De Specialibus Legibus (lib. i‑iv)

τρίτον δὲ ὅτι τῷ ἐλάττονι καὶ ἀσθενεστέρῳ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὸ κρεῖττον καὶ δυνατώτερον ὠφελείας ἀναγκαίας μεταδίδωσι· νουμηνίᾳ γὰρ ἄρχεται φωτίζειν αἰσθητῷ φέγγει σελήνην ὁ ἥλιος, ἡ δὲ τὸ ἴδιον κάλλος ἀναφαίνει τοῖς ὁρῶσι. τοῦτο δ’ ἐναργής ἐστιν, ὡς ἔοικε, διδασκαλία χρηστότητος καὶ φιλανθρωπίας, ἵνα μηδέποτε τῶν ἰδίων ἀγαθῶν ἄνθρωποι φθονῶσιν, ἀλλὰ μιμούμενοι τὰς ἐν οὐρανῷ μακαρίας καὶ εὐδαίμονας φύσεις ὑπερόριον τῆς ψυχῆς βασκανίαν ἐλαύνωσι καὶ προφέροντες εἰς μέσον τὰ οἰκεῖα κοινοπραγῶσι καὶ χαρίζωνται τοῖς ἀξίοις.

τέταρτον δὲ ὅτι τῶν κατ’ οὐρανὸν ἁπάντων ἐν ἐλάττονι προθεσμίᾳ σελήνη τὸν ζῳοφόρον περιπολεῖ· μηνιαίῳ γὰρ διαστήματι τὸν κύκλον ἀνύτει. διὸ καὶ τὸ συμπέρασμα τῆς περιόδου, τελευτώσης ἐπὶ τὴν ἀρχὴν ἀφ’ ἧς ἤρξατο φέρεσθαι σελήνης, τετίμηκεν ὁ νόμος προσειπὼν ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἑορτὴν, ὑπὲρ τοῦ πάλιν ἡμᾶς ἀναδιδάξαι μάθημα κάλλιστον, ἵν’ ἐν [*](3 tit. ἑορτὴ νουμηνίας κατὰ σελήνην add. mg M 7 ἔπειτα δ’ M (Tisch.) κατ’ αὐτὴν Nicet.: κατὰ ταύτην M (Tisch.) 8 συνόδῳ—ἀναλάμπειν (9) M Nicet. (Tisch.): om. v 8.9 ὑποδραμούσης ἥλιον σελήνης τὸ πρὸς γῆν μέρος Nicet.: ἄν ὑποδραμοῦσα ἥλιον σελήνη προσΐμερος M (Tisch.) 10 τρίτον δὲ Nicet.: δὲ om. (Tisch.) 12 ἄρχεται φωτίζειν αἰσθητῷ φέγγει σελήνην ὁ ἥλιος, ἡ δὲ Nicet.: ἄρχεται ἥλιος φωτίζειν αἰσθητῷ φέγγει, σελήνη δὲ M (Tisch.) 13 ἀναφαίνειν coni. Mang. ἐστιν, ὡς ἔοικε M (Tisch.): ὡς ἔοικεν, ἐστὶ Nicet. (v) 15 μακαρίας καὶ εὐδαίμονας M (Tisch.): om. Nicet. (v) 16 τῆς ψυχῆς Nicet.: τῆς om. M (Tisch.) βασκανίαν M Nicet. (Tisch.): καὶ βασκανίαν v 16. 17 καὶ προφέροντες— τοῖς ἀξίοις M Nicet. (Tisch.): om. v 17 δ’ M 19 ἀνύττει M, corr. Tisch. 20. 21 τελευτώσης . . . σελήνης scripsi: τελευτῶντος . . . σελήνη M, τελευτῶν . . . σελήνη Tisch. ἀφ’ ἧς Wendl.: ἀφ’ οὗ M (Tisch.) ; ἀφ’ οὗ ἤρξατο σχήματος) [*](3—17 pergit Nicetas: ἑπόμενοι δέ τῇ τάξει τρίτην ἑορτὴν ἀναγράφομεν τὴν κατὰ νουμηνίαν· πρῶτον μὲν ὅτι ἀρχὴ μηνός, ἀρχὴ δὲ καὶ ἀριθμοῦ καὶ χρόνου τίμιον· ἔπειτα δὲ ὅτι κατ’ αὐτὴν—καὶ χαρίζωνται τοῖς ἀξίοις.)

ἃς δὲ παρέχεται τοῖς ἐπὶ γῆς ἅπασιν ὠφελείας σελήνη, τί χρὴ διεξιόντα μηκύνειν; ἐμφανεῖς γὰρ αἱ πίστεις. ἢ οὐχὶ ταῖς αὐξήσεσιν αὐτῆς ἀναχέονται ποταμοὶ καὶ πηγαὶ καὶ μειοῦνται πάλιν μειώσεσι, καὶ πελάγη τοτὲ μὲν ἐξαναχωρεῖ καὶ ἀμπωτίζοντα ὑποσύρεται τοτὲ δ’ ἐξαπιναίως ἐπιτρέχει κατὰ παλίρροιαν, ὅ τε ἀὴρ αἰθρίαις καὶ νεφώσεσι καὶ ταῖς ἄλλαις μεταβολαῖς παντοίας ἐνδέχεται τροπάς, καρποί τε οἱ σπαρτῶν καὶ δένδρων αὔξονται καὶ τελεσφοροῦνται σελήνης περιόδοις τιθηνουμένης ἕκαστα τῶν φυομένων καὶ πεπαινούσης ἐνδρόσοις καὶ μαλακωτάταις αὔραις;

ἀλλ’ οὐχὶ καιρός, ὅπερ ἔφην, μακρηγορεῖν ἔπαινον σελήνης διεξιόντα καὶ καταριθμούμενον ἃς παρέχεται ζῴοις καὶ τοῖς ἐπὶ γῆς ἅπασιν ὠφελείας. διὰ μὲν δὴ ταῦτα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια νουμηνία τετίμηται καὶ τάξιν ἔλαχε τὴν ἐν ταῖς ἑορταῖς.

Μετὰ δὲ τὴν νουμηνίαν ἐστὶν ἑορτὴ τετάρτη, τὰ διαβατήρια, ἣν Ἑβραῖοι Πάσχα πατρίῳ γλώττῃ καλοῦσιν, ἐν ᾗ θύουσι πανδημεὶ πολλὰς μυριάδας ἱερείων ἀρξάμενοι ἀπὸ μεσημβρίας ἄχρι ἑσπέρας, ὁ λεὼς ἅπας, πρεσβύται καὶ νέοι, κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἱερωσύνης ἀξιώματι τετιμημένοι· τὸν γὰρ ἄλλον χρόνον οἱ ἱερεῖς τάς τε κοινὰς θυσίας καὶ τὰς ἰδίας ἑκάστου προστάξει νόμων ἐπιτελοῦσι, τότε δὲ σύμπαν τὸ ἔθνος μετὰ πάσης ἀδείας ἁγναῖς χερσὶν ἱερουργεῖ καὶ ἱερᾶται.

αἴτιον δὲ τόδε· τῆς μεγίστης ἀποικίας ὑπόμνημά ἐστιν ἡ ἑορτὴ καὶ χαριστήριον, ἣν ἀπ’ [*](4 ἐπὶ γῆς Tisch.: ἐπὶ γῆν M 7 τότε μὲν . . . τότε δ’ M (Tisch.) 10 σπαρτῶν scripsi: σπαρτοὶ M (Tisch.) 11 τιθηνομένης M, corr. Tisch. ἐνδρόσοις M: ἐν δρόσοις Tisch. 16 tit. ἑορτὴ διαβατηρίων add. mg M τὴν om. Nicet. 17 ἑβραῖοι M (Tisch.): οἱ ἑβραῖοι Nicet. (v) πατρίῳ γλώττη om. Nicet. πανδημὶ M (Tisch.) 17.18 πολλὰς μυριάδας ἱερείων om. Nicet. 18 ἀπὸ μεσημβρίας M (Tisch.): μετὰ μεσημβρίαν Nicet. (κατὰ μ. Vat. Mon. et Hoeschelii codex.) ἄχρι ἑσπέρας (Tisch.): χωρὶς ἑσπέρας Nicet. (sic Vat. Coisl., ἕως Mon. et Hoeschel. cod.) 22 ἱερουργεῖ scripsi: ἱερουργεῖται M (Tisch.) 23 χαριστήριον M Nicet. (Tisch.): χαριστήριος v (Mon. et Hoesch. cod.)) [*](16—122,2 pergit Nicetas: μετὰ δὲ νουμηνίαν ἐστὶν ἑορτὴ τετάρτη, τὰ διαβατήρια, ἣν Ἑβραῖοι καλοῦσιν, ἐν ᾗ θύουσι πανδημεὶ ἀρξάμενοι μετὰ (vel κατὰ) μεσημβρίαν χωρὶς (vel ἕως) ἑσπέρας (18). ὑπόμνημα δὲ (sic codd., ὑπομνητικὴ v) τῆς μεγίστης ἀποικίας ἐστὶν ἡ ἑορτὴ καὶ χαριστήριον—ἐπιφανείας καὶ σεμνότητος (23—122,2). 21 cf. Exod. 12,6 Deut. 16,2.6.)

οἷς δὲ τὰ ῥητὰ τρέπειν πρὸς ἀλληγορίαν ἔθος ψυχῆς κάθαρσιν αἰνίττεται τὰ διαβατήρια· φασὶ γὰρ τὸν σοφίας ἐραστὴν οὐδὲν ἕτερον ἐπιτηδεύειν ἢ τὴν ἀπὸ τοῦ σώματος καὶ τῶν παθῶν διάβασιν, ὧν ἕκαστον ἐπικλύζει χειμάρρου ποταμοῦ τρόπον, εἰ μή τις τοῖς ἀρετῆς δόγμασιν ἀνακόπτοι καὶ ἀναχαιτίζοι τὴν φοράν.

ἑκάστη δὲ οἰκία κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον σχῆμα ἱεροῦ καὶ σεμνότητα περιβέβληται, τοῦ σφαγιασθέντος ἱερείου πρὸς τὴν ἁρμόττουσαν εὐωχίαν εὐτρεπιζομένου καὶ τῶν ἐπὶ τὰ συσσίτια συνειλεγμένων ἁγνευτικοῖς περιρραντηρίοις κεκαθαρμένων, οἳ παραγεγόνασιν οὐχ ὡς εἰς τὰ ἄλλα συμπόσια χαριούμενοι γαστρὶ δι’ οἴνου καὶ ἐδεσμάτων, ἀλλὰ πάτριον ἔθος ἐκπληρώσοντες μετ’ εὐχῶν τε καὶ ὕμνων.

ἄξιον μέντοι καὶ τὴν ἡμέραν παρασημήνασθαι τῆς πανδήμου εὐωχίας· ἄγεται γὰρ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τοῦ μηνός, ἥτις ἐκ δυεῖν ἑβδομάδων [*](1 μυριάσιν ὑπὲρ διακοσίας Nicet., μυριάσιν ὑπὲρ διακοσίαις M (Tisch.): μυριάσι πολλαῖς v (Mon. et Hoesch. cod.) ἀνδρῶν ὁμοῦ καὶ γυναικῶν om. Nicet. 1. 2 ἐστείλατο M 2 τότ’ M (Tisch.) ὡς om. M 4.5 οὐχ — ἀγρίοις om. Nicet. 5.6 αὐτοὶ — ἐσπευσμένον om. Nicet. 6 καὶ τάχος ἐσπευσμένον M (non καὶ τὸ τάχος ἐσπευσμένως): καὶ ἐσπευσμένως Tisch. τοὺς ἱερεῖς M Nicet.: τοὺς om. v 7 τοῦτο δὴ M (Tisch.): τὸ δὲ Nicet. (v) αὐτοκελεύστῳ — πάθει om. Nicet. 8 κατ’ Nicet.: εἰς M (Tisch.) 9 ἀρχαιολογίαν M Nicet. (Tisch.): ἀλληγορίαν v (Vat. et Hoesch. cod.) 10 τρέπειν πρὸς ἀλληγορίαν ἔθος Nicet. : τρέπειν ἔθος εἰς ἀλληγορίαν M (Tisch.) αἰνίττεται Nicet.: αἰνίττονται M (Tisch.) 12 ὧν ἕκαστον — τὴν φορὰν (14) om. Nicet. 14 δ’ M 15 τὴν om. M (Tisch.) 16 συσσίτια Nicet. : σιτία M 17 ἁγνευτικοῖς περιρραντηρίοις κεκαθαρμένων om. M 18 τἄλλα Nicet. 19 ἐκπληρώσοντες Nicet. : ἐκπληροῦντες M (Tisch.) εὐχῶν M Nicet. (Tisch.): εὐχῆς v 20 ἄξιον — εὐωχίας om. Nicet. 21 ἄγεται γὰρ M (Tisch.): ἄγεται δὲ ἡ πάνδημος θυσία Nicet. (v) τοῦ om. M (Tisch.) δυεῖν Nicet.: δυοῖν M (v) ἑβδομάδων Nicet.: ἑβδομάδοιν M (Tisch.)) [*](21 Exod. 12,6. Lev. 23,5. Num. 2816.)

Συνάπτει δὲ τοῖς διαβατηρίοις ἑορτὴν διάφορον ἔχουσαν καὶ οὐ συνήθη τροφῆς χρῆσιν, ἄζυμα, ἀφ’ οὗ καὶ ὠνόμασται. διττὸς δὲ ὁ περὶ αὐτῆς λόγος, ὁ μὲν ἴδιος τοῦ ἔθνους ἕνεκα τῆς λεχθείσης ἀποικίας, ὁ δὲ κοινὸς κατὰ φύσεως ἀκολουθίαν καὶ τὴν τοῦ κόσμου παντὸς ἁρμονίαν. ὡς δ’ ἀψευδὴς ἡ ὑπόσχεσις, ἐπισκεπτέον. ἕβδομος ὢν ὁ μὴν οὗτος ἀριθμῷ τε καὶ τάξει κατὰ τὸν ἡλιακὸν κύκλον δυνάμει πρῶτός ἐστι, διὸ καὶ πρῶτος ἐν ταῖς ἱεραῖς βίβλοις ἀναγέγραπται.

αἴτιον δὲ ὥς γε οἶμαι τόδε· τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν ἀπεικόνισμά τι καὶ μίμημα συμβέβηκεν εἶναι τῆς ἀρχῆς ἐκείνης, καθ’ ἣν ὅδε ὁ κόσμος ἐδημιουργεῖτο· τότε γὰρ διακρινομένων τῶν στοιχείων καὶ τὴν ἐναρμόνιον τάξιν λαμβανόντων πρός τε αὑτὰ καὶ πρὸς ἄλληλα, διεκοσμεῖτο μὲν ὁ οὐρανὸς ἡλίῳ καὶ σελήνῃ καὶ ταῖς τῶν ἄλλων πλανήτων καὶ ἀπλανῶν ἀστέρων χορείαις καὶ περιόδοις, διεκοσμεῖτο δὲ καὶ ἡ γῆ παντοίαις φυτῶν ἰδέαις καὶ ὅση τῆς ὀρεινῆς καὶ πεδιάδος ἀγαθὴ καὶ βαθεῖα πᾶσα ἐτεθήλει καὶ ἐχλοηφόρει.

καθ’ ἕκαστον οὖν ἐνιαυτὸν ὑπομιμνῄσκων ὁ θεὸς τῆς τοῦ κόσμου γενέσεως ἀνέφηνε τὸ ἔαρ, ἐν ᾧ πάντα ἀνθεῖ καὶ βλαστάνει. διόπερ οὐκ ἀπὸ σκοποῦ πρῶτος ἀναγέγραπται μὴν ἐν τοῖς νόμοις, ἐπειδὴ τρόπον τινὰ τῆς πρώτης ἀρχῆς ἐκμαγεῖόν ἐστιν, ἀπ’ ἐκείνης ὥσπερ ἀρχετύπου σφραγῖδος τυπωθείς.

ὁ δὲ κατὰ τὴν μετοπωρινὴν ἰσημερίαν τῇ τάξει [πρώτῃ] πρῶτος ὢν ἐν ταῖς ἡλιακαῖς περιόδοις οὐ λέγεται παρὰ τῷ νόμῳ πρῶτος, ὅτι κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον συγκεκομισμένων τῶν καρπῶν ἁπάντων τὰ δένδρα φυλλορροεῖ καὶ ὅσα ἀκμάζον τὸ ἔαρ ἤνεγκε πάντα [ξηραίνεται] [*](1 αὕτη Nicet.: αὐτὴ M (Tisch.) 2 κατάρχῃ M Nicet.: κατάρχει Hoesch. (Vat. Mon.) 3 tit. ἑορτὴ ἀζύμων add. mg M ἑορτὴν . . . ἔχουσαν M Nicet. (Tisch.): ἑορτὴ . . . ἔχουσα v 4 τροφῆς Nicet.: τῆς τροφῆς M (v) δὲ ὁ M (Tisch.): δ’ ὁ Nicet., δέ ὁ) v 5 ἴδιος Nicet.: εἷς M (Tisch.) 7 δ’ om. M (Tisch.) ὑπόσχεσις M Nicet. (Tisch.): ὑπόθεσις v 9 διὸ scripsi: διότι M Nicet. (v) ἀναγέγραπται M Nicet. (Tisch.): ἀναγράφεται v (Vat. et Hoesch. cod.) δ’ M γε om. M (Tisch.) 10 τι M Nicet. (Tisch.): τε v 13 αὐτὰ M (Tisch.) 14 πλανήτων (sic) M 18 ἀνέφηνε Nicet.: ἀνέφαινε M (Tisch.) 21 κατὰ scripsi: μετὰ M (Tisch.) πρώτῃ seclusit Tisch. 24 φυλλοροεῖ M (Tisch.) ξηραίνεται seclusit Tisch.) [*](3 — 11 pergit Nicetas: συνάπτει δὲ τοῖς διαβατηρίοις — καθ’ ἢν ὅδε ὁ κόσμος ἐδημιουργεῖτο. 9 Exod. 12,2. 17 — 21 pergil Nicctiis: καθ’ ἕκαστον οὖν ἐνιαυτὸν — ὥσπερ ἀρχετύπου σφραγῖδος τυπωθείς.)

πρῶτον μὲν οὖν ἐπιφημίσαι μῆνα, καθ’ ὃν ἐστείρωται καὶ ἀγονεῖ ἥ τε ὀρεινὴ καὶ ἡ πεδιάς, παντάπασιν ὑπέλαβεν ἀνάρμοστον καὶ ἀνοίκειον εἶναι· δεῖ γὰρ τοῖς πρώτοις καὶ ἡγεμονίδα τάξιν εἰληχόσι προσεῖναι τὰ κάλλιστα καὶ εὐκταιότατα, δι’ ὧν αἱ ζῴων καὶ καρπῶν καὶ φυτῶν γενέσεις καὶ αὐξήσεις εἰσίν, ἀλλ’ οὐχ αἱ παλίμφημοι φθοραί.

τῆς δὲ ἑορτῆς ἀρχὴ διχόμηνος, ἡ πεντεκαιδεκάτη, καθ’ ἣν σελήνη πλησιφαὴς γίνεται, προνοίᾳ τοῦ μηδὲν εἶναι σκότος κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν, ἀλλὰ φωτὸς ἀνάπλεα πάντα διὰ πάντων, ἡλίου μὲν ἕωθεν εἰς ἑσπέραν ἐπιλάμποντος, σελήνης δὲ ἀφ’ ἑσπέρας ἄχρι τῆς ἕω τὰς αὐτὰς * * *, τῶν δ’ ἀστέρων ἀλλήλοις ἀντιπαραχωρούντων ἀσκίοις φέγγεσιν.

ἡ δὲ ἑορτὴ πάλιν ἐφ’ ἡμέρας ἑπτὰ ἄγεται δι’ ἣν ἔλαχεν ἐν κόσμῳ ὁ ἀριθμὸς προνομίαν τε καὶ τιμήν, ἵνα μηδὲν τῶν εἰς εὐθυμίαν καὶ πάνδημον εὐφροσύνην καὶ εὐχαριστίαν τὴν πρὸς τὸν θεὸν ἀπολείπηται τῆς ἱερᾶς ἑβδομάδος, ἣν ἀρχὴν καὶ πηγὴν ἀνθρώποις ἀγαθῶν ἁπάντων εἶναι διενοήθη.

τῶν δὲ ἑπτὰ ἡμερῶν δύο, τὴν πρώτην καὶ τὴν ὑστάτην, „ἁγίας“ προσεῖπεν, ἀρχῇ καὶ τέλει προνομίαν, ὡς εἰκός, διδοὺς καὶ ἅμα βουλόμενος καθάπερ ἐν ὀργάνῳ μουσικῷ συμφωνίᾳ τῶν ἄκρων τὰς μεθορίους συναρμόσασθαι, τάχα μέντοι καὶ ὑπὲρ τοῦ τόν τε παρελθόντα καὶ μέλλοντα χρόνον συνῳδὸν ἀποφῆναι τῇ ἑορτῇ, τὸν μὲν παρεληλυθότα συνάπτοντα [*](3 παντάπασιν ὑπέλαβεν scripsi: παντάπασι κατέλαβεν M (Tisch.) 6 δ’ Nicet. 7 ἀρχὴ διχόμηνος M (Tisch.): διχόμηνος ἄρχει Nicet. (v) 10 ἄχρι τῆς ἕω Nicet.: μέχρις ἕω M (Tisch.) τὰς αὐτὰς (sic) M: καὶ αὐτῆς Tisch.; equidem τὰς αὐγὰς πεμπούσης conicio, τὰς αὐτὰς ἐπιτελούσης χρείας coni. Wendl. δ’ 11 δ’ Nicet. 12 ἑπτὰ] ζ' M 12. 13 δι’ ἣν — τιμήν M (Tisch.): διὰ τὴν τοῦ ἀριθμοῦ τιμὴν Nicet. (v) 13 καἰ πάνδημον εὐφροσύνην om. Nicet. 14 ἀπολίπηται M 14. 15 ἣν ἀρχὴν — διενοήθη om. Nicet. 15 δ’ Nicet. 16 ἁγίαν Nicetae codd. Vat. Coisl. 17 προνομίαν ὡς εἰκὸς M Nicet. (Tisch.): ὡς εἰκός προνομίαν v 18 συμφωνία scripsi: συμφωνίαν M Nicet. (v) τὰς μεθορίους M Nicet. (Tisch.): om. v συναρμόσασθαι M (Tisch.): ἁρμόσασθαι Nicet. (v)) [*](6—18 pergit Nicetas: τῆς δ’ ἑορτῆς διχόμηνος ἄρχει ἡ πεντεκαιδεκάτη, καθ’ ἢν σελήνη πλησιφαὴς γίνεται, προνοίᾳ τοῦ μηδὲν εἶναι σκότος κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν, σελήνης ἀφ’ ἑσπέρας ἐπιλαμπούσης (ἐπιλ. ἀφ’ ἑσπέρας Coisl.) ἄχρι τῆς ἕω. ἡ δ’ ἑορτὴ πάλιν ἐφ’ ἑπτὰ ἄγεται διὰ τὴν τοῦ ἀριθμοῦ τιμήν, ἵν μηδὲν τῶν εἰς εὐθυμίαν καὶ εὐχαριστίαν τὴν πρὸς τὸν θεὸν ἀπολείπηται τῆς ἱερᾶς ἑβδομάδος. τῶν δ’ ἑπτὰ ἡμερῶν δύο, τὴν πρώτην καὶ τὴν ὑστάτην, (ἁγίας v) προσεῖπεν, ἀρχῇ καὶ τέλει προνομίαν ὡς εἰκὸς διδοὺς ἅμα βουλόμενος καθάπερ ἐν ὀργάνῳ μουσικῷ συμφωνίαν τῶν ἄκρων τὰς μεθορίους ἀρμόσασθαι. 7 Lev. 23,6. Num. 28,17. 11 Exod. 12,18. 19. Lev. 236. Num. 28,17. Deut. 16,3. 16 Exod. 12,16. Lev. 23,7. 8. Num. 28,18. 25.)

ὁ δ’ ἄρτος ἄζυμος, ἤτοι διὰ τὸ τοὺς προγόνους, ἡνίκα θείᾳ πομπῇ τὴν ἀποικίαν ἐστέλλοντο, χρωμένους ἀνυπερβλήτῳ τάχει τὰ φυράματα τοῦ σταιτὸς ἄζυμα ἐπενέγκασθαι ἢ ἐπειδὴ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον (λέγω δὲ τὴν ἐαρινὴν ὥραν, ἐν ᾗ συμβαίνει τὴν ἑορτὴν ἄγεσθαι) ὁ τοῦ σίτου καρπὸς ἀτελής ἐστι, τῶν πεδίων σταχυηφορούντων καὶ μήπω καιρὸν ἐχόντων εἰς ἄμητον. ἀτελεῖ δὴ τῷ μέλλοντι καρπῷ τελειωθησομένῳ δὲ μικρὸν ὕστερον ἐδικαίωσεν ἐξομοιῶσαι τὴν ἄζυμον τροφὴν — ἀτελὴς γάρ ἐστι καὶ αὕτη — πρὸς ἐλπίδος χρηστῆς ὑπόμνησιν, ὡς ἤδη τῆς φύσεως τὰς ἐτησίους εὐτρεπιζομένης ἀνθρώπων γένει δωρεὰς ἐν τῇ τῶν ἐπιτηδείων ἀφθονίᾳ καὶ περιουσίᾳ.

λέγεται δὲ κἀκεῖνο τοῖς ἐξηγηταῖς τῶν ἱερῶν γραμμάτων, ὅτι ἡ μὲν ἄζυμος τροφὴ δώρημα φύσεώς ἐστιν, ἡ δ’ ἐζυμωμένη τέχνης ἔργον· ἐπιτηδεύσει γὰρ ἄνθρωποι τὰ ἡδέα τοῖς ἀναγκαίοις ἀναμιγνύναι σπεύδοντες τὸ αὐστηρὸν τῇ φύσει προσηνὲς τέχνῃ κατεσκεύασαν.

ἐπεὶ οὖν ἐστιν ἡ ἐαρινὴ ἑορτή, καθάπερ ἐδίδαξα, τῆς τοῦ κόσμου γενέσεως ὑπόμνημα, τοὺς δὲ παλαιτάτους γηγενεῖς τε καὶ ἐκ γηγενῶν ἀναγκαῖον ἦν χρήσασθαι ταῖς τοῦ κόσμου δωρεαῖς ἀδιαστρόφοις, μήπω τῆς ἡδονῆς παρευημερούσης, οἰκειοτάτην τροφὴν [*](1 τῇ πρώτῃ, τόνδε μέλλοντα suppl. Tisch., om. M 6 tit. διὰ τί ἄζυμα ἐσθίουσιν add. mg M 7 ἄζυμος Nicet.: ὁ ἄζυμος M διὰ τὸ Nicet.: τὸ διὰ M τὴν ἀποικίαν 0111. Nicetae eodd. Vat. Mon. (v) 8 χρωμένους — σταιτὸς om. v σταιτὸς Nicet.: στέατος M (Tisch.) 9 τὰ ἄζυμα v δὲ] δὴ M (Tisch.) 11 σταχυηφορούντων M (Tisch.): σταχυφορούντων Nicet. (v) 12 ἀτελεῖ — ὕστερον (13) om. V 13 ἐξομοιῶσαι M Nicet. (Tisch.): ἐξ ὁμοιώσεως v post τροφήν interpung. v et Tisch. 14 αὕτη Nicet.: αὐτὴ M (Tisch.) πρὸς ἐλπίδος χρηστῆς ὑπόμνησιν Nicet. (coni. Mang.), πρὸς ἐλπίδος ἀγαθῆς ὑπόμνησιν M (Tisch.): πρὸς ἐλπίδα χρηστῆς ὑπομνήσεως V 17 τῶν M Nicet. (Tisch.): om. v ἄζυμος M Nicet. (Tisch.): ἄζυμα v 18 ἐπιτηδεύσει — κατεσκεύασαν (20) om. Nicet. 19 ἀναγκαίοις Wendl.: δικαίοις M (Tisch.) 20 καθάπερ ἐδίδαξα om. Nicet. 21 παλαιτάτους M Nicet.: παλαιοτάτους Tisch. 21.22 τε καὶ ἐκ γηγενῶν om. Nicet. 22. 23 δωρεαῖς ἀδιαστρόφοις Nicet.: τροφαῖς ἀδεία (sic) δωρεάς M 23 οἰκειοτάτην τροφὴν om. M) [*](6 — 125,2 pergit Nicetas: ὁ δ’ ἄρτος ἄζυμος — ἐμπυρεύματα ζωπυρεῖν (125,2). ταῦτα μὲν ἐπὶ τοσοῦτον (125,8).)