et tamen fortis in alterutrum desperatio
in meliora profecit, nam in his omnibus desperando pugnarunt,
pugnando uicerunt. ex quo euidenter ostenditur non tempora
tunc fuisse tranquilliora otiis, sed homines miseriis fortiores.
Anno ab Vrbe condita DXLIII Claudius Maroellus Syracusas
opulentissimam urbem Siciliae secunda oppugnatione uix cepit,
quam cum iam pridem obsedisset, Archimedis Syracusani ciuis
admirabili ingenio praediti machinis repulsus expugnare non
potuit.
decimo
Cn. Fuluio P. Sulpicio consulibus Hannibal de Campania mouit
*Liuius 25, 23—31; 24, 33 et 34
§ 2 decuno—consulibus Hannibal Eutrop. 3, 14 § 2 de Campania sqq.
et § 3 Liuius26, 7.9-10, a quo tamen illa § 3 matronae sqq. aliena
sunt (cf. 26, 9 § 7), fortasse secundum Silium Ital. 12. 593 efficta (cf.
pro muris) exscripsit
Paulus 61, 33-62, 2 D || si Ra 3 poenae D pene Rb || nouicius] LRD
4 fractis inminutisque L solus || imminutis D || desperabatur] LD
desperaretur B || ut] in Ra 6 bellum ut diximus v 7 machedonia
R1 8 phlippum D || machedoniae LR1 9 spania D
11 karth- B 12 premebatur (n pone a 8. S. m. ut uid. 1) L praemebantur
(a prior er.) R 16 urbe∗ (er. m?) R || condita (a ex à)
B || D ∙ mo∙ xʟ∙ mo ∙ tertio L quingentisemo quadragen∗∗simo tercio (er.
te) D || siracusas D 17 caepit (a in ras.) B 18 siracusani D
19 mchinis (sic) D || repulsis R 20 hanibal Ra 21 gn. L gneo,
RD || publio R & D || sulpitio B || cow. L consuls. B
agrum uia Latina profectus ad Anienem, fluuium
tribus milibus ab Vrbe consedit incredibili totius cinitatis
metu, cum senatu populoque diuersis caris trepido matronae
quoque amentes pauore per propugnacula currerent et conuehere
in muros saxa primaeque pro muris pugnare gestirent.
ipse. autem cum expeditis equitibus usque ad portam Collinam
infestus accessit, deinde omnes copias in aciem direxit. sed
et consules Fuluiusque proconsule non detrectauere pugnam.
at ubi expositae utrimque acies constiterunt, in conspectu
Romae praemium uictoris futurae
nubibus grandine mixtus effudit, ut turbata agmina uix armis
retentis in sua se castra colligerent.
deinde cum serenitate
reddita in campum copiae atque in aciem redissent, rursum
uiolentior fusa tempestas maiore metu mortalium audaciam
cohercuit territosque exercitus refugere in tentoria coegit.
tunc
conuersus in religionem Hannibal dixisse fertur, potiundae sibi
Romae modo uoluntatem non dari, modo potestatem.
Respondeant nunc mihi obtrectatores ueri Dei hoc loco:
Hannibalem a capessenda subruendaque Roma utrum Romana
10 § 3; 11 § 1—§ 4; § 4 cf.
Eutrop. 3, 14 (accessit) § 8—§ 11
si istam diuinam tutelam per pluuiam
de caelo uenisse manifestum est, ipsam autem pluuiam opportunis
et necessariis temporibus non nisi per Christum, qui est
uerus Deus, ministrari — etiam ab huiusmodi satis certo sciri
nec negari posse existimo:
maxime nunc — quando ad documentum
potentiae eius, cum siccitate turbante pluuiam poscere
adsidue contingit, et alternis uicibus nunc gentiles nunc Christiani
rogant nec umquam etiam ipsis testibus factum est,
ut optati imbres superueniant nisi in die, quo rogari Christum
et Christianis rogare permittitur —
procul dubio constat, urbem
Romam per hunc eundem uerum Deum, qui est Christus
Iesus, ordinantem secundum placitum ineffabilis iudicii sui, et
tunc ad futurae fidei credulitatem seruatam fuisse et nunc
pro parte sui incredula castigatam.
At
interfecti sunt. in Campania Capua capta est a Q. Fuluio
proconsule ; principes Campanorum ueneno mortem sibi consciuerunt;
senatum omnem Capuae etiam prohibente senatu
Romano Fuluius suppliciis necauit.
interfectis in Hispania
Scipionibus cum, omnibus incusso pauore cunctantibus,
Eutrop. 3, 14 || in
Campania Liuius 26, 14—16 (cf. Per.) § 13 Liuius 26, 18 edd. 1510 et 1542 || forsitam D || conserua*tis** (er. c,
in fine ut uid. ti) D 2 annibal Ra 3 caedens Ra || post probauit
sententiae finis positus e, quod correxi || ac] L ad in at corr.
R at in ac ut wid. corr. m. 1 D at v || tutillam D 4 uenisse
de caelo D || oportunis RD 5 et om. u. extr. D 6 huiusmodi]
cf. 6, 8 § 9 (Grubits) 8 patientiae L 9 assidue (s prior in ras. ex
d) R || nunc ex non corr. R || nunc] sic ñc R 11 obtati Ra ||
die. (rasura m. 1) R diae D || quo] qua D 13 christus iesus]
xpian. L quod explicandum uidetur christianus uel christianorum
15 fideli L 16 pro parte] propati D || credula D 17 spania
D || ambos Ra || hasdrubalis] LRD hasdrubale corr. Fabr. sh
18 in eras. D || quinto RD 19 capuanorum (pu in ras.) R
21 suppliciis] sulpicius B || spania D 22 incusso] Rv inculsu D
inconcusso L
penuria esset aerarii, Claudio Marcello et Valerio Laeuino
auctoribus qui tunc consules erant aurum argentumque signatum
ad quaestores palam omnes senatores in publicum contulerunt,
ita ut nihil praeter anulos singulos bullasque sibi ac filiis et
deinde per filias uxoresque suas singulas tantum auri uncias
et argenti non amplius quam singulas libras relinquerent.
proconsulare sortitus, ultionem praecipue patris et
patrui animo intendens, Pyrenaeum transgressus primo impetu
Carthaginem Nonam cepit, ubi stipendia maxima, praesidia
ualida, copiae auri argeutique magnae Poenorum habebantur;
ibi etiam Magonem fratrem Hannibalis captum cum ceteris
Romam misit.
Laeuinus consul ex Macedonia rediens Agrigentum
urbem Siciliae expugnauit ibique Hannonem Afrorum
ducem cepit, quadraginta ciuitates in deditionem accepit,
uiginti et sex expugnauit.
Hannibal in Italia Cn. Fnluium
proconsulem, XI praeterea (cf. Augustin. C. D. 3, 19
extr.) cap. 18 § 1 Eutrop. 3, 15; Liuius 26, 18; Florus 2, 6 § 37
§ 2 Eutrop. 3, 14 (cf. Liuius 26, 27 sq. 40) § 3 Eutrop. 3, 14;
Liuius 27, 1 § 12 sq. exscripsit uer-
bis apud Nolam ex Eutropio insertis Paulus 60 D || punenda L 2 paenuria B ||
lenino LRD 3 argentumque signatum] argentum D 4 **ad
(1 uel 2 litt. ems.) R || questores R || palam omnes senatores om. L ||
sanatoris D 5 bullasque] fullasque L 7 non om. D
8 scipio] scipio africanua B || anno D || uiginti et quattuor] D xx et
quattuor L XXIIII • B || spania D 9 praecipue (e fin. ex ę) R
10 pyreneum LR pireneum D || impe**tu (er. pe?) R 11 karth-
R || caepit (a in ras.) R || magna D || praesidiaque Rb 18 mogonem
R1 || cęteris Ra 14 *misit (er. a) D || leuinus LD leuinius
R || ex om. D || machedonia LR1 || agrigemtum D 15 *ibique
(i pro radendo ex si ut uid.) D 16 caepit (a in ras.) R || XL B
17 XXVI R || italiam (sed m er.) B etalia D || gn. L gneum RD
18 XI: L nndecim RD || et om. fsh || XVII in ras., m. 1 ? R
decem et septem LD
Marcellus consul cum Hannibale triduum continuam
dimicauit. primo die pari pugna discessum est, sequenti uictus
consul, tertio uictor VIII milia hostium interfecit, ipsum Hannibalem
cum reliquis fugere in castra conpulit.
Fabius Maximus
consul Tarentum, quae a Romanis desciuerat, iterum expugnauit
et cepit ibique ingentes copias Hannibalis cum ipso
duce ejus Carthalone deleuit, xxx milia hominum captiuorum
uendidit, pretia in fiscum rettulit.