de Ira

Seneca, Lucius Annaeus

Seneca, Lucius Annaeus, ca. 4 B.C.-65 A.D, creator; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor, translator

Ita non in adiutorium virtutis venit, sed in vicem. Quid quod, si bonum esset ira, perfectissimum quemque sequeretur ? Atqui iracundissimi infantes senesque et aegri sunt, et invalidum omne natura querulum est.

" Non potest," inquit, " fieri " Theophrastus " ut non vir bonus irascatur malis." Isto modo quo

p.142

melior quisque, hoc iracundior erit; vide ne contra placidior sonitusque affectibus et cui nemo odio sit.

Peccantis vero quid habet cur oderit, cum error illos in eiusmodi delicta compellat ? Non est autem prudentis errantis odisse ; alioqui ipse sibi odio erit. Cogitet quam multa contra bonum morem faciat, quam multa ex is, quae egit, veniam desiderent ; iam irascetur etiam sibi. Neque enim aequus iudex aliam de sua, aliam de aliena causa sententiam fert.

Nemo, inquam, invenietur qui se possit absolvere, et innocentem quisque se dicit respiciens testem, non conscientiam. Quanto humanius mitem et patrium animum praestare peccantibus et illos non persequi, sed revocare ! Errantem per agros ignorantia viae melius est ad rectum iter admovere quam expellere.

Corrigendus est itaque, qui peccat, et admonitione et vi, et molliter et aspere, meliorque tam sibi quam aliis faciendus non sine castigatione, sed sine ira; quis enim cui medetur irascitur ? At corrigi nequeunt nihilque in illis lene aut spei bonae capax est. Tollantur e coetu mortalium facturi peiora quae contingunt, et quo uno modo possunt desinant mali esse, sed hoc sine odio.

Quid enim

p.144

est, cur oderim eum, cui tum maxime prosum, cum illum sibi eripio ? Num quis membra sua tunc odit, cum abscidit ? Non est illa ira, sed misera curatio. Rabidos effligimus canes et trucem atque immansuetum bovem occidimus et morbidis pecoribus, ne gregem polluant, ferrum demittimus ; portentosos fetus exstinguimus, liberos quoque, si debiles monstrosique editi sunt, mergimus ; nec ira, sed ratio est a sanis inutilia secernere.

Nil minus quam irasci punientem decet, cum eo magis ad emendationem poena proficiat, si iudicio lata est. Inde est, quod Socrates servo ait : " Caederem te, nisi irascerer." Admonitionem servi in tempus sanius distulit, illo tempore se admonuit. Cuius erit tandem temperatus affectus, cum Socrates non sit ausus se irae committere ?