Dialogi

nam [et] hic a prima adulescentia Martinum secutus nouit quidem omnia, sed libenter cognita recognoscit. fatebor enim tibi, Galle, Martini mihi saepius auditas esse uirtutes, quippe qui de eo etiam litteris multa mandauerim: sed per gestorum admirationem semper mihi noua sunt, quae de illo licet audita saepius reuoluuntur. proinde additum nobis Refrigerium auditorem eo inpensius gratulamur, quo promptius Postumianus iste, qui haec Orienti inferre festinat, quasi sub testibus consignatam abs te accepturus est ueritatem. haec me loquente, Gallo iam ad narrandum parato, inruit turba monachorum, Euagrius presbyter, Aper, Sabbatius, Agricola:

[*]( 1 prolatum V: pertractum Laziua, protractum AFv 3 haec - sufflciat om. V 4 et sulpicius ita V II hac BMV: om. AFv 6 Explicit liber tertius A, Explicit liber tertius de uita Sci Martini Dialogus secundi r (ste) F; Finit I ts (i e. tractatus) incipit sequenti die de eadem re V 7 hoc V: o AFv, est phrasis comica lucescit hoc iam, u. Plauti Amph. I, 3, 45. Ter. Heaut. III, 1, 1 8 hesternum BM II auditorium amisit ABFMQV (sed Q admisit): auditorio est admissus v 10 euoluas om. A, exsoluas pauci dett. 11 iste est F corr. m. 2 12 ita om. V, ista A 13 melior F II congaudeat AFMQV: gaudeat v 14 cognoscit AF1 II et om. V 15 sequtus V 18 sed - sunt] AV : ut — sint F in ras. m. 2 19 saepius audita F 23 ad loquendum A 24 Aper om. V, at cf. p. 199,10 If sabbatius F: sebastianus AFv )

Quid, inquam, tam subito et insperati tam ex diuersis regionibus tam mane concurritis? Nos, inquiunt, hesterno cognouimus, Gallum istum per totum diem Martini narrasse uirtutes, et reliqua in hodiernum diem, quia nox oppresserat, distulisse: propterea maturauimus frequens auditorium facere de tanta materia locuturo.

interea nuntiatur multos saecularium stare pro foribus, nec ingredi audentes, sed ut admitterentur rogantes. tum Aper, nequaquam, inquit, istos nobis admisceri conuenit, quia ad audiendum curiositate potius quam religione uenerunt.

confusus ego illorum uice, quos non admittendos esse censebat, aegre tandem obtinui, ut Eucherium ex uicariis et Celsum admitterent consularem, ceteri sunt repulsi. tum Gallum media in sede conponimus:

qui cum diu nobili sua uerecundia silentium tenuisset, tandem ita exorsus est.

Conuenistis, inquit, ad me audiendum, uiri sancti et diserti, sed religiosas potius quam doctas aures, ut arbitror, adtulistis, audituri me fidei testem, non oratoris copia locuturum. quae autem hesterno dicta sunt, non reuoluam: illa qui non audierunt, ex scripturis cognoscent.

noua Postumianus expectat nuntiaturus Orienti, ne se in conparatione Martini praeferat Occidenti. ac primum gestit animus, quod Refrigerius in aurem suggerit, explicare: res in Camutena gesta est ciuitate.

[*]( 1 presbyter Y: presbyter noster AFv II Etherius v It calupione BY: calyppione A, calyppiono F, Callipione v, Calliopio Bartmus. 3 longiori A II occurrit BMV: cucurrit AFv 4 et V: et tam AJFv, tam B || tam (ante ez) deletum in V eadem manu 5 Et illi nos V II inquit AF\'V 8 de tanta materia Y et cod. Vorstii: tantam materiam AFv 10 rogantes BV: orantes AFv 11 inquit istos AF: quidem istos V, istos inquit v 12 ergo F pr. m. 13 tandem ed. Parisina: tamen libri 14 admitteret B 15 repulsi sunt F II in media A 17 tamen F pr. m. 18 uiri sancti V: et sancti AFv 19 nti v 20 fidei testem V: fidei testes AF, fide teste Q, fide testis e 22 scripturis V: scriptore B, scriptis AFv II cognoscent BY: recognoscent AFv 24 explicare BFV: explicari Av 25 carnutena V: carnutum B, carnotena AFv )

Paterfamilias quidam duodecennem filiam ab utero mutam Martino coepit offerre, poscens ut linguam ligatam meritis suis sanctis uir beatus solueret.

ille cedens episcopis, qui tam forte latus illius ambiebant, Valentino adque Victricio, inparem se esse tantae moli, sed illis quasi sanctioribus nihil inpossibile fatebatur.