De Specialibus Legibus (lib. i‑iv)

ἔστι δέ τι παράκομμα ταύτης, κυριώτατα φάναι κακοτεχνία, ἣν μηναγύρται καὶ βωμολόχοι μετίασι καὶ γυναίων καὶ ἀνδραπόδων τὰ φαυλότατα, περιμάττειν καὶ καθαίρειν κατεπαγγελλόμενα καὶ στέργοντας μὲν εἰς ἀνήκεστον ἔχθραν μισοῦντας δὲ εἰς ὑπερβάλλουσαν εὔνοιαν ἄξειν ὑπισχνούμενα φίλτροις καὶ ἐπῳδαῖς τισιν, εἶτα τοὺς ἀπλάστοις καὶ ἀκακωτάτοις ἤθεσι κεχρημένους ἀπατᾷ τε καὶ ἀγκιστρεύεται, [*](1 τὰ add. Mang. 3 ἀνθρώπων γένει] τῶ τῶν ἀνθρώπων γένει M, ἀνθρώπω Η1 (v) 5 τῆς om. S εἶδος] μέρος coni. Mang. ὑπολιπόμενος Η1 7 μέρος F1 μεταβέβληκεν Γ’. μεταβέβηκεν ceteri (v) μεταβέβηκεν—φύσιν post ἀνθρωπόμορφοι (8) transp. M θήρειον] θηρίων SF 7. 8 ἔτι μένωσιν] ἐπιμένωσιν S 8 σώματος] σύμπαντος F 9 ἀληθῆ] ἀλήθειαν G ὀπτικὴν om. GH2 ᾖ scripsi: ἢ codd. (v) τῆς F: om. ceteri (v) 10 τρανωτέραις S (sic v) αὐγάζεται FL2: ἐργάζεται eeteri 11 alt. καὶ om. Α 12 μάλιστα S: μάλα F, μάλιστ’ P, μάλισθ’ ceteri διακονοῦσιν S βασιλείας F, βασίλειον AH2 13 δύνασθαι παραπεμφθῆναι S: παραπεμφθῆναι δύνασθαι MG, παραπεμφθῆναι δύναμιν AH2H1P, παροφθῆναι δύναμιν F; παραληφθῆναι θῆναι δύναμιν Turn., παραληφθῆναι δύνασθαι Mang. 14 post κεκοινωνηκὼς add. πὼς M (Mang.) τυγχάνει AH2 τι S (coni. Mang.): τι ὃ AH2, τις ὃ MGH1P, τις ἣ FL2 τις ἡ v) ὃ ante κυριώτατα add. S κυριότατα F, κυριώτατον AH2 15 μηναγύρται] ἀγύρται S γυναίων SF: γυναικῶν ceteri (v) 16 καθαιρεῖν AH2P 17 ἀνήκεστον FAH2: ἀνήκεστον τὴν H1P (Turn.), ἀνηκεστάτην SMG; ἀνηκεστοτάτην Mang. ἔχθραν] ὕβριν καὶ ἔχθραν S μισοῦντες F SeSM: δ’ ceteri 18 ἄξειν] αὔξειν A 19 κεχρημένους] χρωμένους H1P (v) ἀπατᾶται S ἀπατᾷ τε scripsi): ἀπατῶσι AH2 (Mang.), ἀπατᾶ ceteri (Turn.) ἀγκιστρεύεται] ἀγκιστρεύουσι AH2; ἀγκιστρεύονται Mang. 12 cf. Cic. de divin. 190 ... et in Persis augurantur et divinant magi . . . nec quisquam rex Persarum potest esse, qui non ante magorum disciplinam scientiamque perceperit.)

εἰς ἅπερ, οἶμαι, πάντα ἀπιδὼν ὁ ἡμέτερος νομοθέτης οὐκ ἐᾷ τὰς κατὰ φαρμακευτῶν εἰς ὕστερον ἀναβάλλεσθαι δίκας, παραχρῆμα τὰς τιμωρίας ἀναπράττειν κελεύσας· αἱ γὰρ ὑπερθέσεις τοὺς μὲν ὑπαιτίους ἐνευκαιρεῖν τοῖς αὐτοῖς ἀδικήμασι παρορμῶσιν ἅτε θανατῶντας, τοὺς δὲ εἰς τὸ παθεῖν ὑπόπτους φοβερωτέρου δέους ἀναπιμπλᾶσι, τὴν ἐκείνων ζωὴν θάνατον αὑτῶν εἶναι νομίζοντας.

καθάπερ οὖν ἔχεις καὶ σκορπίους καὶ ὅσα ἰοβόλα, πρὶν δακεῖν ἢ τρῶσαι ἢ συνόλως ἐφορμῆσαι, θεασάμενοι μόνον χωρὶς ὑπερθέσεως κτείνομεν, προφυλαττόμενοι διὰ τὴν ἐνυπάρχουσαν αὐτοῖς κακίαν τὸ μηδὲν παθεῖν, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἀνθρώπους ἄξιον τιμωρεῖσθαι, οἳ φύσεως ἐπιλαχόντες ἡμέρου διὰ τὴν κοινωνίας αἰτίαν, λογικὴν ψυχήν, ἐπιτηδεύσει πρὸς θηρίων ἀτιθάσων ἀγριότητας μετέβαλον ἐν ἡδονῇ καὶ ὠφελείᾳ τῇ πάσῃ τιθέμενοι τὸ κακῶς ποιεῖν ὅσους ἂν δύνωνται.

Τοσαῦτ’ ἐν τῷ παρόντι περὶ φαρμακευτῶν ἀποχρώντως λελέχθω. προσήκει μέντοι μηδὲ τοῦτ’ ἀγνοεῖν, ὅτι καιροὶ συμπίπτουσιν ἀβούλητοι πολλάκις, ἐν οἷς ἀνδροφονεῖ τις οὐκ ἐπὶ τοῦτ’ ἐλθὼν ἢ παρεσκευασμένος, ἀλλ’ ἐξαπιναίως ἁρπασθεὶς ὑπ’ ὀργῆς, ἀνηκέστου καὶ ἐπιβούλου πάθους, ὃ καὶ τὸν ἔχοντα καὶ τὸν καθ’ οὗ γίνεται τὰ μέγιστα βλάπτει.

προελθὼν γὰρ ἔστιν ὅτε εἰς ἀγορὰν ἕνεκα πραγματείας ἐπειγούσης, [*](1 προσλάβωσι AH2: προσλάβῃ FG, προσλάβοι SMH1P (Turn.) οἰκείων] οἰκιῶν GH1P1 (Turn.) 1.2 συγγενῶν SMG: συγγενειῶν ceteri (Turn.) 3 πάντα SFAH2: πάντ’ ceteri 4 κατὰ SF (coni. Mang.): om. ceteri (v) ἐσύστερον M 5 αἱ] ὡς L2 (Turn.) 6 ὑπαιτίους om. S (fort. recte) ἀτοπήμασι Α 6.7 ἅτε θανατῶντας spuria videntur (an θανατοῦντας scribendum?) ἔ δὲ F: δ’ ceteri 8 αὐτὸν F1P, αὐτῶν ceteri νομίζοντας] νομίσαντες S 9 pr. καὶ om. F ὅσα SFP: ὅσ’ ceteri ἡ συνόλως] καὶ συνόλως L (Turn.) 10 ἐφορμῆσαι] ὁρμῆσαι L (Turn.) 11 αὐτοῖς SFMG: ἐν αὐτοῖς ceteri (v) 12 ἀνθρώπους] αὐτοὺς Α 13 ψυχήν Mang.: πηγήν codd. 13. 14 ἀτιθάσων SH1: ἀτιθάσσων ceteri (v) 14 μετέβαλον SAH2H1P, μετέβαλλον MG: μεταβαλόντες F, μεταβάλλοντες L2; μεταβάλλουσιν v τῆ πάση SF: om. ceteri (v) 15 ἄν v: ἐὰν codd. 16 τοσαῦτα AH2 17 tit. περὶ ἀκουσίου φόνου ἤτοι καιρίας πληγῆς add. S mg M τοῦτο S IS ἀνδροφονεῖ S: ἠνδροφόνησε ceteri (v) ἐπὶ τοῦτ’ ἐλθὼν ἡ] ἐπὶ τοῦ καθ’ ἑαυτὸν M; ἐπὶ τοῦθ’ ἑαυτὸν Mang. 18. 19 παρεσκευασμένος F: παρασκευασάμενος ceteri (v) 19 ἐξαπινέως S ἁρπαγεὶς F 19. 20 ἐπιβούλου codd.: ἐπηβόλου Turn. 20 τὸν ante καθ’ οὗ addidi τὰ om. GH1P; μάλιστα (pro τὰ μέγιστα) Turn. 20. 21 βλάπτει τὰ μέγιστα transp. S 21 προσελθὼν F προελθὼν γὰρ ἔστιν om. in textu H1, add. mg H1 ὅτε SFM: ὅτ’ ceteri πραγματείας ἐπειγούσης] τοῦ πραγματεύσασθαι M 11*)

καιρίως δὲ τῆς πληγῆς ἐνεχθείσης, εἰ μὲν εὐθὺς θνῄσκοι, καὶ ὁ παίσας θνῃσκέτω τὰ ἴσα οἷς διέθηκε παθών· ἐὰν δὲ παραχρῆμα μὲν ἐκ τῆς πληγῆς μὴ τελευτήσῃ, νόσῳ δὲ χρήσηται καὶ κλινήρης γενόμενος ἐπιμελείας τυχὼν τῆς προσηκούσης αὖθις ἐξαναστῇ καὶ προέλθῃ, κἂν μὴ ποσὶν ἀρτίοις πως δύνηται βαδίζειν ἀλλ’ ὑπερειδόντων τινῶν ἢ καὶ βακτηρίᾳ σκηριπτόμενος, διττὰς ὁ παίσας ἐκτινέτω ζημίας, τὴν μὲν εἰς ἀργίας ἐπανόρθωσιν, τὴν δ’ ἀντὶ τῶν ἰατρείων.

καταθεὶς δ’ ἀπηλλάχθω τῆς ἐπὶ τῷ θανάτῳ τιμωρίας, κἂν ὕστερον ὁ τὴν πληγὴν λαβὼν τελευτήσῃ· τάχα γὰρ οὐκ ἀπὸ τῆς πληγῆς, ἐπειδὴ ῥᾴων γενόμενος εἰς περίπατον προῆλθεν, ἀλλὰ καθ’ ἑτέρας αἰτίας, αἳ καὶ τοὺς ὑγιεινοτάτους τὰ σώματα πολλάκις ἐξαίφνης ἐπιθέμεναι διέφθειραν.

ἐὰν δὲ συμπλακεὶς γυναικί τις ἐγκύῳ πληγὴν ἐμφορήσῃ κατὰ τὴν γαστέρα, ἡ δὲ ἀμβλώσῃ, ἐὰν μὲν ἄπλαστον καὶ ἀδιατύπωτον τὸ ἀμβλωθὲν τύχῃ, ζημιούσθω, καὶ διὰ τὴν ὕβριν καὶ ὅτι ἐμποδὼν ἐγένετο τῇ φύσει ζῳογονῆσαι τὸ κάλλιστον τεχνιτευούσῃ καὶ δημιουργούσῃ ζῷον, ἄνθρωπον· εἰ δὲ ἤδη μεμορφωμένον, ἁπάντων μελῶν τὰς οἰκείους [*](1 προπετεστέρῳ] προγενεστέρῳ F κακηγορεῖν M, κατηγορεῖν FGP κύπτειν G 3 ἔπαισε—ἐνεχθείσης (4) om. in textu H1, add. mg H1 ἔπαισεν S 4 ἔρριψεν S 5 θνήσκοι S: θνήσκει ceteri (v) μετέθηκε F 6 μὴ] οὐ AH2 χρήσεται ΑΗ2 8 καὶ προέλθῃ F: om. ceteri (v) ἀρτίως S, ὀρθίοις AH2 πως om. H1P (v) δυνήσηται S, δύναται ΑΗ2 9 ἢ om. S βακτηρία SF: βακτηρίαις ceteri (v) διττὰς om. F ἐκτεινέτω F, ἐκτιννύτω S2M 10 ἀντὶ] αὐτὴν M ἰατρείων F: ἰατρειῶν ceteri (v) 11 δ’ om. M 13 περίπατον SF: πάτον ceteri (Turn.) προῆλθεν] περιῆλθεν H1P (Turn.) 14 τῶ σώματι G 15 tit. περὶ ἐκθέσεως βρεφῶν h. l. add. S ἐὰν δὲ συμπλακῇ H1P (v), ἐὰν δ’ ἐν συμπλοκῆ F τις γυναικὶ transp. H1P (v) ἐγγύω FAH2 post ἐγκύῳ add. καὶ Η1 alt, man. (v), om. ceteri πληγὴν F: πληγὰς ceteri (v) 16 ἡ] εἰ S1, corr. S2 δὲ SF: δ’ ceteri 18 τῆ φύσει om. S ζῳογονούσῃ coni. Mang. τεχνητευούση S δημιουργῆσαι F 19 εἰς ἄνθρωπον S δὲ SAH2: δ’ ceteri ἤδη] ἦ S ἀπάντων μελῶν S: ἁπάντων τῶν μερῶν ΑΗ2 (Mang.), ἀπάντων μερῶν ceteri (v) οἰκείους SF: οἰκείας ceteri (v)) [*](4 Exod. 21,12 Num. 35,17. 21. cf. loseph. Ant. Iud. IV § 277 ἐν μάχῃ τις, ὅπου μὴ σίδηρος, πληγεὶς παραχρῆμα μὲν ἀποθανὼν ἐκδικείσθω ταὐτὸν παθόντος τοῦ πεπληχότος. 6 Exod. 21,18. 19. cf. Ioseph. l. l. ἂν δὲ κομισθεὶς παρ’ ἑαυτὸν καὶ νοσήσας ἐπὶ πλείονας ἡμέρας ἔπειτ’ ἀποθάνῃ, ἀθῷος ἔστω ὁ πλήξας, σωθέντος δὲ καὶ πολλὰ δαπανήσαντος εἰς τὴν νοσηλείαν. ἀποτινέτω πάνθ’ ὅσα παρὰ τὸν χρόνον τῆς κατακλίσεως ἀνάλωσε καὶ ὅσα τοῖς ἰατροῖς ἔδωκεν. 15 sqq. Exod. 21,22. 23. (cf. loseph. Ant. lud. IV § 278.))

τὸ γὰρ τοιοῦτον ἄνθρωπός ἐστιν, ὃν ἐν τῷ τῆς φύσεως ἐργαστηρίῳ διεχρήσατο μήπω καιρὸν εἶναι νομιζούσης εἰς φῶς προαγαγεῖν, ἐοικὸς ἀνδριάντι ἐν πλαστικῇ κατακειμένῳ, πλέον οὐδὲν ἢ τὴν ἔξω παραπομπὴν καὶ ἄνεσιν ἐπιζητοῦντι.

Διὰ ταύτης τῆς προστάξεως καὶ ἕτερόν τι μεῖζον ἀπηγόρευται, βρεφῶν ἔκθεσις, ὃ παρὰ πολλοῖς τῶν ἄλλων ἐθνῶν ἕνεκα τῆς φυσικῆς ἀπανθρωπίας χειρόηθες ἀσέβημα γέγονεν.

εἰ γὰρ τοῦ μηδέπω ταῖς ὡρισμέναις τῶν καιρῶν περιόδοις ἀποκυηθέντος προνοητέον, ὡς μὴ ἐξ ἐπιβουλῆς τι δεινὸν πάθοι, πῶς οὐχὶ μᾶλλον τοῦ τελειογονηθέντος καὶ ὥσπερ εἰς ἀποικίαν ἣν ἔλαχον ἄνθρωποι προπεμφθέντος ἐπὶ τῷ μεταλαχεῖν τῶν τῆς φύσεως δωρεῶν, ἃς ἀνίησιν ἐκ γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος καὶ οὐρανοῦ, παρέχουσα τῶν μὲν οὐρανίων τὴν θέαν, τῶν δὲ ἐπιγείων τὸ κράτος καὶ τὴν ἡγεμονίαν, καὶ πάσαις μὲν χορηγοῦσα ταῖς αἰσθήσεσιν ἄφθονα τὰ πάντων, τῷ δὲ νῷ καθάπερ μεγάλῳ βασιλεῖ τὰ μὲν διὰ τούτων ὡς ἂν δορυφόρων ὅσα αἰσθητά, τὰ δ’ ἄνευ τούτων ὅσα λόγῳ καταληπτά;

τοσούτων οὖν ἀποστεροῦντες ἀγαθῶν τοὺς παῖδας οἱ τροφεῖς, ἅμα τῇ γενέσει τούτων μηδενὸς μεταδιδόντες, ἴστωσαν νόμους φύσεως καταλύοντες καὶ τὰ μέγιστα κατηγοροῦντες αὑτῶν, φιληδονίαν, μισανθρωπίαν, ἀνδροφονίαν καὶ — τὸ χαλεπώτατον ἄγος — τεκνοκτονίαν.

φιλήδονοι μὲν γάρ, εἰ μὴ σπορᾶς ἕνεκα τέκνων καὶ τοῦ διαιωνίσαι τὸ γένος συνέρχονται γυναιξὶν ἀλλὰ θηρώμενοι συῶν ἢ τράγων τρόπον τὴν ἐξ ὁμιλίας ἀπόλαυσιν· μισάνθρωποι δὲ τίνες ἂν εἶεν μᾶλλον ἢ οἱ τῶν [*](1 ἀπειληφότων om. S 2 ὃν] ὃς F τῆς om. F 3 ἀγαγεῖν F ἐοικὼς MGP, ὸς ex ὼς corr. H1 4 ἄνεσιν] ἄφεσιν conicio 5. 6 ἀπηγορεύεται (sic) Richt. Tauchn. 6 ἄλλων om. S 8 ἡ ante τῶν καιρῶν add. F καιρῶν] ἐτῶν S ἀποκριθέντος AH2 μὴ] μηδὲ F 9 ἐπιβολῆς coni. Mang. πάθη G 10 προπεμφέντος (sic) Α 11 ἐνίησιν Α ἐξ ὕδατος γῆς καὶ om.) AH2 12 παρεχομένου F 13 δὲ S: δ’ ceteri 14 τὰ ἀπὸ πάντων coni. Mang., τὰ ἀπαντῶντα Wendl. μεγάλω βασιλεῖ F: βασιλεῖ μεγάλω ceteri (v) 15 ὡς ἂν] ὡς S δορυφορῶν MP ὅσ’ MGH1P 16 οὑν SFG: γοῦν ccteri (v) 17 τροφῆς H1P (Turn.) μηδὲ ἑνὸς F, μηδεμιᾶς ΑΗ2 18 αὑτῶν v: ἑαυτῶν MAH2, αὐτῶν ceteri 20 μὲν om. S εἰ SF: ὅτι M, αἰ ceteri (v) 5 cf. Hecat. Abder. ap. Diodor. Bibl. XL 3,8 τεκνοτροφεῖν τε ἠνάγκαζε τοὺς ἐπὶ τῆς χώρας· καὶ δι’ ὀλίγης δαπάνης ἐκτρεφομένων τῶν βρεφῶν, ἀεὶ τό γένος τῶν Ἰουδαίων ὑπῆρχε πολυάνθρωπον. loseph. c. Ap. II ἑ 202 τέκνα τρέφειν ἅπαντα προσέταξεν καὶ γυναιξὶν ἀπεῖπεν μήτ’ ἀμβλοῦν τὸ σπαρὲν μήτε διαφθείρειν. Tacit. Hisior. V 5 augendae tamen multitudini consulitur; nam et necare quemquam ex agnatis nefas . . . putant.)

τάς γε μὴν ἀνδροφονίας καὶ τεκνοκτονίας ἐναργεστάταις βεβαιοῦνται πίστεσιν οἱ μὲν αὐτόχειρες γινόμενοι καὶ τὴν πρώτην εἰσπνοὴν τῶν βρεφῶν πιέζοντες καὶ ἀναθλίβοντες ὑπὸ ὠμότητος καὶ δεινῆς ἀναλγησίας, οἱ δὲ εἰς ποταμὸν ἢ θαλάττης βυθὸν ἀφιέντες, ὅταν ἀπαιωρήσωσιν ἄχθος, ἵνα θᾶττον τῷ βάρει καταφέρηται·

οἱ δ’ ἐπ’ ἐρημίαν κομίζουσιν ἐκθήσοντες, ὡς μὲν αὐτοί φασιν, ἐλπίδι σωτηρίας, ὡς δὲ τἀληθὲς ἔχει, πρὸς ἀνιαροτάτας συμφοράς· ὅσα γὰρ ἀνθρωπίνων σαρκῶν ἅπτεται θηρία, μηδενὸς ἀνείργοντος, ἐπιφοιτᾷ καὶ εὐωχεῖται τῶν βρεφῶν, καλῆς θοίνης, ἣν οἱ μόνοι κηδεμόνες καὶ πρὸ τῶν ἄλλων σῴζειν ὀφείλοντες, πατὴρ καὶ μήτηρ, προὔθεσαν· καὶ τὰ λείψανα μέντοι προσεπιλιχμῶνται τῶν οἰωνῶν οἱ σαρκοβόροι καταπτάντες, ὅταν μὴ προαίσθωνται· αἰσθόμενοι γὰρ καὶ περὶ τῶν ὅλων πρὸς τοὺς χερσαίους θῆρας κονίονται.

φέρε δ’ οὖν τῶν ὁδῷ παριόντων τινὰς ἡμέρῳ κινηθέντας πάθει λαβεῖν οἶκτον καὶ ἔλεον τῶν ἐκτεθέντων, ὡς ἀνελέσθαι τε καὶ τροφῆς μεταδοῦναι καὶ τῆς ἄλλης ἐπιμελείας ἀξιῶσαι· ταυτὶ τὰ οὕτως χρηστὰ ἔργα τί νομίζομεν; ἆρ’ οὐ τῶν γεννησάντων εἶναι καταδίκην, εἴ γ’ οἱ μὲν ἀλλότριοι τὰ γονέων, οἱ δὲ γονεῖς οὐδὲ τὰ τῶν ἀλλοτρίων εἰς εὔνοιαν ἐπετήδευσαν; [*](1 καὶ ἀμείλικτοι δυσμενεῖς SFM: καὶ om. ceteri; ἀμείλικτοι δ’ εὐμενεῖς Turn., ἀμείλικτοι καὶ δυσμενεῖς Mang. 2 γένοιτ’ FAFP 3 ἡνωμένους] γεννωμένους S ἄσπονδα SM μὴν om. H1P, ss. P2 4 ἀνδροκτονίας S ἐνεργεστάταις S βεβαιοῦνται] ποιοῦνται M 5 γενόμενοι F ἐμπνοὴν S εἰσπιέζοντες F 6 ἐναποθλίβοντες ΑΗ2 ὐπ’ AH2 δεινῆς ἀναλγησίας F: ἀναλγησίας δεινῆς πολλῆς G) ceteri (v) 7 ἡ θαλάττης] καὶ θαλάσσης H1P (v) ἐπαιωρήσωσιν S δι’ ἄχθος AH2 8 τῶ βάρει S: ἡ ὁλκὴ τῶ βάρει ceteri (v) δὲ AH2G 9 τἀληθῆ ΑΗ2 9.10 ἀνιαροτάτας S: ἀνιατωτέρας (sic) F, ἀνιερωτέρας M, ἀνιαρωτέρας ceteri 10 ἀνθρωπίνων σαρκῶν S: σαρκῶν ἀνθρωπίνων ceteri (v) ἅπτεσθαι MH1P, εἴωθεν ἅπτεσθαι ΑΗ2 12 κηδαιμόνες S πατὴρ καὶ μήτηρ SA: μήτηρ καὶ πατὴρ ceteri (v) 13 προὔθησαν F προσεπιλιχμῶνται MGH1P: προσεπιλιχνῶνται S, προσεπιλικμῶνται FAH2 corr. H1 (v) τῶν F: αὐτῶν ceteri (v) οἰωνῶν οἱ] οἰωνοὶ S, οἰωνῶν om. ΑΗ2 14 αἰσθόμενοι SM: αἰσθανόμενοι ceteri (Turn.) 15 περὶ τῶν ὅλων Mang.: πρὸ τῶν ὁδῶν SM, τῶν ὅλων ceteri κονιοῦνται SM δ’ οὑν] δὴ ΑΗ2 16 ὁδῷ παριόντων] ὁδοιπορούντων 2 ὁδῷ conicio τινὰς . . . κινηθέντας F: τινὰ . . . κινηθέντα ceteri (v) ἡμέρων AH2 οἶκτον τινὰ M 18 ταυτὶ] ταῦτ’ εἰ S οὕτως SF: οὕτω ceteri ἔργα om. AFP τί νομίζομεν SFL2: νομιζόμενα ceteri 19 καταδίκην scripsi: καταδίκη F, καταδίκας ceteri (v) εῖ γ’] εἰ γὰρ S, εἶθ’ F 20 τὰ SF: τὴν ceteri (v) εἰς εὔνοιαν SF: εὔνοιαν MAH2 (Mang.), πρόνοιαν GH1P (Turn.))

ὡς ἔφην, ὁρίσας κατὰ τῶν αἰτίων ἀμβλώσεως τὰ μεμορφωμένα ἤδη κυϊσκούσαις· καίτοι τὰ μὲν ἔτι κατὰ γαστρὸς προσεχόμενα τῇ μήτρᾳ τῶν κυουσῶν εἶναι μέρη λέγεται παρά τε φυσικοῖς ἀνδράσιν, οἷς ὁ θεωρητικὸς διαπονεῖται βίος, καὶ παρὰ ἰατρῶν τοῖς δοκιμωτάτοις, οἳ τὴν ἀνθρώπου κατασκευὴν διηρεύνησαν τά τ’ ἐν ὄψει καὶ τὰ ἀφανῆ μετ’ ἐπιμελείας ἐξ ἀνατομῆς ἀκριβώσαντες, ἵν’, εἰ χρεία τις γένοιτο θεραπείας, μηδὲν ἀγνοίᾳ παρολιγωρηθὲν αἴτιον μεγάλου κινδύνου γένηται.

τὰ δ’ ἀποκυηθέντα τῆς τε συμφυΐας ἀπέζευκται καὶ διυφειμένα καθ’ αὑτὰ ζῷα γέγονεν οὐδενὸς ἐπιδεᾶ τῶν ὅσα συμπληρωτικὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεώς ἐστιν, ὥστε ἀνενδοιάστως ἀνδροφόνον εἶναι τὸν βρέφος ἀναιροῦντα, τοῦ νόμου μὴ ἐπὶ ταῖς ἡλικίαις ἀλλ’ ἐπὶ τῷ γένει παρασπονδουμένῳ δυσχεραίνοντος.

εἰ μέντοι καὶ ἡλικιῶν ἔδει προμηθεῖσθαι, δοκεῖ μοί τις ἂν δεόντως ἀγανακτῆσαι μᾶλλον ἐπὶ τοῖς ἀναιροῦσι βρέφη· πρὸς μὲν γὰρ τοὺς τελείους μυρίαι προφάσεις εὔλογοι προσκρουσμάτων τε καὶ διαφορῶν, τοῖς δὲ κομιδῇ νηπίοις ἄρτι παρεληλυθόσιν εἰς φῶς καὶ τὸν ἀνθρώπινον βίον οὐδ’ ἐπιψεύσασθαι κατηγορίαν ἀκακωτάτοις οὖσιν ἐνδέχεται. διὸ πάντων ὠμότατοι καὶ ἀνηλεέστατοι κριθεῖεν ἂν οἱ ἐπαποδυόμενοι ταῖς τούτων ἐπιβουλαῖς, οὓς ἐχθαίρων ὁ ἱερὸς νόμος ἐνόχους ἀπεφήνατο.

Τὸν μὴ ἑκουσίῳ γνώμῃ τοῦ κτείναντος ἀναιρεθέντα φησὶν ὁ ἱερὸς νόμος παραδεδόσθαι ὑπὸ θεοῦ χερσὶν ἀνδροφόνοις (Exod. 21,13), τῇ μὲν ἀπολογούμενος ὑπὲρ τοῦ δόξαντος ἀνελεῖν ὡς ἔνοχον ἀνελόντος —