Post hoc Claudius consul Gaesatorum triginta. milia deleuit,
ubi etiam ipse Virdomarum regem in primam aciem progressus
occidit: et inter multa Insubrium, quos ad deditionem coegerat,
oppida Mediolanium quoque urbem florentissimam cepit.
Deinde Histri noui hostes excitati sunt: quos Cornelius Minuciusque consules multo qaidem Romanorum sanguine subegerunt.
emergit hio paululum antiquus ille Romanorum improbae
laudis etiam de parricidiis appetitus.
nam Fabius Censorins
Fabium Buteonem filium suum furti insimulatum interfecit:
dignum scilicet facinus, quod pater uel parricidio plectendum
duceret, quod ne leges quidem nisi multa pecuniae
aut summum exilii circa quemlibet hominum censuerunt.
Saguntum florentissimam Hispaniae ciuitatem, amicam
Liuius 20 (cf. Periocha et Eutrop. 3, 6)
§ 18 Liuius 20 cap. 14 § 1 Hannibal sqq. Liuius 21, 5.7.5.7.8―
11.7 § 3; 15 § 3; illud amicam fort. sumptum ex Eutropio 3, 7 aut
Augustino C. D. 3, 20 hinc ac multo Romanorum sanguine fuso Eu-
tropianis inseruit Paulus 53, 1 D || contemtis D 2 conflixit] pugnanit
D 8 bello nouem milia gallorum] bello rum D || vɪɪɪɪ R ||
x et vɪɪ R 5 gesatorum (s in ss corr.) R || xxx. milia L xxx
milia R 6 progressuLD mediola∗num
(n ex m) B 9 histri] LR histrii D || exercitati D || cornilius
D 11 emergeret D || imprope D inprobae R 13 puteonem
R 14 dignum∗∗ (er. et) D 15 ne] nec R2 || multam L
16 summum] L summucorr. al. m.) B ad summum G2 (ad m. 2*
in principio glossae quae a m. 3 excepto ad erasa) v; summa TOE
11 D m
D; fort. scripsit DXXVIIII, nam 4, 20 bellum Punucum secundum anno
546 finitum, gestum autem esse dicit annis XVII 18 sag∗ntum (er.
y ? 1 8. 8. v) B sacundum D || spaniae D || uiuitatem D
et fame excruciatam omniaque fortiter contemplatione
fidei, quam Romanis deuouerant, digna indignaque tolerantem
octauo demum mense deleuit.
legatos Romanorum ad se
missos iniuriosissime etiam a conspectu suo abstinuit.
exinde
odio Romani nominis, quod patri Hamilcari, cum esset nouem
annos natus fidelissime alias infidelissimus ante aras iurauerat,
P. Cornelio Scipione et P. Sempronio Longo consulibus
Pyrenaeos montes transgressus inter ferocissimas Gallorum
gentes ferro uiam aperuit et nono demum die a Pyrenaeo ad
Alpes peruenit;
ubi dum montanos Gallos, repellere ab ascensu
obnitentes , bello superat atque inuias rupes igni ferroque
rescindit, quadriduum commoratus quinto demum die cum
maximo labore ad plana peruenit.
fuisse tunc exercitum eius
in centum milibus peditum et uiginti
Scipio consul Hannibali primus occurri commissoque
6.24.90 § 5; 35 § 4;
32-34.37.34 § 4; 38 § 1; 37 § 6; 98 § 2; 1 8 errauit quod a Pyrenaeo
ad Alpes pro a radicibus in iugum Alpium scripsit § 6 Li-
uius 21, 39.46; sed pleraque exscripta ex Eutropio 3, 9 uidentur et
illa filium admodum praetextatum.. ab ipsa morte ex Floro 2, 6 § 10
Paulus 53, 13-15 16 Scipio - p. 245, 8 euasit compilauit comm.
Bern. Lucani 2, 46 L || bello om. R1 3 deuouerant] LDR2 υ deuorant R1
pugnatum deinde eodem consule ad
flumen Treuiam iterumque Romani pari clade superati sunt.
Sempronius consul cognito collegae casu a Sicilia cum exercitu
rediit; qui similiter apud eundem fluuium congressus, amisso
exercitu paene solus evasit. in eo tamen bello etiam Hannibal
sauciatus est.
qui postea, cum in Etrnriam primo uere transiret,
in summo Appennino tempestate correptus, biduo continuo
inmobiliter cum. exercitu niuibus conclusus et onustus
obriguit. ubi magnus hominum numerus, iumenta conplurima,
elephanti paene omnes frigoris acerbitate perierunt.
at uero
alter tunc Scipio, frater consulis Scipionis, in Hispania plurima
bella gessit, Magonem quoque Poenorum ducem bello uicit
et cepit.
Liuius 21, 51-57 (cf. Periocha); Eutrop. 3, 9
(quo seductus alteram apud Trebiam pugnam perperam finxit)
§ 8 Liuius 21, 58; 56 66 (cf. Orosius 4 pro § 8) § 9 Liuius 21,
60 (ubi Magonem pro Hannone memorat eodem quo Periocha errore) Eutropianis inseruit Paulus 54,
24 1 per Scipionem filium et 8 liberatus compilauit Eutropia-
nisque inseruit Paulus 54, 25 et 55, 2 3 caesus — 4 exercitus expressit
inter Eutropiana Paulus 54, 25 4 pugnatum - 5 superati
sunt exscripsit Paulus 55, 3.4 7 hinc Eutropio quoque adscito
apud eundem amnem Paulus 55, 5 7 amisso -13 perierunt ex-
scripsit Paulus 55, 5-11 D || uulneratu∗ (er. r 9 et S. s. al. m. s) B 3 omnia
p∗ene Rb omnes D paene omnis
paenae romanus D ||deinde eat B 6 treuiam] LR1B triuiam R2
treuam D 6 a s. s. in L || siciliam L 7 redit D 8 pene
Rb9 postea. cum] posteaquam B || etruriam] netruriam D
10 appennino] LRD 11 immobiliter D || oum R || exercitus Rb ||
conclusus] inclusus est B 12 conplurima] LRDU (čpl. B) cumplurima
B 18 elephanti] elephanti autem BD || pene Rb || aceruitate
L 14 alter tunc] RD υ tunc alter
orbis minui uisus est et apud Arpos parmae in caelo uisae,
sol quoque pugnasse cum luna, apud Capenas interdiu duas
lunas ortas, in Sardinia sanguine duo scuta sudasse, Faliscis
caelum scindi uelut magno hiatu uisum, apud Antium metentibus
cruentas spicas in corbem decidisse.
igitur Hannibal
sciens Flaminium consulem solum in castris esse, quo celerius
imparatum obrueret primo uere progressus arripuit propiorem
sed palustrem uiam et cum forte Sarnus late redundans pendulos
et dissolutos campos reliquerat, de quibus dictum. est :
et quae rigat aequora Sarnus.
in quos cum exercitu progressus Hannibal nebulis maxime,
quae de palude exhalabantur, prospectum auferentibus magnam
partem sociorum iumentorumque perdidit. ipse autem uni
elephanto, qui solus supersedens, supersedens, uix difficultatem
itineris euasit; sed oculum, quo
frigoris uigiliarum ac laboris amisit.
ubi uero proximus
castris Flaminii consulis fuit, uastatione circumiacentium locorum
Flaminium in bellum excitauit.
haec pugna ad Trasumennum
lacum facta est. ubi exercitus Romanus infelicissime
arte circumuentus Hannibalis funditus trucidatus est; ipse
Liuius 22, 1 §2 et §3 usque reliquerat Li-
uius 22, 2-3 princ., ubi qui memoratur fluuinsarnus (22, 2 § 2) male
confusus cum Sarno ab Orosio, erroris se
famosum hoc apud Trasumennum lacum
certamen fuit tanta clade Romana, maxime cum ita intentus
pugnantum ardor extiterit, ut grauissimum terrae motum, qui
tunc forte tam uehemens factus est, ut urbes diruisse, montes
transtulisse, discidisse rupes et flumina retrorsum coegisse
referatur, pugnantes omnino non senserint.
factam ad Trasumennum
ruinam sequitur pugna Cannensis, quamuis Fabii
Maximi dictatoris tempus medium fuerit, qui impetum Hannibalis
cunctando tardauit.