Ad Ecclesiam Libri IIII

in omni enim pauperum numero non est uniu$rsorum una paupertas. sunt enim quidam, quibus etiamsi uestimenta desunt alimenta non desunt, multi sunt hospitio egentes uestibus non egentes, multi domo carentes sed non substantia, sunt denique quibus etsi desunt multa non desunt omnia: Christus tantummodo solus est, cui nihil est, quod in omni humano genere non desit. nullus seruorum suorum exulat nullus frigore ac nuditate torquetur, cum quo ille non algeat: solus cum esurientibus esurit solus cum sitientibus sitit. et ideo, quantum ad pietatem illius pertinet, plus quam ceteri eget; omnis enim .

egestuosus pro [*]( 4 Matth. 25, 34 10 Matth. 25, 41 ) [*]( 7 dedisti B 9 forsitam A 11 diabnlo AB 12 mihi om. B 14 ubi ergo ed. Baluzius 15 numerum B 17 queritur ex quaeritur corr. m. 1 A 19 ceteros ex -ris corr. m. 2 B. 25 humano ex -ni corr. m. 2 B non punct. B 26 seruorum om. Baluzius exulat, cum quo ille non exulet auppleuit Bittershusius 29 ceteris egent A .. ) [*]( 20* )

et cum baeo ita sint, quid ais, o homo! qui Christianum te esse dicis, cum Christum egere uideas, tu facultates tuas quibuscumque non indigentibus derelinquis ? Christus pauper est et tu opes diuitum cumulas ? Christus esurit et tu delicias afluentibus paras? Christus etiam aquam sibi deesse queritur et a te apothecae ebriosorum uino replentur? Christus rerum omnium egestate conficitur et a te luxuriosis copiae congregantur? Christus tibi pro muneribus a te datis praemia sempiterma promittit et tu nil praestaturis cuncta largiris? Christus tibi et pro bonis bona inmortalia et pro malis mala aeterna proponit et tu nec bonis caelestibus flecteris nec malis perennibus commoueris? et credere te domino tuo dicis, cuius nec remunerationem dedderas nec iracundiam contremescis ?

V. Non credis igitur, sicut iam diximus libro superiore, nos credis, ac licet religionem uestibus simules licet fidem cingulo adseras licet sanctitatem pallio mentiaris, non credis omnino, non credis. et hoc tam uiris istiusmodi quam feminis dico: non credunt. induat sibi quamuis quaelibet habitum sancti nominis et titulum sacrae religionis inscribat, si de substantia sua aliis magis quam sibi consulit, profecto non credit.

nemd est enim credens, qui facultates suas aliis prodesse malit quam sibi, nemo est, qui beatitudinem aliis miseria sua emere contentus sit, nemo est, qui ut aliis paret delicias temporarias, subire egestates cupiat sempiternas. et ideo qui patrimonio [*]( 1 tantum—solus om, A 3 ais] fort. scrib. agis interrogationis signo posito post dicis ita ut quae sequantur ad finem usque capitis non interrogatiue sed responsiue accipienda sint dices A dicis ex dices corr. m. 2 B 4 Christum om. B 6 dilicias A deliciis B affluentibus B 8 aegestate A 12 mala ex male corr. m.lA propoittit punct. itt et s. scr. m. 2 n A 15 disideras Å 17 post ac add. p et Baluzius: licet de conuersorum uenerabili choro esse uidearis simules ex simulis A 18 asseras ex ads. corr. m, 2 B 19 dico cum Meyero Halmius: dici AB dixi (cum 6) ed. Balueius; Martelius uerba et hoc-non credunt interpolata esse suspicatur 20 quamuis om. B 23 malit s. scr. 1 alt. m. 1 u. 2 A punct. alt. 1 B 25 dilicias Å )

igitur, quicumque ille es, si ea quae alii relinquis, ideo relinquis quia profutura ei cui reliqueris certus es, sic profecto, si quaecumque religiosis muneribus prorogasses profutura esse tibi crederes, tibi absque dubio peculiariter deputares: quia quanto te plus amas quam eos, quibus relinquis, tanto magis tibi relinqueres, si profutura ea tibimet uel tenui opiniuncula iudicares.

non enim te odisti, ut prodesse tibi nolis, sed quae pauperibus dereliqueris profutura tibi esse non credis: unde est quod aliis magis quam tibi consulis, quia profuturum tibi opus religiosum esse non credis. sicut credis itaque sic recipies. tu saluatorem perparui pendis et te saluator nihil: tu Christum postponis aliis et te omnibus Christus: tibi in conparatione etiam hominum perditorum uilis est dominus et tu eris inter periturorum ultimos deputandus.-

VI. Sed blandieris tibi forsitan, ut iam ante dixi, aliquo religiosae professionis intuitu. magis es debitor, quia proposito sanctitatis maiora promittis, et ideo plus tolerabis supplicii, quia minus solueris sponsioni. grandia specie polliceris et rebus nulla restituis, falsarii criminis reus es, deo cuncta mentiris. nec inmerito sacer sermo iudicium de templo dei incipiendum esse testatur; iudicium enim, inquit, de [*]( 25 I Pet. 4, 17-) [*]( .3 darelinquit ex derelinqaia corr. m. a B 5 es ille signis tratUpositionis additis B si] fort. scrib. sicut 6 ei] ea B 7 quaecumque ptmct. cum m. 1 B praerogaBses Bittershusius (et b) 10 relinquaeres et paulo post derelmquaeris A 12 unde] et inde (cum b) ed. Baluzius 17 uilis-periturorum in marg. m. 3 B 19 blandiris B foraitii A 20 ea] esse B 21 tolertbilis B 22 post aponsioni add. p et edd. ante Нalm.: seruus enim, i*quit sermo diuinus, qui nescit uoluntatem domini sui et non facit eam, uaptlabit pancis; qui autem soit et non faeit ea (eam ed. Baluzius) uapulabit multis. Et tu spede professionis . 25 inquit ter deinceps ex inquid corr. m. 2 B )

alibi quoque et a sanctis, inquit, meis incipite. sed ad superiora redeamus. ite, inquit auaris atque incredulis deus, ite in ignem aeternum, quem parauit pater meus diabolo et angelis eius. at liberandum te ab hoc malo quibusdam forsitan bonis corporalibus putas: pudicitiam quippe amasse te iactas. sed memento quia et illos, quos in euangelio inmortalibus poenis saluator tradidit, inpudicitiae non notauit. sobrietatem tibimet placuisse commemoras? nec illi, de quibus scriptura loquitur, ebrietatis crimine puniuntur. ieiunasse te dicis? nec illos prandia reos esse fecerunt.

sed uidelicet magna causa est, qua tibi abstinentia ac ieiunio tuo placeas: qui ad hoc ieiunasti ad hoc parce exiliterque uixisti, non ut post mortem tuam egenos facultatibus tuis pasceres, sed ut censum cuiuscumque heredis diuitiis ampliares. magnos uidelicet abstinentiae fructus capis; minus enim panis tu manducasti, ut auri alius plus haberet. tibi uente, frugalitate decreuit, ut cuiuscumque hominis fortasse uitiosi thesaurus cresceret.

cum ergo ad iudicium dei ueneris, iure inputare ieiunium tuum poteris dicens: ieiunaui, domine, et abstinui ac diu me ab omnium deliciarum fruge suspendi. et res hoc probat: ecce enim nunc heredes mei de meo afluunt, inmensarum diuitiarum copiis exabundant.

et ut aliquid etiam de euangelica lectione praesumas, hoc quod saluator dixit de illo diuite, potes et tu de heredibus tuis dicere: induuntur : purpura et bysso et epulantur splendide, incubant defossis a me talentis, premunt argenti et auri congestas strues, materiam quoque his uoluptatum omnium praeparaui, distenduntur deliciis a me relictis.

ego diu abstinui, ut nunc illi ebriarentur. crapula est illorum frugalitas mea. natant [*]( .1 Ezech. 9, 6 3 Matth. 25, 41 23 Luc. 16 ) [*]( 1 domo ex domum corr. m. 2 B alibo A ei om. B 4 diabulo AB at ex ad eorr. m. 2 B ad ^ -5 forgitS A 9 scribtura A 16 paois ex panes corr. m. 2 B 20 diliciArum A : 22 affluunt ex aflnunt corr. m. 2 B exhabandant A . 23 aliquit add. 8. l. m. 2 etiam A 25 epolantur A . epul. quotidie ed. Baluzius 28 diliciis AB ut] et A. )

VII. 0 quanto melius, quaecumque illa es, quanto melius et salubrius pauper fueras et egestuosa quam diues; paupertas enim te deo insinuare potuisset, diuitiae ream esse fecerunt. rectius ergo per indigentiam salua fueras, quam per opes tuas et te et alios praegrauasses, te scilicet, dum male aliis relinquis, alios, dum a te relicta et ipsi usu inhumanissimo male possident et post se male aliis derelinquunt.

si uis ergo, quaecumque illa es, si uis tibi esse consultum, si uis aeternam habere uitam et cupis uidere dies bonos, relinque substantiam tuam indigentibus sanctis relinque claudis relinque caecis relinque languentibus: sint facultates tuae alimenta miserorum sit opulentia tua pauperum uita, ut illorum refrigeria praemia tua sint ut illorum refectio te reficiat. si enim illi de tuo edent, tu saturaberis: si illi de tuo biberint, tu sitis tuae aestum ardoremque restingues: te illorum uestitus uestiet, te illorum apricitas delectabit.

non ergo nile ac despicabile putes, si substantiam tuam miseris atque egentibus derelinquas: Christum in illis facies heredem. et quid dicam de Christi nomine? Christum quidem heredem facis, sed tu hereditatis emolumenta percipies. quaecumque enim Christo reliqueris per Christum omnia possidebis.

sed haec tu, ut reor, friuula [*]( 1 pauimenta ex -tum corr. m. 2 A 2 mensa B 4 fumicantur A 6 diliciarum cupiam A 10 diuiti. aeream A 13 ipsi nsn cum Baluzio Halmius ipsius nsn AB innmanissimo (sic) ex inmaniss. corr. m. 2 A 16 relinque laagnentibus post relinque caecis habet B(b) ; in A eadem post sanctis quidem extant sed additis tranpositionis signis (quod Halmius non adn.); quare transposuimus 20 de tno illi ante edent sed additis transpositionis signis B 21 satoraberiB A 23 dispicabile A putas B 26 facies ed. Baluzius 28 frinula A frinola ex frinula corr. m. 2 B )

si tibi quicumque ex cauponibus quid promitteret, fidem promittenti non abnegares: si mutuum a te quippiam propola aut salgamarius postularet, redditurum eum non diffideres quae dedisses: mendacibus denique interdum atque periuris, cautione facta et dato fideiussore, res creditur.

Christus tibi et fidelissimam cautionem et fideiussores optimos dedit, cautionem scilicet in euangelio fideiussores apostolos suos, et si id parum est, patriarchas prophetas martyres suos totam denique diuinarum seriem litterarum: et non credis ei nec fidem commodas ? quem, rogo, tam prodigum inter homines ac tam miserum inuenire possis, cui fidem sub tot fideiussoribus denegares? das itaque res tuas diuiti et egenis negas, das luxuriosis et negas sanctis, das cuicumque fortasse perdito et negas Christo. prout ergo iudicasti sic iudicaberis, sicut elegisti sic recipies: non habebis cum Christo partem, quem despexisti: cum his habebis, quos praetulisti.

VIII. Sed dicit fortasse aliquis ex infidelium numero, noa dignam esse causam quae uel deum moueat uel homines in aeternum periculum trahat. scio quidem quod omnes rei ueniabiles putant semper reatus suos, nam et furta furibus leues culpae sunt et innocua ebriosis uidetur ebrietas et apud inpudicos fornicatio scelus non est, quia nullum omnino tam grande crimen est, quod non cuius facinore committitur eius [*]( 1 diliramenta AB 7 promitteret ex promitterit corr. m. 2 Å promitterit B 9 propula AB salgamentarius ed. Baluzius diftidereal desideres 8. e paenult. scr. m. 2 ra B 11 periuriis A 15 seriem] of. adn. crit. ad p. 169, 26 17 posses B 19 luori- OBis A 21 elegisti scripsimus: eligia A eligis - elegis corr. m. B B (elegeri. b); cfr. nos Site.-Ber. p. 36 22 dispaxisti A deep. ex disp. corr. m. 2 B quos ei B Hahnius ei om. d(p). )