De Corona

Proxime factum est: Liberalitas praestantissimorum imperatorum expungebatur in castris, milites laureati adibant. Quidam illic magis dei miles ceteris constantior fratribus, qui se duobus dominis servire posse praesumpserant, solus libero capite, coronamento in manu otioso, vulgato iam et ista disciplina Christiano, relucebat. Denique singuli designare, eludere eminus,

infrendere cominus. Murmur tribuno defertur; et persona iam ex ordine decesserat. Statim tribunus, Cur, inquit, tam diversus habitus? Negavit ille sibi cum ceteris licere. Causas expostulatus, Christianus sum, respondit. O militem gloriosum in deo! Suffragia exinde, et res ampliata, et reus ad praefectos. Ibidem gravissimas penulas posuit, relevari auspicatus, speculatoriam morosissimam de pedibus absolvit, terrae sanctae insistere incipiens, gladium nec dominicae defensioni necessarium reddidit, laurea et de manu deruit, et nunc rufatus sanguinis sui spe, calceatus de evangelii paratura, succinctus acutiore verbo dei, totus de apostolo armatus et de martyrii eandida melius coronatus donativum Christi in carcere expectat. Exinde sententiae super illo, nescio an Christianorum—non enim aliae ethnicorum, ut de abrupto et praecipiti et mori cupide, qui de habitu interrogatus nomini negotium fecerit, solus scilicet fortis inter tot fratres commilitones, solus Christianus. Plane superest, ut etiam martyria recusare meditentur qui prophetias eiusdem spiritus sancti respuerunt. Musitant denique tam bonam et longam sibi pacem periclitari. Nec dubito quosdam scripturas emigrare, sarcinas expedire, fugae accingi de civitate in civitatem. Nullam enim aliam evangelio memoriam curant. Novi et pastores eorum in pace leones, in proelio cervos. Sed de quaestionibus confessionum alibi docebimus. At nunc quatinus et illud opponunt: Ubi autem prohibemur coronari? hanc magis localem substantiam causae praesentis aggrediar, ut et qui ex sollicitudine ignorantiae quaerunt instruantur, et qui in defensionem delicti contendunt, revincantur, ipsi vel maxime Christiani laureati, quibus id solum quaestio est, quasi aut nullum aut incertum saltem haberi possit delictum quod patiatur quaestionem. Nec nullum autem nec incertum hinc interim ostendam.

Neminem dico fidelium coronam capite nosse alias extra tempus temptationis eiusmodi. Omnes ita observant a catechumenis

usque ad confessores et martyres vel negatores. Videris, unde auctoritas moris, de qua nunc maxime quaeritur. Porro cum quaeritur quid observetur, observari interim constat. Ergo nec nullum nec incertum videri potest delictum quod committitur in observationem suo iam nomine vindicandam et satis auctoratam consensus patrocinio. Plane, ut ratio quaerenda sit, sed salva observatione, nec in destructionem eius, sed in aedificationem potius, quo magis observes, cum fueris etiam de ratione securus. Quale est autem, ut tunc quis in quaestionem provocet observationem, cum ab ea excidit? et tunc requirat, unde habuerit observationem, cum ab ea desiit? quando, etsi ideo velit videri ad quaestionem vocare, uti ostendat se non deliquisse in observationis destitutione, nihilominus deliquisse eum constet retro in observationis praesumptione. Si enim non deliquit hodie suscepta corona, deliquit aliquando recusata. Et ideo non ad eos erit iste tractatus quibus non competit quaestio, sed ad illos qui studio discendi non quaestionem deferunt, sed consultationem. Nam et semper quaeritur de isto, et laudo fidem quae ante credidit observandum esse quam didicit. Et facile est statim exigere, ubi scriptum sit, ne coronemur. At enim scriptum est, ut coronemur? Expostulantes enim scripturae patrocinium in parte diversa praeiudicant suae quoque parti scripturae patrocinium adesse debere. Nam si ideo dicetur coronari licere, quia non prohibeat scriptura, aeque retorquebitur ideo coronari non licere, quia scriptura non iubeat. Quid faciet disciplina? Utrunque recipiet, quasi neutrum prohibitum sit? an utrumque reiciet, quasi neutrum praeceptum sit? Sed quod non prohibetur, ultro permissum est(??) Immo prohibetur quod non ultro est permissum.

Et quamdiu per hanc lineam serram reciprocabin(??), habendes observationem inveteratam, quae praeveniendo statum fecit? Hanc si nulla scriptura determinavit, certe consuetudo corroboravit, quae sine dubio de traditione manavit. Quomodo enim usurpari quid potest, si traditum prius non est? Etiam in traditionis obtentu exigenda est, inquis, auctoritas scripta. Ergo quaeramus an et traditio nisi scripta non debeat recipi. Plane negabimus

recipiendam, si nulla exempla pra(??)iudicent aliarum observationum, quas sine ullius scripturae instrumento solius traditionis titulo et exinde consuetudinis patrocinio vi(??)dicamus. Demque ut a baptismate ingrediar, aquam adituri ibidem, sed et aliquanto prius in ecclesia sub antistitis manu, contestamur nos renuntiare diabolo et pompae et angelis eius. Dehinc ter mergitamur amplius aliquid respondentes quam dominus in evangelio determinavit, Inde suscepti lactis et mellis concordiam praegustamus, exque ea die lavaero quotidiano per totam hebdomadem abstinemus. Eucharistiae sacramentum et in tempore victus et omnibus mandatum a domino etiam antelucanis coetibus, nec de aliorum manu quam praesidentium sumimus. Oblationes pro defunctis, pro nataliciis annua die facimus. Die dominico ieiunium nefas ducimus vel de geniculis adorare Eadem immunitate a die Paschae in Pentecosten usque gaudemus. Calicis aut panis etiam nostri aliquid deeuti in terram anxie patimur. Ad omnem progressum atque promotum, ad omnem aditum et exitum, ad vestitum et calciatum, ad lavacra, ad mensas, ad lumina, ad cubilia, ad sedilia, quacumque nos conversatio exercet, frontem signaculo terimus.

Harum et aliarum eiusmodi disciplinarum si legem expostules scripturarum, nullam leges. Traditio tibi praetendetur auctrix, consuetudo confirmatrix, et fides observatrix. Rationem traditioni et consuetudini et fidei patrocinaturam aut ipse perspicies, aut ab aliquo qui perspexerit disces. Interim nonaullam esse (??) cui debeatur obsequium. Adicio unum ad(??) enempl(??), quatinus et de veteribus docere conveniet. Apud Iudaees (??) sollemne est feminis eorum velamen capitis, ut inde noscantur. Quaero legem. Apostolum differo. Si Rebecca conspecto procul sponso velamen invasit, privatus pudor legem facere non potuit, aut causae suae fecerit. Tegantur virgines solae, et hoc nuptum venientes, nec antequam cognoverint sponsos. Si et Susanna in iudicio revelata argumentum velandi praestat, possum dicere; et hic velamen arbitrii fuit. Rea venerat, erubescens de infamia sua, merito abscondens decorem, vel quia timens iam placere. Ceterum in stadio mariti non putem velatam deambulasse quae placuit. Fuerit nunc velata semper. In ipsa quoque legem habitus

requiro, vel in quacunque alia. Si legem nusquam reperio, sequitur ut traditio consuetudini morem hunc dederit, habiturum quandoque apostoli auctoritatem ex interpretatione rationis. His igitur exemplis renuntiatum erit posse etiam non scriptam traditionem in observatione defendi, confirmatam consuetudine, idonea teste probatae tunc traditionis ex perseverantia observationis. Consuetudo autem etiam in civilibus rebus pro lege suscipitur, cum deficit lex, nec differ, scriptura. an ratione consistat, quando et legem ratio commendet. Porro si ratione lex constat, lex erit omne iam quod ratione constiterit a quocunque productum. An non putas omni fideti licere concipere et constituere, dumtaxat quod deo congruat, quod disciptinae conducat, quod saluti proficiat, dicente domino, Cur autem non et a vobis ipsis quod iustum iudicatis? Et non de iudicio tantum, sed de omni sententia rerum examinandarum dicit et apostolus, Si quid ignoratis, deus vobis revelabit, solitus et ipse consilium subministrare, cum praeceptam domini non habebat, et dicere a semetipso, spiritum dei habens deductorem omnis veritatis. (??)taque consilium eius divim iam praecepti instar obtinuit de rationis divinae patrocinio. Hanc nune expostula salvo traditionis respectu, quocumque traditore censetur, nec auctorem respicias, sed auctoritatem, et inprimis consuetudinis ipsius, quae propterea colenda est, ne non sit rationis interpres, ut, si et hanc deus dederit, tunc discas non an observanda sit tibi consuetudo, sed cur.

Maior efficitur ratio Christianarum observationum, cum illas etiam natura defendit, quae prima omnium disciplina est. Ideoque haec prima praescribit coronam capiti non convenire. Puto autem naturae deus noster est, qui figuravit hominem et fructibus rerum appetendis, iudicandis, consequendis certos in eo sensus ordinavit per propria membrorum quodammodo organa. Auditum in auribus fodit, visum in oculis accendit, gustum in ore conclusit, odoratum in naribus ventilavit, contactum in manibus extimavit. Per haec exterioris hominis ministeria interiori homini administrantia fructus munerum divinorum ad animam deducuntur a

sensibus. Quis igitur fructus ex floribus? Substantia enim propria, certe praecipua, coronarum flores agri. Aut odor, inquis, aut color, aut pariter utrumque. Qui erunt sensus coloris, odoris? visus, opinor, et odoratus. Istos sensus quae membra sortita sunt? oculi, nisi fallor, et nares. Utere itaque floribus visu et odoratu, quorum sensuum fructus est, utere per oculos et nares, quorum sensuum membra sunt. Substantia tibi a deo tradita est, habitus a saeculo. Quamquam nec habitus extraordinarius ordinario usui obstrepit. Hoc sint tibi flores et inserti et innexi et in filo et in scirpo, quod liberi, quod soluti, spectaculi scilicet et spiraculi res. Coronam, si forte, fascem existimas florum per seriem conprehensorum, ut plures semel portes, ut omnibus pariter utaris. Iam vero et in sinum conde, si tanta munditia est, et in lectulum sparge, si tanta mollitia est, et in poculum crede, si tanta innocentia est. Tot modis fruere, quot et sentis. Ceterum in capite quis sapor floris, quis coronae sensus, nisi vinculi tantum, quo neque color cernitur, neque odor ducitur, nec teneritas commendatur? Tam contra naturam est florem capite sectari, quam cibum aure, quam sonum nare. Omne autem, quod contra naturam est, monstri meretur notam penes omnes, penes nos vero etiam elogium sacrilegii in deum, naturae dominum et auctorem.

Quaerens igitur dei legem habes communem istam in publico mundi, in naturalibus tabulis, ad quas et Apostolus solet provocare, ut cum in velamine feminae, Nec natura vos, inquit, docet? ut cum ad Romanos natura facere dicens nationes ea, quae sunt

legis, et legem naturalem suggerit et naturam legalem. Sed et in prime epistolae naturalem usum conditionis in non naturalem masculos et feminas inter se demutasse affirmans ex retributione erroris in vicem poenae utique naturalibus patrocinatur. Ipsum deum secundum naturam prius novimus scilicet deum appellantes deorum, bonum praesumentes et iudicem invocantes. Quaeris, an conditioni eius fruendae natura nobis debeat praeire, (??) rapiamur qua dei aemulus universam conditionem certis (??) (??)bomini mancipatam cum ipso homine corrupit, unde eam et apostolus invitam ait vanitati succidisse, vanis primum usibus, tum turpibus et iniustis et impiis subversam? Sic itaque et circa voluptates spectaculorum infamata conditio est ab eis qui natura quidem omnia dei sentiunt ex quibus spectacula instruuntur, scientia autem deficiunt illud quoque intellegere, omnia esse a diabolo mutata. Sed et huic materiae propter suaviludios nostros Graeco quoque stilo satisfecimus.

Proinde coronarii isti agnoscant interim naturae auctoritatem communis sapientiae nomine, qua homines, et propriae religionis pignora, qua deum naturae de proximo colentes, atque ita velut ex abundanti ceteras quoque rationes dispiciant quae nostro privatim capiti coronamentis et quidem omnibus interdicunt. Nam et urgemur a communione naturalis disciplinae converti ad proprietatem Christianae totam iam defendendam per ceteras quoque species coronarum, quae aliis usibus prospectae videntur, ut aliis substantiis structae, ne, quia non ex floribus constant, quorum usum natura signavit, ut ipsa haec laurea militaris, non credantur admittere sectae interdictionem, quia evaserint naturae

praescriptionem. Video igitur et curiosius et plenius agendum ab originibus usque ad profectus et excessus rei. Litterae ad hoc saeculares necessariae. De suis enim instrumentis saecularia probari necesse est. Quantulas attigi, credo sufficient. Si fuit aliqua Pandora, quam primam feminarum memorat Hesiodus, hoc primum caput coronatum est a Charitibus, cum ab omnibus muneraretur, unde Pandora. Nobis vero Moyses, propheticus, non poeticus pastor, principem feminam Evam facilius pudenda foliis quam tempora floribus incinctam describit. Nulla ergo Pandora. Sed et de mendacio erubescenda est coronae origo. Iam nunc et de veritatibus suis. Certe enim certos fuisse constat auctores rei vel illuminatores. Saturnum Pherecydes ante omnes refert coronatum, Iovem Diodorus post devictos Titanas hoc munere a ceteris honoratum. Dat et Priapo taenias idem, et Ariadnae sertum ex auro et Indicis gemmis, Vulcani ac post Liberi munus, postea sidus Iunoni vitem Callimachus induxit. Ita et Argis signum eius palmite redimitum subiecto pedibus corio leonino insultantem ostentat novercam de exuviis utriusque privigni Hercules nunc populum capite praefert, nunc oleastrum, nunc apium. Habes tragoediam Cerberi. habes Pindarum atque Callimachum, qui et Apollinem memorat interfecto Delphyne dracone lauream induisse, qua supplicem. Erant enim supplices coronati apud veteres. Liberum, eundem apud Aegyptios Osirin, Harpocration industria hederatum argumentatur, quod hederae natura sit cerebrum ab heluco defensare. Sed et alias Liberum principem coronae plane laureae, in qua ex Indis triumphavit, etiam vulgus agnoscit, cum dies in illum sollemnes Magnam appellat Coronam. Si et Leonis Aegyptii scripta volvas, prima Isis repertas spicas capite cir cumtulit, rem magis ventris. Plura quaerentibus omnia exhibebit praestantissimus in hac quoque materia commentator Claudius Saturninus. Nam est illius de coronis liber et origines et origines et causas et species et sollemnitates earum ita edisserens, ut nullam gratiam floris, nullam laetitiam frondis, nullum cespitem aut palmitem non alicuius capiti invenias consecratum; quo satis instruatur, quam alienum iudicare debeamus coronati capitis institutionem ab eis prolatam et in eorum deinceps honorem dispensatam quos saeculum deos credidit. Si enim mendacium divinitatis diabolus operatur in hac etiam specie, a primordio mendax, sine dubio et eos ipse prospexerat in quibus mendacium divinitatis ageretur. Quale igitur habendum est apud homines dei veri quod a gentibus candidatis diaboli introductum et ipsis a primordio dicatum est, quodque iam tunc idololatriae initiabatur ab idolis et in idolis adhuc vivis? non quasi aliquid sit idolum, sed quoniam quae idolis alii faciunt ad daemones pertinent? Porro si quae alii idolis faciunt ad daemones pertinent, quanto magis quod ipsa sibi idola fecerunt cum adviverent? Ipsi scilicet sibi procuraverant daemones per eos in quibus esurierant ante quod procuraverant.

Tene interim hanc fidem, dum incursum quaestionis excutio. Iam enim audio dici et alia multa ab eis prolata quos saeculum deos credidit, tamen et in nostris hodie usibus et in pristinorum sanctorum et in dei rebus et in ipso Christo deprehendi, non alias scilicet homine functo quam per communia ista instrumenta exhibitionis humanae. Plane ita sit, nec antiquius adhuc

in origines disceptabo. Primus litteras Mercurius enarravit: necessarias confitebor et commerciis rerum et nostris erga deum studiis. Sed et si nervos idem in sonum strinxit, non negabo et hoc ingenium cum sanctis fecisse et deo ministrasse, audiens David. Primus medellas Aesculapius exploravit: meminit et Esaias Ezechiae languenti aliquid medicinale mandasse. Scit et Paulus stomacho vinum modicum prodesse. Sed et Minerva prima molita sit navem: videbo navigantem Ionan et apostolos. Plus est, quod et Christus vestietur; habebit etiam paenulam Paulus. Si et uniuscuiusque suppellectilis et singulorum vasorum aliquem ex diis saeculi auctorem nominaris, agnoscam necesse est et recumbentem in lectulo Christum, et cum pelvem discipulorum pedibus offert, et cum aquam ex urceo ingerit, et cum linteo circumstringitur, propria Osiridis veste. Huiusmodi quaestioni sic ubique respondeo, admittens quidem utensilium communionem, sed provocans eam ad rationalium et inrationalium distinctionem, quia passivitas fallit obumbrans corruptelam conditionis, qua subiecta est vanitati. Dicimus enim ea demum et nostris et superioribus usibus et dei rebus et ipsi Christo competisse quae meras utilitates et certa subsidia et honesta solatia necessariis vitae humanae procurant, ut ab ipso deo inspirata credantur, priore prospectore et instructore et oblectatore, si forte, hominis sui, quae vero hunc ordinem excesserunt, ea non convenire usibus nostris, praesertim quae propterea scilicet nec apud saeculum nec in dei rebus nec in conversationibus Christi recognosci est.

Quis denique patriarches, quis prophetes, quis levites aut sacerdos aut archon, quis vel postea apostolus aut evangelizator aut episcopus invenitur coronatus? Puto nec ipsum dei templum nec

arca testamenti nec tabernaculum martyrii nec altare nec altare nec candelabrum, quibus utique et in prima dedicationis sollemnitate et in secunda restitutionis gratulatione competisset coronari, si dignum deo esset. Atquin si figurae nostrae fuerunt (nos enim sumus et templa dei et altaria et luminaria et vasa), hoc quoque figurate portendebant, homines dei coronari non oportere. Imagini veritas respondere debebit. Si forsitan opponis ipsum Christum coronatum, ad hoc breviter interim audies: Sic et tu coronare; licitum est. Tamen nec illam impietatis contumeliosae coronam populus conscivit. Romanorum militum fuit commentum, ex usu rei saecularis, quem populus dei nec publicae umquam laetitiae nec ingenitae luxuriae nomine admisit, facilius cum tympanis et tibiis et psalteriis revertens de captivitate Babyloniae quam cum cornis, et post cibum et potum exsurgens ad ludendum sine coronis. Nam neque laetitiae descriptio neque luxuriae denotatio de coronae decore aut dedecore tacuisset. Adeo et Esaias quoniam inquit, Cum tympanis et psalteriis et tibiis bibunt vinum, dicturus esset etiam, Cum coronis, si umquam hic usus fuisset in dei rebus.

Ita cum idcirco proponis deorum saecularium ornamenta etiam apud deum deprehendi, ut inter haec coronam quoque capitis communi

usui vindices, ipse tibi iam praescribis non habendum in communionem usus apud nos quod non inveniatur in dei rebus. Quid enim tam indignum deo quam quod dignum idolo? Quid autem tam dignum idolo quam quod et mortuo? Nam et mortuorum est ita coronari. vel quoniam et ipsi idola statim fiunt et habitu et cultu consecrationis, quae apud nos secunda idololatria est. Igitur qui careant sensu, illorum erit perinde uti ea re, cuius careant sensu, atque si abuti ea vellent, si sensu non carerent. Nulla vero distantia est abutendi, cum veritas cessat utendi. Cessante natura sentiendi, qua vult, quis abutatur, cum non habeat qua utatur? Nobis autem abuti apud apostolum non licet, facilius non uti docentem, nisi quod nec abutuntur qui nihil sentiunt. Sed vacat totum et est ipsum quoque opus mortuum, quantum in idolis, vivum plane, quantum in daemoniis, ad quae pertinet superstitio. Idola nationum, inquit David, argentum gentum et aurum. Oculos habent, nec vident, nares, nec odorantur, manus, nec contrectabunt. Per haec enim floribus frui est. Quod si tales edicit futuros qui idola fabricantur, tales iam sunt qui secundum idolorum ornatum quid utuntur. Omnia munda mundis, ita et immunda omnia immundis, nihil autem immundius idolis. Ceterum substantiae mundae, ut dei res, et hac sua conditione communes usui. Sed et ipsius usus administratio interest. Nam et ego mihi gallinaceum macto, non minus quam Aesculapio Socrates, et si me odor alicuius loci offenderit, Arabiae aliquid incendo, sed non eodem ritu nec eodem habitu nec eodem apparatu quo agitur apud idola. Si enim verbo nudo conditio polluitur, ut apostolus docet, Si quis autem dixerit, Hoc idolothytum est, non contigeris, multo magis, cum habitu et ritu et apparatu idolothytorum contaminatur. Ita et corona idolothytum efficitur. Hoc enim ritu et habitu et apparatu idolis immolatur auctoribus suis, quorum eo vel maxime proprius est usus, ne in communionem possit admitti quod in dei rebus non invenitur. Propterea apostolus inclamat, Fugite idololatriam! Omnem utique et totam. Recogita silvam et quantae latitant spinae. Nihil dandum idolo, sic nec sumendum ab idolo. Si in idolio recumbere alienum est a fide, quid in idoli habitu videri? Quae communio Christo et Beliae? Et ideo fugite. Longum enim divortium mandat ab idololatria, in nullo proxime agendum. Draco etiam terrenus de longinquo homines spiritu absorbet. Altius Iohannes, Filioli, inquit, custodite vos ab idolis! non iam ab idololatria quasi officio, sed ab idolis, id est ab ipsa effigie eorum. Indignum enim, ut imago dei vivi imago idoli et mortui fias. Usque adhuc proprietatem istius habitus et ex originis censu et ex superstitionis usu idolis vindicamus, ex eo praeterea, quod dum in rebus dei non refertur, magis magisque illorum deputatur, in quorum et antiquitatibus et sollemnitatibus et officiis convenitur. Ipsae denique fores, et ipsae hostiae et arae, ipsi ministri ac sacerdotes eorum coronantur. Habes omnium collegiorum sacerdotalium coronas apud Claudium. Sed et illam interstruximus distinctionem differentium rationalium et irrationalium eis occurrentem, qui communionem in omnibus de quorundam exemplorum occasione defendunt. Ad hanc itaque partem causas iam ipsas coronarias inspici superest, ut, dum ostendimus extraneas, immo et contrarias disciplinae, nullam earum rationis patrocinio fultam probemus, quod posset habitus huiusmodi quoque communioni vindicari, sicut et quidam, quorum exempla nobis obiectantur.

Etenim, ut ipsam causam coronae militaris aggrediar, puto prius conquirendum, an in totum Christianis militia conveniat. Quale est alioquin de accidentibus retractare, cum a praecedentibus

culpa sit? Credimusne humanum sacramentum divino superduci licere, et in alium dominum respondere post Christum, et eierare patrem et matrem et omnem proximum, quos et lex honorari et post deum diligi praecepit, quos et evangelium, solo Christo pluris non faciens, sic quoque honoravit? Licebit in gladio conversari, domino pronuntiante gladio periturum. qui gladio fuerit usus? Et proelio operabitur filius pacis, cui nec litigare conveniet? Et vincula et carcerem et tormenta et supplicia administrabit, nec suarum ultor iniuriarum? Iam et stationes aut aliis magis faciet quam Christo, aut et dominico die, quando nec Christo? Et excubabit pro templis, quibus renuntiavit? Et coenabit illic, ubi apostolo non placet? Et quos interdiu exorcismis fugavit, noctibus defensabit, incumbens et requiescens super pilum, quo perfossum latus est Christi? Vexillum quoque portabit aemulum Christi? Et signum postulabit a principe, qui iam a deo accepit? Mortuus etiam tuba inquietabitur aeneatoris, qui excitari a tuba angeli expectat? Et cremabitur ex disciplina castrensi Christianus, cui cremare non licuit, cur Christus merita ignis indulsit? Quanta alia inde delicta circumspici possunt castrensium munium transgressioni interpretanda ! Ipsum de castris lucis in castra tenebrarum nomen deferre transgressionis est. Plane, si quos militia praeventos fides posterior invenit, alia conditio est, ut illorum, quos Iohannes admittebat ad lavacrum, ut centurionum fidelissimorum, quem Christus (??) et quem Petrus catechizat, dum tamen suscepta fide atque signa(??) aut deserendum statim sit, ut a multis actum, aut omnibus modis cavillandum, ne quid adversus deum committatur, quae nec extra militiam permittuntur, aut novissime perpetiendum pro deo, quod aeque fides pagana condixit. Nec enim delictorum impunitatem aut martyriorum immunitatem militia promittit. Nusquam Christianus aliud est. Unum evangelium et idem Iesus, negaturus omnem negatorem et confessurus omnem confessorem dei, et salvam facturus animam pro nomine eius amissam, perditurus autem de contrario adversus nomen eius lucri habitam. Apud hunc tam miles est paganus fidelis, quam paganus est miles fidelis. Non admittit status fidei necessitates. Nulla est necessitas delinquendi, quibus una est necessitas non delinquendi. Nam et ad sacrificandum et directo negandum necessitate quis premitur tormentorum sive poenarum, tamen nec illi necessitati disciplina conivet, quia potior est necessitas timendae negationis et obeundi martyrii quam evadendae passionis et implendi officii. Ceterum subvertit totam substantiam sacramenti causatio eiusmodi, ut etiam voluntariis delictis fibulam laxet. Nam et voluntas poterit necessitas contendi, habens scilicet unde cogatur. Vel ipsam praestruxerim et ad ceteras officialium coronarum causas, quibus familiarissima ista ducatio necessitatis, cum idcirco aut officia fugienda sunt, ne delictis incidamus, aut martyria toleranda sunt, ut officia rumpamus. De prima specie quaestionis, etiam militiae ipsius inlicitae, plura non faciam, ut secunda reddatur. Nae, si omni ope expulero militiam, frustra iam de corona militari provocarim. Puta denique licere militiam usque ad causam coronae.

Sed et de corona prius dicam. Laurea ista Apollini vel Libero sacra est, illi ut deo telorum, huic ut deo triumphorum. Sic docet Claudius, cum et myrto ait milites redimiri solere.

Veneris enim? myrtus, matris Aeneadarum, etiam amiculae Martis, per Iliam et Romulos Romani. Sed ego Venerem non credo ex hac parte cum Marte Romanam, qua pellicis dolor est. Cum et olea militia coronatur, ad Minervam est idololatria, armorum aeque deam, sed et paci cum Neptuno initae ex hac arbore coronatam. In his erit serti militaris superstitio ubique polluta et polluens. omnia. Quae iam polluatur et causis. Ecce annua votorum nuncupatio quid videtur? Prima in principiis, secunda in Capitoliis. Accipe post loca et verba: Tunc tibi, Iuppiter, bovem cornibus auro decoratis vovemus esse futurum. Cuius sententiae vox est? Utique negationis. Etiamsi tacet illic Christianus ore, coronatus capite respondit. Eadem laurea in donativi dispensatione denuntiatur. Plane non gratuita idololatria, aliquibus aureis venditans Christum, ut argenteis Iudas. Hoc erit, Non potestis deo servire et mammonae, mammonae manum tradere et deo absistere? Hoc erit, Reddite quae sunt Caesaris Caesari et quae dei deo, nec hominem deo reddere et denarium Caesari auferre? Triumphi laurea foliis struitur, an cadaveribus? lemniscis ornatur, an bustis? unguentis delibuitur, an lacrimis coniugum et matrum? fortasse quorundam et Christianorum; et apud barbaros enim Christus. Qui hanc portaverit in capite causam nonne et ipsi pugnavit? Est et alia militia regiarum familiarum. Nam et castrenses appellantur, munificae et ipsae sollemnium Caesarianorum. Sed et tum proinde miles ac servus alterius es, et si duorum, dei et Caesaris, certe tunc non Caesaris, cum te deo debes, etiam in communibus, credo, potiori.

Coronant et publicos ordines laureis publicae causae, magistratus vero insuper aureis, ut Athenis, ut Romae. Superferuntur etiam illis Hetruscae. Hoc vocabulum est coronarum quas gemmis et foliis ex auro quercinis ab Iove insignes ad deducendas tensas cum palmatis togis sumunt. Sunt et provinciales

aureae, imaginum iam, non virorum, capita maiora quaerentes. Sed tui ordines et tui magistratus et ipsum curiae nomen ecclesia est Christi. Illius es, conscriptus in libris vitae. Illic purpurae tuae sanguis domini et clavus latus in cruce ipsius; illic securis ad caudicem iam arboris posita; illic virga ex radice Iesse. Viderint et publici equi cum coronis suis. Dominus tuus, ubi secundum scripturam Hierusalem ingredi voluit, nec asinum habuit privatum. Isti in curribus et isti in equis, nos autem in nomine domini dei nostri invocabimus. Ab ipso incolatu Babylonis illius in Apocalypsi Iohannis submovemur, nedum a suggestu. Coronatur et vulgus nunc ex principalium prosperitatum exultatione, nunc ex municipalium sollemnitatum proprietate. Est enim omnis publicae laetitiae luxuria captatrix. Sed tu peregrinus mundi huius, civis civitatis supernae Hierusalem. Noster, inquit, municipatus in caelis. Habes tuos census, tuos fastos, nihil tibi cum gaudiis saeculi, immo contrarium debes. Saeculum enim gaudebit, vos vero lugebitis. Et, puto, felices ait legentes, non coronatos. Coronant et nuptiae sponsos, et ideo non nubemus ethnicis, ne nos ad idololatrian usque deducant, a qua apud illos nuptiae incipiunt. Habes legem a patriarchis quidem, habes apostolum in domino nubere iubentem. Coronat et libertas saecularis. Sed tu iam redemptus es a Christo, et quidem magno. Servum alienum quomodo saeculum manumittet? Etsi libertas videtur, sed et servitus videbitur. Omnia imaginaria in saeculo et nihil veri. Nam et tunc liber hominis eras, redemptus a Christo, et nunc servus es Christi, licet manumissus ab homine. Si veram putes saeculi libertatem, ut et corona eam consignes, redisti in servitutem hominis, quam putas libertatem, amisisti libertatem Christi, quam putas servitutem. Numquid et agonisticae causae disputabuntur, quas statim tituli sui damnant, et sacras et funebres scilicet? Hoc enim superest, ut Olympius Iupiter et Nemeaeus Hercules et misellus Archemorus et Antinous infelix in Christiano coronentur, ut ipse spectaculum fiat, quod spectare taedet. Universas, ut arbitror, causas enumeravimus, nec ulla nobiscum est; omnes alienae, profanae, illicitae, semel iam in sacramenti testatione eieratae. Hae enim erant pompae diaboli et angelorum eius, officia saeculi, honores, sollemnitates, popularitates, falsa vota, humana servitia, laudes vanae, gloriae turpes, et in omnibus istis idololatriae in solo quoque censu coronarum, quibus omnia ista redimita sunt. Praefabitur quidem Claudius etiam caelum sideribus apud Homeri carmina coronatum, certe a deo, certe homini; igitur et homo ipse a deo coronandus est. Ceterum a saeculo coronantur et lupanaria et latrinae et pistrinae et carcer et ludus et ipsa amphitheatra et ipsa spoliaria ipsaeque libitinae. Quam sacer sanctusque, quam honestus ac mundus sit habitus iste, noli de uno poetico caelo, sed de totius mundi commerciis aestimare. At enim Christianus nec ianuam suam laureis infamabit, si norit, quantos deos etiam ostiis diabolus adfinxerit, Ianum a ianua, Limentinum a limine, Forculum et Carnam a foribus et eardinibus, etiam apud Graecos Thyraeum Apollinem et Antelios daemonas.

Tanto abest, ut capiti suo munus inferat idololatriae, immo iam dixerim Christo, siquidem viri caput Christus est, tam liberum quam et Christus, ne velamento quidem obnoxium, nedum

obligamento. Porro et quod obnoxium est velamento, caput feminae, hoc ipso iam occupatum non vacat etiam obligamento. Habet humilitatis suae sarcinam. Si nudo capite videri non debet propter angelos, multo magis coronato fortasse tunc illos coronatos scandalizaverit. Quid enim est in capite feminae corona quam formae lena, quam summae lasciviae nota, extrema negatio verecundiae, conflatio inlecebrae? Propterea nec ornabitur operosius mulier ex apostoli prospectu, ut nec crinium artificio coronetur. Qui tamen et viri caput est et feminae facies, vir ecclesiae, Christus Iesus, quale, oro te, sertum pro utroque sexu subiit? Ex spinis opinor et tribulis, in figuram delictorum, quae nobis protulit terra carnis, abstulit autem virtus crucis, omnem aculeum mortis in dominici capitis tolerantia obtundens. Certe praeter figuram contumelia in promptu est et dedecoratio et turpitudo et his implexa saevitia, quae tunc domini tempora foedaverunt et lancinaverunt, uti tu nunc laurea et myrto et olea et inlustri aliqua fronde et, quod magis usui est, centenariis quoque rosis de horto Midae lectis et utrisque liliis et omnibus violis coroneris, etiam gemmis forsitan et auro, ut et illam Christi coronam aemuleris, quae postea ei obvenit, quia et favos post fella gustavit, nec ante rex gloriae in caelestibus salutatus est, quam rex Iudaeorum proscriptus cruci, minoratus primo a patre modico quid citra angelos, et ita gloria et honore coronatus. Si ob haec caput ei tuum debes, tale, si potes, ei repende, quale suum pro tuo obtulit, aut nec floribus coroneris, si spinis non potes, quia floribus non potes.

Serva deo rem suam intaminatam. Ille eam, si volet, coronabit. Immo et vult denique, invitat. Qui vicerit, inquit, dabo ei coronam vitae. Esto et tu fidelis ad mortem et decerta et tu bonum agonem, cuius coronam et apostolus repositam sibi merito confidit. Accipit et angelus victoriae coronam procedens in candido equo, ut vinceret, et alius iridis ambitu ornatur caelesti prato. Sedent et presbyteri coronati eodemque auro et ipse filius

beminis supra nubem micat. Si tales imagines in visione, quales veritates in repraesentatione? Illas aspice, illas odora. Quid caput strophiolo aut dracontario damnas, diademati destinatum? Nam et reges nos deo et patri suo fecit Christus Iesus. Quid tibi cum flore morituro? Habes florem ex virga Iesse, super quem tota divini spiritus gratia requievit, florem incorruptum, immarcescibilem, sempiternum; quem et bonus miles eligendo in caelesti ordinatione profecit. Erubescite, commilitones eius, iam non ab ipso iudicandi, sed ab aliquo Mithrae milite, qui cum initiatur in spelaeo, in castris vere tenebrarum, coronam interposito gladio. sibi oblatam, quasi mimum martyrii, dehinc capiti suo accommodatam monetur obvia manu a capite pellere et in humerum, si forte, transferre, dicens Mithran esse coronam suam. Atque exinde nunquam coronatur, idque in signum habet ad probationem sui, sicubi temptatus fuerit de sacramento, statimque creditur Mithrae miles, si deiecerit coronam, si eam in deo suo esse dixerit. Agnoscamus ingenia diaboli, idcirco quaedam de divinis affectantis, ut nos de suorum fide confundat et iudicet.