ 〈ἡδέως〉 ποιῶν aut ἡδέως Bonitzius ‖ 7. ἀξίως 〈δʼ〉Casaubonus, prb. Spengelius ‖ 9. οἵαν Scaliger, οἷον Π et editiones ‖ 10. δαπανᾷ Bonitzius, δέον εἷναι Kb P2 Bk. Bu., δεῖ εἷναι Π2, δέσν ἐστί Ald., factum Va. ‖ 13. ἐν οἷς] ἐνίοις Π1 (crx. rc. Kb) Va. ‖ δεῖ εἰσὶ δέ] δέ εἰσιν Π1 (δὲ εἰεὶ P2) Va. )

νέμεσις δέ ἐστιν μεσότης φθονερίας καὶ ἐπιχαιρεκακίας· ἀμφότεραι γὰρ αὗται ψεκταὶ εἰσίν, ὁ δὲ νεμεσητνκὸς ἐπαινετός. ἔστι δʼ ἡ νέμεσις περὶ ἀγαθά, ἃ τυγχάνει ὑπάρχοντα ἀναξίῳ ὄντι, λυπή τις. νεμεσητικὸς οὖν ὁ ἐπὶ τοῖς τοιούτοις λυπητικός. καὶ ὁ αὐτός γε πάλιν οὗτος λυπήσεται, ἄν τινα ἴδῃ κακῶς πράττοντα ἀνάξιον ὄντα. ἡ μὲν οὖν νέμεσις καὶ ὁ νεμεσητικὸς ἴσως τοιοῦτος, ὁ ὀέ γε φθονερὸς ἐναντίος τούτῳ. ἁπλῶς γάρ, ἄν τε ἄξιός τις ἄν τε μὴ τοῦ εὖ πράττειν, λυπήσεται. ὁμοίως τούτῳ ὁ ἐπιχαιρέκακος ἡσθήσεται κακῶς πράττοντι καὶ τῷ ἀξίῳ καὶ τῷ ἀναξίῳ. ὁ δέ γε νεμεσητικὸς οὔ [τοιοῦτος], ἀλλὰ μέσος τίς ἐστι τούτων.

σεμνότης δέ ἐστιν αὐθαδείας ἀνὰ μέσον τε καὶ ἀρεσκείας, ἔστιν δὲ περὶ τὰς ἐντεύξεις. ὅ τε γὰρ αὐθάδης τοιοῦτός ἐσπιν οἷος μωηθενὶ ἐντυχεῖν μηδὲ διαλεγῆναι (ἀλλὰ τοὔ??ομα ἔοικεν ἀπὸ τοῦ τρόπου κεῖσθαι· ὁ γὰρ αὐθάδης αὐτοάδης τις ἐστίν, ἀπὸ τοῦ αὐτὰς αὑτῷ ἀρέσκειν)·

ὁ δὲ ἄρεσκος τοιοῦτος οἷος πᾶσιν ὁμιλεῖν καὶ πάντως καὶ πανταχῇ. οὐδέτερος δὴ τούτων ἐπαινετός, ὁ δέ γε σεμνὸς ἀνὰ μέσον τούτων ὢν ἐπαινετός· οὔτε γὰρ πρὸς πάντας, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἀξίους, οὔτε πρὸς οὐθένα, ἀλλὰ πρὸς τοὺς αὐτοὺς τούτους.

αἰδὼς δʼ ἐστὶ μεσότης ἀναισχυντίας καὶ καταπλήξεως, [*](1193a) ἔστιν δὲ περὶ πράξεις καὶ λόγους. ὁ μὲν γὰρ ἀναίσχυντός ἐστιν ὁ ἐν παντὶ καὶ πρὸς πάντας λέγων καὶ πράττων ἃ [*](1192b, 18–29 = E. E. 1233b, 18–25 ‖ 30 – 38 = E. E. 1233b, 34–38 ‖ 1193 a, 1–10=E. E. 1233b, 25–29 E. N. 1128b, 10—35.) [*](18. χαιρεκακίας Π1 ‖ 22. ὁ om. Kb Ald. ‖ 25. ἐναντίως Mb Bk. Bu. 28. οὔ—29. τούτων om. Mb, τοιοῦτος add. Pb P2 Va. (οὐ τοιοῦτος bis pr. P2, crx. p2), om. Kb Ald. Bk. Bu. ‖ μέσος Kb, μεσότης Pb Cc P2 Ald. ‖ 29. ἐστι om. ΚbP2Va. (fors. recte) ‖ 82. διαλεγῆναι Kb P2Va., διαλλαγῆναι Π2Ald. ‖ 38. πρὸς οὐθένα] εἰς οὐθένα P2Ald. )

ἡ δὲ αἰδὼς καὶ ὁ αἰδήμων μεσότης τις τούτων. οὔτε γὰρ ἅπαντα καὶ πάντως, ὡς ὁ ἀναίσχυντος, καὶ ἐρεῖ καὶ πράξει, οὔτε ὡς ὁ καταπλήξ, ἐν παντὶ καὶ πάντως εὐλαβηθήσεται, ἀλλὰ πράξει καὶ ἐρεῖ ἐν οἷς δεῖ καὶ ἃ δεῖ καὶ ὅτε δεῖ.

εὐτραπελία δʼ ἐστὶ μεσότης βωμολοχίας καὶ ἀγροικίας, ἔστιν δὲ περὶ [τὰ] σκώμματα. ὅ τε γὰρ βωμολόχος ἐστὶν ὁ πάντα καὶ πᾶν οἰόμενος δεῖν σκώπτειν, ὅ τε ἄγροικος ὁ μήτε σκώπτειν βουλόμενος δεῖν μήτε σκωφθῆναι, ἀλλʼ ὀργιζόμενος·

ὁ δʼ εὐτράπελος ἀνὰ μέσον τούτων, ὁ μήτε πάντας καὶ πάντως σκώπτων μήτʼ αὖ[τὸς] ἄγροικος ὤν. ἔσται δὲ ὁ εὐτράπελος διττῶς πως λεγόμενος· καὶ γὰρ ὁ δυνάμενος σκῶψαι ἐμμελῶς, καὶ ὃς ἂν ὑπομείνῃ σκωπτόμενος, εὐτράπελος· καὶ ἡ εὐτραπελία τοιαύτη.

φιλία δʼ ἐστὶν μεσότης κολακείας καὶ ἔχθρας, ἔστιν δὲ περὶ πράξεις καὶ λόγους· ὁ μὲν γὰρ κόλαξ ἐστὶν ὁ πλείω τῶν προσηκόντων καὶ ὄντων προστιθείς, ὁ δὲ ἀπεχθητικὸς ἐχθρὸς καὶ τῶν ὑπαρχόντων περιαιρῶν. οὐδέτερος οὖν ὀρθῶς ἐπαινετὸς ἐστίν, ὁ δὲ φίλος ἀνὰ μέσον τούτων·

οὔτε γὰρ πλείω τῶν ὑπαρχόντων προσθήσει, οὔτʼ ἐπαινέσει τὰ μὴ προσήκοντα, οὔτʼ αὖ πάλιν ἐλάττω ποιήσει, οὔτε πάντως ἐναντιώσεται παρὰ τὸ δοκοῦν αὑτῷ.

ὁ μὲν οὖν φίλος τοιοῦτος· ἀλήθεια δέ ἐστιν μεταξὺ εἰρωνείας καὶ ἀλαζονείας. ἔστι δὴ περὶ λόγους, οὐ πάντας δέ. ὁμὲν γὰρ ἀλαζών ἐστιν ὁ πλείω τῶν ὑπαρχόντων αὑτῳ προσποιούμενος εἶναι, ἢ εἰδέναι ἃ μὴ οἶδεν, ὁ δʼ εἴρων ἐναντίος τούτῳ καὶ ἐλάττω τῶν ὑπαρχόντων προσποιούμενος αὑτῷ εἶναι, καὶ ἃ οἶδεν μὴ φάσκων, ἀλλʼ ἐπικρυπτόμενος τὸ εἰδέναι.

ὁ δὲ ἀληθὴς οὐδέτερον τούτων ποιήσει. οὔτε γὰρ προσποιήσεται πλείω τῶν ὑπαρχόντων οὔτʼ ἐλάττω, ἀλλὰ τὰ ὑπάρχοντα αὑτῷ ταῦτα φήσει καὶ εἶναι καὶ εἰδέναι.

εἰ μὲν οὖν εἰσιν αὗται ἀρεταὶ ἢ μὴ ἀρεταί, ἄλλος ἂν εἴη λόγος· ὅτι δὲ μεσότητές εἰσι τῶν εἰρημένων, δῆλον. οἱ γὰρ κατʼ αὐτὰς ζῶντες ἔπαινοῦνται.

περὶ δὲ δικαιοσύνης λοιπὸν ἂν εἴη εἰπεῖν, τί ἐστι καὶ ἐν τίσιν καὶ περὶ ποῖα. πρῶτον μὲν οὖν εἰ λάβοιμεν τί ἐστι [*](1193) τὸ δίκαιον, ἔστιν δὴ διττὸν τὸ δίκαιον, ὧν τὸ μέν ἐστι κατὰ νόμον.

δίκαια γάρ φασιν εἶναι ἃ ὁ νόμος προστάττει. ὁ δὲ νόμος κελεύει τἀνδρεῖα πράττειν καὶ τὰ σώφρονα καὶ ἁπλῶς ἅπαντα ὅσα κατὰ τὰς ἀρετὰς λέγεται. διὸ καί, φασίν, δοκεῖ ἡ δικαιοσύνη τελεία τις ἀρετὴ εἶναι· εἰ γὰρ δίκαια μέν ἐστιν ἃ ὁ νόμος κελεύει ποιεῖν, ὁ δὲ νόμος τὰ κατὰ πάσας ἀρετὰς ὄντα προστάττει, ὁ ἄρα τοῖς κατὰ νόμον ἐμμένων δικαίοις τελείως σπουδαῖος ἔσται, ὥστε ὁ δίκαιος καὶ ἡ δικαιοσύνη τελεία τις ἀρετὴ ἐστίν.

ἓν μὲν δή τι δίκαιον ἔν τε τούτοις ἐστὶ καὶ περὶ ταῦτα· ἀλλὰ μὴν οὐ τοῦτο τὸ δίκαιον οὐδὲ τὴν περὶ ταῦτα δικαιοσύνην ζητοῦμεν. κατὰ μὲν γὰρ ταῦτα τὰ δίκαια ἔστιν καθʼ ἑαυτὸν ὄντα δίκαιον εἶναι (ὁ γὰρ σώφρων καὶ ὁ ἀνδρεῖος καὶ ὁ ἐγκρατὴς καὶ αὐτὸς [*](28–35 = E. E. 1233b, 38–1234a, 3. E. N. 1127a, 13— 1127b, 32 ‖ 36–38. cf E. E. 1234a, 24–33. Ramsauer p.70 sq. ‖ 39–1193b, 18 = E. N. 1129a, 3–1130a, 8.) [*](29. δὴ] δὲ Bas.3 ‖ 1193b, 1. πρότερον Π2 Va. ‖ εἰ λάβομεν Ald., ἄν λάβοιμεν Tauchnitziana, λάβωμεν Spenge lius ‖ 2. δὲ Γ(?) Spengelius ‖ 3. προστάττει Π2 P2 Va., πράττει Ald. et pr. Kb, πράττειν κελεύει rc. Kb ‖ 9. τέλειος Π2P2 ‖ τὸ δίκαιον Spengelius 13. ὄντα secl. Scaliger (male) ‖ 14. ὁ secundum et tertium om. Π1. )

τὸ τοίνυν δίκαιον ἐδτιν τὸ πρὸς ἕτερον ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν τὸ ἴσον. τὸ γὰρ ἄδικον τὸ ἄνισον ἐστίν· ὅταν γὰρ τῶν μὲν ἀγαθῶν τὰ μείζω αὑτοῖς νέμωσι, τῶν δὲ κακῶν τὰ ἐλάσσονα, ἄνισον τοῦτʼ ἐστί, καὶ οὕτως ἀδικεῖν καὶ ἀδικεῖσθαι οἴονται.