de consolatione ad Helviam

Responderi potest: " Quid artificiose ista diducis, quae singula sustineri possunt, conlata non possunt ? Commutatio loci tolerabilis est, si tantum locum mutes ; paupertas tolerabilis est, si ignominia absit, quae vel sola opprimere animos solet."

Adversus hunc, quisquis me malorum turba terrebit, his verbis utendum erit : "Si contra unam quamlibet partem fortunae satis tibi roboris est, idem adversus omnis erit. Cum semel animum virtus induravit, undique invulnerabilem praestat. Si avaritia dimisit, vehementissima generis humani pestis, moram tibi ambitio non faciet; si ultimum diem non quasi poenam, sed quasi naturae legem aspicis, ex quo pectore metum mortis eieceris, in id nullius rei timor audebit intrare ;

si cogitas libidinem non voluptatis causa homini datam, sed propagandi generis, quem non violaverit hoc secretum et infixum visceribus ipsis exitium, omnis alia cupiditas intactum praeteribit. Non singula vitia ratio sed pariter omnia prosternit; in universum semel vincitur."

Ignominia tu putas quemquam sapientem moveri posse, qui omnia in se reposuit, qui ab opinionibus vulgi secessit ? Plus etiam quam ignominia est mors ignominiosa. Socrates tamen eodem illo vultu, quo

Quis usque eo ad conspiciendam veritatem excaecatus est, ut ignominiam putet Marci Catonis fuisse duplicem in petitione praeturae et consulatus repulsam ? Ignominia illa praeturae et consulatus fuit, quibus ex Catone honor habebatur.

Nemo ab alio contemnitur, nisi a se ante contemptus est. Humilis et proiectus animus sit isti contumeliae opportunus ; qui vero adversus saevissimos casus se extollit et ea mala, quibus alii opprimuntur, evertit, ipsas miserias infularum loco habet, quando ita adfecti sumus, ut nihil aeque magnam apud nos admirationem occupet quam homo fortiter miser.

Ducebatur Athenis ad supplicium Aristides, cui quisquis occurrerat deiciebat oculos et ingemescebat, non tamquam in hominem iustum sed tamquam in ipsam iustitiam animadverteretur; inventus est tamen, qui in faciem eius inspueret. Poterat ob hoc moleste ferre, quod sciebat neminem id ausurum puri oris ; at ille abstersit faciem et subridens ait comitanti se magistratui: " Admone istum, ne postea tam improbe oscitet." Hoc fuit contumeliam ipsi contumeliae facere.

Scio quosdam dicere contemptu nihil esse gravius, mortem ipsis potiorem videri. His ego respondebo et* exilium saepe contemptione omni carere. Si magnus vir cecidit, magnus iacuit, non magis illum contemni, quam