Caesar ui insistentium hostium pressus soapham escendit:
qua mox pondere subsequentium grauata ac mersa, per ducentos
passus ad nauem una manu eleuata, qua chartas tenebat,
Bern.
Lucani 10pr. 15 Caesar—p. 403, 2 cepit exscripsit Paulus 157 not.
lin. 4—158, 14. PRKMTW, v; XL- L (idem § 82 quadringenta, cf. 4,
20 § 33 et 6, 11 § 4) quadragenta D, eundem num. exhibent GN
Bem. 128, Senecae codex Mediol. (ed. Koch 1879); cf. Parthey,
Alex. Bibl.
petentibus regem reddidit monitum, ut magis amicitiam Romanam
quam arma experiri studeret; qui tamen ilico ut liber
fuit bellum intulit, sed continuo cum toto exercitu suo et
ipse deletus est. nam uiginti milia hominum in eo bello
caesa referuntur, duodecim milia cum septuaginta longis nanibus
dedita, quingenti ex uictoribus cecidisse dicuntur.
rex
ipse adulescens scapha exceptus ut fugeret, multis insilientibus
mersus necatusque est; corpus eius ad litus deuolutum indicio
loricae aureae cognitum fuit: qua Caesar Alexandriam praemissa
Alexandrinos omnes ad deditionem desperatione conpulit
regnumque Aegypti Cleopatrae dedit.
inde Syriam peruagatus
Pharnacem in Ponto uicit. postea uero quam Romam uenit,
dictator et consul creatus in Africam transiit et apud Thapsum
cum Iuba et Scipione pugnauit maximamque ibi hominum
multitudinem interfecit. castra utriusque direpta sunt, sexaginta
elephanti capti.
Cato sese apud Vticam occidit; Iuba
Liuius
113 (cf. Periocha) || apud Thapsum—§ 5 Liuius 114
in eadem nani etiam T. Torquatus occisus est.
Caesar Pompei Magni nepotes filiamque Pompeiam simulque
cum his Faustum Sullam et Afranium et Petreium filiam
iussit occidi.
inde quattuor triumphis Vrbem ingressus,
disposito recuperatae reipublicae statu continuo in Нispanias
contra Pompeios Pompei filios profectus, septimo decimo quam
egressus ab Vrbe fuerat die Saguntum peruenit statimque
aduersus Pompeios duos et Labienum atque Attium Varum
multa bella et uaria sorte gessit.
ultimum bellum apud
Mundam flumen gestum est, ubi tantis uiribus dimicatum
tantaque caedes acta, ut Caesar quoque, ueteranis etiam suis
cedere non erubescentibus, cum caedi cogique aciem suam
cerneret, praeuenire morte futurum uicti dedecus cogitarit,
cum subito uersus in fugam Pompeiorum cessit exercitus.
(cf. Periocha et ad § 6 et § 7
Eutrop. 6, 24)
Eutropianis inseruit Paulus 159, 19 sq. D || praetio LPB praecio D; Petreio (pro pretio
dato) coniecit Rubenius Elect. 1, 10 male || prebuit L || eodem] eodem
die codex Portensis interpolauit 2 hispaniaPBT hispania L
spania D hispanias GM(НNO)v, hispaniaPB titos
D || occisvs(v m. 2) P 5 magnine potest D || filiam | muque D ||
-que om. PB 6 syllam LPRD || afraniam Pa 8 dispositae
P2 disperato (om. recuperatae) K dispoaito (om. rec. sed s. s. e recuperatoque)
M || recuperatae] R2G1W (-te B2) recuperato LPR1
recuperatoque G2N recuperati D || reipL || hispanias] L hispania
PB hispania D 9 pompeius R1D || quam P qua B 10 die∗
(s ut uid, eras.) P || sagyntum PB || post peruenit pag. extr. circ.
13 litt. eras. (statim peruenit ?) D || statim D 11 aduersum D n
pompeius R1D || adque PaR1 || attiuB
18 flumen] LPRD ς, urbem
equidem eo die hoc bellum actum est, quo Pompeius pater
ab Vrbe bellum gesturus aufugerat, quattuorque annis hoc
bellum ciuile
Attius Varus in acie caesi sunt. Gnaeus Pompeius cum centesimo
equite aufugit.
frater eius eane Pompeius contracta
celeriter non parua Lusitanorum manu, cum Caesonio congressus
et uictus fugiensque interfectus est. Munda ciuitas cum immensa
hominum caede Caesare oppugnante uix capta est.
Caesar Romam rediit. ubi dum reipublicae statum contra
exempla maiorum clementer Înstaurat, auctoribus Bruto et
Cassio,
tribus uulneribus confossus interiit.
in qua coniuratione fuisse
amplius sexaginta conscios ferunt. duo Bruti et C. Cassius
aliique socii strictis pugionibus in Capitolium secesserunt. diu
deliberatum est, utrum Capitolium cum auctoribus caedis oporteret
incendi.
corpus eius raptum populus dolore instimulatus
in foro fragmentis tribunalium ac subselliorum cremauit.
Percensuit latitudinem regni sui Roma oladibus suis atque
in suam conuersa caedem singulas quasque gentes ibidem, ubi
domuit, uindicauit. Asiae Europae atque Africae, non dico
tribus mundi partibus sed totis trium partium angulis
gladiatores suos feriatisque inimicis spectaculum miserae
(ad § 1 et § 2 cf. Eutrop. 6, 25) LD et quidem PRv 3 ciulle bollum c || titus
PRD || labienus (i ex corr. add. m. 1) D 4 aciae D et a. r. B ||
gn- L gneus PR genus D, idem praenomen in ς; Ser. corr.
nec tamen sufficit ipsas quoque cum auctoribus
causas fuisse consumptas; recidiua semina in eodem agro
germinant, magna continuo metentibus malorum incrementa
cum magno sudore factura: uictor ciuilis belli a ciuibus Caesar
occiditur, in caedem unius trahuntur agmina consciorum.
certum enim erat, quia Caesar indigne peremptus plures
habere posset ultores; plurimaque nobilitas una simul catena
sceleris copulatur, ne forte tanta malorum materia non belli
magnitudine suppleatur sed uindictae breuitate tenuetur.
Medeam illam fabulae ferunt dentes quondam occisi seuisse
serpentis, e quibus quasi conpetens semini seges armati
homines terra emerserint seseque mox inuicem pugnando
prostrauerint.
equidem hoc poetarum commenta finxerunt;
nostra. autem Roma Caesare occiso quanta de cineribus eius
agmina armata parturiit! quanta bella in testimonium miserae
fecunditatis nen legenda. pueris sed spectanda populis excitauit!
et tamen horum
exarserunt bella ciuilia, inde iterum pullularunt. non ergo
iniusta caedes est eorum, qui eam iniuste consectantur, si
ambitionis aemulatio per ipsos atque in ipsis et agitur et
punitur, donec qui detrectauere collegium, discant ferre
legenda pueris) D || cum om. D 2 consumtas P || recidiua (ua in ras.)
P 8 germinant] siminant D || magna] mala L || contime tentibus
D 4 uictus D || ciuilis] ciuili D || a om. D || ciuilibus D
5 caede... unius P1 caedem∗∗unius P 6 certum (tum s. s. m. 1)
D || perem∗tus (erasa p) P 7 possit L || cathenaLR1 8 malorum]
aliorum D 9 supplicatur L supplecatur D || uindicate
D 10 mediam D || quosdam PRD ||use∗uis∗e P 11 serpentes
LD || e quibus om. R1 ||competans R2 12 terrae emerserint B ||
pugnandum D 13 prustrauerunt D II equidem] PRDG1 et quidem
Lfsh || fixerunt R1 16 fecundatisD || puerised D || exspectanda
L expectanda PRD 18 unde R1 ||pollularunt L pullularunt| (I
pr. in ras. m. 2, fort. ex e, unt ilico m. 1 ex uB 19 cedis L
code D || consecrantur L consequantur 0 20 imolatio D || adque
PR1 21 detrectauere (alt. e in ras. m. 2) B || colligium R1
aliud omnes homines uiuendi genus subeant, ut omnes humiliter
placere studeant, non insolenter offendere.
sed ad tam
salubrem humilitatis doctrinam magistro opus est. itaque
opportune conpositis rebus Augusti Caesaris natus est Dominus
Christus, qui cum in forma Dei esset, formam serui humiliter
adsumpsit, ut tunc demum aptior fieret humilitatis institutio,
quando iam per totum mundum poena superbiae omnibus
esset exemplo.