De Specialibus Legibus (lib. i‑iv)

ἢ διότι κατ’ ἐξοχὴν πρῶτον καὶ ἄριστον γέννημα ὁ τοῦ σίτου καρπός ἐστιν, ἐν δευτέρᾳ τάξει [*](3 κρείττω addidi δωδεκάδος scripsi; δεκάδος M (Tisch.) 3.4 τὸ δυνάμει τοῦ μήκει scripsi: τοῦ δυνάμει τὸ μήκει M (Tisch.) 4 εἰ δὲ Tisch.: ἡ δὲ M 5 ζωοφόρος scripsi: ζωηφόρος M (Tisch.) 7 αὔταρκες Tisch. : αὐταρκῶς M 9 tit. περὶ πεντηκοστῆς καὶ τῶν ἐζυμωμένων ἄρτων add. mg M 10 ἐν ᾗ—πρωτογεννημάτων (12) om. Nicetae codd. Vat. Coisl. 11 ἀπαρχὴν] ἐξ ἀρχῆς M 11.12 ὠνομάσθη δὲ πρωτογεννημάτων om. v 13 τὸ πρῶτον γέννημα M Nicet.: τὸ om. V, τὸ πρωτογέννημα Tisch. 13. 14 παραφανεὶς Nicetae cod. Coisl. (Mang.): παραφανὴς v (Vat. Mon. et Hoeseh. cod.), φανεὶς M (Tisch.) 15. 16 ἀναγκαιοτάτην ὁμοῦ καὶ ὠφελιμωτάτην M, corr. Tisch. 18 δὲ add. Tisch., om. M 18. 19 παραφαίνοντος M, corr. Tisch. 19 καὶ θεοφιλές om. Nicet. 19. 20 πρὸς — ἄρδοντα om. V 20 συνεχεῖς δὲ καὶ ἀεννάους M: ἀεννάους δὲ Nicet. 21 ἐν — σπαρτά (131,1) om. v ἐν δευτέρᾳ Nicet. : ἐν τῇ δευτέρα M (Tisch.)) [*](9—131,1 pergit Nicetas: πρόσρησιν δ’ ἔλαχεν— ἀπαρχὴ προσάγεται (14), ἶνα διὰ βραχέος συμβόλου παραφήνωσιν εὐχάριστον ἦθος πρὸς τὸν χαρίτων μὲν ἀνεπιδεᾶ, ἀεννάους δὲ χάριτας ἄρδοντα, ἢ διότι κατ’ ἐξοχὴν πρῶτον καὶ ἄριστον γέννημα ὁ τοῦ σίτου καρπός ἐστιν, ἐν δευτέρα τάξει τῶν ἄλλων καταριθμουμένων ὅσα σπαρτά (18 — 131,1). 10 Lev. 2317. cf. loseph. Ant. lud. III § 252 . . . πεντηκοστὴν, καθ’ ἣν προσάγουσι τῷ θεῷ ἄρτων ἀλφίτων μὲν πυρίνων ἀσσαρῶνας δύο μετὰ ζύμης γεγονότων.)

ἐζυμωμένοι δ’ εἰσὶν οἱ ἄρτοι, τοῦ νόμου ζύμην ἐπὶ τὸν βωμὸν ἀναφέρειν ἀπειπόντος, οὐχ ἵνα διαμάχη τις ᾖ ἐν τοῖς προσταττομένοις, ἀλλ’ ὑπὲρ τοῦ τρόπον τινὰ δι’ ἑνὸς εἴδους λαβεῖν τε καὶ δοῦναι, λαβεῖν μὲν τὴν ἀπὸ τῶν προσφερόντων εὐχαριστίαν, δοῦναι δὲ εὐθὺς ἀνυπερθέτως τὰ κομιζόμενα τοῖς προσφέρουσιν, οὐ μὴν ὥστε χρῆσθαι·

χρήσονται γὰρ τοῖς ἅπαξ καθιερωθεῖσιν οἷς ἔξεστί τε καὶ ἐφίεται, ἔξεστι δὲ τοῖς ἱερωμένοις, οἳ τῶν προσαγομένων τῷ βωμῷ ὅσα μὴ ὑπὸ τοῦ ἀσβέστου πυρὸς ἀναλίσκεται τὴν μετουσίαν ἔλαβον φιλανθρωπίᾳ νόμου δοθεῖσαν ἢ μισθὸν ὑπηρεσιῶν ἢ γέρας ἀγώνων, οὓς ὑπὲρ εὐσεβείας ἀθλοῦσιν, ἢ κλῆρον ἱερόν, τοῦ κατὰ τὴν χώραν μὴ τὸν αὐτὸν τρόπον ταῖς ἄλλαις φυλαῖς τὸ ἐπιβάλλον μέρος δανεισάμενοι.

σύμβολον δ’ ἐστὶ καὶ ἄλλων ἡ ζύμη δυεῖν· ἑνὸς μὲν ἐντελεστάτης καὶ ὁλοκλήρου τροφῆς, ἧς οὐκ ἔστιν εὑρεῖν ἐν τῇ καθ’ ἡμέραν χρήσει κρείττονα καὶ λυσιτελεστέραν· κράτιστος δὲ καὶ ὁ τοῦ σίτου καρπὸς ἐν σπαρτοῖς, ὡς ἁρμόττειν ὑπὲρ τοῦ ἀρίστου ποιεῖσθαι τὴν ἀρίστην ἀπαρχήν.

ἕτερον [*](1 μὲν addidi 6 τροφὴν εἶναι scripsi: εἶναι τροφήν M (Tisch.) οἱ om. Nicetae codd. Vat. Coisl. 7 ζύμην M Nicet. (Tisch.): ἄζυμα v διαμάχη Nicet.: διδαχὴ M 8 εἴδους Nicet.: ἔθνους M 8.9 λαβεῖν τε καὶ δοῦναι M: δοῦναί τε καὶ λαβεῖν Nicet. 9 προσφερόντων Nicet.: προσφερομένων M (Tisch.) 10 δ’ M εὐθὺς om. V (Vat. Mon. et Hoesch. cod.) κομιζόμενα M Nicet.: νομιζόμενα V (Tisch.) 11 χρῆσθαι om. v (non om. Hoesch.) 11. 12 ἔξεστί τε καὶ ἐφίεται M (Tisch.): ἔξεστιν (cet. om.) Nicet. (v) 12 τοῖς ἱερωμένοις M (Tisch.): τοῖς ἱερεῦσι Nicet. (v) 13. 14 φιλανθρωπίᾳ νόμου Tisch.: φιλανθρωπίαν ὁμοῦ M 14 μισθὸν ὑπηρεσιῶν Tisch.: μισθῶν ἢ ὑπηρεσιῶν M 15 τοῦ M: τῶν Tisch. 16 δανεισάμενοι M: διανειμάμενοι Tisch. 17 δ’ om. Mang. δυεῖν Nicet. (Vat. Coisl.): δυοῖν M (v) ἐντελεστάτης Nicetae cod. Coisl. (sic scripseram): ἐντελεστάτου M Nicetae codd. alii (v) 18 οὐκ ἔστιν εὑρεῖν Nicet.: εὑρεῖν post λυσιτελεστέραν (19) transp. M (Tisch.) χρήσει Nicet.: κτήσει M κρείττονα] χρηστοτέραν Nicetae cod. Coisl. 19 κράτιστος M Nicetae cod. Coisl. (Tisch.): κράτιστον v (Vat. Mon. et Hoesch. cod.) 20 ἁρμόττειν Nicet.: ἁρμόττον M) [*](6—12 pergit Nicetas: ἐζυμωμένοι δ’ εἰσὶν οἱ ἄρτοι — ἔξεστι δὲ τοῖς ἱερεῦσι. 7 Lev. 2,11. 16—132,11 pergit Nicetas: σύμβολον δ’ ἐστὶ — παρασκευὰς εὐτρεπισάμεθα.)

ἄρτοι δ’ εἰσὶν [ἀλλ’ οὐ σῖτος] ἡ ἀπαρχή, διὰ τὸ μηδὲν ἔτι ἐνδεῖν τῶν εἰς ἀπόλαυσιν τροφῆς, σίτου γεγονότος· λέγεται γὰρ ὅτι τῶν σπαρτῶν ἁπάντων τελευταῖος ὁ πυρὸς γεννᾶσθαι πέφυκε καὶ πρὸς ἄμητον παρίστασθαι.

δύο δ’ εἰσὶν ἄριστα δυοῖν χρόνων χαριστήρια, τοῦ τε παρεληλυθότος, ἐν ᾧ τῶν ἐξ ἐνδείας καὶ λιμοῦ κακῶν οὐκ ἐπειράθημεν ἐν εὐετηρίᾳ διάγοντες, καὶ τοῦ μέλλοντος, διότι τὰς εἰς αὐτὸν χορηγίας καὶ παρασκευὰς εὐτρεπισάμεθα καὶ γέμοντες χρηστῶν ἐλπίδων ταμιευόμεθα τὰς τοῦ θεοῦ δωρεὰς εἰς τὴν καθ’ ἡμέραν προφέροντες αἰεὶ δίαιταν, ὅσων ἂν ᾖ χρεία κατὰ νόμους τῆς οἰκονομικῆς ἀρετῆς.

Ἑξῆς ἐστιν ἱερομηνία, καθ’ ἣν ἅμα ταῖς ἀναγομέναις θυσίαις ἐν τῷ ἱερῷ σαλπίζειν ἔθος· ἀφ’ οὗ καὶ „σαλπίγγων“ ἐτύμως ἑορτὴ προσαγορεύεται, διττὸν λόγον ἔχουσα, τὸν μὲν ἴδιον τοῦ ἔθνους, τὸν δὲ κοινὸν ἀνθρώπων ἁπάντων· ἴδιον μὲν ὑπόμνησιν τεραστίου καὶ μεγαλουργηθέντος ἔργου, καθ’ ὃν χρόνον τὰ λόγια τῶν νόμων ἐθεσπίζετο·

τότε γὰρ ἀπ’ οὐρανοῦ φωνὴ σάλπιγγος ἐξήχησεν, ἣν εἰκὸς ἄχρι τῶν [*](1 ἐπαίρεται M Nicet. (Tisch.): ἐπαίρειν v (Mon. et Hoesch. cod.) χαρὰ Nicet.: χαρᾶς M 2 εὔλογος M Nicet. (Tisch.): ἄλογος v (Mon. et Hoesch. cod.) δὲ Nicet.: γὰρ M (Tisch.) μᾶλλον om. M 3 εὐπορίᾳ Nicet.: εὐρεῖα M 3. 4 γεγηθότας M Nicetae cod. Coisl. (Tisch.): γεγηθότως v (Vat. Mon. et Hoesch. cod.) 6 ἀλλ’ οὐ σῖτος seclusi ἔτι ἐνδεῖν M (Tisch.): ἐνδεῖν ἔτι Nicet. (v) 8 παρίστασθαι M Nicet. (Tisch.): παρίσταται v (Coisl. Mon. et Hoesch. cod.) 9 χρόνων M: χρόνοιν Nicet. παρεληλυθότος Nicet.: παρελθόντος M (Tisch.) post ἐν ᾦ add. καὶ M (Tisch.), om. Nicet. 11.12 εὐτρεπισάμεθα Nicet. ηὐτρ. v): ἐποιησάμεθα M 13 προφέροντες scripsi: προσφέροντες M (Tisch.) ὅσων Tisch.: ὅσον M ᾖ addidi 15 tit. περὶ ἱερομηνίας add. mg M ἑξῆς ἐστιν M (Tisch.): ἑξῆς δέ ἐστιν v (Mon. et Hoesch. cod.), ἑξῆς δὲ Nicet. (Vat. Coisl.) 16 ἐτύμως Nicet. (sic Mon., ἑτοίμως Coisl.): ἔτυμος M Nicetae cod. Vat. et Hoesch, cod.; ἐπώνυμος Tisch. ἑορτὴ Nicet.: ἡ ἑορτὴ M (Tisch.) 16.17 προσαγορεύεται Nicet.: προσαγορεύεσθαι M 18 ἀνθρώπων ἁπάντων Nicet.: πάντων ἀνθρώπων M (Tisch.) 20 ἀπ’ οὐρανοῦ Nicet.: ἐξ οὐρανοῦ M (Tisch.)) [*](1.2 cf. Diog. La. VII 116. 15—133,24 pergit Nicetas: ἑξῆς δὲ ζωπυρηθῆναι. 16 Lev. 23,24. 20 Exod. 19,16. 19.)

τοῦτο μὲν ἐξαίρετον τοῦ ἔθνους· κοινὸν δὲ πρὸς πάντας ἀνθρώπους ἐκεῖνο· ἡ σάλπιγξ ὄργανόν ἐστι πολέμου καὶ πρὸς τὴν κατ’ ἐχθρῶν ἐφόρμησιν, ὁπότε καιρὸς εἴη συμπλέκεσθαι, καὶ πρὸς ἀνάκλησιν, ὁπότε διακρίνεσθαι δέοι πρὸς τὰ οἰκεῖα ἐπανελευσομένους στρατόπεδα. ἔστι δὲ καὶ ἕτερος θεήλατος πόλεμος, ὅταν ἡ φύσις ἐν ἑαυτῇ στασιάσῃ, τῶν μερῶν ἀντεπιτιθεμένων ἀλλήλοις, ἰσότητος εὐνομωτάτης πλεονεξίᾳ τοῦ ἀνίσου κρατηθείσης.

ὑπ’ ἀμφοτέρων δὲ τῶν πολέμων φθείρεται τὰ ἐπίγεια, πρὸς μὲν ἐχθρῶν δενδροτομίαις, δῃώσεσιν, ἐμπρήσεσι τροφῶν καὶ πεδίων σταχυηφορούντων, ὑπὸ δὲ τῶν κατὰ φύσιν αὐχμοῖς, ἐπομβρίαις, νοτίων βίαις πνευμάτων, φλογώσεσι ταῖς ἀφ’ ἡλίου, χιονώδει περιψύξει, τῆς ἁρμονίας τῶν ἐτησίων ὡρῶν περιηκούσης εἰς ἀναρμοστίαν, ἕνεκά μοι δοκῶ τῆς οὐ κατὰ μικρὸν ἐπιπολαζούσης ἀλλ’ ἀθρόῳ φορᾷ κεχυμένης ἀσεβείας, παρ’ οἷς ἂν ταῦτα γίνηται.

διὰ τοῦτο καθάπερ ἐπώνυμον ἑορτὴν ὀργάνου πολεμικοῦ σάλπιγγος ἀπέφηνεν ὁ νόμος, ἐπ’ εὐχαριστίᾳ τοῦ εἰρηνοποιοῦ θεοῦ καὶ εἰρηνοφύλακος, ὃς καὶ τὰς ἐν ταῖς πόλεσι καὶ τὰς ἐν τοῖς μέρεσι τοῦ παντὸς στάσεις ἀνελὼν εὐθηνίας καὶ εὐετηρίας καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν ἀφθονίαν ἀπειργάσατο, μηδὲν ἐμπύρευμα καρπῶν φθορᾶς ἐάσας ζωπυρηθῆναι.

Μετὰ δὲ τὴν τῶν σαλπίγγων ἄγεται νηστεία ἑορτή. τάχα ἄν τις εἴποι τῶν ἑτεροδόξων καὶ ψέγειν τὰ καλὰ μὴ αἰδουμένων· ἑορτὴ δ’ ἐστὶ τίς, ἐν ᾗ μὴ συμπόσια καὶ συσσίτια καὶ ἑστιατόρων καὶ ἑστιωμένων θίασος καὶ πολὺς ἄκρατος καὶ τράπεζαι πολυτελεῖς καὶ χορηγίαι καὶ παρασκευαὶ τῶν ἐν δημοθοινίᾳ πάντων εὐφροσύναι τε καὶ κῶμοι σὺν ἀθύρμασι καὶ τωθασμοῖς καὶ παιδιὰ μετ’ αὐλοῦ καὶ κιθάρας καὶ τυμπάνων τε καὶ κυμβάλων καὶ τῶν ἄλλων ὅσα κατὰ τὸ παραλελυμένον καὶ ἐκτεθηλυμμένον εἶδος μουσικῆς δι’ ὤτων ἐγείρει τὰς ἀκαθέκτους ἐπιθυμίας;

ἐν γὰρ τούτοις καὶ διὰ τούτων, ὡς ἔοικε, τὸ εὐφραίνεσθαι τίθενται ἀγνοίᾳ τῆς πρὸς ἀλήθειαν εὐφροσύνης· ἣν ὀξυδερκεστάτοις ὄμμασιν ἰδὼν ὁ πάνσοφος Μωυσῆς τὴν νηστείαν ἑορτὴν ἀνεῖπε καὶ ἑορτῶν τὴν μεγίστην πατρίῳ γλώττῃ „σάββατα σαββάτων“ αὐτὴν ὀνομάσας, ὡς δ’ ἂν Ἕλληνες εἴποιεν, ἑβδομάδα ἑβδομάδων καὶ ἁγίων ἁγιωτέραν, διὰ πολλά·

πρῶτον μὲν δῐ ἐγκράτειαν, ἣν ἀεὶ καὶ πανταχοῦ παραγγέλλων ἐν ἅπασι τοῖς κατὰ βίον ἐπιδείκνυσθαι πράγμασι διά τε γλώττης καὶ γαστρὸς καὶ τῶν μετὰ γαστέρα νυνὶ δὲ διαφερόντως κελεύει περιέπειν, ἐξαίρετον ἡμέραν ἀναθεὶς αὐτῇ· σιτίων γάρ τις καὶ ποτῶν μαθὼν ἀλογεῖν τῶν οὕτως ἀναγκαίων τίνος οὐκ ἂν ὑπερίδοι τῶν περιττῶν, ἃ γέγονεν οὐ διαμονῆς καὶ σωτηρίας ἕνεκα μᾶλλον ἢ βλαβερωτάτης ἡδονῆς;

δεύτερον δὲ ἐπειδὴ πᾶσα ἀνάκειται λιταῖς καὶ ἱκεσίαις, περὶ μηδὲν ἕτερον ἄχρις ἑσπέρας ἐξ ἑωθινοῦ τῶν ἀνθρώπων σχολὴν ἀγόντων [*](1 tit. περὶ νηστείας add. mg M νηστεία ἑορτή M Nicet.: νηστείας ἑορτή v (Coisl. et Hoesch. cod.) 7.8 κατὰ τὸ παραλελυμένον scripsi: τὸ παραλελυμένον M; παρὰ τὸ λελυμένον Tisch. 8 ἐκτεθηλυμένον M (Tisch.) 12 σάββατα M Nicet. (Tisch.): σάββατον v (Coisl. Mon. et Hoesch. cod.) αὐτὴν om. Nicet. 13 ἑβδομάδα ἑβδομάδων καὶ ἁγίων ἁγιωτέραν M (Tisch., coni. Mang.): ἑβδομάδες ἑβδομάδων καὶ τῶν add. v) ἀγίων ἁγιώτεραι Nicet. (v) 14 δι’ ἐγκράτειαν Tisch.: δι’ om. M Nicet. καὶ πανταχοῦ om. Nicet. 15 παραγγέλλων M Nicet. (Tisch.): παραγγέλλει v ἐν ἅπασι τοῖς κατὰ βίον πράγμασι om. et ἐπιδείκνυσθαι post γαστέρα (16) transp. Nicet. (v) 16 νυνὶ δὲ M (Tisch.): δὲ om, Nicet. (v) 17 περιέπειν M Nicet. (Tisch.): om. v (Coisl. et Hoesch. cod.) τις M Nicet. (Tisch., coni. Mang.): τοι v πότων M 18 τίνος M Nicet. (Tisch.): τίνα v 18. 19 περιττῶν M Nicet. (Tisch): περισσῶν v (Mon. et Hoesch. cod.) 19 ἁ γέγονεν —ἡδονῆς (20) om. Nicet. εἵνεκα M (Tisch.) 20 δ’ M ἐπειδὴ Nicet.: ὅτι M (Tisch.) πᾶσα M (Tisch.): πᾶς Nicet. (v) 21 τῶν ἀνθρώπων M Nicet. (Tisch.): τῶν om. v 1 pergit Nicetas: μετὰ δὲ τὴν τῶν σαλπίγγων ἄγεται νηστεία ἑορτή. 12 Lev. 2332. 12 — 135,10 pergit Nicetas: ἦν ἑορτῶν (ἑορτὴν v) τὴν μεγίστην Μώσης ἀνεῖπε πατρίῳ γλώττῃ σάββατα σαββάτων ὀνομάσας — ὡς ὑγεία ἢ ζωῆς αἰτίοις.)

τρίτον δὲ διὰ τὸν καιρόν, ἐν ᾧ συμβέβηκε τὴν νηστείαν ἄγεσθαι· κατὰ γὰρ τοῦτον ἤδη συγκεκόμισται πάντα ὅσα δι’ ἔτους ἤνεγκεν ἡ γῆ. τὸ μὲν οὖν εὐθὺς ἐμφορεῖσθαι τῶν γεγονότων ἀπληστίας ὑπέλαβεν ἔργον εἶναι, τὸ δὲ νηστεῦσαι καὶ τροφῆς μὴ προσάψασθαι παντελοῦς εὐσεβείας, ἥτις ἀναδιδάσκει τὴν διάνοιαν μὴ πεποιθέναι τοῖς εὐτρεπισθεῖσι καὶ παρεσκευασμένοις ὡς ὑγείας ἢ ζωῆς αἰτίοις· ταῦτα γὰρ καὶ παρόντα πολλάκις ἔβλαψε καὶ μὴ παρόντα ὤνησε.

μόνον οὐκ ἄντικρυς, κἂν μηδὲν τῇ φωνῇ φθέγγωνται τὸ παράπαν, οἱ μετὰ τὴν συγκομιδὴν τῶν καρπῶν ἀπεχόμενοι σιτίων καὶ ποτῶν ἐκβοῶσι ταῖς ψυχαῖς καί φασι ταῦτα· τὰς μὲν τῆς φύσεως χάριτας εἰλήφαμεν ἄσμενοι καὶ ταμιευόμεθα, φθαρτὸν δὲ οὐδὲν ἐπιγραφόμεθά ποτε τῆς ἡμετέρας διαμονῆς αἴτιον, ἀλλὰ τὸν γεννητὴν καὶ πατέρα καὶ σωτῆρα τοῦ τε κόσμου καὶ τῶν ἐν κόσμῳ θεόν, ᾧ καὶ διὰ τούτων καὶ ἄνευ τούτων τρέφειν θέμις καὶ διαφυλάττειν.

ἰδοὺ γοῦν καὶ τοὺς ἡμετέρους προγόνους μυριάσι πολλαῖς ἐρήμην ἀτριβῆ καὶ πᾶσαν ἄγονον διεξιόντας γενεᾶς βίον ἔτη τεσσαράκοντα διέθρεψεν ὡς ἐν βαθυγειοτάτῃ καὶ εὐφορωτάτῃ χώρᾳ, πηγὰς μὲν τότε πρῶτον ἀνατεμὼν εἰς ἄφθονον ποτοῦ χρῆσιν, ὕων δὲ τροφὴν ἐξ οὐρανοῦ μήτε πλείονα μήτ’ ἐλάττονα τῆς διεξαρκούσης εἰς ἑκάστην ἡμέραν, ἵνα ἀταμιεύτοις χρώμενοι τοῖς ἀναγκαίοις μὴ πωλῶσιν ἀψύχων, ὧν ἂν ἐθησαυρίσαντο, τὰς ἀγαθὰς ἐλπίδας, [*](1 δεητικωτάτας εὐχάς M (Tisch., coni. Mang.): δεκτικωτάταις εὐχαῖς Nicct. (v) 2 ἑκουσίων τε καὶ ἀκουσίων om. Nicet. 2. 3 αἰτούμενοι . . . ἐλπίζοντες M Nicet. (Tisch.): αἰτουμένων . . . ἐλπιζόντων v 3 δι’ ἑαυτοὺς Nicet.: δι’ αὐτοὺς M (Tisch.) ἵλεω M Nicet.: ἵλεων v 4 δὲ om. M 5 πάντα Nicet.: πάνθ’ M (Tisch.) 8 ἀναδιδάσκει Nicet.: ἅμα διδάσκει M 9 καὶ παρεσκευασμένοις om. Nicet. ὑγείας M Nicet. (Tisch): ὑγιείας v 12 καὶ ποτῶν om. Nicet. ἐκβοῶσι M (Tisch.): βοῶσι Nicet. 13 ταῖς — ταῦτα om. Nicet. 14 ταμιευόμεθα M Nicet. (Tisch.): ταμιευσόμεθα V (Mon. et Hoesch. cod.) δ’ Nicet. ποτε om. Nicet. 15 αἴτιον M Nicet.: αἴταν (sic) Hoesch. in textu, αἴτιον in marg. γεννητὴν scripsi: γενέτην M (Tisch.) 1.5. 16 ἀλλὰ τὸν σωτῆρα τὸν (τῶν Coisl.) ἐν τῷ κόσμῳ θεόν (cet. Nicet. 17 γοῦν Nicet.: γὰρ M (Tisch.) ἡμετέρους om. Nicet. 19 ἔτη μ' M) [*](11 — 19 pergit Nicetas: οὐκοῦν οἱ μετὰ τὴν συγκομιδὴν τῶν καρπῶν ἀπεχενοι σιτίων μονονουχὶ βοῶσι· τἀς μὲν τῆς φύσεως χάριτας — ἰδοὺ γοῦν καὶ τοὺς προγόνους ἐν ἐρήμῳ ἔτη τεσσαράκοντα διέθρεψεν. 17 sqq. cf. Deut. 8,2 sqq.)

ἡ δὲ ἡμέρα τῆς νηστείας ἄγεται νόμου προστάξει δεκάτῃ μηνὸς ἀεί. διὰ τί δὲ ἐν τῇ δεκάτῃ; ὡς ἐν τοῖς περὶ αὐτῆς λόγοις ἠκριβώσαμεν, ὀνομάζεται μὲν ὑπὸ σοφῶν ἀνδρῶν παντέλεια, περιέχει δ’ ἐν αὑτῇ τὰς ἀναλογίας πάσας, τήν τε ἀριθμητικὴν καὶ τὴν ἁρμονικὴν καὶ τὴν γεωμετρικήν, καὶ προσέτι τὰς ἁρμονίας, ἐπίτριτον τὴν διὰ τεσσάρων καὶ ἡμιόλιον τὴν διὰ πέντε καὶ διπλασίαν τὴν διὰ πασῶν καὶ τετραπλασίαν τὴν δὶς διὰ πασῶν, ἔχει δὲ καὶ τὸν ἐπόγδοον λόγον, ὡς εἶναι πλήρωμα τῶν κατὰ μουσικὴν θεωρημάτων τελειότατον, ἀφ’ οὗ καὶ ὠνόμασται παντέλεια.