de consolatione ad Polybium

Illud quoque magno tibi erit levamento, si saepe te sic interrogaveris : " Utrumne meo nomine doleo an eius qui decessit ? Si meo, perit indulgentiae iactatio et incipit dolor hoc uno excusatus, quod honestus est, eum ad utilitatem respicit, a pietate desciscere; nihil autem minus bono viro convenit quam in fratris luctu calculos ponere.

Si illius nomine doleo, necesse est alterutrum ex his duobus esse iudicem. Nam si nullus defunctis sensus superest, evasit omnia frater meus vitae incommoda et in eum restitutus est locum, in quo fuerat antequam nasceretur, et expers omnis mali nihil timet, nihil cupit, nihil patitur. Quis iste furor est pro eo me numquam dolere desinere, qui numquam doliturus est ?

Si est aliquis defunctis sensus, nunc animus fratris mei velut ex diutino carcere emissus, tandem sui iuris et arbitrii, gestit et rerum naturae spectaculo fruitur et humana omnia ex

An hoc te movet, quod videtur ingentibus et cum maxime circumfusis bonis caruisse ? Cum cogitaveris multa esse, quae perdidit, cogita plura esse, quae non timet. Non ira eum torquebit, non morbus affliget, non suspicio lacesset, non edax et inimica semper alienis processibus invidia consectabitur, non metus sollicitabit, non levitas fortunae cito munera sua transferentis inquietabit. Si bene computes, plus illi remissum quam ereptum est.

Non opibus fruetur, non tua simul ac sua gratia ; non accipiet beneficia, non dabit. Miserum putas, quod ista amisit, an beatum, quod non desiderat ? Mihi crede, is beatior est, cui fortuna supervacua est, quam is, cui parata[*]( parata O : parta Pincianus.) est. Omnia ista bona, quae nos speciosa sed fallaci voluptate delectant, pecunia, dignitas, potentia aliaque complura, ad quae generis humani caeca cupiditas obstupescit, cum labore possidentur, eum invidia conspiciuntur, eos denique ipsos, quos exornant, et premunt ; plus minantur quam prosunt. Lubrica et incerta sunt, numquam bene tenentur ; nam ut nihil de tempore futuro timeatur, ipsa tamen magnae felicitatis tutela sollicita est.

Si velis credere altius

in hoc tam procelloso et ad omnes tempestates exposito mari navigantibus nullus portus nisi mortis est. Ne itaque invideris fratri tuo; quiescit. Tandem liber, tandem tutus, tandem aeternus est. Superstitem Caesarem omnemque eius prolem, superstitem te cum communibus habet fratribus. Antequam quicquam ex suo favore fortuna mutaret, stantem adhuc illam et munera plena manu congerentem reliquit.

Fruitur nunc aperto et libero caelo, ex humili atque depresso in eum emicuit locum, quisquis ille est, qui solutas vinculis animas beato recipit sinu, et nunc libere illic vagatur omniaque rerum naturae bona eum summa voluptate perspicit. Erras : non perdidit lucem frater tuus, sed sinceriorem sortitus est. Omnibus illo nobis commune est iter.

Quid fata deflemus ? Non reliquit ille nos sed antecessit. Est, mihi crede, magna felicitas in ipsa necessitate moriendi. Nihil ne in totum quidem diem certi est. Quis in tam obscura et involuta veritate divinat, utrumne fratri tuo mors inviderit an consuluerit ?