De differentia disputanti non aeque illud debet occur-
rere quod in generis specieique tractatu de collocationis ordine
quaerebatur. illic enim meminimus inquisitum, cur esset omni-
bus praepositum genus, ut id primum ad disputationem ueniret,
cur post genus species esset iniecta, nunc uero superuacuum
est dicere, cur post speciem differentia sumpta sit, cum illud
iam fuerit inquisitum, cur non ante speciem collocata sit.
quodsi mirum uidebatur speciem differentiae in disputationis
loco fuisse praepositam, quod differentia continentior et magis
amplior esset specie, quid est quod possit quisque mirari, si
eandem differentiam ante proprium atque accidens collocauerit,
cum proprium unius semper sit speciei, ut posterius demon-
strabitur, accidens uero exteriorem quandam ostendat naturam
nec omnino in substantia praedicetur, differentia uero utrumque
contineat, et de pluribus speciebus et in substantia praedicari?
sed haec hactenus, nunc ad ipsa Porphyrii uerba ueniamus.
Differentia nero communiter et proprie et magis
E Differentia G Differentiam La.c.
disputanti] in disputando CEGLm1N non aeque illud] non illud
quoque C 3 quod] ut HN collationis Cm1HN 4 quaerebatur]
hic desinit cod. S 11 ante specie add. ea EG ab HL est quod
om. GR (post quid add.interrgatiue) s. l. Lm2, sit Em1 sit quod
m2 an quisquam? ad quisque add. iure possit Em2 12 post
eandem add. iure E, s. l. Lm2 13 sit unius speciei semper C unius
sit semper speciei R unius semper speciei sit N 15 substantiam NR
16 substantiam Em1 18 ante Differentia inscriptio DE (om. additur in in mg. Cm2?
semper in aliquo modo habendi alteritatibus. proprie
autem differre alterum ab altero dicitur, quando inse-
parabili accidenti ab altero differt. inseparabile uero
accidens est ut nasi curuitas, caecitas oculorum,
cicatrix, cum ex uulnere obcalluerit. magis proprie
differre alterum ab altero dicitur, quando specifica
differentia distiterit, quemadmodum homo ab equo
Tribus modis aliud ab alio distare praediximus, genere.
specie, numero, in quibus omnibus aut secundum substantiales
quasdam differentias alia res distat ab alia aut secundum
accidentes. nam quae genere uel specie distant, substantia-
libus quibusdam differentiis disgregata sunt, idcirco quoniam
genera et species quibusdam differentiis informantur. nam
quod homo ab arbore genere distat, animalis sensibilis qua-
litas in eo differentiam facit. addita enim sensibilis qualitas
Porph. p. 8, 8; cf. nuncupatur infra p. 241, 18
communiter—distiterit (12)] Rom. cett. 2 ab , s. l. om. R 4 pr. a om. RRcett.; Porph. p. 8, 11 Porph. p. 8, 12 om. R
8 accidente R; post add. alterum edd. cum Porph. p. 8, 13 ab om. m2 post proprie add. autem (fort. recte) uero Porph. p. 8, 15 om. m1del. Lm1? 13 differentia om. Νante rationali
add. id est CEGL, s. l. Hm2m1? rationabili CEGLPR 14 ab]
LP, om. cett. 17 accidens CEm2 accidentales Lm2 18 disgregata—
quibusdam om. N, s. l. R 19 post quibusdam add. substantialibus
Hm2 edd.,recte? ad informantur s. l. disregantur N 21 ea Hm1Lm2NP
propositis tantum genus, id est hominis informat, ut dictum
est. illa uero quae specie distant manifestum est quod ipsa
quoque differentiis substantialibus discrepant, ut homo atque
equus differentiis substantialibus discrepant, rationabilitate
atque inrationabilitate. ea uero quae indiuidua sunt et solo
numero discrepant, solis accidentibus distant. haec autem sunt
uel separabilia uel inseparabilia, separabilia quidem, ut moueri,
dormire; distat enim alius ab alio, quod ille somno prematur,
bic uigilet. distat item inseparabilibus accidentibus, quod hic
staturae sit longioris, hic minimae. Quae cum ita sint, in ter-
narium numerum has differentiarum diuersitates Porphyrius
colligit hisque ipse nomina quibus post utatur, apponit dicens :
omnis differentia uel communiter uel proprie uel
magis proprie nuncupatur, communiter quidem eam dif-
ferentiam sumens quae quodlibet accidens monstret, quae in
quadam alteritate consistit, ut si Plato a Socrate differat,
quod ille sedeat, hic ambulet, uel quod ille sit senex, hic
E et idem G eadem L inanimatum L, in- er. EP; cf.
p. 208, 14 ss. 2 post arbor add. quae H (linea del., sed lin. er.) L
(del. m1) N 3 animali (om. genere) N 4 ante differentia add. sed ex E
nam brm, post s. l. igitur Pm2 5 praepositis CLm1N positis Em1, s. l.
homine et arbore Lm2Em2 6 distant specie C quod om. CHN 7 dis-
crepare CHN ut—discrepant om. EGL, s. l. R 8 discrepant om. C
9 post inrationabilitate add. distant L 10 sunt add. Lm2, in mg. Pm2
13 distant Hm1Pm2 distet L distat enim E 14 sit om. R, ante staturae
HN staturae sit post longioris L minimae] Ppr minime cett. codd. bm
16 isque EG ipsis C post utatur] postulatur EGR 17 propria Ca.c.L
18 propria L differentiam eam HNP a differentia (om. eam) E 19 ad
sumens s. l. exordium Em2 monstraret EGLm1 (demonstraret m2) R
20 ut si] uti EGLm1 (uti si m2) R a om. CGR, s. l. Lm1?Pm2
differt ex -rat E 21 sit om. C est EGL (s. l.) R
sola significant. nam et stare et sedere et facere aliquid ac
non facere multorum atque adeo omnium et separabilia esse
accidentia manifestum est. quibus si qui differunt, communibus
differentiis distare dicuntur. praeterea puerum esse atque adule-
scentem uel senem, ea quoque separabilia sunt accidentia. nam
ex pueritia ad adulescentiam atque hinc ad senectutem, ab hac
denique ad decrepitam usque aetatem naturae ipsius necessitate
progredimur. illud forsitan sit dubitabile de unius cuiusque
forma corporis, an ullo modo separari queat. sed ea quoque
est separabilis, nullius enim diuturna ac stabilis forma per-
durat. idcirco nec peregrinus pater relictum domi puerum, si
adulescentem redux uiderit, possit agnoscere; forma enim
semper quae ante fuerat, permutatur atque ipsa alteritas qua
distamus ab altero, semper diuersa est. Constat igitur hanc
communem differentiam separabilibus maxime accidentibus
applicari, propria uero est quae inseparabilia significat acci-
dentia. ea huiusmodi sunt, ut si quis caecis nascatur oculis,
si quis incuruo naso; dum enim adest nasus atque oculi, ille
caecus, ille erit semper incuruus. atque haec per naturam. sunt
uero alia quae per accidens corporibus fiunt, ut si cui uulnus
post differre add. quidem L 2 cum ante in mg. Cm2 nunc
si C 3 iam er. L, post nunc N 5 proprie CL sed] CLm2NP,
om. EG, et R quae HLm1 separabiles E, post add. enim Lm1, del. m2
6 pr. et om. P ac] et HNP 7 ideo EGL post omnium add-
sunt edd. et om. H esse om. G, post accidentia EL; separabilium
esse accidentium N 8 si om. N quid EG qua R 9 discuntur E
10 ante separabilia add. ueraciter R 14 eo Lm1 15 est separabilis]
est separabilis forma PR separabilis forma est EGL nullius—per-
durat om. GR, in mg. Cm2, s. l. Pm2 ac stabilis] et stabilis C (ut
uid.) N ac stabili P estimabilis E 18 alteritas ipsa EG 19 altera
EGLm2R 22 nascetur Em1 24 ante erit add. etiam R semper om. C
sunt naturaliter accidentia, alia extrinsecus, naturaliter quidem
ut pueritia uel iuuentus et totius conformatio corporis, sic
caeci oculi et curuitas nasi. et superiora quidem exempla
separabilis accidentis per naturam sunt, posteriora uero inse-
parabilis. item extrinsecus uel ambulare uel currere; id enim
non natura, sed sola affert uoluntas, natura uero posse tan-
tum dedit, non etiam facere. atque haec sunt separabilis acci-
dentis extrinsecus uenientis exempla, illa uero inseparabilis,
ut si qua cicatrix obducta uulneri obcalluerit. Magis propriae
autem differentiae praedicantur, quae non accidens, sed sub-
stantiam formant, ut hominis rationabilitas; differt enim homo
a ceteris, quod rationalis est uel quod mortalis. | hae sunt
quoniam separari non possunt, quamuis sint in accidentium
numero, illae iuro magis propriae praedicantur, quae non modo
a subiecto separari non possunt, uerum subiecti ipsius speciem
substantiamque perficiunt. ex his igitur tribus differentiarum
diuersitatibus, id est communibus, propriis ac magis propriis,
fiunt secundum genus uel speciem uel numerum discrepantiae.
nam ex communibus et propriis secundum numerum distantiae
nascuntur, ex magis propriis uero secundum genus ac speciem.
ante cicatrice add. si H 6 uel om. C formatio HNPm2 sic]
HPm1 (et si m2) Rm1 (sieque m2) si EGLm1 (sique m2) tum CN
9 post currere add. sunt E 10 uoluptas L 11 at Em1 atqui m2
separabilis sunt C 13 uulneris Lm2P autem propriae La.c.R
14 substantia Cm1 15 informant Pm2, recte? 16 a om. HN rationa-
bilis EGLPR post mortalis add. est C hae] Hp.r.L haec cett. sunt
igitur] enim sunt H 20 quoniam] quod R 22 ab G post ipsius
add. suis Em1, del. m2 23 tribus igitur CG 24 ac s. l. Em2,
et CR
Uniuersaliter ergo omnis differentia alteratum
facit cuilibet adueniens, sed ea quae est communiter
et proprie, alteratum facit, illa autem quae est magis
proprie, aliud. differentiarum enim aliae quidem alte-
ratum faciunt, aliae uero aliud. illae quidem quae
faciunt aliud, specificae uocantur, illae uero quae
alteratum, simpliciter differentiae. animali enim dif-
ferentia adueniens rationalis aliud fecit et speciem
animalis fecit, illa uero quae est mouendi, alteratum
solum a quiescente fecit; quare haec quidem aliud,
illa uero alteratum solum fecit.
Omnis differentia alterius ab altero distantiam facit. sed
haec uel est communis et continens uel cum quodam proprio et
magis proprio differentiarum modo. quare quicquid qualibet
ratione ab alio diuersum est, alteratum esse dicitur. si uero
accesserit illi diuersitati ut etiam specifica quadam differentia
sit diuersum, non alteratum solum, uerum etiam aliud esse
praedicatur. alteratio igitur continens est, aliud uero intra
alterationis spatium continetur; nam et quod aliud est, alte-
ratum est, sed non omne quod alteratum est, aliud dici potest.
itaque si accidentibus aliquibus fuerit facta diuersitas, alteratum
CEGR; Porph. p. 8, 17 Em2(10)] om. cett. ea quae est eqs.] cum cod. A
Porph. p. 8, 18, cett. item 4
autem] uero a.c. 8 ratio-
nale item 9; Porph. p. 9, 1 om. codd. quidam Porph., deleri uult Busse 10 faci(??)
m2* ((??) ? er.) re* C qua in re (si add. GLm1, s. l. siqui-
dem m2) EGL 11 ille Gm1 illae om. EG, s. l. Cm2,
solum modo P fecit] om. P, facit cett.; Porph. p. 9, 2 L uel ex EG est uel N, om. est CR, om. uel HP (ante est
add. quidem) communi EG continenti E (-ti*) G cum om. N,
s. l. Em2 eo m1 14 proprio] proximo GR, post proprio add. uel ma-
ximo P 18 inter Gm1 19 nam et] Hm1NR igitur et EG igitur omne
(et add. C) CHm2L 21 erit HN
differentiae, quoniam accidentium, ut dictum est, sunt, solum
efficiunt alteratum, aliud uero minime, magis propriae autem,
quoniam substantiam tenent et in subiecti forma praedicantur,
non modo alteratum, quod est commune uel substantiali uel
accidenti differentiae, sed etiam aliud faciunt, quod ea sola
retinet differentia quae substantiam continet formamque sub-
iecti. atque hae quidem differentiae quae faciunt aliud, speci-
ficae nuncupantur idcirco, quod ipsae efficiunt speciem; quam
cum substantialibus differentiis informauerint, faciunt ab aliis
ita esse diuersam, ut non alterata solum sit, uerum etiam
tota alia praedicetur. itaque fit huiusmodi diuisio, differentiarum
ut aliae alteratum faciant, aliae nero aliud. et illae quidem
quae faciunt alteratum, simpliciter puro nomine differentiae
nuncupantur, illae uero quae aliud, specificae differentiae prae-
dicantur. atque ut planius liqueat quid sit alteratum, quid
aliud, tali describuntur termino uel declarantur exemplo : aliud
est quod tota speciei ratione diuersum est, ut equus ab homine,
quoniam rationalis differentia animali adueniens hominem fecit
aliudque eum quam equum esse constituit. item si unus homo
sedeat, alter assistat, non efficietur homo diuersus ab homine,
sed eos alteratio sola disiungit, ut eum qui assistit ab eo qui
post, quidem om. HNP, del. Lm2 uel ex quibuslibet om. H 2 ad
differentiis s. l. uel diuersitatibus Rm1? 7 formam N 9 accidentali
Hm2NPm2 facit EGLP 10 quae er. C 11 hee P 12 ipsae
om. EGLR 14 alteratum E (in ras. m2) P alterum GLR 15 aliud
R sit E 16 ut om. EH faciunt HNR facient Em2 facie m1
20 describantur Em1 21 ratione specie (sic) E ab om. EGL, s. l. HP
22 facit HLNPm1 23 esse] est Em1 ita R itaque N 24 effi-
citur N efficiatur (ur add. m2) P
uero aliud. alteratum est enim, uel quod omnino specie diuer-
sum est — et est aliud; omne enim aliud, ut dictum est,
etiam alteratum est —, uel quod accidentibus distat, quod
ille iaceat, hic ambulet, semel uero est aliud, quod rationabili
et substantiales dicuntur. est igitur alteratum quod ab alio
qualibet ratione diuersum est.
Secundum igitur aliud facientes diuisiones fiunt
a generibus in species et definitiones adsignantur, quae
sunt ex genere et huiusmodi differentiis, secundum
autem eas quae solum alteratum faciunt, alteratio
sola consistit et aliquo modo se habendi permutationes.
Quoniam in principio operis huius generis, speciei, differen-
Em1G item om. EGR, in mg. Hm2, s. l. Lm2 si om.
EGL, post ille R, in mg. Hm2 post. ille] iste N caesius La.c.
(ce-) Pm1 caecis N cecus C 3 item in ras. L post has add. quo-
que HNP, s. l. Lm2 sola s. l. Em2 ut GN 4 uero om. E
5 ab] de P pr. alterum GLm1 6 post uero add. est C enim om.
H (quidem add. post est) N, ante est CGPR 7 enim om. G 8 distet R
9 iacet HLm1N ambulat H rationali atque inrationali HLm2R
10 differentia N segregatur CR specificae sunt] differentiae
specificae C 13 post facientes add. differentias edd., om. codd. cum
cod. C Porph. p. 9,3 et Dauide commentatore p. 177, 23 (Busse); post
add. et edd. cum Porph. (16)] Lom. cett. 15 ante
sunt add. definitiones m2 16 ante
alteratio add. at CG alteratio sola consistit] Porph. p. 9, 5 17 et] in CEGLR ad Porph. add. Em2 habentis R habentibus EGLm1
permutatione R permutationibus CEGLm2 18 huius om. EGR, ante
operis s. l. Lm2 specieique EGLNPR; cf. p. 148, 17
uero minime. quoniam igitur diuisio generis ita in species
facienda est, ut illae a se species omni substantiae ratione
diuersae sint, idcirco non probat assumendas esse eas ad diui-
sionem differentias quae uel separabilis uel inseparabilis acci-
dentis significationem tenent, idcirco quoniam, ut dictum est,
solum faciunt alteratum, aliud uero perficere et informare non
possunt. inutiles igitur sunt ad diuisionem hae differentiae
quae faciunt alteratum. segregandae igitur sunt communes et
propriae a generis diuisione, illae assumendae tantum quae
sunt magis propriae. illae enim faciunt aliud, quod generis
diuisio uidetur exposcere. ad definitionem quoque eaedem
magis propriae plurimum ualent, communes et propriae
uelut inutiles segregantur; communes enim et propriae, quo-
niam accidens diuersi generis ferunt, nihil substantiae ratione
conformant, definitio uero omnis substantiam conatur ostendere.
specificae uero differentiae illae sunt quae, ut superius dictum
est, speciem informant substantiamque perficiunt; hae sunt
magis propriae. eaedem igitur sicut in diuisionem, ita etiam in
definitionem assumuntur. ut enim dictum est, eaedem diffe-
G utile E 4 ac definitionibus om.
EG 5 diuisio igitur E 7 eas ante assumendas P, ante esse HN
diuisiones NRm1 8 uel inseparabilis om. EGR 9 idcirco—faciunt]
uel eas differentias quae faciunt (faciant R) EGL (del. m2) R 10 aliud—
alteratum (12) om. EGR 14 aliud faciunt C 15 definitionem] diui-
sionem Cm1EGLm1 eadem Em1G 16 plurimum om. EG post
ualent add. nam EGL (del. m2) P 17 uelut—propriae om. EGR enim
om. CH 18 proferunt Lm2Pm2 procedent m1 praecedunt N a.c.
19 informant N 21 hee CP haec E 22 eaedemque C eadem Em1GL
diuisione GN, add. generis GL etiam om. HN et P 23 diffinitione
N ut enim—sumuntur om. edd.
quidem quo aliud faciunt, diuisionibus aptae sunt, eo uero
quo speciem informant, definitionibus accommodatae sunt.
communes autem et propriae quoniam neque aliud faciunt,
sed alteratum, neque omnino substantiam monstrant, aeque a
diuisione ut a definitione disiunctae sunt.
A superioribus ergo rursus inchoanti dicendum
est differentiarum alias quidem esse separabiles,
alias uero inseparabiles. moueri enim et quiescere et
sanum esse et aegrum et quaecumque his proxima
sunt, separabilia sunt, at uero aquilum esse uel
simum uel rationale uel inrationale inseparabilia.
inseparabilium autem aliae quidem sunt per se, aliae
Ea.c. partitionem] coparationem N 3 ita—faciunt
(4) in mg. sup. Hm2 Ita igitur cum diuisio generis aliud quaerat.
substantia uero speciei informationem Hm1, eadem uerba loco ita—faciunt
adiungit N Ita igitur cum ad diuisionem generis aliud querant. aliud
uero ad speciei informacionem faciunt Hm3 3 diuisiuae] CHm2LN
(priore loco) Pm1 diuisione EG ad diuisionem Hm3R diuisio Hm1N (post.
l) Pm1 sunt] CHm2LN (pr. l.), om. EGHm1 et 3 N (post. l.) R, s. l.
Pm2 constituunt] CHm2N (pr. l.) Pm2 quaerat Hm1N (post. l.) Pm1
quaerant (uel que-,) Hm3R quam erat EG constituunt quam erat L
in substantiae uero definitione] CHm2LN (pr. l.) Pm2 in substantia uero
Pm1R substantia uero EGHm1N (post. l.) aliud uero Hm3 4 post uero
add. ad Hm3 faciunt om. EHm1N (post. l.) 5 pr. et om. HN,
s. l. Pm2 faciunt Lm1Pm1 et] ac C eo] in eo N 6 quidem
om. L quod HLm1NP (d er.) uero] modo N 7 quod HRm1
9 sed] sub G monstrat CGm1 11 ergo om. H uero NPorph.
p. 9, 7 om. H 12 aliae... aliae m1 separabiles esse (p. 249, 2) om. C moueri—perceptibile]
Rom. cett. 14 ante quaecumque s. l. omnia in sup. mg. m2 acylum sim. p. 249, 3.250, 20. al.
16 post inseparabilia add. suntedd. Busse, om.Rcum Porph. p. 9,10
Superius differentias triplici diuisione partitus est dicens
aut communes esse aut proprias aut magis proprias, dehinc
easdem alia diuisione in duas secuit partes dicens has quidem
aliud facere, illas uero alteratum. nunc tertiam earum quidem
facit diuisionem dicens alias esse separabiles, alias inse-
parabiles, posse autem de uno quoque cuius multae sunt dif-
ferentiae, plurimas fieri diuisiones ex ipsa differentiarum natura
manifestum est. nam si omnis diuisio differentiis distribuitur,
quorum multae sunt differentiae, multas etiam diuisiones esse
necesse est. fit autem ut animal diuidatur quidem hoc modo :
animalis alia quidem sunt rationabilia, alia inrationabilia, item
alia mortalia, alia inmortalia; item alia pedes habentia, alia
minime; rursus alia herbis uescentia, alia carnibus, alia semi-
nibus. ita nihil mirum uideri debet, si multiplex differentiae
est facta partitio. ac primum quidem cum in ternarium nume-
rum differentiae membra secuisset, communes et proprias et
magis proprias nuncupauit. secunda uero diuisio communes et
proprias intra nomen alteratum | facientis inclusit, magis proprias
cett. (in mg. capacem P post accidens add. est s. l. Lm2, ras. in E
et om. Νpost se add. est P 5 differentia R 7 dicens in mg.
Hm2 8 earum quid R earundem CN quidem post pr. alias C 9 post
post, alias add. uero C 14 animal] in animali quod H diuiditur H
quidem ante diuidatur Lp, om. brm 15 animalium N edd. quidem
post sunt NP, om. H rationalia alia inrationalia H 18 item P 20 post
secuisset add. ait HP aut CN et magis—et proprias om. EG 21 nun-
cupari H nuncupauerit LPR 22 facientes CNPm1 propria R
proprium Em1GLp.c. 23 facientes CN qua CLNRm1
quarum subdiuisio fit. inseparabilium differentiarum aliae sunt
per se, aliae secundum accidens, per se quidem magis pro-
priae, secundum accidens uero propriae. per se autem aliquid
inesse dicitur quod alicuius substantiam informat. si enim
idcirco quaelibet species est, quoniam substantiali differentia
constituitur, illa differentia per se subiecto adest neque per
accidens aut per quodlibet aliud medium, sed sui praesentia
speciem quam tuetur informat, ut hominem rationabilitas.
homini enim huiusmodi differentia per se inest, idcirco enim
homo est, quia ei rationabilitas adest; quae si discesserit,
species hominis non manebit. et has quidem quae substanti-
ales sunt, inseparabiles esse nullus ignorat; separari enim a
subiecto non poterunt, nisi interempta sit natura subiecti.
secundum accidens nero inseparabiles differentiae sunt hae
quae propriae nuncupantur, ut aquilum esse uel simum; quae
idcirco per accidens nuncupantur, quoniam iam constitutae
speciei extrinsecus accidunt nihil subiecti substantiae commo-
dantes.
Illae igitur quae per se sunt, in substantiae
om. EG, in inf. mg. L alteratum post facientibus R, om. G
post facientibus add. id est communem L (in inf. mg.) P 2 adiungit]
ponit La.c. cetera R ceterasque Lm2 alteram C 3 una ras. ex
una C quidem] quidem fit G quippe HN 4 et om. G, s. l. E
5 inseparabilis E esse om. G 6 post quarum add. quidem Lp ita
brm post aliae add. enim EGL 8 inesse aliud (ex aliquid m2) L
11 neque] non Lm2R, ante neque add. quae Hm2 12 post medium
add. quae sunt propria Hm1, del. m2 13 rationalitas H, item 15 15 ei
s. l. Hm2 16 quidem eas (sic) C 17 nullus esse C 18 nisi] ni EG
20 proprie CN aquilum] cf. p. 248, 15 22 accedunt Hm1N subiecto
Hm1 subiectae Lm1N (-te) 24 Igitur illae C in om. N
minus, illae uero quae per accidens, uel si inse-
parabiles sint, intentionem recipiunt et remissi-
onem; nam neque genus magis aut minus praedi-
catur de eo cuius fuerit genus, neque generis dif-
ferentiae, secundum quas diuiditur; ipsae enim
sunt quae unius cuiusque rationem complent, esse
autem uni cuique unum et idem neque intentionem
neque remissionem suscipiens est, aquilum autem
esse uel simum uel coloratum aliquo modo et
intenditur et remittitur.
Differentiis rite partitis earum inter se distantiam monstrat
atque unam quidem repetit quam superius dixit. cum enim
tres esse dixisset differentias, communes, proprias, magis pro-
prias, alteratum facere dixit proprias, sicut etiam communes,
aliud minime, sed hoc solis magis propriis reseruauit. nunc
igitur idem repetit dicens quoniam inseparabiles differentiae
quae substantiam monstrant, id est quae per se subiectis
speciebus insunt easque perficiunt, aliud faciunt, illae uero
GRLm2 percipiuntur E illae—suscipiens est (12)] om. cett. 3 dicuntur] accipiuntur (ex 1); Porph. p. 9, 16 uel codd., Dauid comment. p. 184, 16 alteratum] alterum m1 et om. om. om. brm Busse; Porph. p. 9, 18 Busse et cett.
codd. edd. (cf. 4); Porph. p. 9, 19 cod. M cett. 9 ipsae] Porph. p. 9, 20 10 post rationem add. id est diffinitionem cum Porph. p. 9, 21 cod. Μ, cett. 12 aquilum] cf. ad p. 248, 15 autem om. P 13 pr. uel]
et Em1 et om. CLR 14 et] uel R 17 esse
post dixisset HNP, ante tres P 18 alteratum—proprias] proprias alte-
ratum facere dixit HNP 19 post aliud add. uero HNPR, s. l. Lm2
strant, intendi aut remitti non possunt, quae uero sunt secun-
dum accidens, et intentione crescunt et remissione decrescunt.
id autem probatur hoc modo. uni cuique rei esse suum neque
crescere neque deminui potest; nam qui homo est, humanitatis
suae nec crementa potest nec detrimenta suscipere. nam neque
ipse a se plus aut minus hodie uel quolibet alio tempore
homo esse potest nec homo rursus ab alio homine plus homo
potest esse uel animal. utrique enim aequaliter animalia,
aequaliter homines esse dicuntur. quodsi uni cuique esse
suum nec cremento ampliari potest nec inminutione decrescere,
quod per id facile monstrari potest, quoniam quae genera sunt
uel species, nulla intentione uel remissione uariantur, non est
dubium quin differentiae quoque, quae unius cuiusque speciei
substantiam formant, nec remissionis detrimenta suscipiant
nec intentionis augmenta. itaque substantiales differentiae
neque intentionem neque remissionem suscipiunt. huius causa
haec est. quoniam esse uni cuique unum et idem est, et
N substantiam N sunt EN neque edd. 4 est] L
(s. l. m2) P edd., om. cett. sunt om. E 5 secundum accidens quo-
niam quae om. EGP 6 ante intendi add. quae EGP post pos-
sunt add. secundum (s. l. E) accidens EGP sunt om. CHL 7 in-
tentione] intensione Pm2 edd., item 17—p. 253, 6 9 deminui] Pm1
minui L (ex diminui m2) N diminui cett. quia C 10 decrementa
Em1G edd. 11 uel] aut L 12 neque N 13 uterque P aequa-
liter—dicuntur] aequaliter corporales. aequaliter animati. aequaliter ho-
mines esse dicuntur H, eadem uerba loco aequaliter—dicuntur adiungit sic
utrique enim aequaliter eqs. N 15 ampliorari EGLPm1 17 ante non
s. l. et ob hoc Em2 19 informant Pm2 21 suscipient N cuius HNP
22 post unum add. est L 23 remissionemque N post exemplum
add. sit Lm1 edd. (ante huius distinctio), est Lm2, s. l. Hm2
uero secundum accidens differentiae sunt inseparabiles, ut
aquilum esse uel simum uel coloratum aliquo modo, et inten-
tionem suscipiunt et remissionem. fieri enim potest ut hic
paulo sit nigrior, hic uero amplius simus, ille minus aquilus,
at uero quod non omnes homines aequaliter rationales mor-
talesque sint, nec specierum nec differentiarum natura uidetur
admittere.
Cum igitur tres species differentiae consi-
derentur et cum hae quidem sint separabiles, illae
uero inseparabiles, et rursus inseparabilium cum
hae quidem sint per se, illae uero per accidens,
rursus earum quae sunt per se differentiarum
aliae quidem sunt secundum quas diuidimus ge-
nera in species, aliae uero secundum quas ea quae
diuisa sunt specificantur, ut cum per se differen-
tiae omnes huiusmodi sint, animati et inanimati,
post cuilibet add. esse L edd. 2 quae om. GPR, del. Hm1?
3 formant CEGLm1R species Lm2NP 3 ante quoniam add. quae
EGHLPR essentiam] substantiam N 4 ante quae add. ill<a>e G
6 aquilum] cf. ad p. 248, 15 colorari EG 8 nigrior sit HNP hic—
aquilus] hic uero minus hic magis acilus ille autem minus hic amplius
simus illo uero minus E amplius simus] amplissimus G, add. sit L
aquilus] ut 6 9 non quod R ut non HNPm1 quoniam non m2 ratio-
nabiles ELm2P 12 considerantur m2 (in er. -entur) EG
illae—sensibilis (p. 254, 5) om. CEG 14 et—sensibilis (ibid.) om.
HLNP 16 rursus—sensibilis (ibid.) om. R per se sunt om. edd. haec m1
animati—insensibilis] Porph. p. 10, 4 ante sint
add. animalis edd. cum Porph. quattuor et (20—p. 254, 2) om.
inmortalis differentia et rationalis et inrationalis,
diuisiuae sunt animalis differentiae; per eas
enim genera in species diuidimus.
Fit nunc differentiarum plena et suprema diuisio, quae est
huiusmodi. differentiarum aliae sunt separabiles, aliae inse-
parabiles, inseparabilium aliae sunt secundum accidens, aliae
substantiales. substantialium aliae sunt diuisibiles generis,
aliae coustitutiuae specierum. quod uero ait : cum igitur tres
species differentiae considerentur, ad hoc retulit, quod
in prima differentiarum diuisione partim eas communes esse,
partim proprias, partim magis proprias dixit, quas rursus tres
differentias alias separabiles esse monstrauit, alias inseparabiles,
separabiles quidem communes, inseparabiles uero proprias ac
magis proprias. inseparabilium uero fecit diuisionem dicens
alias esse secundum accidens, quae propriae nuncupantur, magis
proprias uero secundum substantiam considerari. earum uero
quae secundum substantiam sunt, subdiuisionem facit, quod
m1 4 post animata add. et Busse, om. Porph. (p. 10, 6) edd. 5 ea] he ex e Rm2 est] sunt R 6 diffe-
rentia om. CEGPR et om. CLRet irrac- P) Lm2P 7 diuisi Em1 diuisae GPm1 has HP;
Porph. p. 10, 8 L (s. l. m2) (in mg.
m2) Porph., om. cett. 11 post inseparabilium add. uero C
12 generis om. EGR, in mg. Lm2 15 post esse add. dixit HNP
dicit R 16 dixit om. HPR, s. l. Em2 rursum H 17 alias insepa-
rabiles esse (esse om. N) monstrauit HNP 18 ac] et HN 20 acci-
dens] se EG(er.), s. l. Pm2, add. substantiam Em1 alias (alia E) se-
cundum substantiam considerari G edd., in mg. Em2, s. l. alias secun-
dum Pm2, post considerari add. et illas esse secundum accidens edd.
quae—considerari om. E post quae s. l. uero secundum accidens Pm2
propria C proprias Pm2 nuncupari Pm2 21 eorum (sic) uero quae
secundum substantiam s. l. add. Em2 22 post quae add. et C
inanimatum, sub animato sensibile atque insensibile, sub quo
animal, sub animali rationale atque inrationale, sub rationali mor-
tale atque inmortale et sub mortali species hominis, quae solis
deinceps indiuiduis praeponatur. in hac igitur diuisione omnes
hae differentiae specificae nuncupantur, generum enim specierum-
que differentiae sunt, sed generum quidem diuisiuae, specierum
autem constitutiuae. id autem probatur hoc modo. substantiam
quippe corporei atque incorporei differentiae partiuntur, cor-
poreum uero animati atque inanimati, animatum sensibilis
atque insensibilis. ita igitur genera substantiales differentiae
partiuntur et dicuntur generum diuisiuae. at uero si eaedem
differentiae quae a genere descendentes genus diuidunt, colli-
gantur et in unum quae possunt iungi copulentur, species
informatur. nam cum animal species sit substantiae — omnia
enim superiora de inferioribus praedicantur et quicquid inferius
fuerit, species erit etiam superioris —, animatum tamen atque
N diuident R informant CNR, add. atque construant H
atque constituunt (-ant ex -ent P) NP, s. l. Lm2 (ex p. 256, 3) at E
2 facilitatem G cognitionem om. EG illa s. l. Hm2 3 trans-
feratur Hm1N; post transcribatur spatium ad inscribendam figuram ut
uid. relictum in EG sub] ubi E hoc Em1GLm1R 4 atque
incorporeum in mg. Em2 sub corporeo om. GR, in mg Em2, s. l.
Lm2 6 animal sub om. E sub animali om. GR 6 rationabile E
7 et om. HN, del. Em2 12 patiuntur Em1G corporeum—partiun-
tur (15) om. Em1, in mg. corporeum (ex corpore m3)—inanimati (ani-
matum autem s. l. add. m3) sensibilis—partiuntur add. m2 13 ani-
matum om. G, post add. autem Em3 enim Lm1, del. m2, et er. N
14 post insensibilis add. partiuntur CL substantialis Gm1Pm2 15 si
del. Lm2, post si del. et R heaedem P (dem er.) R (h del.) hae HN
16 quae post descendentes L 17 in ex al. litt. Em2 18 informantur
EHN informant part. ras. ex informatur Lm2 fit E
inrationabilitas cum mortalitate iungatur, fiet equus aut quod-
libet animal, quod ratione non utitur, rationabilitas uero atque
inmortalitas copulatae del substantiam informant. ita eaedem
differentiae cum referuntur ad genera, diuisiuae generum fiunt,
si uero ad inferiores species considerentur, informant species
earumque substantiam conuenienti copulatione constituunt. In
hoc quaesitum est, quemadmodum dicerentur esse hae diffe-
post sunt add. eiusdem P (s. l. m2) edd. diuisiua Em1G 2 post
sunt s. l. si ad speciem Lm2Pm2 uero om. N, del. Pm1?, s. l.
Hm2Rm2 fiunt s. l. Rm2 3 definitionemque] diuisionemque EG
formant Hm1 4 quidem] uero N 5 ante genus add. eiusdem CN,
post add. est s. l. LPm2 ante differentiae add. generis GP, post add.
diuisiuae R post constitutiuae add. animalis R, s. l. speciei animalis
Lm2 6 rationabilitas—diuiditur] P rationalitas atque inrationalitas
diuidit mortalitas (ex inmortali m2) etiam atque inmortalitas (ex inmor-
tali m2) diuidit**· H rationabilitas atque irrationabilitas mortale atque
inmortale diuidit C rationale atque inrationale (diuidunt add. N) mortale
atque (et N) inmortale diuidit (diuidit om. N) NR inrationabile (inratio-
nale L) atque inmortale diuiditur EGLm1, in mg. ante atque add.
irracionale. mortale etiam atque m2 rationabilitas atque irrationabilitas,
mortalitas atque immortalitas diuidit brm 7 rationalitas E 8 diuisiua
Em1GLm1R 9 constitutiua GLm1R eiusque] hominisque HNP
nominis (del. Lm2) eiusque EGL 10 atque perficiunt s. l. Rm2
11 irrationalitas EP mortali Lm2Pm1 fiat G aut] atque L
12 rationalitas HP 13 inmortalitas] inrationabilitas R dei om. G,
post substantiam E (s. l. m2) L formant HN item HL 14 di-
uisae E 17 esse om. C eae EGR heae P
5 quod uero non sit animal, nec rationale esse concedi. sed eadem
corpora propter simplicitatem et perpetuitatem motus aeterna
esse confirmat. est igitur aliquid quod ex duabus his diffe-
rentiis conficiatur, inrationabili scilicet atque inmortali. quodsi
magis cedendum Platoni est et caelestia corpora animata
esse credendum, nullum quidem his differentiis potest esse
subiectum — quicquid enim inrationabile est corruptioni sub-
iacens et generationi, inmortale esse non poterit —, sed tamen
hae differentiae, quoniam substantialium differentiarum in
numero sunt, si iungi ullo modo potuissent, earum naturam
et speciem quoque possent efficere. atque ut intellegatur, quae
sit haec potentia efficiendae substantiae specieique formandae,
respiciamus ad proprias atque communes, quae tametsi iun-
gantur, speciem substantiam que nulla ratione constituunt. si
quis enim loquatur ambulans, quae sunt duae communes dif-
ferentiae, uel si albus ac longus, num idcirco isdem eius sub-
stantia constituitur? minime. cur? quia non eiusdem sunt
generis, quae alicuius possint constituere et conformare sub-
a, 18 ss.; ed. Didot IV
part. II p. 38a, frg. 24 (Cic. de nat. deor. II 15, 42 cum locis ab Heitzio
adlatis). 9 Platoni] Tim. p. 38 E. 39 E ss.; cf. supra p. 209, 2.G inrationalis CEGP differentiae E 5 concedit
Lm1N 7 est] esse CN, ad est s. l. ał esset L aliud G 8 con-
ficeretur H, s. l. (add. ał) ad conficiatur L irrationali Lm2P 9 ac-
cedendum CN (ac er.) H (ac in ras. m2), concedendum edd. est
platoni CN et om. C 10 credendum om. CN 11 inrationale
(irr- P) HP 13 ante substantialium add. in CHN, post diff.
om. CHNR 16 efficientiae G 17 tametsi] etsi C etiam (si er. H)
etsi H (in mg. ł tametsi m2) NP 19 loquitur HN 20 sit H num
ex non Rm2 isdem] NP eisdem (ei in ras. m2) L hisdem cett., post
s. l. differentiis add. Em2 21 ante cur add. id HNP, s. l. Lm2 eius
EG sunt ante eiusdem N, post generis L 22 possunt NP con-
firmare Em1GRm1
tale ac rationale coniuncta efficiunt deum : est igitur inmortale
quod speciem formet, quodsi inter se iungi nequeunt, non
idcirco quod in natura earum est, abrogatur.
Sed hae quidem quae diuisiuae sunt differentiae
generum, completiuae fiunt et constitutiuae speci-
erum; diuiditur enim animal rationali et inrationali
differentia et rursus mortali et inmortali differentia,
sed ea quae est rationalis differentia et mortalis, con-
stitutiuae fiunt hominis, rationalis uero et inmor-
talis del, illae uero quae sunt inrationalis et mor-
talis, inrationabilium animalium, sic etiam et supremae
substantiae cum diuisiua sit animati et inanimati dif-
ferentia et sensibilis et insensibilis, animata et sen-
sibilis congregatae ad substantiam animal perfecerunt.
Geminum differentiarum usum esse demonstrat, unum qui-
dem quo genera diuiduntur, alium uero quo species infor-
mantur; neque enim hoc solum differentiae faciunt, ut genera
partiantur, uerum etiam dum genera diuidunt, species in quas
genera deducuntur efficiunt, itaque quae diuisiuae sunt gene-
rum, fiunt constitutiuae specierum, huiusque rei illud exemplum
est quod ipse subiecit; animalis quippe differentiae sunt diui-
siuae rationale atque inrationale, mortale atque inmortale; his
enim praedicatio diuiditur animalis, omne enim quod animal
est, aut rationale aut inrationale aut mortale aut inmortale
est. sed istae differentiae quae diuidunt genus quod est animal,
speciei substantiam formamqne constituunt, nam cum sit homo
animal, efficitur rationali mortalique differentiis, quae dudum
animal partiebantur, item cum sit equus animal, inrationali
mortalique differentiis constitui|tur, quae dudum animal diui-
huiusmodi, quae cum animata et rationabilia Plato esse con-
firmat, tum in deorum uocabulum antiquitatis ueneratione
probantur assumpta, de primo quoque genere, id est substantia
demonstrantur uenire. nam cum eius diuisiuae sint differentiae
EHm1Rm2 alio m1 uero om. R 4 partiuntur GPm1
diuidendo N 5 deducantur HN dicuntur R diuiduntur C (uid in er.
duc? m2) diuisae Em1Gm2HR 6 huius C rei om. EGR
s. l. Lm2 7 ipse] ille R diuisae Em1Gm2 8 mortale atque
inmortale om. EGR, in mg. Lm2 9 quod animal est] animal HNR
10 pr. aut om. R post rationale add. est HN 11 est om. HR quod]
hoc C 13 post efficitur add. ab his EPm1, del. m2, s. l. Lm2 post
differentiis add. constituitur Cm1, del. m2 14 partiebantur] diuidebant
Lm1R 15 diuidebant] parciebantur R 16 ut] si CH, in ros. N, recte?;
cf.p. 208, 22 20 confirmet C (et in ras. m2)HLm2N 22 substantiam Em1
23 demonstrantur] idem monstratur HN idem (super ras. Cm2, s. l. Pm2)
demonstrantur Cm1Pm1, alt. n del. Cm2Pm2 euenire HNPm2, add.
s. l. differentiae Lm2 diuisae Em1Pm1 sunt EHm1
Quoniam ergo eaedem aliquo modo quidem accep-
tae fiunt constitutiuae, aliquo modo autem diuisiuae,
specificae omnes uocantur. et his maxime opus est ad
diuisiones generum et definitiones, sed non his quae
secundum accidens inseparabiles sunt, nec magis his
quae sunt separabiles.
Omnes a genere differentias procedentes genus ipsum a
quo procedunt, diuidere nullus ignorat, ipsae autem quae
diuidunt genus, si ad posteriores species applicentur, informant
substantias easque perficiunt, eaedem igitur sunt constitutiuae
specierum, eaedem diuisibiles generum, alio tamen modo atque
alio consideratae, ut si ad genus relatae quidem in contrariam
diuisionem spectentur, diuisibiles generis inueniuntur, si uero
iunctae aliquid efficere possint, specierum constitutiuae sunt,
quae cum ita sint, hae differentiae quae genus diuidunt, rectis-
sime diuisiuae nominantur - quae enim constituunt speciem,
specificae sunt, sed constituunt speciem hae differentiae quae
post constitutiuas add. et completiuas C completinasque HNP (ex
p. 258,10) 6 ergo] igitur P needem uel heedem hic et 15. 16. p. 261, 1
codd. quidam alio P (ras. ex aliquo,) in ras.) quidem]
om. cett.; Porph. p. 10, 18 (10)] om. cett. alio ras. ex aliquo ut uid. add. m2 10 sunt inseparabiles om. post Omnes
add. enim R 13 quo] quibus EGR procedent Em1 15 post sub-
stantias s. l. earum L eas substantiasque (quae N) HNR sunt
igitur HL 16 post eaedem add. sunt LR 19 sint CHPRm1 21 diui-
siuae] specificae Lm2 nominantur] nuncupantur HΡΝ enim om. C
post speciem add. eaedem speciem faciunt, quae uero speciem faciunt
CHN
manifestum est. quoniam enim diuisiuae sunt, per eas diuidi
oportet genus, quoniam autem constitutiuae, per eas species
definiri; quibus enim unum quodque constituitur, isdem etiam
definitur, constituitur autem species per differentias generis
diuisiuas, quae sunt specificae, iure igitur specificae solae et
in generis diuisione et in specierum definitione ponuntur, et
de specificis quidem haec ratio est, de his autem quae uel
separabilia uel inseparabilia continent accidentia, nihil in
generum diuisione uel definitione specierum poterit assumi,
idcirco quoniam quae diuisibiles sunt, substantiam generis
diuidunt, et quae constitutiuae sunt, substantiam speciei con-
stituunt. quae uero sunt inseparabilia accidentia, nullius sub-
stantiam informant, unde fit ut multo minus separabilia acci-
dentia ad diuisiones generum uel specierum definitiones
accommodentur; omnino enim dissimiles sunt substantialibus
differentiis, nam inseparabilia accidentia hoc fortasse habent
commune cum specificis, hoc est substantialibus differentiis,
quod aeque subiectum non relinquunt, sicut nec specificae
differentiae, separabilia autem accidentia ne hoc quidem; sepa-
Gm1 eaedemque] H (hee-) NP eaedem C igitur eaedem
(eaedem s. l. Lm2) quae (que E) sunt EGLR constitutiuae specie-
rum C 2 quare—constitutiuae om. EGLR quare iure] iure igitur P
4 diuisionem HLm2P et] uel R definitionem (uel diff-) HL (s. l.
ał constitutione] P diuisione Em1 6 eius Em1 7 post definiri add. oportet
CN, s. l. (scil. add. E) EL quibus—definitur om. EGLR, in mg. Pm2
hisdem CHN 9 solae s. l. Em2 10 post, in om. HN 12 continent]
concedunt EG, s. l. uel faciunt Gm1? 13 post uel add. in L 16 sub-
stantiam] HN, om. Em1, speciem CGLm1R (post informant) s. l. Em2,
speciei substantiam Lm2P edd. 17 formant H multo om. C 18 ad
diuisiones—accidentia (20) in inf. mg. Gm2 definitiones] diuisiones
Em1G 19 ante substantialibus add. a HN, recte? 22 ante quod
add. id H (linea del., sed linea er. uid.) N ad quod aeque s. l. ał
quod hae similiter L sic G (ut er.) L (ut del. m2) 23 ne] nec LN
Quas etiam determinantes dicunt : differentia est
qua abundat species a genere, homo enim ab animali
plus habet rationale et mortale : animal enim neque
ipsum nihil horum est nam unde habebunt species
differentias? neque enim omnes oppositas habet
- nam in eodem simul habebunt opposita —. sed,
quemadmodum probant, potestate quidem omnes
habet sub se differentias, actu uero nullam, ac sic
neque ex his quae non sunt, aliquid fit neque opposita
circa idem sunt.
Specificas differentias definitione concludit dicens substan-
differentia specifica est qua abundat species a genere,
sit enim genus animal, species homo : habet igitur homo dif-
ferentias in se, quae eum constituunt, rationale atque mortale;
omnis enim species constitutiuas formae suae differentias in
se retinet nec praeter illas esse potest, quarum congregatione
perfecta est. si igitur animal quidem solum genus est, homo
uero est animal rationale mortale, plus habet homo ab animali
id quod rationale est atque mortale, quo igitur abundat species
brm 4 Quae m1 dicuntur m1 est add.m2
5 que Em1 quae Ga.c. abundant (ha- G) Em1G a om. N ho-
mo—-nullam (11)] Rom. cett. ab om. R
autem om. add. m2, autem er. Porph. p. 11, 3 pro autem; cf. ad p. 16, 15; an autem
(cf. Boethius scripsit? opposita R habet]cett.
codd. et edd. 9 nam] nec R habebit post opposita), non habe-
bunt p.c. cett. ac sic om. N sic ex si
Em2G 12 hiis Rm1
13 circa idem sunt] Porph. p. 11, 6 Pm2R 19 constitutiuae Em1GLp.c.Rm1 in se om. C 22 est
uero E 23 id] id est EGP
traria in eodem esse non possunt, alia uero, quoniam ex nihilo
nihil fit. nam neque contraria pati sese possunt, ut in eodem
simul sint, nec aliquid ex nihilo fieri potest; omne enim quod
fit, habet aliquid unde effici possit atque formari, quae pro-
positiones talem faciunt quaestionem, dictum est differentiam
esse id qua plus haberet species a genere, quid igitur? dicen-
dum est genus eas differentias quas habent species, non habere?
et unde habebit species differentias quas genus non habet?
nisi enim sit unde ueniant, differentiae in speciem uenire
non possunt, quodsi genus quidem has differentias non habet,
species autem habet, uidentur ex nihilo differentiae in speciem
conuenisse et factum esse aliquid ex nihilo, quod fieri non
posse superius dicta propositio monstrauit. quod si differentias
omnes genus continet, differentiae autem in contraria dissol-
uuntur, fiet ut rationabilitatem atque inrationabilitatem, mor-
talitatem atque inmortalitatem simul habeat animal, quod est
genus, et erunt in eodem bina contraria, quod fieri non potest,
neque enim sicut in corpore solet esse alia pars alba, alia
nigra, ita fieri in genere potest; genus enim per se conside-
ratum partes non habet, nisi ad species referatur, quicquid
igitur habet, non partibus, sed tota sui magnitudine retinebit,
nec illud dubium est, quin in partibus suis genus habeat
post, quo] quod Em1 (quid m2) GHm1R a om. H 2 hoc—dif-
ferentia om. C huic] hunc Em1N 4 per se ante notis brm unam
GHa.r. 5 aliam C (sic) Ha.r. post quoniam add. quidem C 6 sit C
nec N 10 id om. R qua] quod GHLm1P; cf. p. 270, 12 dicen-
dumne Lm2 11 genus ante non habere HNP habent] habet Lm2
12 habet] habebit CEGLm1, in mg. Rm2 (om. m1) 13 ueniunt R
15 uidetur GLm1P differentia EGL (ex -tiasj P 16 esse] est CLP
aliquando Em1 18 contrarium HLm2NPm1 contrario R 19 mortali-
tatem atque inmortalitatem] CNP, s. l. Lm2, om. cett. 22 esse post alba
N, post alia P 25 detinebit N 26 in] HNP, s. l. Lm2, om. cett.
soluimus. potest quaelibet illa res id quod est non esse, sed
alio modo esse, alio uero non esse, ut Socrates cum stat, et
sedet et non sedet, sedet quidem potestate, actu uero non
sedet. cum enim stat, manifestum est eum non agere sessi-
onem, sed potius standi inmobilitatem. sed rursus cum stat,
sedet, non quia iam sedet, sed quia sedere potest; ita actu
quidem non sedet, potestate uero sedet. et ouum animal est
et non est animal. non est quidem animal actu, adhuc namque
ouum est nec ad animalis processit uiuificationem, sed idem
tamen est animal potestate, quia potest effici animal, cum
formam ac spiritum uiuificationis acceperit. ita igitur genus
et habet has differentias et non habet, non habet quidem actu,
sed habet potestate. si enim ipsum per se animal consideretur,
differentias non habebit, si autem ad species reducatur, habere
potest, sed distributim atque ut eius speciebus separarim nihil
possit euenire contrarium. ita ipsum genus si per se consi-
post homine s. l. habet E, post rationabilitatem Lm2 2 nunc
om. EGR, s. l. Lm2 4 suae intra C 6 quaelibet illa res] HLm2NPm1
quaelibet res (res s. l. E) CEPm2 quidlibet Lm1R quodlibet G 7 alio
uero non esse om. Hm1, s. l. alio non esse m2 8 secund. sedet om. CEGR
9 enim om. CEGLPm1 (s. l. autem m2) R sessione G 10 mobilita-
tem CEGLm1P mobilitate N cum stat in constat mut. ERm2 13 actu
om. EG 14 neque CL ad om. E animal G animalis quidem L
16 spiritum] speciem CHR genus et] ELm2NP et genus et H genus
CGLm1R 17 non habet quidem—potestate] habet quidem potestate
sed non habet (habet om. C) actu CEm2P habet quidem actu sed non
habet potestate Em1G 18 consideretur] quis (s. l.) consideret E
19 autem] enim R reducat E 20 distributim] HLm2PRm2 distri-
butum CN distribute EGLm1 distributam Rm1 atque—contrarium]
atque in species separatum (separatim H) ut nihil possit esse (euenire
H) contrarium CHN, add. locum atque ut eius—contrarium C nihil]
et nihil G 21 si ipsum genus HN
differentias in eo quod dicitur genus, actu non habet, inpos-
sibilitas enim eius propositionis quae dicit contraria in eodem
esse non posse, in eo consistit quod contraria actu in eodem
esse non possunt, nam potestate et non actu duo contraria in
eodem esse nihil impedit, quae uero nos contraria diximus,
Porphyrius opposita nuncupauit. est enim genus contrarii
oppositum : omnia enim contraria, si sibimet ipsis considerantur,
opposita sunt.
Definiunt autem eam et hoc modo : differentia
est quod de pluribus et differentibus specie in eo quod
quale sit praedicatur; rationale enim et mortale de
homine | praedicatum in eo quod quale quiddam est
nale et mortale est, conuenienter adsignabimus.
Tres sunt interrogationes ad quas genus, species, differentia,
proprium atque accidens respondetur, haec autem sunt : quid
H 2 uel om. Lm1 uelut HLm2 sin eo]
id HN quot E 7 actu ante contraria H, post eodem CLN in
eodem esse—in eodem om. EG 8 post non possunt add. quantum ad
genus potestate solum, quantum ad species actu et potestate Rm2 9 nil
L contraria nos C 11 si om. HN, s. l. Cm2 si in semet Lm2P
considerentur CLm2 12 sunt om. HN 13 autem om. H enim C
et om. CEGHNPante eam Porph. p. 11, 7 EP
de om. C et om. CEGLIR; Porph. cf. infra p. 267, 1 15 ra-
tionale—animal (19)] Rom. cett. 16 praedicatur a.c.m1 quid-
dam om. Rs. l. scil, homo m2; Porph. p. 11, 10
post post, animal add. sit C, ante EG inquisiti] Porph.
p. 11, 11 om. CEGLR; Porph. p. 11, 12 HNR, s. l. m2 assignauimus E assignamus G 22 hae
Hp.r.LR edd. heede m P
aut differentia aut proprium aut accidens respondebitur, id est
uel rationalis uel risibilis uel caluus. sed in proprio quidem
illa est obseruatio, quod illud proprium dici potest quod de
una specie praedicatur, accidens uero tale est quod qualitatem
designet quae non substantiam significet, differentia uero talis
est quae substantiam demonstret, interrogati igitur qualis una
quaeque res sit, si uolumus reddere substantiae qualitatem,
differentiam praedicamus, quae differentia numquam de una
tantum specie praedicatur, ut mortale uel rationale, sed de
pluribus, quod igitur de pluribus speciebus inter se differen-
tibus praedicatur ad eam interrogationem, quae quale sit id
de quo quaeritur interrogat, ea est differentia cuius talem
posuit definitionem : differentia est quod de pluribus
om. G, s. l. E habet CEGLR 2 per om. H ac N 3 pr.
aut] ut CHm1N post, aut] ut Hm1N habet R, post habeat del. se
habet G 4 iure—legit] differentia aut legit G aut differentiam *ut
(a er.) legit E differentia respondetur (respondetur etiam R) id est aut
sedet aut legit Lm1 5 aut] et HLm1NP quale H 6 proprio aut
accidenti EGR respondebitur] CLm2P respondebit EGR respondetur
HLm1N 7 pr. uel om. LN uel risibilis uel caluus] Lm1 edd. uel
mortalis uel caluus CHLmSN uel mortalis uel alicuius EGR uel mor-
talis uel saluus uel caluus Pm1 uel mortalis uel risibilis uel caluus m2
10 quae non—demonstret] Differentia uero talis est (haec om. L) quae
(que ELm1 atque m2) non substantiam significet (-cat Lm1, add. m1
Differentia uero talis est quae substantiam significat, del. m2). Differentia
uero talis est quae (non add., sed del. E) substantiam demonstret (at
Lm1) EGL post significet in mg. Proprium uero est quod non sub-
standam significat H 11 quae] quia R demonstrat CLm1 inter-
roganti R (ex -tis] quale R 12 constantiae G 13 numquam] non
C tantum de una C 14 sed om. EG, s. l. Lm2 15 quod] quod-
si R 16 ad praedicatur in mg. respondetur E 18 pluribus—differen-
tibus] cf. p. 265, 14
Rebus enim ex materia et forma constantibus
uel ad similitudinem rtfateriae et formae constituti-
onem habentibus, quemadmodum statua ex materia
est aeris, forma autem figura, sic et homo communis
et specialis ex materia quidem similiter consistit
genere, ex forma autem differentia, totum autem hoc
animal rationale mortale homo est, quemadmodum
illic statua.
Dixit superius differentias esse quae in qualitate speciei
praedicarentur, nunc autem causas exequitur, cur speciei qua-
litas differentia sit. omnes, inquit, res uel ex materia formaque
consistunt uel ad similitudinem materiae atque formae sub-
stantiam sortiuntur, ex materia quidem formaque subsistunt
post quale add. quid Lm2(in ras.) E (sed er.) Rm1, del. m2, add. quid
post sit s. l. Hm2 4 post similitudinem add. proportionemque LNRQ
(in mg. nempe communionem om. Porph. p. 11, 13 et) ac om. Lm2CEGHNPRm1 specieique
Ler. uid. cf. Porph. et infra 13 ss. 5 quem-
admodum—differentia (8)] LRom. cett. post materia add. quidem
edd., recte ut uid.; Porph. p. 11, 14 (s. l. m2) aere
(in ras. m2) in al. litt. m2) forma Lbrm Busse;
Porph. m2m1R) per (del. m2 diffe-
rentiam figuras add. LRm1m1om. del. m2m2 7 simi-
liter] Busse similiter proportionaliter LRm1 similiter proportionaliterquc
m2brm; cf. Porph. p. 11, 15 8 ante genere
add. in m2 (ex m1) LGa.c. 9 ratione E ante mortale
add. et CEGHLPR, om. Ncum Porph. p. 11, 16 homo est om. N,
ex homine m2 11 differentiam HN 12 praedicaretur HN causis
Em1 post cur add. autem Hm1, del. m2 qualitas speciei H 13 omnis
ELm2N uel om. EGR 14 consistit Ea.c.HLm2 subsistit N
15 sortitur HLm2N ex om. CEGR formaque] et forma P
iacente cum in ipsam figura superuenerit, fit quaelibet illa
res corporea ex materia formaque subsistens, ut Achillis statua
ex aeris materia et ipsius Achillis figura perficitur, atque ea
quidem quae corporea sunt, manifestum est ex materia for-
maque subsistere, ea uero quae sunt incorporalia, ad simili-
tudinem materiae atque formae habent suppositas priores
antiquioresque naturas, super quas differentiae uenientes effi-
ciunt aliquid quod eodem modo sicut corpus tamquam ex
materia ac figura consistere uideatur, ut in genere ac specie
additis generi differentiis species effecta est. ut igitur est in
Achillis statua aes quidem materia, forma uero Achillis qua-
litas et quaedam figura, ex quibus efficitur Achillis statua,
quae subiecta sensibus capitur, ita etiam in specie, quod est
homo, materia quidem eius genus est, quod est animal, cui
superueniens qualitas rationalis animal rationale, id est speciem
fecit, igitur speciei materia quaedam est genus, forma uero
et quasi qualitas differentia, quod est igitur in statua aes,
hoc est in specie genus, quod in statua figura conformans, id
in specie differentia, quod in statua ipsa statua, quae ex aere
G putemus R 4 nec om. Gm1 ne EGm2L 5 ma-
teria est] fit materia HNP ante igitur add. si E, sed del. 6 in
om. R ipsa ER figuram Hm1La.r. peruenerit HN 9 corpo-
ralia HNP ex om. C 11 prioris Em1G 12 antiquiorisque G
13 tamquam om. CLP, del. Hm2 ex] ea GL (in ras. m2) R 14 materia
ac figura] brm materia (in ras. Lm2) forma ac figura (ac figura del.
Lm2) LP forma ac figura CEGHRp figura ac forma N 15 generi]
generis EG 16 aes—statua (17) om. N materiae G 17 et quae-
dam—statua] CH, om. Lm1 (in mg. et quaedam figura m2) P statua
(cet. om.) EGR 18 quod] quae edd. 22 et om. EGR, s. l. Lm2 quali-
tatis R igitur est (est s. l. Pm2) HNP 23 figura] forma N 24 post
quod add. est igitur Pm2
sint, iure in eo quod quale sit interrogantibus respondetur.
Describunt autem huiusmodi differentias et hoc
modo: differentia est quod) aptum natum est diuidere
genere, quod est animal, diuidunt.
Haec quidem definitio cum sit usitata atque ante oculos
exposita, eam tamen plenius dilucideque declarauit. omnes
enim differentiae idcirco differentiae nuncupantur, quia species
a se differre faciunt, quas unum genus includit, ut homo atque
equus propriis discrepant differentiis; nam sicut homo animal
est, ita etiam equus, ergo secundum genus nullo modo distant.
CHNP 2 quidem] quaedam CHLm2PR 3 autem]
nero N uero] ergo Lm1 autem N qualitas] HNPm1 qualia CEGLR
uel qualis s. l. Pm2 5 ante respondetur excidisse differentia coni.
Brandt 6 post autem add. et L (del.) R; Porph. p. 11, 18 post add.cod. B differentias] Em2GHPm1CLPm2
Em1NR; Porph,. LPRom. cett.; Porph.CG actum R natura] HL
(del. m2) om. cett.; Porph. p. 11, 19 cf. infra p. 272,
5—9. 275, 12 8 ante quae add. ea s. l. m2, del. m. al., illa
s. l. m2 genere sunt om. EG
9 et equum] equnmque C 10 diuidit L 11 cum—oculos in mg. E
sit usitata] sita sit situr (sic) Em1 ita sit m2 situ sit sita G ante
om. HNR, s. l. Lm2 oculis HN 12 post exposita add. superius R
ea GNR plenius dilucideque declarauit] (claruit Em1Gm1) CEm2Gm2
plenius dilucideque declarauit L plenius lucidinsque declarauit Hm2
plenius dilucidiusque claruit R exempli insuper luce declarauit (ex decla-
ruit N) NP plenius dilucideque exempli insuper luce declarauit Hm1
exempli insuper luce reserauit edd. 13 species ase differre] specie (ex
specierum, sequ. rasura) differentiam E species in aere differentiam G
species ase differentiae Lm1 14 a] ad R concludit N 15 nam
in ras. Lm2 sed EG
Adsignant autem etiam hoc modo : differentia
est qua differunt a se singula; nam secundum genus
non differunt, sumus enim mortalia animalia et nos
et inrationabilia, sed additum rationabile separauit
nos ab illis, et rationabiles sumus et nos et dii, sed
mortale adpositum disiunxit nos ab illis.
Vitiosa ratione et non sana quod uult explicat definitio
quorundam. id enim esse dicunt differentiam qua una quaeque
res ab alia distet, in qua definitione nihil interest quod ita
dixit an ita concluserit : differentia est id quod est differentia,
etenim differentiae nomine in eiusdem differentiae usus est
EG 3 post equo distinguunt edd., post equus expec-
tatur igitur’ Schepps, additum eqs. nominatiuum absolut. (cf. indicem
Meiseri) interpretatur Brandt qui Lm2P 5 autem om.del.
Lm2m2 etiam om. H etiam et ΝPorph. p. 11, 21 Porph. Busse,
sed cf. infra p. 271, 1.7. 18. 272, 17. 6 nam—ab illis (9)] LRom. cett. post nam add. homo et equus cum Porph. edd. (cf. etiam
infra p. 271, 9. 12, sed etiam supra p. 269, 9), etiam Bussio homo
atque equus addendum uid. 7 enim] autem uel
irr-) R(in ras.) ros. ex -bilia (9) om. R ratio-
nabile] p.ra.r. et cett. separauit] disiunxit CHP, s. l. er. uid. om. cett. rationabiles] Lm1CP
rationales cett., add. enim ΕGΗcodd. Porph. aut om. CEGHP; Porph. om. E et om. N
di C dei ut uid om. EG 11 ante Vitiosa in ras.
Haec E ratione] L edd., om. cett. (recte?), in ras. est E et om. G
sane E (in ras.) NP explicans HNP non (s. l. m2) explicat L
12 id] cf. p. 263, 10 13 aliis R distat HN differt P 14 dixerit
Lm2P an] utrum R concluderit L concludat EGR id quod
est om. E ante differentia add. ipsa ER differentia om. G 15 etenim
om. EGR differentiae nomine] qua differt una res ab alia, id est id
quod est differentia est differentia. Differentiae nomine fid est—nomine
in ras. m2) E in—definitione] usus in eius diffinitione N
in eiusdem usus est definitione, est autem communis et uaga
nec includens substantiales differentias, sed quaslibet etiam
accidentes hoc modo : differentia est qua a se differunt
singula; quae enim genere eadem sunt, differentia discrepant,
ut cum homo atque equus idem sint in animalis genere,
quoniam utraque sunt animalia, differunt tamen differentia
rationali, et cum dii atque homines sub rationalitate sint
positi, differunt mortalitate, rationale igitur hominis ad equum
differentia est, mortale hominis ad deum, atque hoc quidem
modo substantiales differentiae colliguntur, quodsi Socrates
sedeat, Plato uero ambulet, erit differentia ambulatio uel
sessio, quae substantialis non est. namque istam quoque dif-
ferentiam definitio uidetur includere, cum dicit : differentia
est qua differunt singula; quocumque enim Socrates a
Platone distiterit nullo autem alio distare nisi accidentibus
potest —, id erit differentia secundum superioris terminum
definitionis, quam rem scilicet uiderunt etiam hi qui definitionis
huius uagum communemque finem reprehendentes certae con-
clusionis terminum subiecerunt.
Lm2 (non noscitur m1) P definitione] in definitione N
3 qui] LN quomodo CEGPR qui* (d er.) H possemus EG possi-
mus R 4 ita om. EGR cognitionem NPm2, post agnitionem add.
a cogitatione Hm1, del. m2, s. l. uel cognitione m2, del. m. al. set
om. EG 7 accidentales Lm2Pm2 9 sunt EGHLm1R in om. GNR
11 et om. EGR rationabilitate CGLm1 rationale N sunt CEGLm1R
12 positi] post EG post differunt add. tamen L rationabile L
13 est om. C 15 ambulatio uel om. EG, s. l. Lm2 16 nam HLm1
ista E 18 quo EGHm1 post differunt add. a se R cumque EG
quoque Rm1 quocumque modo P post enim s. l. modo Lm2 19 de-
stiterit CEm1HPRm2 distauerit m1 post alio s. l. modo Em2 ac-
cidentibus] ex accidentibus P
Interius autem perscrutantes de differentia
dicunt, non quodlibet eorum quae sub eodem sunt
genere diuidentium esse differentiam, sed quod ad
esse conducit et quod eius quod est esse rei pars est;
neque enim quod aptum natum est nauigare erit homi-
nis differentia, etsi proprium sit hominis, dicimus
enim ‘animalium haec quidem apta nata sunt ad naui-
gandum, illa uero minime’, diuidentes ab aliis, sed
aptum natum esse ad nauigandum non erat comple-
tiuum substantiae nec eius pars, sed aptitudo quae-
dam eius est, idcirco, quoniam non est talis quales
sunt quae specificae dicuntur differentiae, erunt igitur
specificae differentiae quaecumque alteram faciunt
speciem et quaecumque in eo quod quale est acci-
piuntur. — Et de differentiis quidem ista sufficiunt.
Sensus propositionis huiusmodi est. quoniam superius dixit
determinasse quosdam differentiam esse qua a se singula dis-
EGHP perscrutantes et speculantes cett.; Porph.
p. 12, 1 CH (linea del., sed lin. er.)
cett. edd. Busse; Porph. p. 12, 1 R, quodlibet] quod habet ELm1m1post quod-
libet er. habet om. s. l. Lm2 sed quod—
dicuntur differentiae (12)] LRom. cett. 5 aptum] actu R natum
om. LR; Porph. p. 12, 4 Porph. p. 12,
5 unde dicemus coni. Brandt, cf. supra p. 230, 18. 19;
infra 12 erunt p. 234, 16. (erit). 17. 235, 2 (erunt) 7 ani-
malia Rm1 nata om. LR 8 aliis] illis Rm1
natum om. R est R erit m2 10 neque Busse 11 est om. R
quoniam om. LR 12 quae om. L 13 alteram—
quaecumque om. H 14 et] ea EG quale in er. quid ut uid. Hm2
quid EG post est add. esse EG accipiunt EG 15 Et—sufficiunt
om. N Et om. CEGP; Porph. 12,11 om. EGPorph. om. H sufficiant CLm2;
Porph. EGLa.c. ilico alios P de differentia]
differentiam CLm1P
species sub uno genere positas, ut tamen eorum substantiam
minime conforment, quia non uidentur esse differentiae speci-
ficae nisi illae tantum quae ad id quod est esse proficiunt et
quae in definitionis alicuius parte ponuntur, hae autem sunt
ut rationale hominis, nam et substantiam hominis conformat
et ad esse hominis proficit et definitionis eius pars est. ergo
nisi ad id quod est esse conducit et eius quod est esse rei
pars sit, specifica differentia nullo modo poterit nuncupari,
quid est autem esse rei? nihil est aliud nisi definitio, uni
cuique enim rei interrogatae ‘quid est?’ si quis quod est esse
monstrare uoluierit, definitionem dicit, ergo si qua definitionis
pars fuerit, eius erit pars quae unius cuiusque rei quid esse
sit designet, definitio est quidem quae quid una quaeque res
EG 2 posita] posita sunt EGL post genere add.
quae Lm1, del. m2 3 differentiae—id est om. CN hae om. H id
est om. R, er. uid. H, s. l. Lm2 4 nominari HLm2NR 5 earum H
6 quia] quae CH specificae ante esse H, post N 7 proficiant R
et quae] eaeque G eae quae Em1, del. m2, etiam proxima in—ponuntur
del. m2 8 in del. Lm2, om. P diffinitiones N definitionibus EGLm1
aliqua N partes EGLP post ponuntur add. ut mortalis rationalis
Em1, del. m2 hae] ea EGLm2P 9 et s. l. Lm2 et ad G con-
format—hominis om. EG 11 conducat EHm2Lm2N et eius—pars
sit] N et eius quod (add. quid Rm1, del. m2, quidem ex quid Hm2,
del. m3) est esse rei pars sit (est Hm1) HR et eius rei quod est (est
del. Lm2) esse pars est (est om. Lm1, s. l. sit m2) CL et eius quod
quidem esse rei pars est P eius rei quod quidem (aliquid add. E) EG
13 esse om. G, ante autem H nihil del. Em2 est s. l. Lm2Rm2
esse E (del. m2) G unius cuiusque R 14 interrogatae] ad inter-
rogationem CHN quis] quid Lm2 quod] id quod CHNP 15 qua]
quid CHN 16 post eius s. l. rei Lm2 quae] quod HLm1N quid]
quod N sit esse L esse fit G est esse Hm1N 17 designat
Lm2P significet Hm1N est quidem] enim est HN quae quid]
quia N
atque equi hanc differentiam dicat, aptum esse ad nauigandum.
homo enim aptus est ad nauigandum, equus uero minime, et
cum sit equus atque homo sub eodem genere animalis, addita
differentia ‘aptum esse ad nauigandum’ equum distinxit ab
homine, sed aptum esse ad nauigandum non est huiusmodi,
quale quod possit hominis formare substantiam, sed tantum
quandam quodammodo aptitudinem monstrat et ad faciendum
aliquid uel non faciendum oportunitatem. idcirco ergo speci-
fica differentia esse non dicitur, quo fit ut non omnis diffe-
rentia quae sub eodem genere positas species distribuit, spe-
cifica esse possit, sed ea tantum quae ad substantiam speciei
proficit et quae in parte definitionis accipitur, concludit igitur
esse specificas differentias quae alteras a se species faciunt
per differentias substantiales, nam si uni cuique id est esse
quodcumque substantialiter fuerit, quaecumque differentiae
substantialiter diuersae sunt, illas species quibus adsunt, omni
substantia faciunt alteras ac discrepantes, atque hae in defini-
tionis parte sumuntur, nam si definitio substantiam monstrat
om. E ostenditur N ac er. E, om. N profert om. N
demonstratque CLm1 quid] quod Lm1Pm1R quidem quid N 2 per
om. EGR, in mg. Lm2 assignatione EG 3 ad om. EΡ quasi
om. EGPR 5 faciant om. EG facient CLm1Rm1 7 homo enim (autem
LR)—equus] HLNR hominem equum (cet, om.) CEGP 10 esse ad—sed
tantum (11) om. EG 11 quale om. EGR, del. Lm2 ante quod
(quid P) add. per L (del. m2), s. l. Pm2 post substantiam add.
sicut rationale quae est substantialis qualitas C 12 habitudinem Hm1
13 opportunitatem CR differentia specifica C 18 ante esse add.
eas HΝΡ, s. l. Lm2 quae—differentias om. EGR ad faciunt s. l.
Lm2 19 differentias ex distantias Lm2 idem est (in
ras. m2) esse H idem esse est R 21 sint Hm1 omnes EGP
22 substantias P substantiae Hm1 substantiae ratione N
Proprium uero quadrifariam diuidunt. nam et id
quod soli alicui speciei accidit, etsi non omni, ut ho-
mini medicum esse uel geometrem, et quod omni
accidit, etsi non soli, quemadmodum homini esse
bipedem, et quod soli et omni et aliquando, ut homini
in senectute canescere, quartum uero, in quo concur-
rit et soli et omni et semper, quemadmodum homini
esse risibile, nam etsi non semper rideat, tamen risi-
bile dicitur, non quod iam rideat, sed quod aptus
natus sit; hoc autem ei semper est naturale et equo
hinnibile, haec autem proprie propria perhibent esse,
om. EG, s. l. Pm2 2 erunt post partes Lm2 sunt m1 sunt
post definitionum CGR, s. l. Em2 3 DE PROPRIO om. H, add. Lm2
EXPLICIT DE DIFFEREN. (DIFFERENTIIS s. l. C 5 hominem Rm1H geo-
metram CEm1G edd. Busse et quod—perhibent esse (14)] LR (locum
hic om., p. 277, 7 post adest inserit) om. cett. omni] Porph.
p. 12, 14 Rm1 ante homini add. et R
8 homini] Porph. p. 12, 16 unde homini omni coni.
Busse 9 post uero add. est del., in mg.
conuenit m2 10 hominem RRPorph. p. 12, 17
Lhic ut uid. s. l. semper add., sed er. RBusse non rideat semper edd.; Porph. p. 12, 18 Ledd. Busse; Porph. edd.; Porph. p. 12, 19 cod. Mm2 om. R, add. ad ridendum Rante sed add. ridendum
om. Porph. semper ei est naturale L semper est ei naturale ante et add. ut (om. etiam B Bussii) edd. Busse;
Porph. p. 12, 20 om. cod. A 14 autem] Porph. om. cod. A proprie—esse] Ls. l. m2) om.), proprie domi-
nanterque (nominantur m2) propria perhibentur (perhibentur del. m2)
RPorph.
Superius dictum est omnia propria ex accidentium genere
descendere, quicquid enim de aliquo praedicatur, aut substan-
tiam informat aut secundum accidens inest. nihil uero est
quod cuiuslibet rei substantiam monstret nisi genus, species
et differentia, genus quidem et differentia speciei, species uero
indiuiduorum. quicquid ergo reliquum est, in accidentium
numero ponitur, sed quoniam ipsa accidentia habent inter se
aliquam differentiam, idcirco alia quidem propria, alia priore
propria quadrifariam dicunt, cuius quadrifariae appellationis
significationes enumerat, ut quae sit conueniens et congrua
nuncupatio proprietatis ostendat, dicit ergo proprium accidens
quod ita uni speciei adest, ut tamen nullo modo coaequetur
ei, sed infra subsistat ac maneat, ut hominis dicitur pro-
prium medicum esse, idcirco quoniam nulli alii inesse ani-
om. N equus—equus] CEGHNPsed add. et si
homo, risibile, si risibile, homo est] cum Porph. p. 12, 21, post pr. equus
add. et RL est etiam est et (sic) s. l. m2) et quicquid hinnibile equus est quattuor est s. l. m2) N 6 ante species add. et Lm1, del. m2
7 et om. R genus—diiferentia om. EGR, s. l. Hm2 11 ante antiquiore
add. in ER 12 nunc ex nam Hm2 quadrifarie N in quadrifariam
(-um GP) EGP diuidunt H (ur er.) P (ur del. m2) 13 aliquid CPm1
14 ait om. E (in mg. dicitur m2) G est R diuiduntur EG 15 nuncu-
pantur EGR 16 proprie CEm1G propriam ut uid. Pm1 propriam m2
dicuntur EGHm1La.c.NR quadrifariam C 18 proprietas Ea.c.
(proprii p.c.) G dicitur CEHLa.c. (corr. m1 et 2) P ergo om. C
proprium s. l. Cm2 primum m1 20 ei ante nullo HN ac] et HNP
dicimus HN
speciei, etsi non omni coaequatur, ut medicina soli quidem
inest homini, sed non omnibus hominibus ad scientiam ad-
est. Aliud proprium est quod huic e contrario dicitur
omni, etsi non soli; quod huiusmodi est, ut omnem quidem
speciem contineat eamque transcendat, et quoniam quidem nihil
est sublectae speciei quod illo proprio non utatur, dicimus
omni, quoniam uero transcendit in alias, dicimus non soli :
hoc huiusmodi est quale homini esse bipedem, proprium est
enim homini esse bipedem, omnis enim homo bipes est
etiamsi non solus, aues enim bipedes sunt, geminae igitur
significationes proprii quae superius dictae sunt, habent aliquid
minus, prima quidem quia non omni, secunda uero quia non
soli, quas si iungimus, facimus omni et soli, sed demimus
aliquid secundum tempus, si ei adiciatur aliquando, ut sit
haec tertia proprii nuncupatio ‘omni et soli, sed aliquando’,
ut est in senectute canescere uel in iuuentute pubescere;
omni enim homini adest in iuuentute pubescere, in senectute
canescere, et soli, pubescere enim solius hominis est, sed ali-
om. EG homini EN 2 quod] quia HN nisi de homine
post esse N 3 medicus Hm1N 4 inesse] CP, s. l. Hm2Lm2, om.
EGR inest N etiamsi Em2 (et m1) Hm1LR 5 etiamsi EHm1L
(repet, post inest) PR coaequetur Em2Hm1 ante medicina add. homini
H (del. m2) LNR 6 homini om. NR, s. l. Hm2 adest] adesse potest
CLN potest esse H; de R cf. ad p. 275, 6 7 est ante aliud HN, post
CG, om. E 8 etiamsi HLNR quid HN 10 quod illo—non soli in
inf. mg. Em2 post dicimus add. enim C 11 aliis Em2G 12 hoc] id N
post quale add. est s. l. Hm2, post homini CG 13 hominis R, post
homini add. proprium Em2 enim in mg. Em2 14 etiamsi—geminae om.
EGR 17 sed Hm2 si m1 demimus] HN deminus Cm1 m2 dempsimus R dedimus Em1 (addimus m2) G deest
minus LP 18 eis HLP ei post adiciatur N 19 omni et soli] et soli
et omni C sed] si G 21 post. in] et in HN 22 est hominis HN
quod omni et soli et semper adest, omni autem et soli
speciei et semper intellegendum est ut homini risibile, equo
hinnibile; omnis enim et solus homo risibilis est et semper.
neque illud nos ulla dubitatione perturbet, quod semper homo
non rideat; non enim ridere est proprium hominis, sed esse
risibile, quod non in actu, sed in potestate consistit, ergo
etiamsi non rideat, quia ridere tamen posse soli et omni homini
semper adesse dicitur, conuenienter proprium nuncupatur, nam
si actus separatur ab specie, potestas nulla ratione disiungitur.
Quattuor igitur significationes proprii dixit, nam prima
quidem, quando accidens ita subiectae speciei adest, ut soli
ei adsit, etiamsi non omni, ut homini medicina; secunda uero,
om. EGR, s. l. L, post tantnm P tamen L post iunentnte
add. pubescit N 2 post proprii add. integra simplexque significatio
GHP (del. m1? ex 5) in eo—fit proprii (4) om. R modo om.
N, del. Lm2 3 inest om. EG est Lm1 minus La.c. minui N
minuens P aliquid uel] atque significationem in ras. Em2 uel]
CNP et GL, om. ΕH 4 quod] quam N 5 simplexque] et simplex
HLNR proprii R 6 soli et omni N secund. et om. GLR,
s. l. Pm2 omni autem—intellegendum est om. Rbrm 7 et semper
om. EGR, del. Lm2, s. l. Hm2Pm2 intellegendum est del. et s. l. adest
scr. Hm2, in mg. quod soli et omni adest m. al. 8 post. et om. EGPR
post semper add. similiter et equus hinnibile brm 9 illud Hm2 enim
Hm1N 10 proprium est NPR sed] si est R esse del. Lm2 est R
11 sed] si R 12 si non rideat etiam C quia om. N, s. l. Hm2 tamen
om. R autem HN possit La.c.N potest Em2 post omni add.
adsit H (del. m2) adest N 13 ante semper s. l. et Hm2 semper
om. R ante conuenienter add. et H (er.) L (del. m2) NP 14 si]
etsi Hm1Lm1N separetur Em2 a C 15 proprii om. EG nam
prima] unam CHm1 (primam m2) N nam (s. l.) primam P 17 homini
medicina] hominem esse medicum C secundam CHN; in mg. ał. se-
cunda autem cum omni accidit etsi non soli ut homini esse bipedem
add. L uero] autem CL (in mg.)
cetera quidem conuerti non possunt : neque enim coaequatur
quod soli, sed non omni speciei adest, species quidem de ipso
dici potest, ipsum uero de specie minime, qui enim medicus
est, potest dici homo, homo uero qui est, medicus esse non
dicitur, rursus quod ita est alii proprium, ut omni adsit
etiamsi non soli, ipsum quidem de specie praedicari potest,
species uero de eo minime, nam bipes praedicari de homine
potest, homo uero de bipede nullo modo, rursus quod ita
adest, ut omni et soli, sed aliquando adsit, quoniam de tem-
pore habet aliquid deminutum nec simpliciter semper adest,
reciprocari non poterit, possumus enim dicere ‘omnis qui pubescit
homo est’, non ‘omnis homo pubescit’: potest enim minime ad
iuuentutem uenire atque ideo nec pubescere; nisi forte non sit
pubescere hominis proprium, sed in iuuentute pubescere, aut,
etiam cum nondum est in iuuentute aut etiam praeteriit, tamen
sit ei proprium non tale quale tunc fieri possit, cum praeter iuuen-
tutem est, sed quale cum in iuuentute consistit, atque ideo hoc
N soli—adiungitur del. Hm2 omni accidit etsi non
soli CHm2L semper s. l. Hm2 2 hominem C tertiam CHN
soli et omni N 3 omnio m. LNR homini om. N quartam CG (sic) HN
4 post. et om. EG, add. Pm2 inest CHm1N ideo om. E adeo
HLR 5 coaequantur HN 6 quodj quia cum Hm1N non omni
sed soli N sed] si R 7 qui enim—dici homo om. EGR 8 homo
dici C 9 ad alii s. l. aL, post add. una pars R 11 de homine
praedicari C 13 adest ex est Em2 distat Hm1 assit ex sit Hm2
14 diminutum EN nec] et Hm1 16 non] non tamen dicimus L
homo] qui est homo L qui homo est (qui et est s. l. m2) H 18 ante
sed add. solummodo Hm2, ante in CN, post post. pubescere L aut]
Hm2La.c.Pm2 ut EGHm1Lp.c.Pm1R autem CN 19 cum] Hm1NR
quod CEGHm2LP etiam s. l. Hm2 iam Em1 20 sit] adsit CHN
ei om. G fieri om. C, in ras. Lm2 fieri possit del., est s. l. scr.
Hm2 potest L (in ras. m2) P est C 21 post quale add. tunc fieri
potest (posset CHLm1N) CH (s. l. m2) LNP
riore plurimum distat; nam qui risibilis est, semper ridere
potest, rursus qui potest in iuuentute pubescere, cum ipsa
iuuentus non sit semper, non ei adest semper ut in iuuentute
pubescat, haec autem quarta proprii significatio quoniam nulla
temporis definitione constringitur, absoluta est atque ideo
etiam conuertitur et de se inuicem proprium atque species
praedicantur; homo enim risibilis est et risibile homo.
Accidens uero est quod adest et abest praeter sub-
iecti corruptionem, diuiditur autem in duo, in separa-
bile et in inseparabile, namque dormire est separabile
accidens, nigrum uero esse inseparabiliter coruo et
Aethiopi accidit, potest autem subintellegi et coruus
albus et Aethiops amittens colorem praeter subiecti
corruptionem, definitur autem sic quoque; accidens est
HN 2 speciei] tempori EGR aliquid C 4 alicui
om. EG, del. Hm2 ali R alii Lm1 pr. et om. EGLR post. et] ut
La.c.R 5 post. a s. l. Hm2 6 qui ex quod Lm2 7 ante cum
add. sed CH (del. m2) NP, s. l. Lm2 8 adest] est EGR in iuuentute
deleri uult Hilgard 9 quoniam] quam EGLm2P 10 definitio (uel
difd–) EGLm2R constringit EG 11 et de se] et ideo de se P de
se om. R De specie EG 12 risibile C et om. EGHR 13 inscript.
om. HLΝRom. (p. 281, 3)] LRom. cett. duobus L 16 in om. Busse 19 amittens colorem] m1ett. edd. Busse;
Porph. p. 13, 2 cf. supra p. 101, 13 corruptionem
subiecti LRcodd. Porph. aut ante aut post;
cf. infra p. 281, 17. 282, 3. 8 20 definitur] Porph. p. 13, 3
Omnibus igitur determinatis quae proposita sunt,
dico autem genere, specie, differentia, proprio, acci-
denti, dicendum est quae eis communia adsint et quae
propria.
Quouiam, ut superius dictum est, quae de aliquo praedi-
cantur, uel substantialiter uel accidentaliter dicuntur cumque
ea quae substantialiter praedicantur, eius de quo dicuntur
substantiam definitionemque contineant et sint eo antiquiora
atque maiora, quod ex substantialibus praedicatis efficiuntur,
cum ea quae substantialiter dicuntur pereunt, necesse est ut
simul etiam ea interimantur quorum naturam substantiamque
formabant, quae cum ita sint, necesse est ut quae accidenter
dicuntur, quoniam substantiam minime informant, et adesse
et abesse possint praeter subiecti corruptionem, ea enim tan-
tum cum absunt subiectum corrumpere poterunt, quae effi-
ciunt atque conformant quae sunt substantialia, quae uero
Rante pr. esse add. et R, s. l. m2; om. Porph.
p. 13, 4 post. et] uel L (post uel littera er.) edd.; Porph. codd. CM
post genus s. l. est m2 neque species neque differentia Busse; Porph. post proprium add. sit LR
3 consistens m1 5 dico—accidenti om. LH et accidenti Lm2 (et accidente m1)
EG 6 eis] his CHP hiis R, om. EG;
Porph. p. 13, 7 R sunt Lm1Porph. om. G 7 post propria add. EXPLICIT DE GENERE SPECIE DIF-
FERENTIA PROPRIO ACCIDENTE om. EG alio CEGR
9 accidentialiter CP accidenter HR dicuntur] praedicantur R cum
EG 11 definitione EG maiora atque antiquiora C 12 quod]
quia R substantialiter CN efficitur CHm2LN 13 cumque N,
post cum s. l. accidenter E intireunt P 15 an informabant? acci-
dentaliter Lm2 16 et om. EGR, s. l. Lm2 abesse et adesse H
17 possunt N tantum enim C 18 perrumpere E potuerunt LR
19 informant HN
inseparabile uero ut Aethiopi atque coruo color niger. in qua
re talis oritur dubitatio. ita enim est definitum : accidens est
quod adesse et abesse possit praeter subiecti corruptionem.
idem tamen accidens aliquando inseparabile dicitur; quod si
inseparabile est, abesse non poterit, frustra igitur positum est
accidens esse quod adesse et abesse possit, cum sint quaedam
accidentia quae a subiecto non ualeant separari, sed fit saepe
ut quae actu disiungi non ualeant, mente et cogitatione sepa-
rentur. sed si animi ratione disiunctae qualitates a subiectis
non ea perimunt, sed in sua substantia permanent atque per-
durant, accidentes esse intelleguntur, age igitur, quoniam
Aethiopi color niger auferri non potest, animo eum atque
cogitatione separemus, erit igitur color albus Aethiopi, num
idcirco species consumpta sit? minime, item etiam coruus, si
ab eo colorem nigrum imaginatione separemus, permanet tamen
auis nec interit species, ergo quod dictum est et adesse et
abesse, non re, sed animo intellegendum est. alioquin et sub-
stantialia, quae omnino separari non possunt, si animo et cogi-
tatione disiungimus, ut si ab homine rationabilitatem auferamus
H uel cum absunt
uel cum adsunt N cum uel (uel s. l. m2) absunt uel adsunt L; ante
assunt (sic) add. uel P 3 ante adest add. et P 4 dinidunt EGLR
accidens edd. aliud est enim H 5 ante dormire add. ut brm 6 ut
om. HR edd. 7 dubietas CEG (recte?) post. est add. Hm2 8 et]
uel N potest CL 9 dicit EG 11 abesse-et adesse E 12 ab CRm1
14 animi] hac C 15 eas EGN permaneant G ac R 16 acciden-
ter CG intellegantur Em1 igitur] enim HN 17 eum om. G, ante
separemus C, uero E atque] et HLNPR 18 num ex non Rm2
19 consumptae (consumpta R) sunt EGLR edd. ita CEP 20 imagine
EGR 21 interiit Lm1PR pr. et om. EGR, s. l. Lm2 22 et
om. CEG 23 si] saepe Hm1LNP 2t rationalitatem P
ni|tio ceterorum omnium priuatione, ut id dicatur esse acci-
species ac differentia et proprium, cum autem eadem simili-
tudine definitionis plura definiri queant, non est terminans et
circumclusa descriptio, praesertim cum longe sit a definitionis
integritate seiunctum quod cuiuslibet rei formam aliarum rerum
negatione demonstrat.
Quibus omnibus expeditis, id est genere, specie, differentia.
proprio atque accidenti, descriptisque eorum terminis quantum
postulabat institutionis breuitas, ea ipsa communiter pertrac-
tanda persequitur, ut quas inter se habeant differentias haec
quinque, de quibus superius disputatum est, quas uero com-
muniones, mediocri consideratione demonstret, ut non solum
EG possimus EL post tamen add. si L, s. l. Hm2Pm2
2 imaginatione] cogitatione N statimque C (q. er.) H (q. del. m2) N
periit PR 3 item CHm1 sit EN (ut uid.) sublata EGR enim
s. l. Cm2 accidenti om. EGR, post cogitatione N 4 ante cogitatione
er. et C quoque om. EGP (sic) accidentis om. C, post definitio R
5 ad priuatione s. l. quae fit per priuantiam Em2 id om. EG dicat
EGR 6 fit C neque differentia neque proprium LNR 8 enim
om. NR nec (ante differentia) CH 9 neque NR sit om. L,
post accidens R neque N 10 proprio HPm1 11 plurima L
queunt EGLm1R termino Ep.c.R et om. EGR 12 ab LR
ac G 13 negatione rerum E 14 demonstret N 15 post genere
add. quidem CP 16 ante proprio add. et H ante quantum
add. et PR, s. l. Lm2 17 post breuitas repet. expeditis PR,
s. l. Em2 pertractanda om. C retractanda HNP 18 ante quas
s. l. quia Em2 19 de quibus om. E disputandum G quas nero]
quasue CL