Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
ὅτι Φύλαρχός φησι (FHG I 337) Θεόδωρον τὸν Λαρισσαῖον ὑδροπότην γενέσθαι, τὸν ἀλλοτρίως ἀεί ποτε πρὸς Ἀντίγονον ἐσχηκότα τὸν βασιλέα. φησὶ δὲ καὶ ἐν τῇ ζʹ τοὺς Ἴβηρας πάντας ὑδροποτεῖν καίτοι πλουσιωτάτους ἀνθρώπων ὄντας, μονοσιτεῖν τε αὐτοὺς ἀεὶ λέγει διὰ μικρολογίαν, ἐσθῆτας δὲ φορεῖν πολυτελεστάτας. Ἀριστοτέλης δ’ (p. 562 R) ἢ Θεόφραστος Φιλῖνόν τινα ἱστορεῖ μήτε ποτῷ χρήσασθαί ποτε μήτε ἐδέσματι ἄλλῳ ἢ μόνῳ γάλακτι πάντα τὸν βίον. Πύθερμος δὲ (FHG IV 488) ἐν τοῖς Πειραιῶς τυραννεύουσι καταγράφει καὶ Γλαύκωνα ὑδροπότην. Ἡγήσανδρος δ’ ὁ Δελφὸς Ἀγχίμολον καὶ Μόσχον φησὶ (FHG IV 418) τοὺς ἐν Ἤλιδι σοφιστεύσαντας ὑδροποτῆσαι
Μάχων δ’ ὁ κωμικὸς ὑδροπότου Μοσχίωνος μέμνηται (VI 246 b).
- καὶ νιγλάρους θρηνεῖν, ἐν οἷσι Λάμπρος ἐναπέθνῃσκεν,
- ἄνθρωπος ὢν ὑδατοπότης, μινυρὸς ὑπερσοφιστής,
- Μουσῶν σκελετός, ἀηδόνων ἠπίαλος, ὕμνος Ἅιδου.
Ἀριστοτέλης δ’ ἐν τῷ περὶ μέθης φησὶν (fr. 90 R) ὅτι ἁλμυράς τινες προσφερόμενοι τροφὰς ἄδιψοι διέμειναν· ὧν ἦν Ἀρχωνίδης ὁ Ἀργεῖος. Μάγων δὲ ὁ Καρχηδόνιος τρὶς τὴν ἄνυδρον διῆλθεν ἄλφιτα ξηρὰ σιτούμενος καὶ μὴ πίνων. Πολέμων δ’ ὁ Ἀκαδημαικὸς ἀρξάμενος ἀπὸ τριάκοντα ἐτῶν ὑδροπότησε μέχρι θανάτου, ὡς ἔφη Ἀντίγονος ὁ Καρύστιος (p. 66 Wil). Διοκλῆ τε τὸν Πεπαρήθιόν φησι Δημήτριος ὁ Σκήψιος (fr. 72 Gaede) μέχρι τέλους ψυχρὸν ὕδωρ πεπωκέναι. αὐτὸς δὲ περὶ αὑτοῦ μάρτυς ἀξιόχρεως Δημοσθένης ὁ ῥήτωρ (6, 30) φάσκων χρόνον τινὰ ὕδωρ μόνον πεπωκέναι. καὶ Πυθέας γοῦν φησιν (fr. 4 Tur)· ‘ἀλλὰ τοὺς
φησὶν Ἀντιφάνης (II 118 K),
- .. μεταλλάξαι διάφορα βρώματα
- ἐσθ’ ἡδύ,
- καὶ τῶν πολλάκις θρυλουμένων
- διάμεστον ὄντα τὸ παραγεύσασθαί τινος
- καινοῦ παρέσχε διπλασίαν τὴν ἡδονήν.
ὁ Περσῶν βασιλεύς, ὥς φησιν ἐν τῇ αʹ Ἡρόδοτος (c. 188), ὕδωρ ἀπὸ τοῦ Χοάσπεω πιεῖν ἄγεται τοῦ παρὰ Σοῦσα ῥέοντος· τοῦ μόνου πίνει ὁ βασιλεύς. τοῦ δὲ τοιούτου ὕδατος ἀπεψημένου πολλαὶ κάρτα ἅμαξαι τετράκυκλοι ἡμιόνειαι κομίζουσαι ἐν ἀγγείοις
ὅτι τοῖς προπίνουσιν ἐπιτεταμένως οὐκ οἰκείως διατίθεται ὁ στόμαχος, ἀλλὰ μᾶλλον κακοῦται καὶ πολλάκις φθορὰν τῶν ληφθέντων παρασκευάζει. δεῖ οὖν τὸν ὑγιείας ἀντιποιούμενον καὶ συμμέτροις γυμνασίοις χρᾶσθαι διὰ τοὺς πολλοὺς ἱδρῶτας καὶ λουτροῖς, ὡς διᾶναί τε τὸ σῶμα καὶ μαλαχθῆναι· μετὰ δὲ ταῦτα προπίνειν ὕδωρ ὡς χρηστότατον, ἐν μὲν χειμῶνι καὶ ἔαρι θερμὸν ὡς μάλιστα, ἐν δὲ τῷ θέρει ψυχρόν, ὡς
- ἐναλείφεται τὰς ῥῖνας· ὑγιείας μέρος
- μέγιστον ὀσμὰς ἐγκεφάλῳ χρηστὰς ποιεῖν.
ἐκκλίνειν δὲ δεῖ τὰ πάχη τῶν μύρων ὕδωρ τε πίνειν τὸ κατὰ πρόσοψιν λεπτὸν καὶ διαυγές, ὃ δὴ καὶ κατὰ τὸν σταθμόν ἐστι κοῦφον καὶ οὐδὲν ἐν αὑτῷ γεῶδες ἔχει. τὸ δὲ συμμέτρως θερμαινόμενον καὶ ψυχόμενον ὕδωρ χρηστόν ἐστι καὶ εἰς χάλκεον ἢ ἀργύρεον ἄγγος ἐγχεόμενον οὐ ποιεῖ τὸ ἰῶδες. φησὶ δὲ καὶ Ἱπποκράτης (IV 542, 26. V 88, 11 Litt)· ‘ὕδωρ τὸ ταχέως θερμαινόμενον καὶ ψυχόμενον ἀεὶ κουφότερον.’ μοχθηρὰ δ’ ἐστὶ τὰ βραδέως τὰ ὄσπρια τήκοντα. τοιαῦτα δὲ τὰ νιτρώδη καὶ ἁλμυρά. ἐν δὲ τῷ περὶ ὑδάτων Ἱπποκράτης (VI 118 Litt?) καλεῖ τὸ χρηστὸν ὕδωρ πότιμον. τὰ δὲ τῶν ὑδάτων στάσιμα χαλεπά, ὡς τὰ λιμναῖα καὶ τὰ ἑλώδη. ἐστὶ δὲ καὶ τῶν κρηναίων τὰ πλεῖστα σκληρότερα. Ἐρασίστρατος δέ φησιν ὡς ‘δοκιμάζουσί τινες τὰ ὕδατα σταθμῷ ἀνεξετάστως. ἰδοὺ γὰρ τοῦ ἐξ Ἀμφιαράου ὕδατος καὶ τοῦ ἐξ Ἐρετρίας συμβαλλομένων, τοῦ μὲν φαύλου τοῦ δὲ χρηστοῦ ὄντος, οὐδ’ ἥτις ἐστὶ διαφορὰ κατὰ τὸν σταθμόν.’ Ἱπποκράτης δ’ ἐν τῷ περὶ τόπων (II 30 Litt) ἄριστά φησιν εἶναι τῶν ὑδάτων ὅσα ἐκ μετεώρων χωρίων ῥεῖ καὶ ἐκ λόφων γεηρῶν. ταῦτα γὰρ |λευκὰ καὶ γλυκέα καὶ τὸν οἶνον ὀλίγον φέρειν οἷά τέ ἐστι, τόν τε χειμῶνα θερμαίνεται καὶ τὸ θέρος ψυχρά ἐστιν. ἐπαινεῖ δὲ μάλιστα ὧν τὰ ῥεύματα πρὸς ἀνατολὴν ἡλίου
ὅτι δὲ τὸ ὕδωρ ὁμολογουμένως ἐστὶ τρόφιμον δῆλον ἐκ τοῦ τρέφεσθαί τινα ἐξ αὐτοῦ μόνου τῶν ζῴων, ὥσπερ τοὺς τέττιγας. πολλὰ δὲ καὶ τῶν ἄλλων ὑγρῶν ἐστι τρόφιμα, οἷον γάλα, πτισάνη, οἶνος. τὰ γοῦν ὑποτίτθια γάλακτι διαρκεῖται. καὶ πολλὰ δὲ ἔθνη γαλακτοποτοῦντα ζῇ. Δημόκριτον δὲ τὸν Ἀβδηρίτην λόγος ἔχει διὰ γῆρας ἐξάξαι αὑτὸν διεγνωκότα τοῦ ζῆν καὶ ὑφαιροῦντα τῆς τροφῆς καθ’ ἑκάστην ἡμέραν, ἐπεὶ αἱ τῶν Θεσμοφορίων ἡμέραι ἐνέστησαν, δεηθεισῶν τῶν οἰκείων γυναικῶν μὴ ἀποθανεῖν κατὰ τὴν πανήγυριν, ὅπως ἑορτάσωσι, πεισθῆναι κελεύσαντα μέλιτος ἀγγεῖον αὑτῷ πλησίον παρατεθῆναι, καὶ διαζῆσαι ἡμέρας ἱκανὰς τὸν ἄνδρα, τῇ ἀπὸ τοῦ μέλιτος ἀναφορᾷ μόνῃ χρώμενον, καὶ μετὰ τὰς ἡμέρας βασταχθέντος τοῦ μέλιτος ἀποθανεῖν. ἔχαιρε δὲ ὁ Δημόκριτος ἀεὶ τῷ μέλιτι· καὶ πρὸς τὸν πυθόμενον πῶς ἂν ὑγιῶς τις διάγοι ἔφη, εἰ τὰ μὲν ἐντὸς μέλιτι βρέχοι, τὰ δ’ ἐκτὸς ἐλαίῳ. καὶ τῶν Πυθαγορικῶν δὲ τροφὴ ἦν ἄρτος μετὰ μέλιτος, ὥς φησιν
ὅρα τὸ ‘ἀνατιθεμένων πάντων τὴν ζήτησιν’ ἤτοι ἀναβαλλομένων.
ὅτι τὸ ἄνηστις ἡ νῆστις πλεονασμῷ τοῦ ᾱ, ὡς στάχυς ἄσταχυς, παρὰ Κρατίνῳ κεῖται (I 26 K)·
τὸ δὲ ὀξύπεινος παρὰ Διφίλῳ (II 572 K)·
- οὐ γάρ τοι σύ γε πρῶτος ἄκλητοσ φοιτᾷς ἐπὶ
- δεῖπνον ἄνηστις.
καὶ Ἀντιφάνης (II 124 K)·
- τέρπομαι γυμνοὺς ὁρῶν
- τοὺς ὀξυπείνους καὶ πρὸ τῶν καιρῶν ἀεὶ
- πάντ’ εἰδέναι σπεύδοντας.
καὶ Εὔβουλος (II 167 K)·
- ἓν νόσημα τοῦτ’ ἔχει·
- ἀεὶ γὰρ ὀξύπεινός ἐστι. Β. Θετταλὸν
- λέγει κομιδῇ τὸν ἄνδρα.
- Ζῆθον μὲν ἐλθόνθ’ ἁγνὸν ἐς Θήβης πέδον
- οἰκεῖν κελεύει· καὶ γὰρ ἀξιωτέρους
- πωλοῦσιν, ὡς ἔοικε, τοὺς ἄρτους ἐκεῖ·
- ὃ δ’ ὀξύπεινος. τὸν δὲ μουσικώτατον
- κλεινὰς Ἀθήνας ἐκπερᾶν Ἀμφίονα·
- οὗ ῥᾷστ’ ἀεὶ πεινῶσι Κεκροπιδῶν κόροι
- κάπτοντες αὔρας, ἐλπίδας σιτούμενοι.
v.1.p.110
Πλάτων (I 658 K)· ‘οὐ μονοσιτῶν ἑκάστοτε ἀλλὰ κἀνίοτε δειπνῶν δὶς τῆς ἡμέρας.’
- ὁ δὲ μονοσιτῶν κεῖται παρ’ Ἀλέξιδι (II 396 K)·
- ἐπὰν ἰδιώτην ἄνδρα μονοσιτοῦντ’ ἴδῃς
- ἢ μὴ ποθοῦντ’ ᾠδὰς ποιητὴν καὶ μέλη,
- τὸν μὲν ἰδιώτην τοῦ βίου τὸν ἥμισυν
- ἀπολωλεκέναι νόμιζε, τὸν δὲ τῆς τέχνης
- τὴν ἡμίσειαν· ζῶσι δ’ ἀμφότεροι μόλις.
ὅτι νωγαλεύματα ἐκάλουν τὰ ἡδέα βρώματα. Ἀραρώς (II 217 K)·
Ἄλεξις (II 398 K)·
- τὰ κομψὰ μὲν δὴ ταῦτα νωγαλεύματα.
Ἀντιφάνης (II 38 K)·
- Θασίοις οἰναρίοις
- τῆς ἡμέρας τὸ λοιπὸν ὑποβρέχει μέρος
- καὶ νωγαλίζει.
ἀπόσιτον δ’ εἴρηκε Φιλωνίδης (I 255 K), αὐτόσιτον δὲ Κρώβυλος (IV 565 M)· ‘παράσιτον αὐτόσιτον.’ ἀναρίστητον δ’ εἴρηκεν Εὔπολις (I 273 K). ἀναγκόσιτον δὲ Κράτης (I 143 K). καὶ Νικόστρατος δέ (II 228 K)·
- βότρυς, ῥοίας, φοίνικας, ἕτερα νώγαλα.
ἀριστόδειπνον δ’ εἶπεν Ἄλεξις (II 402)·
- μειράκιον .. κατὰ τύχην
- ὑποσκαφιόκαρτόν τι κεχλαμυδωμένον
- κατάγεις ἀναγκόσιτον.
- ἀφ’ ὧν γένοιτ’ ἂν ἡμῖν σύντομον
- ἀριστόδειπνον.
μετὰ ταῦτα ἀναστάντες κατεκλίνθημεν ὡς ἕκαστος ἤθελε, οὐ περιμείναντες ὀνομακλήτορα τὸν τῶν δείπνων ταξίαρχον.
ὅτι καὶ τρίκλινοι οἶκοι καὶ τετράκλινοι καὶ ἑπτάκλινοι καὶ ἐννεάκλινοι καὶ κατὰ τοὺς ἑξῆς ἀριθμοὺς ἦσαν παρὰ τοῖς παλαιοῖς. Ἀντιφάνης (II 129 K)·
Φρύνιχος (I 387 K)·
- συναγαγὼν
- τρεῖς ὄντας εἰς τρίκλινον ὑμᾶς.
Εὔβουλος (II 208 K)·
- ἑπτάκλινος οἶκος ἦν καλός,
- εἶτ’ ἐννεάκλινος ἕτερος οἶκος.
Ἄμφις (II 249 K)·
- θὲς ἑπτάκλινον. Β. ἑπτάκλινος οὑτοσί.
- Α. καὶ πέντε κλίνας Σικελικάς. Β. λέγ’ ἄλλο τι.
- Α. Σικελικὰ προσκεφάλαια πέντε.
Ἀναξανδρίδης (II 162 K)·
- οὐχ ὑποστρώσεις ποτὲ
- τρίκλινον;
- τρίκλινον δ’ εὐθέως συνήγετο
- καὶ συναυλίαι γερόντων. —
- ἀλλὰ ξενῶνας οἶγε καὶ ῥᾶνον δόμους
- στρώννυ τε κοίτας καὶ πυρὸς φλέξον μένος
- κρατῆρά τ’ αἴρου καὶ τὸν ἥδιστον κέρα (IV 605 M).
‘νῦν δὲ τὴν τῶν στρωμάτων σύνθεσιν περιβολῇ χωρίζουσι καὶ ὑποβολῇ,’ φησὶ Πλάτων ὁ
ἤκμασε δ’ ἡ τῶν ποικίλων ὑφή, μάλιστα ἐντέχνων περὶ αὐτὰ γενομένων Ἀκεσᾶ καὶ Ἑλικῶνος τῶν Κυπρίων. ὑφάνται δ’ ἦσαν ἔνδοξοι· καὶ ἦν Ἑλικὼν υἱὸς Ἀκεσᾶ, ὥς φησιν Ἱερώνυμος (fr. 32 Hi). ἐν Πυθοῖ γοῦν ἐπί τινος ἔργου ἐπιγέγραπται·
- κἆτ’ ἐν κλίναις ἐλεφαντόποσιν καὶ στρώμασι πορφυροβάπτοις
- κἀν φοινικίσι Σαρδιακαῖσιν κοσμησάμενοι κατάκεινται.
τοιοῦτος ἦν καὶ Παθυμίας ὁ Αἰγύπτιος. —
- τεῦξ’ Ἑλικὼν Ἀκεσᾶ Σαλαμίνιος, ᾧ ἐνὶ χερσὶ
- πότνια θεσπεσίην Παλλὰς ἔπνευσε χάριν.
φησὶν Ἔφιππος (II 263 K). Ἀριστοφάνης (I 561 K)·
- ὡς ἐγὼ σκιρτῶ πάλαι
- ὅπου ῥοδόπνοα στρώματ’ ἔστι, καὶ λούμενος
- μύροις ψακαστοῖς,
Σώφρων δὲ (fr. 26 Bo) ‘στρουθωτὰ ἑλίγματά φησιν ἐντετιμημένα.’ Ὅμηρος δὲ ὁ θαυμασιώτατος τῶν στρωμάτων τὰ μὲν κατώτερα λῖτα εἶναι φάσκει (Od. 1.130) ἤτοι λευκὰ καὶ μὴ βεβαμμένα ἢ πεποικιλμένα, τὰ δὲ περιστρώματα (Od. 10.352) ‘ῥήγεα καλά, πορφύρεα.’
- ὅστις ἐν ἡδυόσμοις
- στρώμασι παννυχίζων
- τὴν δέσποιναν ἐρείδεις.
(FHG II 97), καὶ τοὺς λεγομένους στρώτας ἐφεῦρον, ἵνα κόσμον ἔχῃ ἡ στρῶσις καὶ εὐάφειαν. τὸν οὖν Κρῆτα Τιμαγόραν ἢ τὸν ἐκ Γόρτυνος, ὥς φησι Φαινίας ὁ περιπατητικός (FHG II 296), Ἔντιμον, ὃς ζήλῳ Θεμιστοκλέους ἀνέβη ὡς βασιλέα, τιμῶν Ἀρταξέρξης σκηνήν τε ἔδωκεν αὐτῷ διαφέρουσαν τὸ κάλλος καὶ τὸ μέγεθος καὶ κλίνην ἀργυρόποδα, ἔπεμψε δὲ καὶ στρώματα πολυτελῆ καὶ τὸν ὑποστρώσοντα, φάσκων οὐκ ἐπίστασθαι τοὺς Ἕλληνας ὑποστρωννύειν. καὶ ἐπὶ τὸ συγγενικὸν ἄριστον ἐκαλεῖτο ὁ Κρὴς οὗτος, τὸν βασιλέα ψυχαγωγήσας· ὅπερ οὐδενὶ πρότερον τῶν Ἑλλήνων ἐγένετο, ἀλλ’ οὐδ’ ὕστερον. αὕτη γὰρ ἡ τιμὴ τοῖς συγγενέσι διεφυλάττετο. Τιμαγόρᾳ μὲν γὰρ τῷ Ἀθηναίῳ τῷ προσκυνήσαντι βασιλέα καὶ μάλιστα τιμηθέντι τοῦτο οὐχ ὑπῆρξε· τῶν δὲ παρατιθεμένων βασιλεῖ τούτῳ τινὰ ἀπὸ τῆς τραπέζης ἀπέστελλε. Ἀνταλκίδᾳ δὲ τῷ Λάκωνι τὸν αὑτοῦ στέφανον εἰς μύρον βάψας ἔπεμψε. τῷ δ’ Ἐντίμῳ τοιαῦτα πολλὰ ἐποίει καὶ ἐπὶ τὸ συγγενικὸν ἄριστον ἐκάλει. ἐφ’ ᾧ οἱ Πέρσαι χαλεπῶς ἔφερον ὡς τῆς τε τιμῆς δημευομένης καὶ στρατείας ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα πάλιν ἐσομένης. ἔπεμψε δὲ καὶ κλίνην αὐτῷ ἀργυρόποδα καὶ στρωμνὴν καὶ σκηνὴν οὐρανοφόρον ἀνθινὴν καὶ θρόνον ἀργυροῦν καὶ ἐπίχρυσον σκιάδειον καὶ φιάλας λιθοκολλήτους χρυσᾶς εἴκοσι, ἀργυρᾶς δὲ μεγάλας ἑκατὸν καὶ κρατῆρας ἀργυροῦς καὶ παιδίσκας ἑκατὸν καὶ παῖδας ἑκατὸν
- πρῶτοι δὲ Πέρσαι, ὥς φησιν Ἡρακλείδης
τράπεζαι ἐλεφαντόποδες τῶν ἐπιθημάτων ἐκ τῆς καλουμένης σφενδάμνου πεποιημένων. Κρατῖνος (I 100 K)·
δυσχεραίνει ὁ παρὰ τῷ σοφιστῇ Οὐλπιανὸς καὶ λέγει· ‘τήμερον ἐγὼ ‘πράγματα ἕξω ἐξ ἀπραξίας.’ πόθεν γὰρ τούτῳ ὁ τρίπους; εἰ μὴ τὴν Διογένους βακτηρίαν σὺν καὶ τὼ πόδε ἀριθμῶν οὗτος τρίποδα προσηγόρευσε, πάντων τραπέζας καλούντων τὰς παραθέσεις ταύτας.’
- γαυριῶσαι δ’ ἀναμένουσιν ὧδ’ ἐπηγλαισμέναι
- μείρακες φαιδραὶ τράπεζαι τρισκελεῖς σφενδάμνιναι.
- εἰπόντος τινὸς κυνικοῦ τρίποδα τὴν τράπεζαν
ὅτι Ἡσίοδος ἐν Κήυκος γάμῳ (fr. 177 Rz) — κἂν γὰρ γραμματικῶν παῖδες ἀποξενῶσι τοῦ ποιητοῦ τὰ ἔπη ταῦτα, ἀλλ’ ἐμοὶ δοκεῖ ἀρχαῖα εἶναι — τρίποδας τὰς τραπέζας φησί. καὶ Ξενοφῶν δ’ ὁ μουσικώτατος ἐν ζʹ Ἀναβάσεως γράφει (c. 3, 21)· ‘τρίποδες εἰσηνέχθησαν πᾶσιν· οὗτοι δὲ ὅσον εἴκοσι κρεῶν μεστοὶ νενεμημένων.’ καὶ ἐπάγει· ‘μάλιστα δ’ αἱ τράπεζαι κατὰ τοὺς ξένους ἀεὶ ἐτίθεντο.’ Ἀντιφάνης (II 127 K)·
Εὔβουλος (II 208 K)
- ἐπεὶ δ’ ὁ τρίπους ἤρθη κατὰ χειρῶν τ’ εἴχομεν.
Ἐπίχαρμος (p. 262 L)·
- τρίποδες οὗτοι πέντε σοι
- καὶ πέντε — Β. πεντηκοστολόγος γενήσομαι.
v.1.p.115
Ἀριστοφάνης (I 526 K)·
- τί δὲ τόδ’ ἐστί; Β. δηλαδὴ τρίπους. Α. τί μὰν
- ἔχει πόδας
- τέτορας; οὔκ ἐστιν τρίπους, ἀλλ’ ἐστὶν οἶμαι
- τετράπους.
- Β. ἐστὶ δ’ ὄνομ’ αὐτῷ τρίπους, τέτοράς γε μὰν
- ἔχει πόδας.
- Α. Οἰδίπους τοίνυν ποτ’ ἦν, αἴνιγμά τοι νοεῖς.
- τράπεζαν ἡμῖν εἴσφερε
- τρεῖς πόδας ἔχουσαν, τέσσαρας δὲ μὴ ᾽χέτω.
- Β. καὶ πόθεν ἐγὼ τρίπουν τράπεζαν λήψομαι;
ὅτι ἔθος ἦν ἐν τοῖς δείπνοις τῷ ἑστιάτορι κατακλιθέντι προδίδοσθαι γραμματείδιόν τι περιέχον ἀναγραφὴν τῶν παρεσκευασμένων, ἐφ’ ᾧ εἰδέναι ὅ τι μέλλει ὄψον φέρειν ὁ μάγειρος.
ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ. Δαμασκοῦ τῆς πόλεως ἐνδόξου οὔσης καὶ μεγάλης πολλοὶ τῶν ἀρχαίων μέμνηνται. ἐπεὶ δὲ πλεῖστον ἐν τῇ τῶν Δαμασκηνῶν ἐστι χώρᾳ τὸ κοκκύμηλον καλούμενον καὶ κάλλιστα γεωργεῖται, ἰδίως καλεῖται τὸ ἀκρόδρυον Δαμασκηνὸν ὡς διάφορον τῶν κατὰ τὰς ἄλλας χώρας γινομένων. κοκκύμηλα οὖν ἐστι ταῦτα· ὧν ἄλλος τε μέμνηται καὶ Ἱππῶναξ (fr. 81 B4)·
Ἄλεξις (II 397 K)·
- στέφανον εἶχον κοκκυμήλων καὶ μίνθης.
v.1.p.116
πάλιν (ib. p. 398)·
- καὶ μὴν ἐνύπνιον οἴομαί γ᾽ ἑορακέναι
- νικητικόν. Β. λέγ’ αὐτό. Α. τὸν νοῦν πρόσεχε δή·
- ἐν τῷ σταδίῳ τῶν ἀνταγωνιστῶν μέ τις
- ἐδόκει στεφανοῦν γυμνὸς προσελθὼν ...
- στεφάνῳ κυλιστῷ κοκκυμήλων — Β. Ἡράκλεις.
- Α. πεπόνων ...
Νίκανδρος (fr. 87 Schn)·
- ἑόρακας ἤδη πώποτ’ ἐσκευασμένον
- ἤνυστρον ἢ σπλῆν’ ὀπτὸν ὠνθυλευμένον
- ἢ κοκκυμήλων σπυρίδα πεπόνων;
- τοιοῦτ’ ἔχει τὸ μέτωπον.
Κλέαρχος δ’ ὁ περιπατητικός φησι (FHG II 327) Ῥοδίους καὶ Σικελιώτας βράβυλα καλεῖν τὰ κοκκύμηλα, ὡς καὶ Θεόκριτος ὁ Συρακούσιος (7, 146)·
- μῆλον ὃ κόκκυγος καλέουσι.
καὶ πάλιν (12, 3)·
- ὅρπηκες βραβίλοισι καταβρίθοντες ἔραζε.
ἐστὶ δὲ τοῦτο τὸ ἀκρόδρυον μικρότερον μὲν τῇ περιφορᾷ τῶν κοκκυμήλων, τῇ δ’ ἐδωδῇ τὸ αὐτό, πλὴν ὀλίγον δριμύτερον. Σέλευκος δ’ ἐν Γλώσσαις βράβιλά φησιν ἦλα κοκκύμηλα μάδρυα τὰ αὐτὰ εἶναι· τὰ
- ὅσον μῆλον βραβίλοιο
- ἥδιον.
ΚΕΡΑΣΙΑ. Θεόφραστος ἐν τῷ περὶ φυτῶν (h. pl. 3, 13, 1)· ‘ἴδιον δὲ τῇ φύσει δένδρον ὁ κέρασός ἐστι καὶ μεγέθει μέγα· καὶ γὰρ εἰς εἴκοσι καὶ τέσσαρας πήχεις αὔξεται. φύλλον δὲ ὅμοιον ἔχει τῷ τῆς μεσπίλης, σκληρὸν δὲ καὶ πλατύτερον, φλοιὸν δ’ ὅμοιον φιλύρᾳ, ἄνθος δὲ λευκόν, ἀπίῳ καὶ μεσπίλῃ ὅμοιον, ἐκ μικρῶν ἀνθῶν συγκείμενον, κηριῶδες. ὁ δὲ καρπὸς ἐρυθρός, ὅμοιος διοσπύρῳ τὸ σχῆμα, τὸ δὲ μέγεθος ἡλίκον κύαμος, πλὴν τοῦ διοσπύρου μὲν ὁ πυρὴν σκληρός, τοῦ δὲ κεράσου μαλακός.’ καὶ πάλιν (ib. 3, 15, 6)· ‘κράταιγος· οἳ δὲ κραταίγονον καλοῦσιν. ἔχει δὲ τὸ μὲν φύλλον τεταμένον ὅμοιον μεσπίλῃ· πλὴν μεῖζον ἐκείνου καὶ πλατύτερον ἢ προμηκέστερον· τὸν δὲ χαραγμὸν οὐκ ἔχει ὥσπερ ἐκεῖνο. γίνεται δὲ τὸ δένδρον οὔτε μέγα λίαν οὔτε παχύ· τὸ δὲ ξύλον ποικίλον, ξανθόν, ἰσχυρόν. φλοιὸν δ᾽ ἔχει λεῖον ὅμοιον μεσπίλῃ·
Ἀσκληπιάδης δὲ ὁ Μυρλεανὸς χαμαικέρασόν τινα καλῶν δένδρον ἔφη οὕτως· ‘ἐν τῇ Βιθυνῶν γῇ γίνεται ἡ χαμαικέρασος, ἧς ἡ μὲν ῥίζα ἐστὶν οὐ μεγάλη, ἀλλ’ οὐδὲ τὸ δένδρον, ἀλλὰ τῇ ῥοδῇ ἴσον, ὁ δὲ καρπὸς τὰ μὲν ἄλλα πάντα κεράσῳ ὅμοιος, τοὺς δὲ πλείονι χρησαμένους καθότι οἶνος βαρύνει τε καὶ ἀλγεῖν τὴν κεφαλὴν τίθησι.’ ταῦτα ὁ Ἀσκληπιάδης, φησί, μοι δοκεῖ λέγειν περὶ τῶν μιμαικύλων. τό τε γὰρ φέρον αὐτὰ δένδρον τοιοῦτον καὶ ὁ πλέον τῶν ἑπτὰ τοῦ καρποῦ φαγὼν κεφαλαλγὴς γίνεται. Ἀριστοφάνης (I 559 K)·
Θεόπομπος (I 751 K)·
- ἐν τοῖς ὄρεσιν δ᾽ αὐτομάτοισιν τὰ μιμαίκυλ᾽
- ἐφύετο πολλά.
Κράτης (I 142 K)·
- τρώγουσι μύρτα καὶ πέπονα μιμαίκυλα.
Ἄμφις (II 247 K)·
- πάνυ γάρ ἐστιν ὡρικώτατα
- τὰ τιτθί’ ὥσπερ μῆλον ἢ μιμαίκυλον.
v.1.p.119
Θεόφραστος (h. pl. 3, 16, 4)· ‘ἡ κόμαρος ἡ τὸ μιμαίκυλον φέρουσα τὸ ἐδώδιμον.’
- ὁ συκάμινος συκάμιν᾽, ὁρᾷς, φέρει,
- ὁ πρῖνος ἀκύλους, ὁ κόμαρος μιμαίκυλα.
ὅτι Ἀγῆνα σατυρικόν τι δρᾶμα ἀμφιβάλλεται εἴτε Πύθων ἐποίησεν ὁ Καταναῖος ἢ Βυζάντιος ἢ καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος.
φησὶν ὁ παρὰ τῷ ῥήτορι Λαρήνσιος· ‘πολλὰ ὑμεῖς οἱ Γραικοὶ ἐξιδιοποιεῖσθε ὡς αὐτοὶ ἢ ὀνομάσαντες ἢ πρῶτοι εὑρόντες· ἀγνοεῖτε δὲ ὅτι Λεύκολλος ὁ Ῥωμαίων στρατηγός, ὁ τὸν Μιθριδάτην καὶ Τιγράνην καταγωνισάμενος, πρῶτος διεκόμισεν εἰς Ἰταλίαν τὸ φυτὸν τοῦτο ἀπὸ Κερασοῦντος Ποντικῆς πόλεως. καὶ οὗτός ἐστιν ὁ καὶ τὸν καρπὸν καλέσας κέρασον ὁμωνύμως τῇ πόλει, ὡς ἱστοροῦσιν οἱ ἡμέτεροι συγγραφεῖς.’ πρὸς ὃν Δάφνος τίς φησιν· ‘ἀλλὰ μὴν παμπόλλοις χρόνοις πρεσβύτερος Λευκόλλου ἀνὴρ ἐλλόγιμος Δίφιλος ὁ Σίφνιος, γεγονὼς κατὰ Λυσίμαχον τὸν βασιλέα — εἷς δὲ οὗτος τῶν Ἀλεξάνδρου διαδόχων — μνημονεύει τῶν κερασίων λέγων· ‘τὰ κεράσια εὐστόμαχα, εὔχυλα, ὀλιγότροφα, ἐκ ψυχροῦ δὲ λαμβανόμενα εὐστόμαχα. καλλίω δὲ τὰ ἐρυθρότερα καὶ τὰ Μιλήσια· εἰσὶ γὰρ διουρητικά.’
ΣΥΚΑΜΙΝΑ. ὅτι πάντων ἁπλῶς οὕτω καλούντων αὐτὰ Ἀλεξανδρεῖς μόνοι μόρα ὀνομάζουσι.
ἐν δὲ Κρήσσαις καὶ κατὰ τῆς βάτου (fr. 111)·
- ἀνὴρ δ’ ἐκεῖνος ἦν πεπαίτερος μόρων.
Σοφοκλῆς (fr. 362)·
- λευκοῖς τε γὰρ μόροισι καὶ μελαγχίμοις
- καὶ μιλτοπρέπτοις βρίθεται ταὐτοῦ χρόνου.
καὶ Νίκανδρος δὲ ἐν Γεωργικοῖς (fr. 75 Schn) ἐμφανίζει καὶ ὅτι πρότερον τῶν ἄλλων ἀκροδρύων φαίνεται μορέην τε καλεῖ τὸ δένδρον ἀεί, ὡς καὶ οἱ Ἀλεξανδρεῖς·
- πρῶτον μὲν ὄψει λευκὸν ἀνθοῦντα στάχυν,
- ἔπειτα φοινίξαντα γογγύλον μόρον.
- καὶ μορέης, ἣ παισὶ πέλει μείλιγμα νέοισι,
- πρῶτον ἀπαγγέλλουσα βροτοῖς ἡδεῖαν ὀπώρην.
v.1.p.121
Φαινίας δ’ ὁ Ἐρέσιος ὁ Ἀριστοτέλους μαθητὴς τὸν τῆς ἀγρίας συκαμίνου καρπὸν μόρον καλεῖ, ὄντα καὶ αὐτὸν γλυκύτατον καὶ ἥδιστον ὅτε πεπανθείη. γράφει δὲ οὕτως (FHG II 301)· ‘τὸ μόρον τὸ βατῶδες ξηρανθείσης τῆς σφαίρας τῆς συκαμινώδους σπερματικὰς ἔχει τὰς συκαμινώδεις διαγονάς, καθάπερ ὑφάλους καὶ διαφυὰς ἔχει ψαθυρὰς καὶ εὐχύμους.’ Παρθένιος δὲ ἅβρυνά φησι συκάμινα, ἃ καλοῦσιν ἔνιοι μόρα· Σαλαμίνιοι δὲ τὰ αὐτὰ ταῦτα βάτια· Δημήτριος δὲ ὁ Ἰξίων τὰ αὐτὰ συκάμινα καὶ μόρα οἷον αἱμόροα καὶ σύκων ἀμείνω. Δίφιλος δὲ ὁ Σίφνιος ἰατρὸς γράφει οὕτως· ‘τὰ δὲ συκάμινα, ἃ καὶ μόρα λέγεται, εὔχυλα μέν ἐστιν, ὀλιγότροφα δὲ καὶ εὐστόμαχα καὶ εὐέκκριτα. ἰδίως δὲ τούτων τὰ ἔνωμα ἕλμινθας ἐκτινάσσει.’ Πύθερμος δὲ ἱστορεῖ, ὥς φησιν Ἡγήσανδρος (om. FHG IV), καθ’ αὑτὸν τὰς συκαμίνους οὐκ ἐνεγκεῖν καρπὸν ἐτῶν εἴκοσι καὶ γενέσθαι ἐπιδημίαν ποδαγρικὴν τοσαύτην ὥστε μὴ μόνον ἄνδρας τῷ πάθει ἐνσχεθῆναι, ἀλλὰ καὶ παῖδας καὶ κόρας καὶ εὐνούχους, ἔτι δὲ γυναῖκας. περιπεσεῖν δὲ οὕτω τὸ δεινὸν καὶ αἰπολίῳ ὡς τὰ δύο μέρη τῶν προβάτων ἐνσχεθῆναι τῷ αὐτῷ πάθει.
ΚΑΡΥΑ. οἱ Ἀττικοὶ καὶ οἱ ἄλλοι συγγραφεῖς κοινῶς πάντα τὰ ἀκρόδρυα κάρυα λέγουσιν· Ἐπίχαρμος δὲ κατ’ ἐξοχὴν (p 280 L) ὡς ἡμεῖς·
Φιλύλλιος (I 788 K)·
- καπυρὰ τρώγων κάρυ᾽, ἀμυγδάλας.
Ἡρακλέων δέ φησιν ὁ Ἐφέσιος· ‘κάρυα ἐκάλουν καὶ τὰς ἀμυγδάλας καὶ τὰ νῦν καστάνεια.’ τὸ δὲ δένδρον καρύα παρὰ Σοφοκλεῖ (fr. 688 N)·
- ᾠά, κάρυ᾽, ἀμυγδάλαι.
Εὔβουλος (II 212 K)· ‘φηγούς, κάρυα Καρύστια.’ καλεῖται δέ τινα καὶ μόστηνα κάρυα.
- καρύαι μελίαι τε.
ΑΜΥΓΔΑΛΑΙ. ὅτι αἱ Νάξιαι ἀμυγδάλαι διὰ μνήμης ἦσαν τοῖς παλαιοῖς· καὶ γίνονται ὄντως ἐν Νάξῳ τῇ νήσῳ διάφοροι, ὡς ἐμαυτόν, φησί, πείθω. Φρύνιχος (I 387 K)·
διάφοροι δ’ ἀμυγδάλαι γίνονται κἀν Κύπρῳ τῇ νήσῳ· παρὰ γὰρ τὰς ἀλλαχόθεν καὶ ἐπιμήκεις εἰσὶ καὶ κατὰ τὸ ἄκρον ἐπικαμπεῖς. Λάκωνας δὲ Σέλευκος ἐν Γλώσσαις φησὶ καλεῖν τὰ μαλακὰ κάρυα μυκήρους, Τηνίους δὲ τὰ γλυκέα κάρυα. Ἀμερίας δέ φησι μύκηρον τὴν ἀμυγδάλην καλεῖσθαι. ἐπακτικώτατα δὲ πρὸς πότον τὰ ἀμύγδαλα προεσθιόμενα. Εὔπολις (I 327 K)·
- τοὺς δὲ γομφίους
- ἅπαντας ἐξέκοψεν, ὥστ᾽
- οὐκ ἂν δυναίμην Ναξίαν
- ἀμυγδάλην κατᾶξαι.
ἦν δέ τις ἄμπελος Ναξία καλουμένη. Πλούταρχος δὲ ὁ Χαιρωνεύς φησι (qu. symp. p. 624c) παρὰ Δρούσῳ τῷ Τιβερίου Καίσαρος υἱῷ ἰατρόν τινα ὑπερβάντα πάντας ἐν τῷ πίνειν φωραθῆναι πρὸ τοῦ πότου προεσθίοντα πικρὰς ἀμυγδάλας πέντε ἢ ἕξ· ἅσπερ κωλυθεὶς προσενέγκασθαι οὐδὲ πρὸς τὸ μικρότατον ἀντέσχε τοῦ πότου. αἴτιος οὖν ἦν ἡ τῆς πικρότητος δύναμις, ξηραντικὴ καὶ δάπανος ὑγρῶν οὖσα. κληθῆναι δὲ ἀμυγδάλην φησὶν Ἡρωδιανὸς ὁ Ἀλεξανδρεὺς (I 321, 21 L) παρὰ τὸ ἐν τῷ μετὰ τὸ χλωρὸν ὡσπερεὶ ἀμυχὰς ἔχειν πολλάς.
- δίδου μασᾶσθαι Ναξίας ἀμυγδάλας
- οἶνόν τε πίνειν Ναξίων ἀπ’ ἀμπέλων.
v.1.p.123
ὄνος βαδίζεις εἰς ἄχυρα τραγημάτων, φησί που Φιλήμων (II 530 K)·
φησὶ Νίκανδρος ἐν βʹ Γεωργικῶν (fr. 69 Schn).
- φηγοὶ Πανὸς ἄγαλμα,
ὅτι καὶ οὐδετέρως ἀμύγδαλα λέγεται. Δίφιλος (II 567 K)·
- τράγημα, μυρτίδες, πλακοῦς, ἀμύγδαλα.
ὅτι περὶ τῆς προφορᾶς τοῦ τόνου τῆς ἀμυγδάλης Πάμφιλος μὲν ἀξιοῖ ἐπὶ τοῦ καρποῦ βαρύνειν ὁμοίως τῷ ἀμυγδάλῳ· τὸ μέντοι δένδρον θέλει περισπᾶν, ἀμυγδαλῆ καὶ ῥοδῆ. καὶ Ἀρχίλοχος (fr. 29 B4)·
Ἀρίσταρχος δὲ καὶ τὸν καρπὸν καὶ τὸ δένδρον
- ῥοδῆς τε καλὸν ἄνθος.
Ἀριστοφάνης (I 542 K)·
- ... ἀπολεῖς με, ναὶ μὰ τὴν ἀμυγδαλῆν.
Φρύνιχος (I 386 K)·
- ἄγε νυν τὰς ἀμυγδαλᾶς λαβὼν
- τασδὶ κάταξον τῇ κεφαλῇ σαυτοῦ λίθῳ.
ἄλλοι δὲ ἀμυγδαλὰς ὡς καλάς. Τρύφων δὲ ἐν Ἀττικῇ προσῳδίᾳ (fr. 13 V) ἀμυγδάλην μὲν τὸν καρπὸν βαρέως, ὃν ἡμεῖς οὐδετέρως ἀμύγδαλον λέγομεν, ἀμυγδαλᾶς δὲ τὰ δένδρα, κτητικοῦ παρὰ τὸν καρπὸν ὄντος τοῦ χαρακτῆρος καὶ διὰ τοῦτο περισπωμένου.
- ἀμυγδαλῆ τῆς βηχὸς ἀγαθὸν φάρμακον.
ὅτι Πάμφιλος ἐν Γλώσσαις μουκηροβαγόν φησι καλεῖσθαι τὸν καρυοκατάκτην ὑπὸ τῶν Λακώνων ἀντὶ τοῦ ἀμυγδαλοκατάκτην· μουκήρους γὰρ Λάκωνες καλοῦσι τὰ ἀμύγδαλα.