Interpretatio Orationum Gregorii Nazianzeni
Rufinus, of Aquileia
Rufinus of Aquileia. Tyranni Rufini Orationum Gregorii Nazianzeni Novem Interpretatio (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 46). Leipzig, Vienna: Tempsky, Freytag, 1910.
62. Zachariae autem cum recordatus fuero, perhorresco falcem deferentis e caelo, qui et ipse similiter aduersum sacerdotes multa testatur. sed et lesum ipsum, sacerdotem magnum, sordidis uestibus introducit, quibus ablatis candidis[*]( 2 ) eum et sacerdotalibus induit. sed et quaecumque angelus ad [*]( 2 Mal. 1, 6. 7 6 cf. ibid. 1, 13 8 ibid. 2, 5-7 18 ibid. 2. 13 23 cf. Apoc. 14, 14-19 24 cf. Zach. 3, 3-5 ) [*](1 addidit Cv 3 et om. v 4 offerent Ca.c. 6 pr. ac] et 0 alt. ac] et Cv 7 leuuitas R 10 lex, inquit, erat ueritatis (vojjlo?, <pY]siv, rw à).\'l)łhia;) scripsi lex inquit haec erat ueritatis (ueritas C) codd. lex inquit hec erat ueritas v 12 mecum] metum 0 iniquita*te 0 15 ompis 0 18 expetit Cp c.,v 20 exaceruat C,Vp.c. 22 zacharie R cum] si s. l. 0 perorresco Ca.c. 23 deferentes (i s. e fin.) 0 aduersus R 24 liiesum RC ihesum V )
63. Quantum uero ceteros pastores incusat et culpat, quan tum castigat et corripit! quis est tam saxei cordis et adaman tinae duritiae, qui non audiens intremescat? uox, inquit, lamentantium pastorum, quia misera facta est glo ria eorum: uox frementium leonum, quia haec et haec passi sunt. et tamquam in praesentia ac sub oculis lamentationem ponit et luget eos qui indigna patiuntur. tum [*]( 2 ) deinde paulo inuidiosius repetit et amarius prosequitur dicens: pas c it e ouesiugulationis, quasquiconparantiugu lant nec paenitentiam agunt. et hi qui uendunt eas dicunt: benedictus dominus, quoniam ditati sumus. et pastores earum nihil patiebantur nec dolebant pro his. propterea non parcam ultra his qui habitant terram, dicit dominus. et iterum ait: exsurge, framea, super pastores et percute pa stores et eripe oues, et superducam manum meam super pastores, et: iratus est furor meus super pastores, et super agnos uisitabo. multa quoque addit [*]( 3 ) et aduersum populum et aduersum populi duces cum ingen- [*]( 3 cf. Zach. 3, 1 9 ibid. 11, 3 15 ibid. 11, 4-6 21 ibid. 13, 7. cf. Matth. 26, 31. Marc. 14, 27 23 Zach. 10, 3 ) [*]( 1 pertinent V,Op.c. 2 et ut A statum] ista tum V 3 sunt Aa.c. quoquomodo RA V quomodo OCv hiesu RA ihesu V a* 0 ad C 4 zabulus OA diabulua C 5 cautejlamque RC cautellamque 0 7 ac cusat Cv 8 quis ex quid Cp.c.mS 9 intremiscat RCp.c.,A 12 bac 0 13 lugit V tum deinde] Tamde inde R 14 inuidiosus R 16 hii ROC, om. A 17 quoniam meditati V 18 earum A eorum cet. 24 addidit Cv ) [*]( 4* )
64. Praetereo et duos illos qui apud Danihelum referuntur seniores, de quibus praedixerat dominus: quia processit iniquitas ex Babylone a senioribus. qui uideban-[*]( 2 ) tur populum gubernare. Ezechihelum sane penitus prae-_ terire non possum, qui tam praeclara uidet tamque magnifica, qui mysteria tam recondita enuntiat, quomodo speculatoribus praecipit, ne reticeant malitiam in ciuitate et gladium super eam uenientem, quia neque ipsis expedit reticere neque his qui delinquunt profuit non audire. sed et illis ponitur silentii sui poena et istos interitus non moratur.
65. Sed et alio loco quomodo luctum quendam super pastores introducit dicens: uae super uae erit et nuntius super nuntium, et requiretur uisio a propheta et lex peribit a sacerdote et consilium a senioribus. et rursum: fili hominis, dic ei: tu es terra, super quam non pluit, super quam imber non descendit in die irae; in medio autem tui principes tui sicut leones rugientes et diripientes praedam atque animas[*](2 ) comedentes perpotentiam. et paulo post rursum: sacer dotes, inquit, contemnebant legem meam et pollue bant sancta mea; inter inmundum et sanctum non discernebant, sed omnia erant eis unum, et asabba tis meis obuelabant oculos suos. comminatur quoque[*](4 Dan. 13, 5 8 cf. Ezech. 33, 2-6 14 ibid. 7, 26 17 ibid. 22, 24. 25 21 ibid. 22, 26 )[*]( 2 mitto V 3 danihelem A,Cp.c. danielem Vv 5 babylonia 0 babi lone Cv a om. 0 6 liiezechihelum R ezechielum 0 ezechielem A Vv hezechihelurn (e s. u) C 7 uidit 0 9 praccipit (SiaxeXsusTat)] pre cepit 0 reticiant 0 10 ipsi v nequihis R 11 derelinquunt C illis] his v 12 penaip 0 istis A,Cp.c.,v interitos 0 14 ne (bis) Ov 15 et pr. om. OAC 16 et pr. om. C 18 pluet A descendet A discendit OC 20 deripientes C 21 co*medentes (m pr. in ras.) 0 22 contemnabant (e s. pr. a) 0 meam et] me autem V 24 eis erat 0 eis erant A erant (n s. I.) JRC a om. A 25 obue labant (napsxaXuKTov)] auerte jbant (auert in ras.) R )
66. Praetereo uero commemorare quaecumque dicit de his qui se ipsos pascunt, qui lac comedunt et lana induuntur, qui quod crassius est iugulant et se ipsos pascunt et oues non pascunt, qui infirmum non confortant, qui contritum non conligant, qui quod errat non reuocant et quod periit non requirunt et quod ualidius est non conseruant, sed adfligunt et conficiunt et dispergunt, ita ut dispergantur oues per omnes campos et per omnes montes pro eo, quod non sint pastores, et efficiuntur oues in depraedationem auibus caeli et bestiis terrae, dum non est qui requirat neque qui conuer tat. unde et ita ait propheticus sermo: uiuo ego, dicit [*](2) dominus, pro eo quod haec ita sunt et factae sunt oues meae in praedam. ecce ego ad pastores, et exquiram oue3 meas de manibus eorum. et illas quidem congregara se dicit ac reparare, illos uero passuros ea quae malis past/.ibus praeparata sunt.
67. Uerum ne si gula quaeque dinumerans prophetarum dicta sermonem in longius protraham, unius adhuc tantum modo prophetae faciens mentionem, illius scilicet qui ante- quam plasmaretur in utero agnitus est et antequam ex uulua procederet sanctificatus est — Hieremias hic est —, ceteros [*]( 1 cf. Ezech. 13, 15 4 ibid. 14, 5 6 cf. ibid. 84, 2—6 16 ibid. 34, 8. 10 24 cf. Hier. 1, 5 )[*]( 1 consumare A lutant] lutant (iniu s. uta m2) R liniunt Cv uel] et v eos V 4 qui declinant (TrXaf.aCovTGov)] quod et liniunt (od et u ex a fact. in ras.) R 6 Praetereo-dicit in mg. A de his dicit Cv 7 lanam Cv 8 crassum AV grassius Ca.c. iugulantes Va.c. 9 in firmum B 10 colligant ROC colligunt A erat R periit (TO (iuoXwXo^)] perit RCv 13 sunt 0 14 efficiuntur sic omnes codd. 17 ita hec sunt v 20 passurus Ca.c. 23 in om. A tantummodo prophetae tantummodo A 24 facien§ (ã s. ens) 11 25 plasmeretur 0 )
68. Dicit enim ad eum dominus de sacerdotibus: sacer dotes non dixerunt: ubi est dominus? et qui obti- nent legem meam non sciebant me, et pastores inpie agebant in me. tum deinde dicit: pastores inpru dentes et dominum non exquisierunt. et propterea non intellexit omnis grex et dispersus est. et rur sum: pastores multi corruperunt uineam meam et polluerunt portionem meam, quae erat desidera bilis; fecerunt eam desertam et inaccessibilem. [*]( 2 ) et rursum aduersum eos mouetur et dicit: o pastores, qui perdunt et dispergunt oues gregis mei! propterea haec dicit dominus aduersum pastores: populum meum uos dispersistis et oues meas expulistis et non requisistis. ecce ego dabo uindictam super uos secundum pessimas adinuentiones uestras. ulu lare quoque pastores praecipit et lugere arietes ouium, quia adinpleti sunt dies eorum ad iugulandum.
69. Sed quid demoror tam multa de ueteribus proferens, quasi uero Pauli regulae non sufficiant, quas de episcopis et presbyteris statuit? uigilantes esse iubet et sobrios, non uinolentos, non percussores, docibiles, in omnibus inculpabiles. [*]( 2 ) illud uero capitulum ne proferre quidem in medio audeo,[*]( 1 cf. Hier. 9, 1 4 ibid. 2, 8 7 ibid. 10, 21 10 ibid. 12, 10 13 ibid. 23, 1. 2 18 cf. ibid. 32, 20 23 cf. I Tim. 3, 2. 3. Tit. 1, 7. 8 ) [*]( 1 capiti (i alt. ex 0) 0 2 israel Vv 3 in malitiam A malitia V 5 non dixerunt in ras. A 7 impio 0 impLe C 8 et pr. exp. B exquaesierunt Oa.c. exquesierunt Ca.c. 9 grex] add. ex pascua sua OC pascua sua v et pr.] sed Cv 10 multi (itoXXot)] simul OA 13 aduersus A 14 disperdunt et perdunt A 15 aduersus AV non s. l. R 19 precepit 0 arietes Cp.c. 22 uero om. A 23 praesbis R praesbiteris C et om. v 25 in medium OA in medio (u s. 0) V )
70. Sed et illud quoque me non minus commouet, cum Pharisaei arguuntur et scribae, quos utique longe nos oportebat in uirtute ac iustitia superare. et uereor nunc, ne forte eos in malitia superemus, ita ut conpetat nobis etiam illud dici: \'serpentes, generatio uiperarum et duces caeci et culicem colantes et camelum gluttientes et sepulcra dealbata, uelut intrinsecus inmundi et extrinsecus religiosi, parapsides mundae deforis\' et alia quaecumque in illos uel dicta uel exprobrata sunt.
71. Has egomet mecum cogitationes diebus ac noctibus uoluens in ipsis, ut ita dicam, medullis meis conficior et consumor continuatisque suspiriis tabesco carnibus ac toto corpore deliquesco. non me permittit hic angor erecto ac resu pino pectore et elatis ac sublimibus oculis incedere, sed humiliat animam meam et contrahit mentem, ipsi quoque [*](3 cf. Mattb. 10, 9. 10. Marc. 6, 8. 9. Luc. 9, 3 12 Matth. 23, 33. 24-28. Luc. 11, 39 )[*]( 2 caue ne deberent inuitis omnibus codicibus scribas designabant Ca.c. 3 esse RA essent OCVv quibusque] quibus A calcia mentis (caltiam. A) sic omnes codil. 4 ab s. l. 0 hominibus Ca.c. poene C pene 0 5 terras IiCV terram OAv ut] et 0 ut et A 6 dictorum] doctorum ACv 8 commouet] exemplo uitae commouet V 9 pharisei ROv farisaei C arguntur Ca c. oportebat nos v 10 uirtute] ueritate v 11 supergienius C 13 colantes (s. 1 linquen tes) R canie*lum C glutientes OAV,Cp.c. glucientes v sepulchra ROAC 14 parabsides 0 parSpsides A munde Ov mundi C munda V 15 deforis] intus (s. I.) et deforis V exprobata Ca.c. 17 ergomet R e*goraet C 18 meis om. R 20 »*liquesco C liquesco v nonne Ca.c. me om. A permitit A 21 sed et A )
72. Et quando, inquiunt, ista erunt? hi qui omnia cita malunt esse quam cauta, qui tam cito aedificant quam cito destruunt. et quando, aiunt, lucerna ponetur super candela brum? quando talentum dabitur nummulariis? dei, inquiunt,[*](2 ) gratia temporibus et circuitu longo non indiget. haec qui feruidiores sunt erga amicitias magis quam erga religionem, quibus tardum est omne quod differtur, quasi non uel in ultima aetate melius sit aliquid inuenire prudentiae quam perurguere ineruditam iuuentutem, quia et multo melius est pauci temporis regnum legitimum quam tyrannis longi tem poris, quia et (multo) melior est exigua pars cum iustitia quam multae possessiones cum iniustitia. aut non pretiosius ducitur exiguum auri quam multi ponderis plumbum? [*]( 4 cf. Ioh. 17, 12. II Thess. 2, 3 14 cf. Matth. 5, 15. Marc. 4, 21. Luc. 8, 16. 11, 33 15 cf. Matth. 25, 27. Luc. 19, 23 ) [*](3 potes v 4 me ipsum abstraham a f. perd. v 5 faciem (a s. e) C mundari enim me V 6 oportet-prius om. Rml. conuenit et sic alios mundare sapientem add. m2 8 ad dominum utroque loco C alt. dnm v et alios ita v 9 alios om. MOA 10 manum porrigere V tuip dare R 12 hii RO 14 ponitur OV 15 nummolariis (u s. 0) R numolariis 0 numulariis V nummolariis Cp.c. 16 gratiae Cv indi gent Cv 18 tarde A est om. A in ultimam etatem 0 20 per urgere ACVv quia multo et melius C 21 pauci. 0 tyranni§ R tyrannidis (di s. I.) 0 tyrannides C (i in e mut.) v longe Ra.c. 22 multo addidi coll. lin. 20, om. codd. v 24 dicitur (u s. pr. i) 0 dicitur A )
73. Et omnis pars quae in primis perurguetur in nouissimo non bene dirigetur. nam et illud quod super petrosa semina tum est cito quidem exortum est, sed quia non habuit altitudinem terrae, ad primos statim aestus solis exaruit. et domus, cuius fundamenta non usque ad soliditatem petrae deducta sunt, incursus imbrium et impetns fluminum ferre non potuit. praeterea \'uae tibi, ciuitas, cuius rex tuus iuuenis\' Salomon dicit. et iterum: noli esse uelox in uerbis. quodsi ille praecipit uelocem ad uerba non [*]( 2 ) fieri, quanto magis in opus tantum et tam magnum uelociter prosilire non expedit! quasi uero tamquam e luto sub die formatum subito produci oporteat ueritatis magistrum, quem utique cum angelis adsistere oportet deo et cum archangelis glorificare atque in caelestibus altaribus offerre hostias Christo et apud ipsum et cum ipso fungi sacerdotio, ut reformetur quod dilapsum est, ut diuina in homine imago reparetur, ut superiori mundo habitatores sui reddantur et — ut simul to tum dicam —, ut ex hominibus in deorum numerum transeant.
74. Scimus cuius sumus ministri et ubi et quali sacer dotio fungimur, ubi sumus et quo mittimus quos praeparamus. [*]( 2 ct\'. Matth. 13, 5. 6. Marc. 4. 5. 6. Luc. 8, 6 5 cf. Matth. 7, 26. 27. Luc. 6, 49 7 Eccle. 10, 16 8 Eccle. 5, 1 11 cf. Hiob 10, 9 15 cf. Rom. 12, 2 ) [*](1 perurgetur Vv 2 bene dirigetur] benedicitur Cv • diregituv O digeritur V eupra A 3 est post exortnm om. Cv 4 a* primo statim aestu C a primo statim estu v 5 fundamentum A 6 de ducta] decursa Cv ymbrium A 7 uerbis graecis oiott ao: iroXi? ."ç 6 paof/.Eu? ooo veaiTspo? respondent codd. OACV et v, tuus exp. R 8 Salemon v et iterum] et ipse iterum OACVv, fortasse recte 9 in uerbis (b exp.) R precepit (prae-) OA 10 et] ac A 11 prosilere Oa.c. expetit Ca.c. 17 superi A habitatoris Oa.c. simul totum] si multorum V 18 numero R 20 cuius Op.c. 21 mittimus (rcoO rce|j.rcovTs?) ROC mittimur A V quo praepara mur A)
75. Quis conprehendere poterit eum qui uerbo et sapientia fabricatus est hominem et a se inuicem dissidentia in unum adduxit atque conposuit, miscuit terram spiritui et conpagi nauit animal uisibile et inuisibile, temporale et inmortale, terrenum et caeleste, contingens deum et non conprehendens, [*](1 cf. Ps. 11, 9 2 Prou. 25. 3 3 cf. Prou. 24, 27 (30, 4) 4 cf. Eph. 4, 18 11 Esai. 40, 12 13 cf. ibid. 66, 1. Act. 7, 49 14 cf. Esai. 40, 18. 25 15 cf. Pa. 32, 6. 103, 24 )[*]( 2 terram autem profundam OACv 3 ascendet (ava^oetai) scripsi cum codd. quibusdam deterioribus ascendit RCVv (cf. Prou. 24, 27) ascendat OA pro peccato scil. originali 5 perspiciet RCV respiciat OA alt. totam mentem (vouv õÀov) CVv, exp. R, om. OA 6 et quis est A **stantibus C 7 ot ubi] aut (ex ut) ubi R ljubi C 8 purgatus est 0 depurgati sunt Cv 9 bonis C hii R hi* 0 10 alt. intuere A 11 metitus RCo mensus OA Y palma ROCv 12 pugillg, (0 s. a) C 13 statara (an statura incertum) A requisitionis C 14 adsimilabitur sic codd. omnes 16 diffidentia V 18 et inuisibile om. R 19 terraenum C prae hendens V )
76. Haec sunt quae mihi suadebant melius esse audire uocem doctorum quam supra uires fieri doctorem: si altitudo caelestium et puritas supernorum uix possunt capere clari tatem dei, cuius abyssus opertorium est, cuius tenebrae lati bulum, cum lux ipse sit totus et lucem habitet inaccessibilem, qui in omnibus est et extra omnes est, qui omne bonum est et supra omne bonum est, qui inluminat mentem et effugit mentem in tantum secedens quantum accesseris sensu sci licet, ut, dum ipse ultra refugit et abscedit, prouocet et inuitet ad interiora amatorem sui et amplius desideretur, dum iam quasi conprehensus elabitur.
77. Cum ergo talis et tantus sit quem quaerimus et quem desideramus, quem sequimur et ad quem festinamus, qualem oportet esse eum, per quem desiderantes animae accessum habere debent ad illum qui quaeritur et desideratur? mihi quidem ingens metus est, ne etiam de ipso thalamo sponsi foras proiciar conligatus manibus pedibusque, uelut qui mihi non praeparauerim indumenta nuptialia, sed qui temere inrepserim [*](1 Eccle. 7, 23. 24 3 ibid. 1, 18 11 cf. Ps. 103, 6 cf. Ps. 17, 12 12 cf. I Tim. 6, 16 23 cf. Mattli. 22, 11-13 )[*]( 1 et (a. I ad) R dixit R dixit C inquit salomon (om. sal. in lin. 2) v 2 solomon C 3 longe exp. R adiąecerit C adicerit A 4 adiciat A dolorem (ll).IYJp.a)] laborem OAV 5 quamtum Ca.c. 7 abstraitur (itur s. I.) R 10 possit v caritatem V 11 aby sus 0 12 habitat A 15 accesserit V sensui 0 sensus V 16 dum ut V 17 et] ut v 19 alt. quem om. OCv 20 et om. Cv festinemus Va.c. 23 me*tus R 24 mihi qui A )
78. Philosophari uero secundum deum et scire animarum gubernacula continere et praeesse ceteris ac regere alios, cum ipse recte regentibus oboedire nondum didicerim, supra me esse negotium duxi praecipue in hoc tempore, in quo [*](3 cf. Ps. 21, 11 12 cf. Ps. 118, 103. 18, 11. Prou. 16, 24 13 cf. Prou. 2, 3) [*]( 1 ut prodam ont. V 2 uos v 3 de uentre matris meae et donum maternae V 4 domum R oblatus (i s. a) R 5 hoc v 6 in ipso A in om. V id om. 0 concurrerunt mihi V optuli 22G 7 incunabulis (in exp.) C cunabulis v 9 quid] quod ROAC 11 con tempnerem C,Oa.c. 12 praeferre BC 14 neç A 15 coercere R choercere Ca.c. frenare OA 16 pudicicius R (ci pr. 8. 1.), 0 pudicitius Cv castigantius Vp.c. castigatus uel castigatur A 17 sed haec uelut Cv inspiciens 0 18 a nobis v 21 filosophari R philo sofari C philosophari (a m2 et ri s. I.) 0 23 nondum] non V )
79. Effugatus est timor omnis ex animis et ubique obtinet inpudentia. quicumque uoluerit scientiae sibi uindicat summam et profunda spiritus intra se esse deputat. omnes autem ex hoc docti et catholici uolumus uideri, si alios reprehendamus et inpios iudicemus. interdum etiam iudices eligimus de deo eos qui ignorant deum, et iactamus sancta canibus et mittimus margaritas ante porcos pollutis uidelicet auribus et animis diuina mysteria publicantes. quod utique ex uoto cedit inimicis, quibus cum ecclesiam nostram adire non liceat, per nos tamen sancta nostra conculcant. aperuimus ergo omnibus non portas [*]( 2 ) iustitiae sed maledicendi et obtrectandi aditum atque insolen- tiae uiam. et illos solos optimos iudicamus, non qui ne uer bum quidem otiosum de ore protulerint propter timorem dei, sed quicumque potuerint de fratribus latius et acerbius obtrec- [*]( 7 Ps. 106, 40 11 cf. I Cor. 2, 10 13 cf. I Cor. 6, 1. 7 14 cf. Matth. 7, 6 18 cf. Ps. 117, 19 ) [*]( 1 uera confessio humilitatis exemplumque salutis, deinde de seculi perturbationibua, denique (ad lin. 9) deflenda narratio de transgressioni bus populorum in mg. adscriptum in R conturbare (i s. e) OC con turbari Av 2 omnia om. Cv 3 conturbat Cv uelut] ut Cv 5 meftbra C 6 nouis] nobis V 7 adquiruntur (ad s. r.) () et om. A effesum (u s. e) C alt. est om. A obproprium R 9 effugatus ( £ |wptoTai) ROAV et fugatus Cv 10 uendicat OCp.c.,Av 13 interdum etiam iudicemus si eligimus V iudices om. Cv ele gimus 0 17 adire] audire r 18 nostra] iam 0 aperimus A 19 aditum] animum A 20 nonJ Ne R 22 quaecumque A acer uius 0 )
80. Obseruamus inuicem diligenter non nostra sed aliena peccata, non ut plangamus sed ut inputemus et exprobremus, nec ut curemus sed ut amplius uulneremus. malos autem et bonos non ex moribus neque ex conuersatione sed ex partibus iudicamus, et ea quae placebant hodie in aliquo, crastino, si fuerit partis alterius, displicebunt, et qui laudabatur hesterno [*]( 2 ) culpabitur hodie. tum uero ea quae apud alios culpantur apud nos in admiratione habentur. ignoscimus autem omnia facile et libenter fautoribus nostris, etiamsi inpie committantur, ut in malis benigni uideamur et magnifici.
81. Facta sunt omnia sicut ab initio, cum mundus nondum erat per ordinem suum speciesque dispositus, sed cum erant confusa omnia et inconposita et potentem conditoris manum [*](2 ) uirtutemque poscebant. sumus ergo uelut in nocturno quodam proelio perexiguo lunae lumine utentes et ipso interdum inter uenientibus adsiduis nubibus obfuscato — sociorum et hostium agnitio nulla, nulla discretio — uel sicut in nauali certamine cum et uentorum rabies perurguet et fluctuum aestus adtollitur, inpulsiones contorum resultant, clamor nauticus intonat, fragor nauium concrepat, uulneratorum gemitus et aeris ipsius confun dit uniuersa mugitus et nec uirtuti tempus nec consilio locus est, ita nos quoque — miserum me! — inruimus in alterutrum[*]( 1 cf. Ps. 9, 28 2 cf. Ps. 13, 3. 139, 4 ) [*]( 1 qui subtiliter-p. 67, 8 lamentantur om. A 2 posuerunt V 5 in potemus (u s. 0) R 8 iudicemus Ca.c. eaque R placebunt R 9 fuerint partes Vp.c. externo R hesterno (he s. I.) 0 esterno V 10 exculpabitur R culpatur 0 culpabiter (u s. e) C 12 fautaoribus C auctoribus 0 18 praelio O et in ipso R ipsa Vp.c. 19 adsiduis om. v offuscato R,Va.c. offuscatio Vp.c. 20 agnitio nulla (nulla s. l. m2) C nulla agnitio v se certamine V 21 perurget RACV 22 contorum] cunctorum Cv 23 et] est R 24 consilii R 25 mise rum me (tcsO TOG "d8-cl\'Jç)] 0 (s. miserum) miserum me 0 miserrime V )