Ad Ecclesiam Libri IIII

X. Sufficere quidem ad hanc negotii portionem, de qua nunc agitur, haec quae iam diximus satis arbitror: sed ostendi id nobis forsitan non solis uirtutibus rerum sed etiam auctoritatibus exemplorum desideretis. possim quidem dicere maiora exemplis omnibus dei esse mandata nec interesse ad augendam diuinorum uerborum auctoritatem, inpleant ea homines an non inpleant, quia uirtutem eorum ex domini certum est constare persona non ex seruorum oboedientia, nec addi eis nec [*](1 Iob. 2, 4 \' , ) [*](1 inquid B diabuluB A item 33, coritra 36 diaboli et 37 diaboli s. scr. m. 2 a 2 canctaq; A cunctaque B .3 dilictissimam A 4 negabit B , 6 a nobis uiles B 12 religiosos ex -aas corr. m. 3 B 16 post arbitror p et edd. ante Hadmium : . id est, quod praeponere uitam spem salutemque uestram cunctis omnino rebus atque affectibus debeatis 17 . forsitam A . \' 18 desideretis AB(b) desideratis cum edd. Malmius, quem codicum scriptura fugit\' 19 post mandata p et edd. ante Halm. : clamantia quotidie in hoc mundo: nolite thesaurizare nobis thesanros in terra, thesaurizate autemnobis thesanros in eaeio. et alibi: quaecumque homo seminauerit, baee et metet. quae utique tam ad mundi homines quam ad dei; tatA ad eos qui filios habent, quam ad eos qui non habent, aeque pertinet (sic p, reU. pertinent) quia cum nitam aeternam cuncti desiderent possidere, non eat dubium, quod nbi par nninersorum notum est ad habendum, parem esae caram ad promerendum 21 domini] dei B- )

sed tamen si adiuuari se etiam exemplis hominum humana optat infirmitas, scilicet quo facilius etiam ipsa nunc faciat quae alios fecisse ante cognoscat, ostendimus primo libro haec, quae etiam nunc ab aliquantis Christi imita-toribus fiunt, non mediocriter sed abundanter, nec a paucissimis sed a populis, nec ab antiquissimis sed paene a recentissimis nuper esse conpleta. quid enim noui et adhuc prope in oculis constituti apostolorum actus loquuntur? omnes inquam qui credebant, habebant in unum omnia communia. et iterum: gratia quoque magna erat in illis omnibus; nec enim quisquam egens erat inter illos. quicumque enim possessores praediorum ac domorum erant, uendentes adferebant pretia uenditorum et ponebant ante pedes apostolorum. alibi quoque: et nemo ex eo quod possidebat s.uum proprium esse dicebat.

atque hoc non paruus credentium numerus, ne quem forsitan minus scriptorum auctoritas moueat, dum putant exempla esse paucorum. quae fuerit quippe tunc multitudo ecclesiae principalis uel ex hoc solo agnosci potest, quod in principiis statim ipsis octo hominum milia biduo ecclesiae accessisse referuntur, pateatque aestimationi, quae ceteris diebus uniuersi generis multitudo concreuerit, ubi duo tantummodo dies praeter disparem aetatem pariter ac sexum tantam uirorum copiam procrearunt.

unde cum et tam innumerabilis iam tunc et tam perfecta plebs fuerit, quaero a uobis, cum quibus loquor, cuncti parentes, in illis tot ac tantis tunc credentium milibus, tanta fidei perfectione uiuentibus, [*]( .4 lib. II 13 9 Act. 2, 44 11 Act. 4, 33 16 Act. 4, 32 ) [*](3 hominum etiam exemplis B 5 primo libro] \'immo secundo libro ut uulgo legitur; incertum est scriptorisne ait uitiutn an libra- riorwn\' Halmius; cfr. II 13 6 habundanter AB 12 quiaq; a. scr. m. 2 u4 A. 14 afferebant ex adferebant coir. m. 2 B praetia A..18 foreitam B forsiti 8. scr. m. 2 n i 20 Qclesiae (sic) A paulo jpotf eclesjae et D. 43 aecleeiae 25 cum etiam B 27 locor ut §. 41 locuntur b quod praetermittere ndlui, )

habet igitur omms aetas habet omnis condicio quod sequatur: quicumque est particeps fidei participem se beati faciat exempli. si illi tunc ob deum donantes omnia sua etiam se ipsos exheredauere uiuentes, discite uos, quaesumus, bona uestra uel ipsi hereditare morientes. oportet quippe uos, mihi credite, etiam inter filios uestros salutis animarumque uestrarum non obliuisci. propinqua enim uestra pignora esse uobis et coniunctissima satis certum est: sed, mihi credite, nemo uobis propinquior, nemo coniunctior quam uos ipsi. amate itaque, non obsistimus, amate filios. uestros, sed tamen secundo a uobis gradu: ita illos diligite, ne uos odisse uideamini; inconsultus namque et stultus amor est alterius memor et sui inmemor. non accipiet, inquit scriptura sacra, iniquitatem patris filius, neque pater accipiet iniquitatem filii sui. et apostolus unus quisque, inquit, proprium onus suum portabit.

XI. Relictae itaque filiis diuitiae parentes non liberant de mendicitate, immo relicta inmoderate filiis facultas parentum est sempiterna mendicitas, ac per hoc nulli parentibus magis [*]( 19 Ezech. 18, 20 22 Gal. 6, 5 ) [*]( 1 an ex ac corr. m. 2 B 5 relinquerint B 7 amorem filiis (punct. is et s. scr. m. 2 orum) dei filiis A et deleto priote filiis m. 1 B \' igitur s. l. add. m. 2 uel 1 A 12 poet monentes p et edd. ante Hcdmiwni quae quidem, ut dixi, etiam uoa, o fidelissimi (intid. ed. Baluzius) parentes, curiosius attentiusque pro uobia copuenit cogitare 22, proprins A 25 ttlicta B: relicto ad o lit. adpicta c m. 1, quae a uel cc (quae litterae forma aperta saepe et in hoc cod. recurrit cfr. Sitz. -Ber. p. 7) pingere uoluit (ergo non ae ut apttd Haknitma) et m. 2, ut magis aperta scriptura euet, 8. scr. a )

ideoque iuxta apostolum unus quisque sarcinas suas cogitet, quia unus quisque hominum sua onera portabit. flammae infelicium mortuorum diuitiis non refrigerantur heredum. diues ille in euangelio, qui purpura induebatur et bysso, absque dubio qui locuples in hoc saeculo ipse fuerat, etiam heredes suos morte ditarat. sed nequaquam hoc ei proderat, quod opibus ac talentis eius germani diuites incubabant, et ille guttam refrigerii inpetrare non poterat. illi erant in abundantia sed ille in egestate, illi in gratulatione sed ille in dolore, illi in diuitiis sed ille in tormentis, illi fortasse iugiter in luxuria sed ille semper in flamma.

0 infelix et miseranda condicio! bonis suis aliis praepararat beatitudinem sibi adflictionem, aliis gaudia sibi lacrimas, aliis uoluptatem breuem sibi ignem perennem. ubi erant tunc adfines ubi propinqui, ubi uel filii, si habuerat, uel germani, quorum meminerat et quos certe tanto amore dilexerat, ut eorum ne in supplicio quidem positus obliuisceretur ? quid ei proderant quid suffragabantur ?

torquebatur infelix et opes suas aliis deuorantibus ille refrigerii guttam ardens petebat et inpetrare non poterat. et hoc, si quid addi ad poenam potest, per illum sibi tribui postulabat, quem aliquando contempserat, per illum, qui in pure ac sanie conputruerat, per illum, cuius faetorem ac squalorem longe [*]( 9 Luc. 16 ) [*]( 1 fiiiis B patriis ex patris eorr. m. 2 A .2 afluunt (sic) AB cf. §. 50 et II 48 sempiternas te B -7 unusq; s. scr. m. 2 uel 1 quis A 14 illi erant ex ille erant eorr. m. 2 A 16 loxorta A 17 & s. scr. m. 2 ac A ac B Halmius 18 praeparat B praeparauit (cum b) ed. Baluzius 20erant ex erat corr. m. 2 Å affines ex adfines corr. m. 2 AB 21 si] sibi 8. scr. m. 2 quos B quos ed. Balueim (si quos alii) 25 et om. B 27 pure a. scr. m. 2 lue (i. 9. puluere) A 28 cius (sic) a )

pauper beatitudinem emit mendicitate diues supplicium facultate: pauper, cum penitus nil haberet, emit aeternas diuitias egestate. o quanto, has facilius tam multa rerum possessione diues potuerat conparare, qui inter tormenta aestuans et inter supplicia proclamans: pater, inquit, Abraham, miserere mei et mitte Eleazarum, ut intinguat extremum digiti sui in aqua, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. non horrebat tunc scilicet diues ille Eleazari quondam pauperis manum nec dedignabatur auxilium: inseri eius digitos ori suo et mitigari intolerandas faucium flammas illius pridem faetidae ac squalentis manus munere postulabat. o quanta rerum mutatio facta fuerat! tangi tunc ab eo desiderabat, quem etiam uidere ante despexerat.

.XII. Haec ergo diuites cogitent, qui redimere facultatibus suis nolunt, ne ista patiantur. diues fuit ille, de quo nunc loquimur, diuites sunt et isti, ad quos nunc loquimur. unius sunt nominis: caueant ne sint etiam condicionis unius. non liberabunt enim filii diuites parentes reos, nec restinguet flammas miseri testatoris deliciis afluentibus opulentus heres. durum est ab aliquo filiis ac propinquis parum relinqui:

multo est durius in aeternitate torqueri. opinor enim diuitem illum, cum torqueretur, non tantum delectabant opes heredis . sui quantum angebant tormenta corporis sui, non tantum [*](8 Luc.16, 24) [*]( 5 paenitus A 8 inquit ex iuquid corr. m. 2 B 9 ∗l∗azarum eras. bis lit. e sed ita ut non omnino euanuerit A lazarum B, item paulo post ∗l∗azari et lazari 11 orrebat B 13 eius inseri signis transpositionis additis B intollerandas B 14 foetidae (sic) A faedę s. scr. m. 2 ti B 16 tanti B dispexerat AB 18. 20 diuites- loquimur post sunt nominis habet A sed signis transjpositionis m. 1 et m. 2 s. unius scr. b, s. diuites a lit. 21 conditionis hic A 23 diliciis ailuentibus AB cf. paulo post et II 48 opu-. lentus ex -tibus corr. m. 2 B heres ex heredes corr. m. 2 A )

et puto, si quis ei tunc optionis copiam praestitisset, utrumne mallet diuites heredes suos esse an se in miseriis tormentisque non esse, uoluerat profecto illos omnibus bonis alienari, dummodo ille posset malis omnibus liberari, uoluerat offerre omnia quae possederat, dummodo euaderet quae perferebat, uoluerat cunctam illam substantiam quam habuerat temporales argenti et auri thesauros pro se dare, ut iuges suppliciorum inmortalium cruces et perenne illud incendium superiecta, si quo modo posset, diuitiarum suarum mole restingueret et exundantes ignium globos opposita ingentium facultatum inmensitate prohiberet.