Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
Πυθοδήλου δέ τινος ἀσώτου μνημονεύει Ἀξιόνικος ἐν Τυρρηνῷ οὕτως (II 412 K)·
Πολύευκτον δ’ Ἀναξανδρίδης ἐν Τηρεῖ κωμῳδῶν (II 156 K)·
- ὁ Πυθόδηλος οὑτοσὶ
- ὁ Βαλλίων προσέρχετ’ ἐπικαλούμενος,
v.1.p.375- μεθύουσά τ’ ἐξόπισθεν ἡ σοφωτάτη
- Ἀποτυμπανισχὰς κατὰ πόδας πορεύεται.
Θεόπομπος δ’ ἐν τῇ δεκάτῃ τῶν Φιλιππικῶν (FHG I 293), ἀφ’ ἧς τινες τὸ τελευταῖον μέρος χωρίσαντες, ἐν ᾧ ἐστι τὰ περὶ τῶν Ἀθήνησι δημαγωγῶν, ... Εὔβουλόν φησι τὸν δημαγωγὸν ἄσωτον γενέσθαι. τῇ λέξει δὲ ταύτῃ ἐχρήσατο· ‘καὶ τοσοῦτον ἀσωτίᾳ καὶ πλεονεξίᾳ διενήνοχε τοῦ δήμου τοῦ Ταραντίνων ὅσον ὃ μὲν περὶ τὰς ἑστιάσεις εἶχε μόνον ἀκρατῶς, ὃ δὲ τῶν Ἀθηναίων καὶ τὰς προσόδους καταμισθοφορῶν διατετέλεκε. Καλλίστρατος δέ, φησίν, ὁ Καλλικράτους ὁ δημαγωγὸς καὶ αὐτὸς πρὸς μὲν τὰς ἡδονὰς ἦν ἀκρατής, τῶν δὲ πολιτικῶν πραγμάτων ἦν ἐπιμελής.’ περὶ δὲ τῶν Ταραντίνων ἱστορῶν ἐν τῇ δευτέρα καὶ πεντηκοστῇ τῶν ἱστοριῶν (ib. 322) γράφει οὕτως· ‘ἡ πόλις ἡ τῶν Ταραντίνων σχεδὸν καθ’ ἕκαστον μῆνα βουθυτεῖ καὶ δημοσίας ἑστιάσεις ποιεῖται. τὸ δὲ τῶν ἰδιωτῶν πλῆθος αἰεὶ περὶ συνουσίας καὶ πότους ἐστί. λέγουσι δὲ καί τινα τοιοῦτον λόγον οἱ Ταραντῖνοι, τοὺς μὲν ἄλλους ἀνθρώπους διὰ τὸ φιλοπονεῖσθαι καὶ περὶ τὰς ἐργασίας διατρίβειν παρασκευάζεσθαι ζῆν,
- ὄρνις κεκλήσῃ (φησι). Β. διὰ τί, πρὸς τῆς Ἑστίας;
- πότερον καταφαγὼν τὴν πατρῴαν οὐσίαν,
- ὥσπερ Πολύευκτος ὁ καλός; Α. οὐ δῆτ᾽, ἀλλ’ ὅτι
- ἄρρην ὑπὸ θηλειῶν κατεκόπης.
περὶ δὲ τῆς ἀσωτίας καὶ τοῦ βίου Φιλίππου καὶ τῶν ἑταίρων αὐτοῦ ἐν τῇ μθʹ τῶν ἱστοριῶν ὁ Θεόπομπος τάδε γράφει (ib. 320)· ‘Φίλιππος ἐπεὶ ἐγκρατὴς πολλῶν ἐγένετο χρημάτων οὐκ ἀνάλωσεν αὐτὰ ταχέως, ἀλλ᾽ ἐξέβαλε καὶ ἔρριψε, πάντων ἀνθρώπων κάκιστος ὢν οἰκονόμος οὐ μόνον αὐτός, ἀλλὰ καὶ οἱ περὶ αὐτόν· ἁπλῶς γὰρ οὐδεὶς αὐτῶν ἠπίστατο ζῆν ὀρθῶς οὐδὲ σωφρόνως οἰκεῖν οἰκίαν. τοῦ δ’ αὐτὸς αἴτιος ἦν ἄπληστος καὶ πολυτελὴς ὤν, προχείρως ἅπαντα ποιῶν καὶ κτώμενος καὶ διδούς. στρατιώτης γὰρ ὢν λογίζεσθαι τὰ προσιόντα καὶ τἀναλισκόμενα δι’ ἀσχολίαν οὐκ ἠδύνατο. ἔπειτα δ’ οἱ ἑταῖροι αὐτοῦ ἐκ πολλῶν τόπων ἦσαν συνερρυηκότες· οἳ μὲν γὰρ ἐξ αὐτῆς τῆς χώρας, οἳ δὲ ἐκ Θετταλίας, οἳ δὲ ἐκ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος, οὐκ ἀριστίνδην ἐξειλεγμένοι, ἀλλ’ εἴ τις ἦν ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις λάσταυρος ἢ βδελυρὸς ἢ θρασὺς τὸν τρόπον, οὗτοι σχεδὸν ἅπαντες εἰς Μακεδονίαν ἀθροισθέντες ἑταῖροι Φιλίππου προσηγορεύοντο. εἰ δὲ καὶ μὴ τοιοῦτός τις ὢν ἐληλύθει, ὑπὸ τοῦ βίου καὶ τῆς διαίτης τῆς Μακεδονικῆς ταχέως ἐκείνοις ὅμοιος ἐγίνετο. τὰ μὲν γὰρ οἱ πόλεμοι καὶ αἱ στρατεῖαι, τὰ δὲ καὶ αἱ πολυτέλειαι θρασεῖς αὐτοὺς εἶναι προετρέποντο καὶ ζῆν μὴ κοσμίως, ἀλλ’ ἀσώτως καὶ τοῖς λῃσταῖς παραπλησίως.’
Δοῦρις δ’ ἐν ζʹ Μακεδονικῶν περὶ Πασικύπρου λέγων τοῦ ἐν Κύπρῳ βασιλέως ὅτι ἄσωτος ἦν γράφει
‘εἰς τοσοῦτον δ’ ἀσωτίας ἐληλύθει καὶ Δημήτριος ὁ Δημητρίου τοῦ Φαληρέως ἀπόγονος, ὥς φησιν Ἡγήσανδρος (FHG IV 415), ὥστε Ἀρισταγόραν μὲν ἔχειν τὴν Κορινθίαν ἐρωμένην, ζῆν δὲ πολυτελῶς. ἀνακαλεσαμένων δ’ αὐτὸν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καὶ κελευόντων βέλτιον ζῆν, ‘ἀλλὰ καὶ νῦν, εἶπεν, ἐλευθερίως ζῶ. καὶ γὰρ ἑταίραν ἔχω τὴν καλλίστην καὶ ἀδικῶ οὐδένα καὶ πίνω Χῖον οἶνον καὶ τἄλλ’ ἀρκούντως παρασκευάζομαι, τῶν ἰδίων μου προσόδων εἰς ταῦτα ἐκποιουσῶν, οὐ καθάπερ ὑμῶν ἔνιοι δεκαζόμενος ζῶ καὶ μοιχεύων.’ καὶ τῶν τὰ τοιαῦτα πραττόντων καὶ ἐπ’ ὀνόματός τινας κατέλεξε. ταῦτα δ’ ἀκούσας Ἀντίγονος ὁ βασιλεὺς θεσμοθέτην αὐτὸν κατέστησεν. τοῖς δὲ Παναθηναίοις ἵππαρχος ὢν ἰκρίον ἔστησε πρὸς τοῖς Ἑρμαῖς Ἀρισταγόρᾳ μετεωρότερον
ὅτι δὲ τοὺς ἀσώτους καὶ τοὺς μὴ ἔκ τινος περιουσίας ζῶντας τὸ παλαιὸν ἀνεκαλοῦντο οἱ Ἀρεοπαγῖται καὶ ἐκόλαζον, ἱστόρησαν Φανόδημος (FHG I 368) καὶ Φιλόχορος ἄλλοι τε πλείους. Μενέδημον γοῦν καὶ Ἀσκληπιάδην τοὺς φιλοσόφους νέους ὄντας καὶ πενομένους μεταπεμψάμενοι ἠρώτησαν πῶς ὅλας τὰς ἡμέρας τοῖς φιλοσόφοις συσχολάζοντες, κεκτημένοι δὲ μηδέν, εὐεκτοῦσιν οὕτω τοῖς σώμασι· καὶ οἳ ἐκέλευσαν μεταπεμφθῆναί τινα τῶν μυλωθρῶν. ἐλθόντος δ᾽ ἐκείνου καὶ εἰπόντος ὅτι νυκτὸς ἑκάστης κατιόντες εἰς τὸν μυλῶνα καὶ ἀλοῦντες δύο δραχμὰς ἀμφότεροι λαμβάνουσι, θαυμάσαντες οἱ Ἀρεοπαγῖται διακοσίαις δραχμαῖς ἐτίμησαν αὐτούς. καὶ Δημόκριτον δ’ Ἀβδηρῖται δημοσίᾳ κρίνοντες ὡς κατεφθαρκότα τὰ πατρῷα, ἐπειδὴ ἀναγνοὺς αὐτοῖς τὸν μέγαν διάκοσμον καὶ τὰ περὶ τῶν ἐν Ἅιδου εἰπὼν εἰς ταῦτα ἀνηλωκέναι, ἀφείθη.
οἱ δὲ μὴ οὕτως ἄσωτοι κατὰ τὸν Ἄμφιν (II 248 K)·
διασειόμενοι τοὺς κροτάφους ὑπὸ τοῦ ἀκράτου, καὶ κατὰ τὸν Δίφιλον (ib. 577) ‘κεφαλὰς ἔχοντες τρεῖς ὥσπερ Ἀρτεμίσιον,’ ‘πολέμιοι τῆς οὐσίας ὑπάρχοντες, ὡς Σάτυρος ἐν τοῖς περὶ χαρακτήρων (FHG III 164) εἴρηκεν, κατατρέχοντες τὸν ἀγρόν, διαρπάζοντες τὴν οἰκίαν, λαφυροπωλοῦντες τὰ ὑπάρχοντα, σκοποῦντες οὐ τί δεδαπάνηται ἀλλὰ τί δαπανηθήσεται, οὐδὲ τί
- πίνουσ’ ἑκάστης ἡμέρας δι’ ἡμέρας,
Διογένης δ’ ὁ Βαβυλώνιος ἐν τοῖς περὶ εὐγενείας ‘τὸν Φωκίωνος υἱόν, φησί, Φῶκον οὐκ ἦν ὃς οὐκ ἐμίσει Ἀθηναίων. καὶ ὁπότε ἀπαντήσειέ τις αὐτῷ ἔλεγεν ‘ὦ καταισχύνας τὸ γένος.’ πάντα γὰρ ἀνάλωσε τὰ πατρῷα εἰς ἀσωτίαν καὶ μετὰ ταῦτα ἐκολάκευε τὸν ἐπὶ τῆς Μουνιχίας· ἐφ’ ᾧ πάλιν ὑπὸ πάντων ἐπερραπίζετο. ἐπιδόσεων δέ ποτε γινομένων παρελθὼν καὶ αὐτὸς εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἔφη ‘ἐπιδίδωμι κἀγώ’, καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ὁμοθυμαδὸν ἀνεβόησαν ‘εἰς ἀκολασίαν.’ ἦν δ’ ὁ Φῶκος καὶ φιλοπότης. νικήσαντος γοῦν αὐτοῦ ἵπποις Παναθήναια ὡς ὁ πατὴρ εἱστία τοὺς ἑταίρους, συνελθόντων εἰς τὸ
καὶ ὁ Αἰμιλιανὸς ἔφη· ‘τὸ μὲν ἀσώτιον ἔχεις παρὰ Στράττιδι ἐν Χρυσίππῳ λέγοντι οὕτως (I 726 K)·
- εἰ μηδὲ χέσαι γ’ αὐτῷ σχολὴ γενήσεται
- μηδ’ εἰς ἀσώτιον τραπέσθαι μηδ’ ἐὰν
- αὐτῷ ξυναντᾷ τις, λαλῆσαι μηδὲ ἕν.
ΜΑΓΕΙΡΙΚΑ δὲ ΣΚΕΥΗ καταριθμεῖται Ἀνάξιππος ἐν Κιθαρῳδῷ οὕτως (IV 465 M)·
τὴν χύτραν δ’ Ἀριστοφάνης ἐν Σκηνὰς καταλαμβανούσαις κακκάβην εἴρηκεν οὕτως (I 515 K)·
- ζωμήρυσιν φέρ᾽, οἶσ’ ὀβελίσκους δώδεκα,
- κρεάγραν, θυίαν, τυροκνῆστιν παιδικήν,
- στελεόν, σκαφίδας τρεῖς, δορίδα, κοπίδας τέτταρας.
- οὐ μὴ πρότερον οἴσεις, θεοῖσιν ἐχθρὲ σύ,
- τὸ λεβήτιον, τἀκ τοῦ νίτρου· πάλιν ὑστερεῖς;
- καὶ τὴν κύβηλιν τὴν ταγηνιστηρίαν.
v.1.p.381
κἀν Δαιταλεῦσι (ib 445)·
- τὴν κακκάβην γὰρ κᾶε τοῦ διδασκάλου.
Ἀντιφάνης δ’ ἐν Φιλοθηβαίῳ (II 105 K)·
- κἄγειν ἐκεῖθεν κακκάβην.
βατάνιον δ’ εἴρηκεν Ἀντιφάνης ἐν Εὐθυδίκῳ (ib. 49)·
- πάντ’ ἔστιν ἡμῖν· ἥ τε γὰρ συνώνυμος
- τῆς ἔνδον οὔσης ἔγχελυς Βοιωτία
- μιχθεῖσα κοίλοις ἐν βυθοῖσι κακκάβης
- χλιαίνετ᾽, αἴρεθ᾽, ἕψεται, παφλάζεται.
Ἄλεξις ἐν Ἀσκληπιοκλείδῃ (ib. 306)·
- ἔπειτα πουλύπους τετμημένος
- ἐν βατανίοισιν ἑφθός.
πατάνιον δὲ διὰ τοῦ π Ἀντιφάνης ἐν Γάμῳ (ib. 40)·
- οὕτως δ’ ὀψοποιεῖν εὐφυῶς
- περὶ τὴν Σικελίαν αὐτὸς ἔμαθον ὥστε τοὺς
- δειπνοῦντας εἰς τὰ βατάνι’ ἐμβάλλειν ποιῶ
- ἐνίοτε τοὺς ὀδόντας ὑπὸ τῆς ἡδονῆς.
Φιλέταιρος Οἰνοπίωνι (ib. 234)·
- πατάνια, σεῦτλον, σίλφιον, χύτρας, λύχνους,
- κορίαννα, κρόμμυ᾽, ἅλας, ἔλαιον, τρυβλίον.
καὶ πάλιν·
- ὁ μάγειρος οὗτος Πατανίων προσελθέτω.
ἐν δὲ Παρασίτῳ ὁ Ἀντιφάνης καὶ τάδε εἴρηκεν (ib. 85)·
- πλείους Στρατονίκου τοὺς μαθητάς μοι δοκεῖ
- ἕξειν Πατανίων.
v.1.p.382
Εὔβουλος δ’ ἐν Ἴωνι καὶ βατάνια καὶ πατάνια λέγει ἐν τούτοις (ib. 177)·
- ἄλλος ἐπὶ τούτῳ μέγας
- ἥξει τις ἰσοτράπεζος εὐγενήσ — Β. τίνα
- λέγεις; Α. Καρύστου θρέμμα, γηγενής, ζέων —
- Β. εἶτ’ οὐκ ἂν εἴποις; ὕπαγε. Α. κάκκαβον λέγω·
- σὺ δ’ ἴσως ἂν εἴποις λοπάδ᾽. Β. ἐμοὶ δὲ τοὔνομα
- οἴει διαφέρειν, εἴτε κάκκαβόν τινες
- χαίρουσιν ὀνομάζοντες εἴτε σίττυβον;
- πλὴν ὅτι λέγεις ἀγγεῖον οἶδα.
- τρυβλία δὲ καὶ βατάνια καὶ κακκάβια καὶ
- λοπάδια καὶ πατάνια πυκινὰ ταρβα καὶ
- οὐδ’ ἂν λέγων λέξαιμι.
ΗΔΥΣΜΑΤΩΝ δὲ κατάλογον Ἄλεξις ἐποιήσατο ἐν Λέβητι οὕτως (ib. 343)·
ἐν δὲ Παννυχίδι ἢ Ἐρίθοις· μάγειρον δὲ ποιεῖ λέγοντα (ib. 362)·
- ... μὴ προφάσεις ἐνταῦθά μοι, μηδ’ ‘οὐκ ἔχω.’
- Β. ἀλλὰ λέγ’ ὅτου δεῖ· λήψομαι γὰρ πάντ’ ἐγώ.
- Α. ὀρθῶς γε· πρῶτον μὲν λάβ’ ἐλθὼν σήσαμα.
- Β. ἀλλ’ ἔστιν ἔνδον. Α. ἀσταφίδα κεκομμένην,
- μάραθον, ἄνηθον, νᾶπυ, καυλόν, σίλφιον,
- κορίαννον αὖον, ῥοῦν, κύμινον, κάππαριν,
- ὀρίγανον, γήτειον, σκόροδον, θύμον,
- σφάκον, σίραιον, σέσελι, πήγανον, πράσον.
κἀν Πονήρᾳ (ib. 367)·
- κύκλῳ δεήσει περιτρέχειν με καὶ βοᾶν,
- ἄν του δέωμαι. δεῖπνον αἰτήσεις με σὺ
- ἤδη παρελθών· οὐκ ἔχων δὲ τυγχάνω
- οὐκ ὄξος, οὐκ ἄνηθον, οὐκ ὀρίγανον,
- οὐ θρῖον, οὐκ ἔλαιον, οὐκ ἀμυγδάλας,
- οὐ σκόροδον, οὐ σίραιον, οὐχὶ γήθυον,
- οὐ βολβόν, οὐ πῦρ, οὐ κύμινον, οὐχ ἅλας,
- οὐκ ᾠόν, οὐ ξύλ᾽, οὐ σκάφην, οὐ τήγανον,
- οὐχ ἱμονιάν, οὐ λάκκον εἶδον, οὐ φρέαρ·
- οὐ στάμνος ἔστι· διακενῆς δ’ ἕστηκ’ ἐγὼ
- ἔχων μάχαιραν, προσέτι περιεζωσμένος.
ἐπεσθίειν εἴρηκε Τηλεκλείδης Πρυτάνεσιν οὕτως (I 215 K)· ‘τυρίον ἐπεσθίοντα.’ ἐπιφαγεῖν δ’ Εὔπολις Ταξιάρχοις (ib. 328)·
- τῆς ὀριγάνου
- πρώτιστον ὑποθεὶς εἰς λοπάδα νεανικὴν
- τὸ τρίμμ’ ἐπιπολῆς εὐρύθμως διειμένον
- ὄξει σιραίῳ χρωματίσας καὶ σιλφίῳ
- πυκνῷ πατάξας.
καὶ Ἀριστοφάνης Πλούτῳ (1005)·
- ἐπιφαγεῖν
- μηδὲν ἄλλ’ ἢ κρόμμυον λέποντα καὶ τρεῖς ἁλμάδας.
- πρὸ τοῦ δ’ ὑπὸ τῆς πενίας ἅπαντ’ ἐπήσθιεν.
τῶν δὲ ΜΑΓΕΙΡΩΝ διάφοροί τινες ἦσαν οἱ καλούμενοι τραπεζοποιοί. εἰς ὅτι δὲ οὗτοι προσελαμβάνοντο σαφῶς παρίστησιν Ἀντιφάνης ἐν Μετοίκῳ (II 73 K)·
ζητητέον δὲ εἰ καὶ ὁ τραπεζοκόμος ὁ αὐτός ἐστι τῷ τραπεζοποιῷ. Ἰόβας γὰρ ὁ βασιλεὺς ἐν ταῖς Ὁμοιότησι τὸν αὐτὸν εἶναί φησι τὸν τραπεζοκόμον καὶ τὸν ὑπὸ Ῥωμαίων καλούμενον στρούκτωρα, παρατιθέμενος ἐκ δράματος Ἀλεξάνδρου ᾧ ἐπιγραφὴ Πότος (IV 554 M)·
- προσέλαβον ἐλθὼν τουτονὶ
- τραπεζοποιόν, ὃς πλυνεῖ σκεύη, λύχνους
- ἑτοιμάσει, σπονδὰς ποιήσει, τἄλλ’ ὅσα
- τούτῳ προσήκει.
ἐκάλουν δὲ τραπεζοποιὸν τὸν τραπεζῶν ἐπιμελητὴν καὶ τῆς ἄλλης εὐκοσμίας. Φιλήμων Παρεισιόντι (II 493 K)·
- εἰς αὔριόν με δεῖ λαβεῖν αὐλητρίδα.
- Β. τραπεζοποιὸν δημιουργὸν λήψομαι·
- ἐπὶ τοῦτ’ ἀπέστειλ’ ἐξ ἀγροῦ μ’ ὁ δεσπότης.
ἔλεγον δὲ καὶ ἐπιτραπεζώματα τὰ ἐπιτιθέμενα τῇ τραπέζῃ βρώματα. Πλάτων Μενελάῳ (I 622 K)·
- περὶ τοὐπτάνιον οὐ γίνεθ’ ἡ σκευωρία·
- τραπεζοποιός ἐστ’ ἐπὶ τοῦ διακονεῖν.
ἐκάλουν δὲ καὶ ἀγοραστὴν τὸν τὰ ὄψα ὠνούμενον, νῦν δ’ ὀψωνάτωρα, ὡς Ξενοφῶν ἐν δευτέρῳ Ἀπομνημονευμάτων (I, 5, 2) οὑτωσὶ λέγων· ‘διάκονον δ’ ἂν καὶ ἀγοραστὴν τὸν τοιοῦτον ἐθέλοιμεν προῖκα λαβεῖν;’ παρὰ δὲ Μενάνδρῳ ἐστὶ κοινότερον ἐν Φανίῳ (IV 217 M)·
- ὡς ὀλίγα λοιπὰ τῶν ἐπιτραπεζωμάτων.
ὀψώνην δ’ εἴρηκεν Ἀριστοφάνης ἐν Ταγηνισταῖς διὰ τούτων (I 521 K)·
- φειδωλὸς ἦν καὶ μέτριος ἀγοραστής.
παροψωνεῖν δ’ ἔφη Κρατῖνος ἐν Κλεοβουλίναις (ib. 41) οὕτως ... παραγοράζειν δὲ Ἄλεξις ἐν Δρωπίδῃ (II 318 K). εἰλέατροι δὲ καλοῦνται, ὥς φησι Πάμφιλος, οἱ ἐπὶ τὴν βασιλικὴν καλοῦντες τράπεζαν παρὰ τὸ ἐλεόν. Ἀρτεμίδωρος δ’ αὐτοὺς δειπνοκλήτορας ὀνομάζει.
- ὡς οὑψώνης διατρίβειν
- ἡμῖν τἄριστον ἔοικε.
ἐκάλουν δέ, φησί, καὶ τοὺς προγεύστας ἐδεάτρους, ὅτι προήσθιον τῶν βασιλέων πρὸς ἀσφάλειαν. νῦν δὲ ὁ ἐδέατρος ἐπιστάτης γέγονε τῆς ὅλης διακονίας. ἦν δ’ ἐπιφανὴς καὶ ἔντιμος ἡ χρεία. Χάρης γοῦν ἐν τῇ γʹ τῶν ἱστοριῶν (p. 116 M) Πτολεμαῖόν φησι τὸν Σωτῆρα ἐδέατρον ἀποδειχθῆναι Ἀλεξάνδρου. μήποτε δὲ καὶ ὃν νῦν καλοῦσι Ῥωμαῖοι προγεύστην τότε οἱ Ἕλληνες προτένθην ὠνόμαζον, ὡς Ἀριστοφάνης ἐν προτέραις Νεφέλαις (1196) διὰ τούτων·
μνημονεύει αὐτῶν καὶ Φερεκράτης ἐν Ἀγρίοις (I 147 K)·
- ΣΤΡ. πῶς οὐ δέχονται δῆτα τῇ νουμηνίᾳ
- ἁρχαὶ τὰ πρυτανεῖ᾽, ἀλλ’ ἕνῃ τε καὶ νέᾳ;
- ΦΕΙΔ. ὅπερ οἱ προτένθαι γὰρ δοκοῦσιν μοι παθεῖν·
- ἵν’ ὡς τάχιστα τὰ πρυτανεῖ’ ὑφελοίατο,
- διὰ τοῦτο προὐτένθευσαν ἡμέρᾳ μιᾷ.
καὶ Φιλύλλιος ἐν Ἡρακλεῖ (ib. 784)·
- μὴ θαυμάσῃς·
- τῶν γὰρ προτενθῶν ἐσμέν, ἀλλ’ οὐκ οἶσθα σύ.
εὑρίσκω δὲ καὶ ψήφισμα ἐπὶ Κηφισοδώρου ἄρχοντος Ἀθήνησι γενόμενον, ἐν ᾧ ὥσπερ τι σύστημα οἱ προτένθαι εἰσί, καθάπερ καὶ οἱ παράσιτοι ὀνομαζόμενοι, ἔχον οὕτως· ‘Φῶκος εἶπεν· ὅπως ἂν ἡ βουλὴ ἄγῃ τὰ Ἀπατούρια μετὰ τῶν ἄλλων Ἀθηναίων κατὰ τὰ πάτρια, ἐψηφίσθαι τῇ βουλῇ ἀφεῖσθαι τοὺς βουλευτὰς τὰς ἡμέρας ἅσπερ καὶ αἱ ἄλλαι ἀρχαὶ αἱ ἀφεταὶ ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἧς οἱ προτένθαι ἄγουσι πέντε ἡμέρας.’ ὅτι δ᾽ εἶχον οἱ ἀρχαῖοι καὶ τοὺς προγεύστας καλουμένους Ξενοφῶν ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ Ἱέρωνι ἢ τυραννικῷ φησιν (4, 2)· ‘ὁ τύραννος οὐδὲ σιτίοις καὶ ποτοῖς πιστεύων διάγει, ἀλλὰ καὶ τούτων ἀντὶ τοῦ ἀπάρχεσθαι θεοῖς τοῖς διακονοῦσι πρῶτον κελεύουσιν ἀπογεύεσθαι διὰ τὸ ἀπιστεῖν μὴ καὶ ἐν τούτοις κακόν τι φάγωσιν ἢ πίωσιν.’ Ἀναξίλας δ’ ἐν Καλυψοῖ φησιν (II 266 K)·
- βούλεσθε δῆτ’ ἐγὼ φράσω τίς εἰμ’ ἐγώ;
- ἡ τῶν προτενθῶν Δορπία καλουμένη.
v.1.p.386
- προγεύσεταί σοι πρῶτον ἡ γραῦς τοῦ ποτοῦ.
τοὺς δὲ τὰ πέμματα προσέτι τε τοὺς ποιοῦντας τοὺς πλακοῦντας οἱ πρότερον δημιουργοὺς ἐκάλουν. Μένανδρος Ψευδηρακλεῖ· καταμεμφόμενος δὲ τοὺς μαγείρους ὡς ἐπιχειροῦντας καὶ οἷς μὴ δεῖ φησιν (IV 222 M)·
ὅτι δὲ ἐκεχώριστο τὰ τῆς ὑπουργίας, πεμμάτων μὲν προνοουσῶν τῶν δημιουργῶν, ὀψαρτυτικῆς δὲ τῶν μαγείρων, Ἀντιφάνης διεσάφησεν ἐν Χρυσίδι οὕτως (II 110 K)·
- μάγειρ᾽, ἀηδής μοι δοκεῖς εἶναι σφόδρα.
- πόσας τραπέζας μέλλομεν ποιεῖν, τρίτον
- ἤδη μ’ ἐρωτᾷς. χοιρίδιον ἓν θύομεν,
- ὀκτὼ ποιήσοντες τραπέζας δ’ ἢ μίαν,
- τί σοι διαφέρει τοῦτο; παράθες σημίαν.
v.1.p.387- οὐκ ἔστι κανδύλους ποιεῖν οὐδ’ οἷα σὺ
- εἴωθας εἰς ταὐτὸν καρυκεύειν μέλι,
- σεμίδαλιν, ᾠά· πάντα γὰρ τἀναντία
- νῦν ἐστιν· ὁ μάγειρος γὰρ ἐγχύτους ποιεῖ,
- πλακοῦντας ὀπτᾷ, χόνδρον ἕψει καὶ φέρει
- μετὰ τὸ τάριχος, εἶτα θρῖον καὶ βότρυς·
- ἡ δημιουργὸς δ’ ἀντιπαρατεταγμένη
- κρεᾴδι’ ὀπτᾷ καὶ κίχλας, τραγήματα.
- ἔπειθ’ ὁ δειπνῶν μὲν τραγηματίζεται,
- μυρισάμενος δὲ καὶ στεφανωσάμενος πάλιν
- δειπνεῖ τὰ μελίπηκτα ταῖς κίχλαις.
Μένανδρος Δημιουργῷ (IV 103 M)·
- τέτταρες δ’ αὐλητρίδες
- ἔχουσι μισθὸν καὶ μάγειροι δώδεκα
- καὶ δημιουργοὶ μέλιτος αἰτοῦσαι σκάφας.
πεμμάτων δὲ πρῶτόν φησιν μνημονεῦσαι Πανύασσιν (fr. 26 Ki) Σέλευκος, ἐν οἷς περὶ τῆς παρ᾽ Αἰγυπτίοις ἀνθρωποθυσίας διηγεῖται, πολλὰ μὲν ἐπιθεῖναι λέγων πέμματα, ‘πολλὰς δὲ νοσσάδας ὄρνις,’ προτέρου
- τί τοῦτο, παῖ; διακονικῶς γὰρ νὴ Δία
- προελήλυθας. Β. ναί· πλάττομεν γὰρ πέμματα
- τὴν νύκτα τ’ ἠγρυπνήκαμεν· καὶ νῦν ἔτι
- ἀποίητα πάμπολλ’ ἐστὶν ἡμῖν.
ὅτι δὲ τὸ ποίημα τοῦτο Στησιχόρου ἐστὶν ἱκανώτατος μάρτυς Σιμωνίδης ὁ ποιητής, ὃς περὶ τοῦ Μελεάγρου τὸν λόγον ποιούμενός φησιν (fr. 53 B)·
- σασαμίδας χόνδρον τε καὶ ἐγκρίδας
- ἄλλα τε πέμματα καὶ μέλι χλωρόν.
ὁ γὰρ Στησίχορος οὕτως εἴρηκεν ἐν τῷ προκειμένῳ ᾄσματι τοῖς Ἄθλοις (fr. 3 B)·
- ὡς δουρὶ πάντας
- νίκασε νέους ὑπὲρ δινάεντα βαλὼν Ἄναυρον
- πολυβότρυος ἐξ Ἰωλκοῦ·
- οὕτω γὰρ Ὅμηρος ἠδὲ Στασίχορος ἄεισε λαοῖς.
- θρῴσκων μὲν γὰρ Ἀμφιάραος, ἄκοντι δὲ νίκασεν
- Μελέαγρος.
οὐκ ἀγνοῶν δὲ καὶ περὶ Δηλίων ἃ Ἀπολλόδωρος ὁ Ἀθηναῖος εἴρηκεν ὅτι μαγείρων καὶ τραπεζοποιῶν παρείχοντο χρείας τοῖς παραγινομένοις πρὸς τὰς ἱερουργίας, καὶ ὅτι ἦν αὐτοῖς ἀπὸ τῶν πράξεων ὀνόματα Μαγίδες καὶ Γογγύλοι, ἐπειδὴ τὰς μάζας, φησὶν Ἀριστοφάνης (Pac. 27), ἐν ταῖς θοίναις δι’ ἡμέρας τρίβοντες παρεῖχον ὥσπερ ἐν γυναιξὶ γογγύλας μεμαγμένας. καλοῦνται δὲ καὶ μέχρι νῦν τινες αὐτῶν Χοίρακοι καὶ Ἀμνοὶ καὶ Ἀρτυσίλεῳ καὶ Σήσαμοι καὶ Ἀρτυσίτραγοι καὶ Νεωκόροι καὶ Ἰχθυβόλοι, τῶν δὲ
ὅθεν καὶ Πολυκράτων ὁ Κρίθωνος Ῥηναιεὺς δίκην γραφόμενος οὐ Δηλίους αὐτοὺς ὀνομάζει, ἀλλὰ τὸ κοινὸν τῶν Ἐλεοδυτῶν ἐπῃτιάσατο. καὶ ὁ τῶν Ἀμφικτυόνων δὲ νόμος κελεύει ὕδωρ παρέχειν ἐλεοδύτας, τοὺς τραπεζοποιοὺς καὶ τοὺς τοιούτους διακόνους σημαίνων. Κρίτων δ’ ὁ κωμῳδιοποιὸς ἐν Φιλοπράγμονι παρασίτους τοῦ θεοῦ καλεῖ τοὺς Δηλίους διὰ τούτων (IV 537 M)·
- αὐτὰρ ἐπεί ῥ’ ὤπτησε καὶ εἰν ἐλεοῖσιν ἔθηκε.
- Φοίνικα μεγάλου κύριον βαλλαντίου
- ναύκληρον ἐν τῷ λιμένι ποιήσας ἄπλουν
- καὶ φορμιῶσαι ναῦς ἀναγκάσας δύο,
- εἰς Δῆλον ἐλθεῖν ἠθέλησ’ ἐκ Πειραιῶς,
- πάντων ἀκούων διότι παρασίτῳ τόπος
- οὗτος τρία μόνος ἀγαθὰ κεκτῆσθαι δοκεῖ,
- εὔοψον ἀγοράν, παντοδαπὸν ὁρμοῦντ’ ὄχλον,
- αὐτοὺς παρασίτους τοῦ θεοῦ τοὺς Δηλίους.
Ἀχαιὸς δ’ ὁ Ἐρετριεὺς ἐν Ἀλκμαίωνι τῷ σατυρικῷ καρυκκοποιοὺς καλεῖ τοὺς Δελφοὺς διὰ τούτων (p. 581 N)·
παρόσον τὰ ἱερεῖα περιτέμνοντες δῆλον ὡς ἐμαγείρευον αὐτὰ καὶ ἐκαρύκκευον. εἰς ταῦτα δὲ ἀποβλέπων καὶ Ἀριστοφάνης ἔφη (I 560 K)·
- καρυκκοποιοὺς προσβλέπων βδελύττομαι,
κἀν τοῖς ἑξῆς δ’ ὁ Ἀχαιός φησιν·
- ἀλλ’ ὦ Δελφῶν πλείστας ἀκονῶν
- Φοῖβε μαχαίρας
- καὶ προδιδάσκων τοὺς σοὺς προπόλους.
ἐπισκώπτουσι γὰρ οἱ Σάτυροι τοὺς Δελφοὺς ὡς περὶ τὰς θυσίας καὶ τὰς θοίνας διατρίβοντας. Σῆμος δ’ ἐν δʹ Δηλιάδος (FHG IV 493) ‘Δελφοῖς, φησί, παραγινομένοις εἰς Δῆλον παρεῖχον Δήλιοι ἅλας καὶ ὄξος καὶ ἔλαιον καὶ ξύλα καὶ στρώματα.’ Ἀριστοτέλης δ’ (p. 561 R) ἢ Θεόφραστος ἐν τοῖς ὑπομνήμασι περὶ Μαγνήτων λέγων τῶν ἐπὶ τοῦ Μαιάνδρου ποταμοῦ ὅτι Δελφῶν εἰσιν ἄποικοι τὰς αὐτὰς ἐπιτελοῦντας αὐτοὺς ποιεῖ χρείας τοῖς παραγιγνομένοις τῶν ξένων, λέγων οὕτως· ‘Μάγνητες οἱ ἐπὶ τῷ Μαιάνδρῳ ποταμῷ κατοικοῦντες ἱεροὶ τοῦ θεοῦ, Δελφῶν ἄποικοι, παρέχουσι τοῖς ἐπιδημοῦσι στέγην, ἅλας, ἔλαιον, ὄξος, ἔτι λύχνον, κλίνας, στρώματα, τραπέζας. Δημήτριος δ’ ὁ Σκήψιος ἐν ἑκκαιδεκάτῳ Τρωικοῦ διακόσμου (fr. 10 Gaede) ἐν τῇ Λακωνικῇ φησιν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ τῆς καλουμένης Ὑακινθίδος ἱδρῦσθαι ἥρωας Μάττωνα καὶ Κεράωνα ὑπὸ τῶν ἐν τοῖς φιδιτίοις ποιούντων τε τὰς μάζας καὶ κεραννύντων τὸν οἶνον διακόνων. ὁ δ’ αὐτὸς ἱστορεῖ κἀν τῷ τετάρτῳ καὶ εἰκοστῷ τῆς αὐτῆς πραγματείας (fr. 14) Δαίτην ἥρωα τιμώμενον παρὰ τοῖς Τρωσίν, οὗ μνημονεύειν Μίμνερμον (fr. 18 B). κἀν
- τίς ὑποκεκρυμμένος μένει,
- σαραβάκων κοπίδων συνομώνυμε;
πολλῶν δὲ τοιούτων ἔτι λεγομένων ἐκ τῶν γειτόνων τις ἐξηκούσθη ὑδραύλεως ἦχος πάνυ τι ἡδὺς καὶ τερπνός, ὡς πάντας ἡμᾶς ἐπιστραφῆναι θελχθέντας ὑπὸ τῆς ἐμμελείας. καὶ ὁ Οὐλπιανὸς ἀποβλέψας πρὸς τὸν μουσικὸν Ἀλκείδην ‘ἀκούεις, ἔφη, μουσικώτατε ἀνδρῶν, τῆς καλῆς ταύτης συμφωνίας, ἥτις ἡμᾶς ἐπέστρεψεν πάντας κατακηληθέντας ὑπὸ τῆς μουσικῆς; καὶ οὐχ ὡς ὁ παρ’ ὑμῖν τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι πολὺς ὁ μόναυλος ἀλγηδόνα μᾶλλον τοῖς ἀκούουσι παρέχων ἤ τινα τέρψιν μουσικήν.’ καὶ ὁ Ἀλκείδης ἔφη· ‘ἀλλὰ μὴν καὶ τὸ ὄργανον τοῦτο ἡ ὕδραυλις, εἴτε τῶν ἐντατῶν αὐτὸ θέλεις εἴτε τῶν ἐμπνευστῶν, Ἀλεξανδρέως ἐστὶν ἡμεδαποῦ εὕρημα, κουρέως τὴν τέχνην· Κτησίβιος δ’ αὐτῷ τοὔνομα. ἱστορεῖ δὲ τοῦτο Ἀριστοκλῆς ἐν τῷ περὶ χορῶν οὑτωσί πως λέγων· ‘ζητεῖται δὲ πότερα τῶν ἐμπνευστῶν ἐστιν ὀργάνων ἡ ὕδραυλις ἢ τῶν ἐντατῶν. Ἀριστόξενος μὲν οὖν τοῦτο οὐκ οἶδε. λέγεται δὲ Πλάτωνα μικράν τινα ἔννοιαν δοῦναι τοῦ κατασκευάσματος νυκτερινὸν ποιήσαντα ὡρολόγιον ἐοικὸς τῷ ὑδραυλικῷ οἷον κλεψύδραν μεγάλην λίαν. καὶ τὸ ὑδραυλικὸν δὲ ὄργανον δοκεῖ κλεψύδρα εἶναι. ἐντατὸν οὖν καὶ καθαπτὸν οὐκ ἂν νομισθείη, ἐμπνευστὸν δὲ ἂν ἴσως ῥηθείη διὰ τὸ ἐμπνεῖσθαι τὸ ὄργανον ὑπὸ τοῦ ὕδατος. κατεστραμμένοι γάρ εἰσιν οἱ αὐλοὶ εἰς τὸ ὕδωρ καὶ ἀρασσομένου τοῦ ὕδατος ὑπό τινος
καὶ τοσαῦτα μὲν ἔχω σοι ἐγὼ λέγειν περὶ τοῦ ὑδραυλικοῦ ὀργάνου, Οὐλπιανέ. γιγγραίνοισι γὰρ οἱ Φοίνικες, ὥς φησιν ὁ Ξενοφῶν, ἐχρῶντο αὐλοῖς σπιθαμιαίοις τὸ μέγεθος, ὀξὺ καὶ γοερὸν φθεγγομένοις. τούτοις δὲ καὶ οἱ Κᾶρες χρῶνται ἐν τοῖς θρήνοις, εἰ μὴ ἄρα καὶ ἡ Καρία Φοινίκη ἐκαλεῖτο, ὡς παρὰ Κορίννῃ (fr. 27 B) καὶ Βακχυλίδῃ (fr. 53 B) ἔστιν εὑρεῖν. ὀνομάζονται δὲ οἱ αὐλοὶ γίγγροι ὑπὸ τῶν Φοινίκων ἀπὸ τῶν περὶ Ἄδωνιν θρήνων· τὸν γὰρ Ἄδωνιν Γίγγρην καλεῖτε ὑμεῖς οἱ Φοίνικες, ὡς ἱστορεῖ Δημοκλείδης. μνημονεύει τῶν γίγγρων αὐλῶν Ἀντιφάνης ἐν Ἰατρῷ (II 54 K) καὶ Μένανδρος ἐν
καὶ Ἀξιόνικος ἐν Φιλευριπίδῃ (II 412 K)·
- ἐγὼ δὲ τὸν γίγγραν γε τὸν σοφώτατον.
- Β. τίς δ’ ἔσθ’ ὁ γίγγρας; Α. καινὸν ἐξεύρημά τι
- ἡμέτερον, ὃ θεάτρῳ μὲν οὐδεπώποτε
- ἔδειξ᾽, Ἀθήνησιν δὲ κατακεχρημένον
- ἐν συμποσίοις ἤδη ᾽στί. Β. διὰ τί δ’ οὐκ ἄγεις
- εἰς τὸν ὄχλον αὐτό; Α. διότι φυλὴν περιμένω
- σφόδρα φιλονικοῦσαν λαχεῖν τιν᾽. οἶδα γὰρ
- ὅτι πάντα πράγματ’ ἀνατριαινώσει κρότοις.
- οὕτω γὰρ ἐπὶ τοῖς μέλεσι τοῖς Εὐριπίδου
- ἄμφω νοσοῦσιν, ὥστε τἄλλ’ αὐτοῖς δοκεῖν
- εἶναι μέλη γιγγραντὰ καὶ κακὸν μέγα.
πόσῳ δὲ κρεῖττον, ὦ Οὐλπιανὲ σοφώτατε, τὸ ὑδραυλικὸν τοῦτο ὄργανον τοῦ καλουμένου νάβλα, ὅν φησι Σώπατρος ὁ παρῳδὸς ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ δράματι Πύλαι Φοινίκων εἶναι καὶ τοῦτον εὕρημα. λέγει δ’ οὕτως·
καὶ ἐν Μυστάκου δὲ θητίῳ φησί·
- οὔτε τοῦ Σιδωνίου νάβλα
- λαρυγγόφωνος ἐκκεχόρδωται τύπος.
Φιλήμων ἐν Μοιχῷ (II 489 K)·
- νάβλας ἐν ἄρθροις γραμμάτων οὐκ εὐμελής,
- ᾧ λωτὸς ἐν πλευροῖσιν ἄψυχος παγεὶς
- ἔμπνουν ἀνίει μοῦσαν. ἐγρέτου δέ τις
- τὸν ἡδονῆς μελῳδὸν εὐάζων χορόν.
καὶ τὸ τρίγωνον δὲ καλούμενον ὄργανον Ἰόβας ἐν τετάρτῳ θεατρικῆς ἱστορίας (FHG III 481) Σύρων εὕρημά φησιν εἶναι, ὡς καὶ τὸν καλούμενον λυροφοίνικα .... σαμβύκην. τοῦτο δὲ τὸ ὄργανον Νεάνθης ὁ Κυζικηνὸς ἐν αʹ Ὥρων (FHG III 3) εὕρημα εἶναι λέγει Ἰβύκου τοῦ Ῥηγίνου ποιητοῦ, ὡς καὶ Ἀνακρέοντος τὸ βάρβιτον. ἐπεὶ δὲ ἡμῶν τῶν Ἀλεξανδρέων κατατρέχεις ὡς ἀμούσων καὶ τὸν μόναυλον συνεχῶς ὀνομάζεις ἐπιχωριάζοντα παρ’ ἡμῖν, ἄκουε καὶ περὶ αὐτοῦ ἃ νῦν ἔχω σοι λέγειν ἐν προχείρῳ.
- ἔδει παρεῖναι, Παρμένων, αὐλητρίδ’ ἢ
- νάβλαν τιν᾽. Β. ὁ δὲ νάβλας τί ἐστιν; ...
- Α. .... οὐκ οἶδας, ἐμβρόντητε σύ;
- Β. μὰ Δία. Α. τί φής; οὐκ οἶσθα νάβλαν; οὐδὲν οὖν
- οἶσθ’ ἀγαθόν. οὐδὲ σαμβυκίστριαν;
Ἰόβας μὲν γὰρ ἐν τῷ προειρημένῳ συγγράμματι Αἰγυπτίους φησὶν λέγειν τὸν μόναυλον Ὀσίριδος εἶναι εὕρημα, καθάπερ καὶ τὸν καλούμενον φώτιγγα πλαγίαυλον, οὗ καὶ αὐτοῦ παραστήσομαι μνημονεύοντα ἐλλόγιμον ἄνδρα. ἐπιχωριάζει γὰρ καὶ ὁ φῶτιγξ αὐλὸς παρ’ ἡμῖν. τοῦ δὲ μοναύλου μνημονεύει Σοφοκλῆς μὲν ἐν Θαμύρᾳ οὕτως (fr. 221 N)·
Ἀραρὼς δ’ ἐν Πανὸς γοναῖς (II 217 K)·
- οἴχωκε γὰρ κροτητὰ πηκτίδων μέλη,
- λύρᾳ μοναύλοις τε χειμωντεως
- ναος στέρημα κωμασάσης.
Ἀναξανδρίδης δ’ ἐν Θησαυρῷ (ib. 142)·
- ἀναρπάσας μόναυλον εὐθὺς πῶς δοκεῖς
- κούφως ἀνήλλετο.
v.1.p.395
καὶ ἐν Φιαληφόρῳ (ib. 158)·
- ἀναλαβὼν
- μόναυλον ηὔλουν τὸν ὑμέναιον.
Σώπατρος Βακχίδι·
- .. τὸν μόναυλον ποῖ τέτροφας; οὗτος Σύρε.
- Β. ποῖον μόναυλον; Α. τὸν κάλαμον.
Πρωταγορίδης δ’ ὁ Κυζικηνὸς ἐν δευτέρῳ περὶ τῶν ἐπὶ Δάφνῃ πανηγύρεών (FHG IV 484) φησιν· ‘παντὸς δὲ ὀργάνου καταμιτον ἧπται, κροτάλων, ὑπὸ φανοῦ, πανδούρου, τῷ τε ἡδεῖ μοναύλῳ τὰς ἡδίστας ἁρμονίας ἀναμινυρίζει.’ Ποσειδώνιος δ’ ὁ ἀπὸ τῆς στοᾶς φιλόσοφος ἐν τῇ τρίτῃ τῶν ἱστοριῶν διηγούμενος περὶ τοῦ Ἀπαμέων πρὸς Λαρισαίους πολέμου γράφει τάδε (FHG III 253)· ‘παραζωνίδια καὶ λογχάρι’ ἀνειληφότες ἰῷ καὶ ῥύπῳ κεκρυμμένα, πετάσια δ’ ἐπιτεθειμένοι καὶ προσκόπια σκιὰν μὲν ποιοῦντα, καταπνεῖσθαι δ’ οὐ κωλύοντα τοὺς τραχήλους, ὄνους ἐφελκόμενοι γέμοντας οἴνου καὶ βρωμάτων παντοδαπῶν, οἷς παρέκειτο φωτίγγια καὶ μοναύλια, κώμων οὐ πολέμων ὄργανα.’ οὐκ ἀγνοῶ δὲ ὅτι Ἀμερίας ὁ Μακεδὼν ἐν ταῖς Γλώσσαις τιτύρινόν φησι καλεῖσθαι τὸν μόναυλον. ἴδε ἀπέχεις, καλὲ Οὐλπιανέ, καὶ τὸν τῆς φώτιγγος μνημονεύοντα· ὅτι δὲ ὁ μόναυλος ἦν ὁ νῦν καλούμενος καλαμαύλης σαφῶς παρίστησιν Ἡδύλος ἐν τοῖς ἐπιγράμμασιν οὑτωσὶ λέγων·
- καὶ τὸ μόναυλον μέλος ἤχησε.
ὥσπερ οὖν τοὺς τῷ καλάμῳ αὐλοῦντας καλαμαύλας λέγουσι νῦν, οὕτω καὶ ῥαππαύλας, ὥς φησιν Ἀμερίας ὁ Μακεδὼν ἐν ταῖς Γλώσσαις, τοὺς τῇ καλάμῃ αὐλοῦντας.
- τοῦτο Θέων ὁ μόναυλος ὑπ’ ἠρίον ὁ γλυκὺς οἰκεῖ
- αὐλητής, μίμων ἡ ᾽ν θυμέλῃσι Χάρις.
- τυφλὸς ὑπαὶ γήρως εἶχεν καὶ Σκίρπαλον υἱόν,
- νήπιον ὅντ’ ἐκάλει Σκίρπαλος Εὐπαλάμου,
- ἤειδεν δ’ αὐτοῦ τὰ γενέθλια· τοῦτο γὰρ εἶχεν,
- πανμαρπᾶν ηδυσμα σημανέων.
- ηὔλει δὴ Γλαύκης μεμεθυσμένα παίγνια Μουσέων
- ἢ τὸν ἐν ἀκρήτοις Βάτταλον ἡδυπότην
- ἢ καὶ Κώταλον ἢ καὶ Πάκαλον. ἀλλὰ Θέωνα
- τὸν καλαμαυλήτην εἴπατε ‘χαῖρε Θέων.’
γινώσκειν δὲ βούλομαί σε, ἀνδρῶν λῷστε Οὐλπιανέ, ὅτι Ἀλεξανδρέων μουσικώτεροι ἄλλοι γενέσθαι οὐχ ἱστόρηνται, καὶ οὐ λέγω περὶ κιθαρῳδίαν μόνην, ἧς καὶ ὁ εὐτελέστατος παρ᾽ ἡμῖν ἰδιώτης προσέτι τε καὶ ἀναλφάβητος οὕτως ἐστὶ συνήθης ὡς τάχιστα ἐλέγχειν τὰ παρὰ τὰς κρούσεις ἁμαρτήματα γινόμενα, ἀλλὰ καὶ περὶ αὐλούς εἰσι μουσικώτατοι οὐ μόνον τοὺς παρθενίους καλουμένους καὶ παιδικούς, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀνδρείους, οἵτινες καλοῦνται τέλειοί τε καὶ ὑπερτέλειοι, καὶ τοὺς κιθαριστηρίους δὲ καὶ τοὺς δακτυλικούς. τοὺς γὰρ ἐλύμους αὐλούς, ὧν
εἰσὶ δ’ οἱ αὐλοὶ οὗτοι ἐλάσσονες τῶν τελείων. Αἰσχύλος γοῦν κατὰ μεταφορὰν ἐν Ἰξίονί φησι (fr. 86 N)·
- τίς ἐρασμίην
- τρέψας θυμὸν ἐς ἥβην τερένων ἡμιόπων ὑπ’ αὐλῶν
- ὀρχεῖται;
εἰσὶν δ’ οἱ αὐτοὶ τοῖς παιδικοῖς καλουμένοις, οἷς οὐκ οὖσιν ἐναγωνίοις πρὸς τὰς εὐωχίας χρῶνται. διὸ καὶ τέρενας αὐτοὺς κέκληκεν ὁ Ἀνακρέων.
- τὸν δ’ ἡμίοπον καὶ τὸν ἐλάσσονα
- ταχέως ὁ μέγας καταπίνει.
οἶδα δὲ καὶ ἄλλα γένη αὐλῶν τραγικῶν τε καὶ λυσιῳδικῶν καὶ κιθαριστηρίων, ὧν μνημονεύουσιν Ἔφορός τ’ ἐν
οἱ δὲ καλούμενοι λώτινοι αὐλοὶ οὗτοί εἰσιν οἱ ὑπὸ Ἀλεξανδρέων καλούμενοι φώτιγγες. κατασκευάζονται δ’ ἐκ τοῦ καλουμένου λωτοῦ· ξύλον δ’ ἐστὶ τοῦτο γινόμενον ἐν Λιβύῃ. Θηβαίων δ’ εὕρημά φησιν εἶναι Ἰόβας τὸν ἐκ νεβροῦ κώλων κατασκευαζόμενον αὐλόν. ὁ δὲ Τρύφων φησὶ (fr. 112 V) καὶ τοὺς καλουμένους ἐλεφαντίνους αὐλοὺς παρὰ Φοίνιξιν ἀνατρηθῆναι. οἶδα δὲ ὅτι καὶ μάγαδις ὄργανόν ἐστιν ἐντατὸν καθάπερ καὶ κιθάρα, λύρα, βάρβιτον. Εὐφορίων δὲ ὁ ἐποποιὸς ἐν τῷ περὶ Ἰσθμίων (fr. 32 M) ‘οἱ νῦν, φησίν, καλούμενοι ναβλισταὶ καὶ πανδουρισταὶ καὶ σαμβυκισταὶ καινῷ μὲν οὐδενὶ χρῶνται ὀργάνῳ. τὸν γὰρ βάρωμον καὶ βάρβιτον, ὧν Σαπφὼ (fr. 154) καὶ Ἀνακρέων (fr. 143) μνημονεύουσι, καὶ τὴν μάγαδιν καὶ τὰ τρίγωνα καὶ τὰς σαμβύκας ἀρχαῖα εἶναι. ἐν γοῦν Μιτυλήνῃ μίαν τῶν Μουσῶν πεποιῆσθαι ὑπὸ Λεσβοθέμιδος ἔχουσαν σαμβύκην.’ Ἀριστόξενος δ’ ἔκφυλα ὄργανα καλεῖ
- μαγάδι λαλήσω μικρὸν ἅμα σοι καὶ μέγα.