Ad Ecclesiam Libri IIII

ego diu abstinui, ut nunc illi ebriarentur. crapula est illorum frugalitas mea. natant [*]( .1 Ezech. 9, 6 3 Matth. 25, 41 23 Luc. 16 ) [*]( 1 domo ex domum corr. m. 2 B alibo A ei om. B 4 diabulo AB at ex ad eorr. m. 2 B ad ^ -5 forgitS A 9 scribtura A 16 paois ex panes corr. m. 2 B 20 diliciArum A : 22 affluunt ex aflnunt corr. m. 2 B exhabandant A . 23 aliquit add. 8. l. m. 2 etiam A 25 epolantur A . epul. quotidie ed. Baluzius 28 diliciis AB ut] et A. )

VII. 0 quanto melius, quaecumque illa es, quanto melius et salubrius pauper fueras et egestuosa quam diues; paupertas enim te deo insinuare potuisset, diuitiae ream esse fecerunt. rectius ergo per indigentiam salua fueras, quam per opes tuas et te et alios praegrauasses, te scilicet, dum male aliis relinquis, alios, dum a te relicta et ipsi usu inhumanissimo male possident et post se male aliis derelinquunt.

si uis ergo, quaecumque illa es, si uis tibi esse consultum, si uis aeternam habere uitam et cupis uidere dies bonos, relinque substantiam tuam indigentibus sanctis relinque claudis relinque caecis relinque languentibus: sint facultates tuae alimenta miserorum sit opulentia tua pauperum uita, ut illorum refrigeria praemia tua sint ut illorum refectio te reficiat. si enim illi de tuo edent, tu saturaberis: si illi de tuo biberint, tu sitis tuae aestum ardoremque restingues: te illorum uestitus uestiet, te illorum apricitas delectabit.

non ergo nile ac despicabile putes, si substantiam tuam miseris atque egentibus derelinquas: Christum in illis facies heredem. et quid dicam de Christi nomine? Christum quidem heredem facis, sed tu hereditatis emolumenta percipies. quaecumque enim Christo reliqueris per Christum omnia possidebis.

sed haec tu, ut reor, friuula [*]( 1 pauimenta ex -tum corr. m. 2 A 2 mensa B 4 fumicantur A 6 diliciarum cupiam A 10 diuiti. aeream A 13 ipsi nsn cum Baluzio Halmius ipsius nsn AB innmanissimo (sic) ex inmaniss. corr. m. 2 A 16 relinque laagnentibus post relinque caecis habet B(b) ; in A eadem post sanctis quidem extant sed additis tranpositionis signis (quod Halmius non adn.); quare transposuimus 20 de tno illi ante edent sed additis transpositionis signis B 21 satoraberiB A 23 dispicabile A putas B 26 facies ed. Baluzius 28 frinula A frinola ex frinula corr. m. 2 B )

si tibi quicumque ex cauponibus quid promitteret, fidem promittenti non abnegares: si mutuum a te quippiam propola aut salgamarius postularet, redditurum eum non diffideres quae dedisses: mendacibus denique interdum atque periuris, cautione facta et dato fideiussore, res creditur.

Christus tibi et fidelissimam cautionem et fideiussores optimos dedit, cautionem scilicet in euangelio fideiussores apostolos suos, et si id parum est, patriarchas prophetas martyres suos totam denique diuinarum seriem litterarum: et non credis ei nec fidem commodas ? quem, rogo, tam prodigum inter homines ac tam miserum inuenire possis, cui fidem sub tot fideiussoribus denegares? das itaque res tuas diuiti et egenis negas, das luxuriosis et negas sanctis, das cuicumque fortasse perdito et negas Christo. prout ergo iudicasti sic iudicaberis, sicut elegisti sic recipies: non habebis cum Christo partem, quem despexisti: cum his habebis, quos praetulisti.

VIII. Sed dicit fortasse aliquis ex infidelium numero, noa dignam esse causam quae uel deum moueat uel homines in aeternum periculum trahat. scio quidem quod omnes rei ueniabiles putant semper reatus suos, nam et furta furibus leues culpae sunt et innocua ebriosis uidetur ebrietas et apud inpudicos fornicatio scelus non est, quia nullum omnino tam grande crimen est, quod non cuius facinore committitur eius [*]( 1 diliramenta AB 7 promitteret ex promitterit corr. m. 2 Å promitterit B 9 propula AB salgamentarius ed. Baluzius diftidereal desideres 8. e paenult. scr. m. 2 ra B 11 periuriis A 15 seriem] of. adn. crit. ad p. 169, 26 17 posses B 19 luori- OBis A 21 elegisti scripsimus: eligia A eligis - elegis corr. m. B B (elegeri. b); cfr. nos Site.-Ber. p. 36 22 dispaxisti A deep. ex disp. corr. m. 2 B quos ei B Hahnius ei om. d(p). )

sed si qui uult ex peocatoribus scire . quam grauiter censenda a deo sint magna crimina, discat qualiter in semet ipsis puniant sancti etiam leuia peccata, conscii scilicet iam ex ipsius dei dictis futuri examinis ac per domini sui uerba etiam iudicia rimantes et ideo semper in dei opere semper in conpunctione semper in cruce positi. beati qui cum omnium misereantur, sibi numquam penitus ignoscant, in nullo sibi parcentes sed totos se admodum deo inpendentes et ideo in futuro iudicio digni praemio, quia hic apud se iugiter in reatu.

nam de misericordia eorum ac largitate quid dicam, quae uirtus apud eos quasi uirtutum omnium initiatrix? plerique enim eorum haec habent quasi exordia et quasi incunabula conuersionis suae, ut priusquam limen sanctae professionis introeunt, de propriis sibi facultatibus nil relinquant secundum illud scilicet domini nostri dictum, quo ait: uende omnia bona tua et da pauperibus, et ueni, sequere me.

et illi itaque secuturi uocantem deum prius uendunt omnia quam sequantur. diuitias enim onerum atque inpedimentorum loco esse ducentes expeditos se non putant ad sequendum, nisi omnia prius carnalium sarcinarum inpedimenta proiecerint, simul ut more hominum commigrantium prius ad locum habitaculi destinati res suas transferant quam se ipsos, scilicet ut, cum ea quae ad se pertinent uniuersa transtulerint, tunc ipsi in plenam ac refertam bonis inmortalibus domum, praemissa rerum facultate, , commigrent, securi absque dubio nihil sibi postea defuturum, qui exituri de habitaculo uili et contemptibili ac iam iamque ruituro nihil illic de suo penitus reliquerint quod periret. haec ergo sanctorum spes haec fiducia est:

sic sibi opulenta rerum transmissione prospiciunt, ut aeternis inmortalium facultatum copiis perfruantur. ceterum tu, quicumque ille es [*]( 16 Matth. 19, 21 ) [*]( , 1 quis ex qui corr. m. 2 B 8 ignoscant 8. a scr. u m. 2 Å 10 aput Å 13 conuersationis B 19 honerum A et h punet. B 20 prius omnia B 28 relinquerint ex -rit corr. m. » Å. 29 fidutia B )

et ideo tu nequaquam a deo quasi reddendum sperare poteris, quod deo utique non credens reddere tibi deum ipse nolueris. unde conpleatur dictum in te diuinum: quia reliquisti aliis uel alienis diuitias tuas, sepulchrum tuum erit domus tua in aeternum. et illud, quod saluator ad similem tui loquitur: quia tepidus es et neque feruens neque frigidus, incipiam te uomere ex ore meo. et illud dicis diues sum et diuitias habeo et nullius egeo\' et nescis quia tu es miser et pauper et caecus et nudus?

nemo itaque sibi in testamento suo hominem deo praeferens de uitae ac professionis praerogatiua aliquid blandiatur. poenalis est homini ac perniciosa securitas, praesumptae spes sarcinae sunt reatus, usurpata absolutio damnationem parat. quicumque sibi se excusat accusat deo secundum illud: nam qui se existimat esse aliquid, cum nihil sit, se ipsum seducit. nemini itaque facilis sua causa sit: nullus difficilius euadit, quam qui se euasurum esse praesumpserit.

VIIII. Dura haec forsitan atque austera uideantur. quidni? omnis enim disciplina, ut ait sermo diuinus, non est [*]( \' 10 Fsal. 48 13 Apoc. 3, 16 21 Gal. 6, 3 26 Hebr. : 12, 11. ) [*]( .3 repperies A habundantibus B 5 ipsa Ritterahusius ut aupra 6. 44; at cfr. 6. 45 fin. credi Halmius: reddi A rendi B credere ed. Baluzius (cum b, in quo a. reddi scr. est 1 credere) 7 fenerauerit B 9 ipsi B 10 diainam illud necesse est ed. Baiuzim 13 es et] esset A et alt. s punct. B 14 euomere cum p et edd. Halmius 16 post sibi add. p et edd. ante Halm.: in uita, in more, in actu, in dono 17 profesnonis ex -nes corr. m. 2 A 18 perniciosa ista ed. Baluzius 19 nsnrpatio A 20 eicusat se signis transpositionis additis B 21 accussat A 25 forsitam Å )

et ideo nihil durum aut austerum Christianis uideri debet, quia quantalibet pro sempiterna beatitudine Christo offerant, uile est quod datur, ubi tam grande est quod accipitur. nihil magnum in terris ab homine deo soluitur, ubi quod est in caelo maximum conparatur. durum est auaris ut largiantur sua. quid mirum ? -totum durum est quidquid imperatur inuitis. .

paene omnis -sermo diuinus habet aemulos suos. quot genera praeceptorum sunt tot aduersariorum. si largitatem esse in hominibus iubet dominus, auarus irascitur: si parsimoniam exigit, prodigus execratur. sermones sacros inprobi hostes suos ducunt. horrent raptores quidquid de iustitia scribitur horrent superbi quidquid de humilitate mandatur, aduersantur ebriosi ubi sobrietas indicitur detestantur inpudici ubi castitas inperatur. aut nihil ergo dicendum est aut quidquid dictum fuerit cuicumque supradictorum hominum displicebit. mauult quilibet inprobus execrari legem quam emendare mentem, mauult praecepta odisse quam uitia.

inter haec quid agant quibus loquendi a Christo officia mandantur? deo displicent, si tacent, hominibus, si loquuntur. sed, ut Iudaeis apostoli responderunt, expedit magis deo oboedire quam hominibus. do tamen [*]( 5 Matth. 7, 14 7 Rom. 8, 18 29 Act. 5. ) [*]( 1 meroris B 2 enuntiari ex -re corr. m. 2 B 5 igitur punct. ig B 6 que A 7 inquit ex inquid bis corr. m. 2 - B sunt ed. Baluzius 8 passionis A passiones ex -nis corr. tn. 2 B 17 quod Å quot ex quod corr. m. 2 B 21 quicquid his B 22 auersantur Mittershusius hebriosi Â. 28 officio A 30 obydire A obedire B )