tunc etiam seruos spectati
roboris ac uoluntatis uel oblatos uel, si ita opus fuit, publico
pretio emptos sub titulo libertatis sacramento militiae adegit.
arma, quae deerant, templis detraxerunt, egenti aerario priuatae
opes refusae sunt. ita equester ordo, ita plebs trepida
oblita studiorum in commune consuluit.
Iunius quoque dictator
antiquum Romanae miseriae factum recolens, pro supplemento
exercitus edicto uelut asylo patefacto homines quicumque sceleribus
ac debitis obnoxii essent impunitate promissa militiae
mancipauit; quorum numerus ad sex milia uirorum fuit.
Campania
uero uel potius omnis Italia ad Hannibalem desperata
penitus Romani status reparatione defecit. post hoc L.
Postumius
praetor aduersus Gallos pugnare missus cum exercitu
caesus est.
Deinde Sempronio Graccho Q. Fabio Мaximo consulibus
Florus 2, 6 6 23—25; Liuius 22, 57; cf.
Augustin. C. D. 3, 19 § 9 Liuius 23, 14;
Scipiones autem in
Hispania Hasdrubalem Poenorum imperatorem ad Italiam exercitum
conparantem grauissimo bello oppresserunt; nam xxxv
milia militum de exercitu eius uel caede uel captione minuerunt.
Celtiberos milites, quam primam externam manum Romani
in castris habere coeperunt, pretio sollicitatos ab hostiam
societate in sua castra duxerunt.
Sempronius Gracchus. proconsule
ab hospite suo Lucano quodam in insidias inductus
occisus est.
Centenius Penula centurio decerni sibi ultro bellum
aduersum Hannibalem petiit: a quo cum octo milibus militum,
quos in aciem eduxerat, caesus est.
post hunc Cn. Fuluius
praetor ab Hannibale uictus amisso exercitu uix euasit.
Pudet recordationis. quid enim dicam improbitatem magis
an miseriam Romanorum ? immo uerius uel improbam miseriam
uel miseram improbitatem.
quis credat eo tempore, quo aerarium
populi Romani egenam stipem priuata conlatione
(cf. Per.) et Eutrop. 3, 11
§ 14 Liuius 24, 49 § 7 sq. § 15 Liuius 25, 16 (cf. Per.)
§ 16 Liuius 25, 19 (cf. Per.) § 17 Liuius 25, 21 (cf. Per.)
§ 18-§ 21 Orosius in uniuersum duce usus Floro 2, 6 § 31 et 32, ad
§ 20 autem Eutropio 3, 13 compilato exscripsit Paulus 60 estp3 al.
m. mut. R || repi- L II runas Ra 3 pem D || annibalem D ||
pse B sed s. s. os (o m. 1, s m. 2) B 4 hispanias L || etaliam D
5 comparantem Rb D || XXXu. milia L XXI - V milia B treginta quinque
milia D 6 capcionem inuenilrunt D 7 c∗ethiberos (ante
t 8. 8. l m. 1) R celthiberus D 8 praetio LRa praecio ut fere
ubique D 9 castra sua v || simpronius D 10 quodam om. m.
1 sed 8. u. add. m.
— eo tempore, cum
unum domesticum, ut diximus, bellum ferri nullo modo posset,
tria insuper transmarina bella fuisse suscepta? unum in Macedonia
contra Philippum potentissimum Macedoniae regem,
alterum in Hispania contra Hasdrubalem Hannibalis fratrem,
tertium in Sardinia contra Sardos et alterum Hasdrubalem
Carthaginiensium ducem; extra hoc quartum Hannibalis, quo
in Italia premebantur.
et tamen fortis in alterutrum desperatio
in meliora profecit, nam in his omnibus desperando pugnarunt,
pugnando uicerunt. ex quo euidenter ostenditur non tempora
tunc fuisse tranquilliora otiis, sed homines miseriis fortiores.