alterum consulatum poposcit. contradictum est a Marcello
consule adnitente Pompeio, deinde decretum est a senatu, ut
in Vrbem Caesar non nisi dimisso exercitu ueniret, et ex
Marcelli consulis auctoritate ad legiones, quae apud Luceriam
erant, Pompeius cum imperio missus est.
Caesar Rauennam
sese contulit. M. Antonius et P. Cassius tribuni plebis pro
Caesare intercedentes, interdicente Lentulo consule curia foroque
prohibiti, ad Caesarem profecti sunt Curione simul Caelioque
comitantibus.
Caesar Rubicone flumine transmeato, mox ut
Ariminum uenit, quinque cohortes, quas tunc solas habebat,
cum quibus, ut ait Liuius, orbem terrarum adortus est, quid
facto opus esset, edocuit. deplorans iniurias suas, causam
belli ciuilis, pro restituendis in patriam tribunis, esse testatus
est inde per Antonium septem cohortes, quae apud Sulmonem
morabantur, a Lucretio recepit, tres legiones quae cum
Eutropius 6, 19 (absenti Orosianum) ||
8 et ex Marcelli—§ 4 Liuius 109 (quem Orosius § 3 laudat) exscripsit Paulus 153 D grai PR ||consumtos
(-tus D) PD 3 proditum] traditum D || iam] tam Pa || bellum
(11 a m.2 insertae in spatio a m.1 relicto) L || ciuilem D 5 uictor
aaesar L || absenti] absenatu L 6 alterum] iterum PR
7 aNnitente R3 || deinde|cretum D 8 dimis* so P 9 marcello
Ra ||aput L 10 rauenna LD 11 sese (prior a inras. m.
1) D se L ||marcus PRD || antunius D ||p. L publius PRD\'
Q. corr. fsh 12 ante intercedentes uocabulum eiusdem mensurae
er. B ||inter∗ dicente P interdicentes D || furoque R1 13 prohibiti
ad] prohibita D || prohibiti (biti ex buit m. 2) P || caesar; (i.
e. caesar) D ||caelioque] LPR caėho quę D; Coelioque fsh
14 rubigone D 15 ar iminufort. ras.) B 18 patriam
P ||tri∗bunis P 19 per (r in ras. paullo maiore) B ||solmonem
D 20 lucricio D
Pompeius atque omnis senatus, crescentibus Caesaris uiribus
trepidi, tamquam Italia pulsi in Graeciam transuecti, Dyrrachium
gerendi belli sedem delegerunt.
Caesar Romam uenit
negatamque sibi ex aerario pecuniam. fractis foribus inuasit
protulitque ex eo auri pondo quattuor milia centum triginta
et quinque, argenti pondo prope nongenta milia.
digressus Ariminum ad legiones, mox Alpes transuectus
Massiliam uenit, ad quam oppugnandam, cur receptus non
esset, Trebonium cum tribus legionibus relinquens, ad Hispanias
contendit, quas L. Afranius et M. Petreius et M.
Varro Pompeiani duces cum legionibus obtinebant. ibi multis
proeliis Petreium Afraniumque superatos conposita pactione
dimisit. in ulteriore uero Hispania duas legiones a M.
Varrone
suscepit. similiter et duces eius, hoc est Curio Catonem
Liuius 109 aut 110 (ad § 5 cf.
Plinius n. h. 93 § 56 d Cassiodor. Chron. a. 705) § 6 Massiliam-
§ 9 Liuius 110 (cf, Periocha) compilauit comm.
Bern. Lucani 3, 154 9 Massiliam—11 contendit, p. 396, 2 Massiliam
At uero Dolabella partium Caesaris in Illyrico per Octauium
et Libonem uictus copiisque exutus ad Antonium fugit.
Basilus et Sallustius cum singulis legionibus, quibus praeerant,
similiter et Antonius, Hortensius quoque ab infimo mari cum
classe concurrens, omnesque pariter aduersus Octauium et Libonem
profecti
Antonius cum se Octauio cum quindecim
cohortibus dedisset, omnes ad Pompeium a Libone deducti
sunt. Curio ex Sicilia in Africam cum exercitu transgressus
est: quem Iuba rex continuo exceptum cum omnibus copiis
trucidauit. Octauius Salonas oppugnare conatus, omnes
paene copias quas duxit amisit.
Caelius desciuit a Caesare ac
se Miloni exuli iunxit; cumque ambo seruorum manu Capuam
oppugnare molirentur, occisi sunt. Bibulus apud Corcyram
pudore uictus, quod custodiae eius, quam pelago et oppido
Liuius 111 (§ 11 cf. Val. Max. 1, 8, 10) exscripsit comm. Bern.
Lucani 4, 433 L || afreca D 2 uarrus D 8 et∗∗ (er. 1 uel 2
litt.) D || libertate∗ B || abra si ta ∗∗ uero (si ta in ras. m. 1, pone ta 2
uel 3 litt. er.) D 4 ad R1 || partium. 2 in B || inyllirico
R nihil, | lyrico D || libonem et octauium L 5 et] ei D || libonem]
PR ligonem D || exsutus (s 2 m.) L || ad antunium D om. L
6 basilus] L bassillus P bassillus B basillus (lu ilico ex ui uel iu)
D || sallustius P sallustius D || cum singulis legionibus] G2b Fre-
culfus singulas legiones LPR1D (uersus principio L, paginae principio
D) concurrentes per singulas legiones R2T diuidentes singulas legiones
fs per sing. leg. h singulas legiones (post praeerant addito ducentea)
M2 7 infirmo Pa infi∗∗mo B 8 -que] ∗∗ G om. v || libonem]
bibnlonem LPRD libionem T1X1 labionem T2 9 et uicti sunt in
ras. angustiore m.1 D || quindecem D xv PB 10 dedidisset D ||
pompeium m ult. m ex corr. et partim in ras. m. 1) D || libone] LPR
liboni D 18 trucitauit Pa || octanus Ra || opp-] expugnare D
14 dixit D || admisit D || caelius] LPRD || a] ad D 15 exusuli
D || iuncxit PRaD 16 cocyram Ra
Appius Claudius Censorinus, qui iussu Pompei Graeciam
tuebatur, iam abolitam Pythici oraculi fidem uoluit experiri:
quippe ab eo adacta uates descendere in specum respondisse
fertur de bello consulenti : Nihil ad te hoc Romane
bellum pertinet, Euboeae coela obtinebis. coela
autem uocant Euboicum sinum. ita Appius perplexa incertus
sorte discessit.
Admonet nos aliquid ab obtrectatoribus nostris consultor
iste consulere. queruntur utique fide Christianorum sibi sacra
interdicta caerimoniasque sublatas et ob hoc ideo maxime,
quod extis uaticiniisque cessantibus futurae clades, quia sciri
nequeunt, non uitantur.
cur ergo longe ante imperium Caesaris
natiuitatemque Christi, sicut ipsorum auctores adtestantur,
abolita fuerat Pythici oraculi fides? abolita autem ideo, quia
contempta. porro autem quare contempta, nisi quia uel falsa
uel uana uel dubia ? unde prudenter poeta praemonuit:
Inconsulti abeunt sedemque odere Sibyllae.
Et ne forte parui id pendant, quod contemptu abolitum atque
Vergilius Aen. 3, 452 exscripsit comm. Bern. Lu-
cani 5, 68 PR1 inaedie D || uigilis que D 2 cladius Ra II
censorinos R1 censurinus D; cf. Borghesi Opp. 4 p. 47 not. 4 || pumpei
D || greciam RD 3 pythici] G1c in ras. poetici LRb
potici D petiti P1Ra boetici P2 || experire PD 4 ab eo] habeo
P ∗abeo B ad eo D || adacta) ac|ta D 6 euboea ece ola D II
caela obtineb coela B 9 ammonit D || aliquid ab] PR, item
GKMHTN (ab L aliquid D 10 quaeruntur LPaRa quiruntnr
D 111 caerimoniasquae D caeremoniasqu∗e (er. a) R || et) sed N ||
op hoc D ab hoc GN hoc Z ed. 1542 || ideo (eo in ras. m.1) D del.
fsh 12 iscire D 18 nequiant D II cur] curer D 14 -que om.
L || sicut] qti (sic) D || attestantur R3 15 pi\'ici G poetici LR2D
petiti P1R1 (coni. cum 0 seq. R) boetici s. 8. P2 16 contemta P
utroque loco 17 poeta] postea poeta B 18 odore D || sibillae
P sybillę B sybelle D 19 paruii|id D || contemtu P || adque PaR1
Pythius erat, -quem ferunt magno illo Pythone serpente interfecto,
totius uaticinationis auctore et principe, heredem et
sedis et diuinationis et numinis exstitisse ibique eum reddere
elegisse responsa, ubi orta cum auctore ipsa diuinatio uidebatur,
praeterea quem per alias quoque terrarum partee spumantibus
buccis rabidoque discursu omnis furiatorum ructat
insania, ad quem plurimi terrarum reges quasi ad uiuam
uocem consulti numinis cucurrerunt, cui saepissime ipsi quoque
Romani opulentissima dona miserunt.
at si Apollo iste Pythius
paulatim discernente experientia contemptus relictus atque
abolitus est, quid uiuum de mortua pecude, quid uerum de
amente muliercula sperari potest ? quid postremo,
expositis opimae pecudis intestinis, non finget esuriens, si, ut
ipsi fatentur, uel obscura uel falsa dicendo ipse Apollo seducit ?
quamobrem aequo animo ferant, etsi imitari interim nolunt,
nos id ueritatis iudicio etiam prohibere, quod potuerunt maiores
eorum uel experiendo contemnere.
Vergilius Georg. 2, 193 D || aut] aua D || nomen
PR1D || sedem (m in sm corr. sed sdeinde
Interea apud Dyrrachium multi Orientis reges ad Pompeium
cum auxiliis conuenerunt. quo cum Caesar uenisset, Pompeium
obsidione frustra cinxit, ipse terram quindecim m. p. fossa
praestruens, cum illi maria paterent.
Pompeius castellum
quoddam propinquum mari, quod Marcellinus tuebatur, euertit
praesidiaque Caesaris, quae ibidem morabantur, occidit. Caesar
Torquatum legionemque unam, ut expugnaret, adgressus est.
hoc periculo sociorum Pompeius cognito omnes eo copias contraxit:
in quem se ilico Caesar omissa obsidione conuertit.
Torquatus autem e uestigio prorumpens auersum insecutus est.