hoc oppidum
in editissima montis arce pendebat, duabus partibus per abrupta
latera non paruo flumine cingebatur, medio deinde
descensu largissimo fonte securum plurimaque introrsum copia
frumenti tutum inritos procul discursus hostium despiciebat.
Caninius, quod solum Romana prouisione potuit, ambos duces
cum parte copiarum plurima in campum euocatos maximo
proelio superauit. nam uno e ducibus interfecto alter cum
paucissimis fugit, nullus in oppidum rediit, sed ad id oppugnandum
Caesare opus fuit.
itaque certior per nuntios factus
Caesar accurrit circumspectisque omnibus uidet, si expugnare
ui moliatur, ludo et spectaculo hostium delendum esse exercitum
hostes aqua arceantur.
sed et hoc quoque nisi Caesar non
potuisset, siquidem fons, quo ad potum utebantur, medio
deuexi montis latera fundebatur. Caesar ad proximum fontis
admoueri uineas turrimque exstrui iubet. fit magnus ilico
Hirtius B. G. 8, 32 § 21 Hirtius B. G. 8,
33.40.41 § 22 Hirtius
igitur exstruitur agger et turris
pedum sexaginta, cuius uertex aequare ad fontis locum possit,
ut uel ex aequo tela conici queant uel praecipitata desuper
saxorum uolumina non timeri.
oppidani autem, ubi exanimari
siti non solum pecora sua uerum etiam infirmiores hominum
aetates uident, cupas pice sebo et scindulis repletas ac deinde
inmisso igne in prona praecipitant easque ipsi toto oppido
effusi subsequuntur.
ardentibus machinis cum graue proelium
suis Caesar ac periculosum uideret , cohortes in circuitum
oppidi ire uelociter per occultum imperat atque undique subito
uastum clamorem attollere. quo facto consternati oppidani
dum recurrere ad muniendum oppidum uolunt, ab oppugnatione
turris uel demolitione aggeris
illi tamen, qui ad
incidendas fontis uenas sub obtentu aggeris tuti cuniculos
perfodiebant, repertos in abstruso aquarum meatus per multa
diuidendo tenuari in semet ipsis consumique fecerunt. oppidani
fonte siccato ultima desperatione correpti deditionem sui
Hirtius B. G. 8, 41 et 42 exceptis infirmiores
aetates Orosianis § 27 et § 28 Hirtius B. G. 8, U et 43 exceptis
maxime § 27 per occultum, § 28 repertos-per multa .. tenuari-fecerunt
Orosianis
u m. 2) B 8 trucidabantur PB || extruitur SPRD || agirittur
ris D 4 sexgenta D LX SPB || aequare ad] LSPRD adaequare
et aditum Hirtius || possit]
LSPRD posset S || coni L ||quaeant SPRaD
6 examinari L 7 sitim R3D || aetates hominum L solus 8 cubus
Pb || sebo] LSPaB sębo Pb || scindulis] LSPRD scandulis fsh ||
repletas om. 8 9 immisso D 10 subsequuntur (qu in c m. 3)
B || pręlium 8 11 at L || circuitum] LS circumitum P et a.
ras. R circuitu DGSPR1 ||
undique om. 8 || subitum D 18 adtollere PR1 14 recurre
D || ab oppngnatione] abognatione D 15 aggeris] aggens D ||
deceвserunt L || ad] id D 16 incedendas P ce
m.; eras. fort. n) B || agge〈ris〉 (ris resutituit m. rec.) 8 || tuticis L ||
cuniculus LD 17 reppertos S || abatr. aq. meat.] abstrusa meatus
aquarum D 19 despera〈tio〉)ne S
Caesar autem omnibus, qui arma tulerant, manus
sustulit et uitam reliquit, quo testatior esset etiam posteris
poena improborum.
multum enim ad cohercendam audaciam
ualet propositum punitionis exemplum, cum ipsa miseri praesens
forma uiuentis et ad recordationem admonet conscios et
ad sciscitationem cogit ignaros.