Epistolae Septem

Pseudo-Sulpicius Severus

Severus, Sulpicius. Sulpicii Severi libri qui supersunt (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 1). Halm, Karl, editor. Vienna: Gerold, 1866.

n. Epistula S. Seueri ad Claudiam sororem de uirginitate.

Quantam in caelestibus beatitudinem uirginitas sancta possideat, praeter scripturarum testimonia ecclesiae etiam consuetudine edocemur, qua discimus peculiare illis subsistere meritum, quarum specialis est consecratio. nam cum uniuersa turba credentium paria gratiae dona. percipiat et isdem omnes sacramentorum benedictionibus glorientur, istae proprium aliquid prae ceteris habent, cum de illo sancto et inmaculato ecclesiae grege quasi sanctiores purioresque hostiae pro uoluntatis suae meritis a sancto spiritu eliguntur et per summum sacerdotem Dei offeruntur altario. digna. reuera Domino hostia tam pretiosi animalis oblatio, et nulla magis ei quam imaginis suae hostia placitura. de huiusmodi enim Apostolum praecipue dixisse reor: Obsecro autem uos, fratres, per misericordiam Dei ut exhibeatis corpora uestra hostiam uiuentem, sanctam, Deo placentem. possidet ergo uirginitas et quod alii habent et quod alii non habent, dum et communem et peculiarem obtinet gratiam, et proprio, ut ita dixerim, consecrationis priuilegio gaudet. nam et Christi sponsas uirgines dicere ecclesiastica nobis permittit [*]( 13 Rom. 12, 1. ) [*]( 3 Quantum .B 4 ecclesiae iam F 5 qua jlF; quia CJ?, qai\'JR j) discimus CH\\\' addiscimus AVb, addiscimor JX )) illie — quarum Y: illicuius ACHR jt eat specialis C 6 dona gratiae C 7 percipiant F t) hisdem CJBV, eisdem H tt omnium V 8 ista ad A )) ImbeQdum deJLjR t) cum R: dum CV 11 digna - placentem Mn. A t) hostia om. RV 12 nulla magis ei RV: nullius magis C )) quam 2! corr. ex quia, quum F j) saae imaginis C 13 eiusmodi J! 14 per miseric. Dei OMt. BV 15 uiuentem -BV: uiuam C 17 dum communem A|| pec. habet gratiam F ) [*]( 15 )

226
auctoritas, dum in sponsarum modum quas consecrat Domino uelat, ostendens eas uel maxime habituras spirituale conubium quae subterfugerint carnale consortium. et digne Deo per matrimonii comparationem spiritualiter copulantur quae eius dilectionis causa humana conubia spreuerunt.

in his quam maxime illud impletur Apostoli: qui autem adhaeret Domino, unus spiritus est. grande est enim et inmortale, paene ultra naturam corpoream, sopire luxuriam et concupiscentiae flammam adolescentiae facibus accensam animi uirtute restinguere, spirituali conatu uim genuinae oblectationis excludere, uiuere contra humani generis morem, despicere solacia coniugii, dulcedinem contemnere liberorum, et quaecumque praesentis uitae esse commoda possunt, pro nihilo spe futurae beatitudinis computare. magna haec, ut dixi, et admirabilis uirtus est et non inmerito pro magnitudine laboris sui ingenti praemio destinata. Dabo inquit spadonibus, dicit Dominus, in domo mea et in muro meo locum nominatum meliorem a filiis et filiabus; nomen aeternum dabo eis et non deficiet. de quibus spadonibus Dominus in euangelio repetit dicens: sunt enim spadones, qui se ipsos castrauerunt propter regnum caelorum. Magnus quidem est pudicitiae labor, sed maius est praemium, temporalis custodia, sed remuneratio aeterna. de his enim et beatus Iohannes Apostolus loquitur quod sequantur agnum [*]( 6 I Cor. 6, 17. 15 Isai. 56, 5. 18 Matth. 19, 12. 22 Apoc. 14. 4 ) [*]( 1 dum sponsarum modo C )] quas AR: quam F, eaa C )) domino coMecrat C )) uelat AH: ualeat I!, et uelat C, uoueat F 2 ostendens — Apostoli om. 2: )) spiritale ACR 4 copulantur apuitQaliter F 5 completur (7 6 adhaeret deo C\' )) est spiritus C j) grande — custoditur (pag. 228, 5) om. J. 7 enim F: om. CJR )) mortalem F )t et paene H )) sopire .RF: superaTe C, frenare ed. Vall. 8 flammam JBF: palmam ]C, spasmeam b )) facibus MstMotem ed. Vall. 9 spiiituali F: et spiritali CR ij oblationis 2! 10 et uiuere C )) morem RV: legem C 11 coniugii C: coniugtun.BF )( etoM. R 12 possimt C 14 magnitudinis J! )) destinatur C 15 dabo, inquit (ae. propheta) apadoniboa, dicit (dicit om. R) dominus RV: dabo inquit Dominus spadonibus meis 2f, dabo spadonibusdicit dena et C 16 a NF: et CJB j) filiabus IsraeljEf 17 cis RV: illis C\')) et CRV: quodJEf; hoc quidem est in Vulgata \'qcod non peribit\', sed MtZXX: ϰαὶ oJx ἐϰλείψει )) deficient RV 18 enim] autem r 20 est quidem CR jj est (post maius) ow. H 21 aeterna est C )) etenim F 22 apoatolus Iohannes C )) quod CJ\'!: qui F )) secuntur HV )

227
quocumque ierit. quod ita intellegendum puto, nullum eis locum in caelesti aula claudendum et cuncta eis diuinarum mansionum habitacula reseranda.

Sed ut inlustrius uirginitatis meritum clareat et quam Deo digna sit manifestius possit intellegi, illud cogitetur, quod Dominus et saluator noster Deus, cum propter humani generis salutem hominem dignaretur adsumere, non alium quam uirginalem elegerit uterum, ut uirtutem huiusmodi plurimum sibi complacere monstraret: et ut pudicitiae bonum utrique sexui intimaret, uirginem habuit matrem uirgo ipse permansurus: in so uiris et in matre feminis praebuit uirginitatis exemplum, quo demonstraretur in utroque sexu beatam et integram diuinitatis habitare plenitudinem meruisse , dum totum in matre fuit quicquid habitabat in filio. sed quid ego satisago excellens ac sublime pudicitiae meritum reuelare et gloriosum bonum uirginitatis ostendere, cum de hac re plerosque perorasse non nesciam et eius beatitudinem manifestissimis rationibus conprobasse, et nulli sapienti uenire in dubium possit eam rem maioris esse meriti, quae sit amplioris laboris? quisquis enim pudicitiam ant nullius praemii aut parui existimat, certum est illum aut ignorare aut non uoluntarium eius ferre laborem. unde illi semper castitati derogant qui eam aut non habent aut habere coguntur inuiti. [*]( 1 puta JB II locum eie nullum F 2 et RF: sed C 4 digna deo ait F, digna sit deo C 5 intellegi possit C II recogitetur RV II dominus saluator noater (MtM Deua) V 6 hominem CR: carnem r 7 uterum elegerit C II ut CRV: et H 8 nirtutem F: OM. CR II complacere CRY: placere Hb II et ut CNV: et H 9 utriNque F II intimaret. Virginem b II matrem habuit C 10 uirgo ipse permanBQrus F: uirgo mansurua CR t) uiris sed Clericus 11 quod CX )) demonstrator C II beatam et integram diu. habitare plenit. F: beatam integritatem diuinitatis haberi (haben et -H) plenitudinem RB, beatam integritatem diuinitatis habere plenitudinem C 13 totum BF: tantum C j) habitabat R: habebat C, habitaret F, habebatnr JEf et ed Vall. j) quod F j) satago JT 14 mentum pudicitiae F II gloriosum V: gloriosae CR 15 uirginitatis bonum RF 16 nonne etiam R II orationibus V 17 sapientium V t) in dubium uenire b (tMW C) t) poaM J! 18 quisque V 20 uoluntarie C )) ciaa OM. J! j) referre F II unde R: inde CY 21 castitatem qui etiam dcrogant jR ) [*]( 15* )

228

Nunc itaque quoniam, paucis licet, tam laborem quam meritum integritatis ostendimus, ne res quae et grandi uirtute constat et ingenti praemio destinatur, carere fructu suo possit, diligentius excubandum est. quanto enim quaecumque species pretiosior fuerit, tanto maiore sollicitudine custoditur. et quoniam multa sunt quae bono proprio carent, nisi aliarum rerum iuuentur auxilio, ut est mellis species, quae nisi cerarum custodia et fauorum cellulis conseruetur et, ut uerius dixerim, nutriatur, naturalem gratiam perdit et subsistere per ae ipsa non potest, sicut et uini species, quod nisi in boni odoris uasis et reparatis crebrius picibus foueatur, genuinae uim suauitatis amittit: adtentius prouidendum est, ne forte et uirginitati aliqua sint necessaria, sine quibus nequaquam fructum adferre sufficiat, et tantus nihil proderit labor, dum uane prodesse creditur, quod absque rebus necessariis possidetur. nisi enim fallor, ob caelestis regni praemium pudicitiae seruatur integritas, quod sine aeternae uitae merito neminem consequi posse satis certum est. aeternam uero uitam nonnisi per omnium diuinorum praeceptorum custodiam promereri posse scriptura testatur dicens: si uis ad uitam uenire, serua mandata. uitam ergo non habet nisi qui cuncta legis mandata seruauerit, et qui uitam non habuerit, caelestis regni non potest esse possessor, in quo non mortui, sed uiui quique [*]( 18 Matth. 19, 17. ) [*]( 1 licet paucis F, tam paucis licet J! 2 uirginitatis F )) quae et R: qMeCBTV 3 diligentius om. V. )) excubendumJB 4 quantum CRV jj species quaecumque V () fuerit CJ!: est V 5 maiori F )) multae B 6 careant proprio F )) ut est — amittit (M. 11) OM. A 9 ipsa J! : ipsam CH, ipsam naturalis V II nisi in boni od. uasis F: si non boni od. uasis (nas jR) CR, nisi boni od. uas sit H 10 reparati H )) crebris C\' )t genuinae oim Boauitatia J!: genuinae uini saaaitatis C, ganuinae uitis auauita.tem F, genuinam uini Btmuitatem b 11 prouidendum F: piaeuidendum AR, ergo prouid. CH )) et in uirginitate 22 12 sint aliqua V, alia sint H )) fructus F 13 uanil I! 14 rebus ABV: uiribus C )t posaideatur V t) nisi — certum est OM. J. II fallor enim CR 16 uitae aeternae C )) posse om. V || satis OtM. C )) aeterna uero uita C 17 omnium V: omnem ACR 18 promereri posse acriptura testator dicens AH (sed om. JL dicens): promereri posse (om. V) scriptura dicente JBF, promereri potest scriptura dicente C )) si uiB inquit JL II ad AE: in CR7\' 19 peruenire C, ingredi J. II cuncta om. A 20 mandata legis C 21 in quo — ante omnia (tt. 3) om. A )

229
regnabunt. nihil ergo uirginitas sola proficiet, quae caelestis regni gloriam sperat, nisi et illud habuerit cui perpetua uita promittitur, per quam caelestis regni praemium possidetur. ante omnia ergo pudicitiam integritatemque seruantibus et eius remunerationem a. Dei aequitate sperantibus mandatorum sunt custodienda praecepta, ne gloriosae castitatis et continentiae labor in irritum deducatur. supra mandatum uel praeceptum esse uirginitatem sapiens ex lege nullus ignorat, Apostolo dicente: de uirginibus autem praeceptum Domini non habeo, consilium autem do. cum ergo obtinendae uirginitatis consilium dat, non praeceptum statuit, supra mandatum eam esse professus est. quicumque ergo uii\'ginitatem seruant, maius quam praeceptum est faciunt. tunc enim proderit amplius fecisse quam iussum est, si quod iussum est feceris. nam quomodo plus fecisse gloriaberis, si minus aliquid non facias P cupiens diuinum implere consilium ante omnia serua mandatum: uolens uirginitatis praemium consequi uitae amplectere merita, ut sit cuius remunerari castitas possit. nam ut uitam praestat obseruatio mandatorum, ita eorum e contrario generat praeuaricatio mortem. et qui per praeuaricationem in mortem fuerit deputatus, uirginitatis coronam sperare non poterit, neque pudicitiae praemium exspectare constitutus in poena.

Tres enim species sunt uirtutum, per quas caelestis regni possessio introitur: prima pudicitia est, secunda mundi contemptus, tertia uero iustitia, quae ut conexae plurimum se possidentibus praestant, ita diuisae prodesse difficile possunt, dum unaquaeque earum non [*]( 8 I Cor. 7, 25. ) [*]( 2 illud .BF: aliud C 3 ergo omnia H 5 sant custodienda ARV: cst custodia C, custodia est b 6 in interitmn F, in ow. R 6 et 10 super F; supra — non facias (\'«. 14) (MM. A 6 ucl praeceptum uidetur glossema 7 exlege CV: et legens R 10 statuit R: OM. CV )) mMdatum RV: mandatum uel pracccptum JEf, mand. et praeceptum C 11 ergo om. R t) maius CR: magis JEfF 13 iustum V )) facias jR, feceris — minus aliquid om. -S 14 aliquod F !j non om. J!F j) facias RV: feceris C )) cupies R 15 mandati tam (corr. tom) R | uirginitatem R 16 amplectere meritum uitae C !t ut sit cuius ARV: ut tua CH j) castitas remunprari C 17 eorum e contrario ACR: ccontr.eomm .Hr 18 praeuaricatiogenerat y 19 in morte AC )) deputatus Het ed. Vall.: om. ACRV 21 tres -- fac bonum (p. 231, 2) MM. A )t uirtutum r: (Wt. CKR )) regni caelestis C 22 est pudicitia CH )

230
propter ae tantum, sed propter aliam efflagitatur. in primis ergo quaeritur pudicitia, ut facilius subsequatur mundi contemptus, quia ab illis mundus contemni leuius potest qui matrimonii nexibus non tenentur. mundi uero contemptus exposcitur, ut iustitia conseruetur, quam implere difficile possunt qui saecularium bonorum cupiditatibus mundanarum uoluptatum negotiis implicantur. quisquis ergo pudicitiae primam speciem possidet et secundam, quae est mundi contemptus, non obtinet, paene sine causa. possidet primam, quando secundam non habet, propter quam prima quaesita est. et si primam et secundam habeat, cui tertia, quae est iustitia, desit, frustra laborat, quoniam superiores duae propter tertiam praecipue requiruntur. quid enim prodest propter mundi contemptum pudicitiam habere, et propter quod eam habeas non habere? uel cur res mundi contemnas, si iustitiam, propter quam pudicitiam, propter quam Mundi contemptum habere te conuenit, non custodias? quia ut prima. species propter secundam est, ita prima et secunda propter tertiam: quae si non fuerit, nec prima nec secunda proficiet.

Dicis forsitan : \'doce me ergo quid sit iustitia, ut eam, si cognouerim, facilius implere sufficiam\'. Dicam breuiter, ut ualeo, et uerborum utar simplicitate communium, quia causa de qua agimus talis est, quae disertioribus facundiae sermonibus nequaquam debeat obscurari, sed simplicioribus eloquentiae narrationibus pandi. res enim omnibus in commune necessaria communi debet sermone monstrari. Iustitia ergo non aliud est quam non peccare, non peccare autem est legis praecepta seruare. praeceptorum autem obseruatio duplici genere custoditur, ut nihil eorum quae prohibentur facias, et cuncta quae [*]( 1 aliam CRF: alias b )) eMagitatuT B: flagitatur CV 2 sequatur V, obsequatur R 3 a matr. nexibus V, matrimoni in nexibua i! 5 difBcilo implere C 6 quisque -RV !) ergo OM. F )) padicitiae (pudicitiam V) primam speciem possidet JRF: poss. prim. sp. pudicitiae H, pudicitiae posa. prim. sp. C 11 duae propter iustitiam praecipue requiruntur JR, duae requiruntur propter tertiam V 12 enim otM. V 13 habeat R () cur res mundi Zf: cur mundum F, cui rei mandum CR 14 propter quam Mundi RV:et propter quam mundi C, et mundi H 15conucniat-B 16itaprima JX: ita et prima CF )) et sectmda—nec prima OM. F )( tertiam CH: iustitiam R 18 ergo me R 19 dicam tibi breuiter C )) ualeam F 20 causa talis quae F 21 defortioribus R )) debet H )j obsecrari J!! 22 simplicions CV 23 omnibus otK. B 24 non est aliud H, aliud non est F 25 autem H: uobis B, uero CV (?) 26 facias-iubentur OM!. jB pf. M. )

231
inbentur implere contendas. hoc est quod dicit: recede a malo et fac bonum. nolo enim putes in hoc constare iustitiam ut malum non facias, cum et bonum non facere malum sit et in utroque legis praeuaricatio committatur, quoniam qui dixit \'recede a malo\', ipse dixit \'et fac bonum\'. si a malo recesseris et non feceris bonum, tra-nsgressor es legis, quae non tantum in malorum actuum abominatione, sed et in bonorum operum perfectione completur. neque enim hoc solum tibi praecipitur ut uestitum suis non spolies indumentis, sed et ut spoliatum operias tuis, neque ut habenti panem non auferas suum, sed et non habenti tuum libenter impertias, neque solum ut pauperem suo non pellas hospitio, sed ut pulsum et non habentem recipias tuo. praeceptum enim nobis est flere cum flentibus. quomodo cum illis flemus, si in nullo eorum. necessitatibus participamus, nec aliquod eis in his propter quas lacrimantur causis praebemus auxilium? neque enim fletuum nostrorum Deus infructuosum quaerit humorem, sed quia lacrimae doloris indicium sunt, uult te ita alterius angustias sentire ut tuas. et quomodo tibi, in tali tribulatione si esses, subueniri cuperes, ita alteri ipse subuenias propter illud: quaecumque uultis ut faciant nobis homines bona, ita et uos facite illis. nam cum flente flere et nolle, cum possis, flenti conferre, subsannationis, non pietatis indicium eat. [*]( 1 Ps. 33, 15. 12 Rom. 12, 15. 19 Matth. 7, 12. ) [*]( 1 dicit .RF: dicit psalmista C 2 in hoc putes C 4 committatur ARV: continetur C II et ipse dixit fac H et ed. Vall. 6 abhominatione CF, dominatione J! 7 sed etiam A j) aeque enim - quae iubentur (p. 232, 23) ow. J. 8 sed et ut H et corr. R: ut et B pr. wt., sed ut C, sed F 9 spoliatos C* II panem auum aQferaa (bM. non) F 10 sed et non V: sed nt non CH, sed non ut B II neque ut solum C 11 malim sed et ut 12 est nobis C 14 ne aliquid R II propter quae F II prebeamua C 16 indicium doloris R 17 quomodo in tribulatione tali si esses tu V 18 subuenire C II ipse OM. H (habet H) II subaenies R 19 quae F 20 ita et uoa f. illis CjR; ita (om. V) et uoa f. illis similiter HV II et nolle V: et nihil R, si nihil C 21 conferre, conferas C; post conferre <? J! additum est: ostendens eas uel maxime habitaturas (Mf. habitorM) spiritale conubium quae subterfugerint carnale consortium. et digne deo per matrimonii conparationem spiritaliter copalantnr. quae eius dilectionis causa humana conubia spreuerunt in his quam maxime illud impletur II indicium est non pietatis Y )
232
denique Saluator noster cum Maria et Martha Lazari sororibus deDit et inmensae misericordiae adfectum lacrimarum contestatione monstrauit. et uerae pietatis indicia mox opera subsecuta sunt, cum suscitatus Lazarus, cuius causa lacrimae fundebantur, sororibus redditur. hoc fuit pie cum flentibus flere, occasionem fletus auferre. sed quasi potens, inquies, fecit. uerum nec tibi aliquid inpossibile imperatur: impleuit omnia qui quod potuit fecit.

Sed ut dicere coeperamus, non sufficit Christiano a malis ae abstinere, nisi etiam bonorum operum officia perfecerit, quod illo uel maxime testimonio comprobatur , quo comminatur Dominus aeterni ignis reos fore, qui quamuis mali nihil gesserint, non fecerint omne quod bonum est, dicens: Tunc dicet rex his qui ad sinistram sunt: discedite a me, maledicti, in ignem aeternum. quem praeparauit pater meus diabolo et angelis eius. esuriui enim, et non dedistis mihi manducare; sitiui et non dedistis mihi potum et cetera. non dixit: discedite a me. maledicti, quia homicidium, quia adulterium aut quia furta fecistis: non enim quia malum fecissent, sed quia bonum non fecerant, condemnantur et aeternae gehennae suppliciis addicuntur, nec quia quae prohibita sunt admisissent, sed quia quae praecepta erant implere noluerunt. unde animaduertendum est quam spem habere possint qui adhuc aliquid eorum faciunt quae prohibentur, cum etiam illi aeterni ignis rei sint qui non fecerunt quae iubentur. nolo enim [*]( 12 Matth. 25, 41. ) [*]( 1 marta et lazari I! 3 et ueritatis\' R )] suscitator B 4 fandebantur jRF: funduntur C )) sororibus uinua redditor. et hoc fuit pie Rere cum flentibus C 5 fletus benigne auferre V 6 quasi CRV: quis b )t fecit H et ed. Vall.: om. CRV )) uerum J2F: sed C j) ne tibi F || imperatur CjR: imperet non sufficit mala cauere nisi bona quoque studeamus agere V 8 coeperam F || sufScit IfF: sufficere CN t) se OM. F 9 perflcere B )) quod RV: ont. C 11 quod bonum est CZT: bonum JRF 12 dicet HV: dicit CR 15 sitiui — potum V: om. CR 16 et reliqua C 17 quia homicidium fecistis quia adultenum perpetrastis F eted. Vall. )) furtum V 18 non enim - fecissent RV: om. C )) bona non fecerunt C 19 et aeternae HF: et om. R, hi aeternis C j) non quia C 20 sunt R: fuerant CV: erant ed. pall. jt erant RV: fuerant C 21 enim aduertendum R, aduertendam CH 23 illi om. H )) aeterni ignis F et ed. Vall.: om. CjR j) sint C: sunt RV () fccerint BF )

233
tibi in hoc blandiaris, si aliqua non feceris, quia aliqua feceris, cum scriptum sit: qui uniuersam legem seruauerit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Adam enim semel peccauit et mortuus est: et tu te uiuere posse existimas illud saepe committens, quod alium, dum semel perpetrasset, occidit? an grande illum commisisse crimen putas, unde merito poena damnatus sit acriore? uideamus ergo quid fecerit: contra mandatum de fructu arboris edit. quid ergo ? propter arboris fructum Deus hominem morte multauit? non propter arboris fructum, sed propter mandati contemptum. ergo non agitur de qualitate peccati, sed de transgressione mandati. et qui dixit Adae ut de arboris fructu non ederet, ipse tibi praecipit ut non maledicas, non mentiaris, non detrahas, non detrahentem auscultes, ut omnino non iures, ut non concupiscas, non inuideas, non sis tepidus, non sis auarus, ut nulli malum pro malo reddas, ut inimicos tuos diligas, ut maledicentibus benedicas,. ut pro calumniantibus et pro persecutoribus tuis ores, ut percutienti maxillam alteram praebeas, ut in iudicio saeculari non litiges, ut si qui tua auferre uoluerit, gratanter amittas, ut nec iracundiae nec zeli nec liuoris malum intra pectus admittas, ut crimen auaritiae fugias, ut omnis superbiae ac iactantiae malum caueas, et humilis ac mitis Christi uiuas exemplo, malorum consortia in tantum uitans, ut cum fornicatoribus aut auaris aut maledicentibus aut inuidis aut [*]( 2 Jac. 2, 10. ) [*]( 1 si aliqua non f. quia (qui jl) aliqua feceris AR: quia aliqua feceris OM. C, si aliquid eorum feceris quia aliquid non feceris V; sequitur deinde in F glossema: Audiant qui quaedam mala cauere neglignnt quibusdam bonis confidentes quae agunt t) cum] quod F 2 sit ed. Vall. et J.: est CjRF || ofFenderit C 3 semel enim peccauit adam y 4 posse OM. H )) existimana C 5 cum ed. Vall. )) an grande — Mandiris (p. 234, 8) (om. A 6 merito poena damnatus sit acriori H et ed. Vall.: merito ac iure damnandus sit jR, merito ac digne sit damnatus V, merito ac iure (ioste b) damnatus est C 7 quid fecerit contra mandatum. De fructu distinxit Holstenius 10 agitur iam de F )) mandati CJR: praecepti F 11 fructil R 12 precipit C: praecepit RVb t! nec detrahentes C 15 ut inimicos — benedicas HV: om. C*; additum in V: etaduersantibus benefacias 16 pro oMt. C 17 in om. r 18 amittas JRF: remittas C, dimittas ed. Vall. 20 iactantiae ac superbiae C t) humilis et mitis C, mitis ac hum. y 21 excmplo uiaas C )) deuitans C 22 dctractatoribus C, detrectatoribus b )
234
detractoribus aut ebriosis aut rapacibus nec cibum capias. quem si in aliquo contempseris, si pepercit Adae, parcet et tibi. immo illi magis parcendum faera.t, qui adhuc rudis et nouellus erat, et nullius ante peccantis et propter peccatum suum morientis retrahebatur exemplo. tibi uero post tanta documenta, post legem, post prophetas, post euangelia, post Apostolos si delinquere uolueris, quomodo indulgeri possit ignoro.