Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

circumscribta uincatur in nobis, quoniam, sicut scribtum est, constitutis terminis gentium secundum numeros angelorum, cum decada saeculi uincitur, dominicae decadae mandata reparantur, et inde est, quod in mysterio domini aut decimae fructuum petuntur in lege aut in uincendo Aegypto ad praeparandum pascha mensis decima postulatur, quoniam qui in tribus potens initium medietatem et consummationem mundi in se operantis evice, non ut oblegaretur tempore uenisse se, sed ut uinceret recognoscit et credens aeternis intemporabilis factus intellegit quod omne quod sol diei luna nocti minuitur aut crescit non inperium captiuitatis nostrae, sed operabilis constitutio sit naturae, totumque quod uiximus reuertentibus nobis ad genus nostrum uocabitur pascha domini, non opus mundi, sicut scribtum est: ego creaui omnem militiam caeli et non iussi, ut adoraretis ei. II [*]( 14 Deut. 32, 8. 18 Exod. 12, 3 (Itala: decima mensis, Uulg.: decima die mensis). 26 Hos. 13, 4. ) [*]( 2 bEUlCtOIAEGYptOI, uocab. A€Q- minor. litt. script. 5 bo UINCITIJI.. (DO€T 8 conicias NUmERIS 12 OeCAclOQl, C (in uersus fine) eras. IE 1 R 20 CONSaUm1 rOATIONea) INSUOlpECCANtlS, U et CC ras. del. eUICEeIIW, post eUICEe, cuius ultimam litteram posterior manus addidisse uidetur, uacat spatium trium uel quattuor litterarum 23 luN AIMOCTI )

Quod autem agnus inmaculatus anniculus ex agnis et haedis petitur adsumptus, ut, sicut scribtum est, imitantes opus Christi malitia paruoli et inmaculati legem domini inbuentes operemur et, dum homo deo redditur, totius mundi in anno numero deuicto innumerabilis Christi natura teneatur sicque ex agnis et haedis idest ex duobus in unum hominem nouum corporis et spiritus castificatione suscepta pascha domini et pascha nostrum hoc est Christus in homine et homo in.:. inatur in Christo et adinpleatur quod scribtum est: qui sanctificat et qui sanctificatur omnis ex uno. Quod autem expiatio domus petitur, non domus manufactae, quae ipsa temporis uetustate decidua est, emundatio postulatur, sed sicut scribtum est: quae domus nos sumus, si usque ad finem inculpata fidei uirtute nitamur, nec liminaria uel postes lignis et lapidibus instructa occisi pecoris uult deus cruore contingi, nec enim de talibus cura est deo,

sed dicente Paulo: omnis uiri caput Christus, Christi autem caput deus mysterium futuri baptismatis diuini sanguinis effusione ditandum prophetat in nobis, ac, sicut iam alii cognouistis, alii ut cognoscatis optatis, omnia [in] quae uidemus audimus oramus aut loquimur uel in postibus aut in liminaribus animati corporis data uult in introitum diuini sermonis aptari idest non in uagos saeculi errores rapi, sed consignantibus j nobis in gloriam crucis Christi uelut sanguine inmaculati agni diuinae passionis testificatione signari, ut ambulantibus nobis in nouitate uitae et non in uestustate litterae acceptum in uictoria a nobis corpus non appelletur iam terra saeculi sed domus dei nec fornicationis habitaculum sed imago corporis Christi. [*]( 1 Exod. 12, 5. 2 cf. I. Cor. 14, 20; 16, 10; II. Petro 3, 14. 9 Hebr. 2, 11. 11 cf. Exod. 29, 36. 13 Hebr. 3, 6. 16 I. Cor. 9, 9. 17 I. Cor. 11, 3. 25 Rora. 7, 4. 6. 27 cf. I. Cor. 6, 13. ) [*](P T Est 2 Absummus, m (in mUS) ras. et linea del. SCRIBTUm imiTA~\'TIS 5 scrib. ANNI? 14 potES 15 pecoifts, b ras. del. 20 omNIAINqUAe] de IN cf. 60, 6; 61, 1; 62, 12 al. ORA muiR, litt. R in margine affixa 25 SIQNATI AE in UltAE ras. corros. )

Propter quod et uos intellegentes quoniam lex spiritalis est, nos autem carnales, uenumdati sub peccato,

castificate animas uestras ad obaudiendum et offerte uos tamquam spiritales hostias, acceptabile sacrificium placens deo, et intellegentes praesentem lectionem non lumbos corporis praecingatis, sed, sicut apostolus ait, praecincti lumbos mentis uestrae sobrii in omnibus perfecte credite in quo signati estis spiritu et uelut mundantes domum dignum mandatis dei carnis uestrae habitaculum praeparate, ut delegatas in pascha I domini uigilias imitantes conuersantes in ignorantiae nocte peruigeletis ad deum et omne quod offertur a uobis, priusquam dies domini mane ueniat, consummatis, ac, si non statim possibile est consummare quod uultis, uicinum proximum idest cohabitantem uobiscum intellegentes spiritu in auxilium perficiendi operis aduocate, quoniam, sicut Paulus ait, ipsius est et uelle et operari in nobis et perficere.

Et sicut praesens lectio ait dicente domino: et erit in testimonio sanguis quem in postibus et liminaribus posuistis; ego enim uidens sanguinem hunc protegam uos nec erit plaga exterminii in uos, cum percutio terram Aegypti, sic nos adueniente in iudicium domino ipso testimonium reddente pro nobis et in cordibus nostris clamante: abba pater non cum hoc mundo damnemur, sed signati frontibus praetiosi sanguinis testimonio absoluamur in Christo.

Inter quae omnia, licet aper scribturae dei loquantur ad uos, tamen, quia et ego testis uester habeor in Christo Iesu, consilium do tamquam misericordiam consecutus a domino, [*]( 1 Propter] cf. I. Petr. 1, 13 (infra lin. 6). et uos] cf. I. Petr. 2, 5 (infra lin. 3). lex] Rom. 7, 14. 2 castificate] I. Petro 1, 22. 3 offerte] I. Petro 2, 5. 6 I. Petro 1, 13; Exod. 12, 11. 7 in quo] Eph. 4, 30. ad u. 9-15 cf. Exod. 12, 6. 8.10. 4. 12 priusquam] cf. Malach. 4, 5 (ubi in not. Sabatarii \'manifestus\'). 16 Philipp. 2, 13. 17 Exod. 12,13. 22 Gal. 4, 6; Rom. 8, 15. 23 signati] cf. Apoc. 22, 4. 24 praetiosi] I. Petro 1, 19. 26 cf. Io. 15, 27. consilium] I. Cor. 7, 25. ) [*]( 4 INACCCpi.] IN lin. del. 7 SOBRJI, 0 ex U corr. 11 p€R UIGELEtlS] ita codex 12 hlEr, I lin. del. CONSU:1ffiAtISJ nolui mutare in CONSUfDATIS 20 €LRplTf|plAQA )

ut exsuentes ueterem hominem cum omnibus actibus et concupiscentiis suis facti pascha et in diebus septem, quibus aut inchoatur mundus aut agitur aut finitur, sine fermento idest sine uitio sinceres idest azymi et diebus saeculi nil debentes, naturam in uobis dei custodientes et legem idest carne domini uiuamus et sanguine,

ut, cum uenerit in iudicium deus, sicut in apocalypsi legitis, non numerus bestiae nec mesura saeculi simus, sed, in quibus etiam Iohannem fleuisse legitis de signatis signaculis septem, uelut liber doctrinae caelestis habeamur et inter duodecim milia signatorum patriarcharum numeris mancipati non numerus bestiae sed mensura hominis quod est angelus nuncupemur, adinpleto quod dominus in euuangelio ait: I filii huius saeculi nubunt et nubuntur, generant et generantur, filii autem dei neque nubunt neque nubuntur neque generant neque generantur, sed similes sunt angelis dei. [*]( 1 Col. 3, 9; Gal. 5, 24. 2 sqq. cf. Exod. 12,15; I. Cor. 5, 8. 7 Apoc. 13,18. 8 cf. Apoc. 5, 4. 1. 10 Apoc. 7, 4—8. 11 Apoc. 13, 18; 21, 17. 13 Luc. 20, 34-36. ) [*]( 11 patriareharum] cf. infra Orosii common., c. 2. ) [*]( 1 EXSU!ENtES] ita cod., cf. 88, 3 ACTIS 5 UOBIS] nolui mutare in NOBIS 7 | Jg E (in PSE) lin. del. 8 (T)\'€\'sURA, E in marg., cf. Brambach, Orth. p. 267 13 qu?Ö, I lin. pertenui del. 14 NulBENt 15 fsJUB€NT, E lin. del. 16 SIODlllS .öi.lf.Nlt.tRACtAtUSIEXobl\'.NClpn.lp.Uffil pSAl.COl\'|| ) [*]( XVIII. PriaciU. ) [*]( 6 )

[*](Wirceb. fol. 112 ) Dauid sanctus magisterium diuinae instituens eruditionis et (in)dissolubilis uerbi in hominibus constituens fundamentum, dum omne in se in quod electus fuerat exultat, primi psalmi opus dirigens et diuinae naturae ostendit gloriam et uiuendi omnibus posuit disciplinam dicens: beatus uir qui non abiit in consilio inpiorum et in uia peccatorum non stetit et in cathedra pestilentiae non sedit. Cui necessario psalmo, quia primus est omni principium est, titulus in superscribtione non ponitur, quoniam qui id quod primum fuit nouit et ita non fecerit, possidentis peccati titulus non tenetur, sicut scribtum est: quis enim uocat per se uocitum? et alibi: iusto lex posita non est. Quod quamuis profeticus sermo deo soli qui solus hoc potuit adsignet, tamen et nos ita deo Christo seruire persuadit, ut peccatorum nube detersa et Christi in nos natiuitate reparata,

si Christum omnium scimus esse principium et hominem Christi agnoscamus habitaculum, dignum tali habitatori domicilium praeparemus quod [*]( 7 Ps. 1, 1. 13 quis enim etc.] unde haec desumpta sint, erui non potuit. 14 I. Tim. 1, 9. 16 cf. Es. 44, 22. ) [*]( 2 Uid. subscript. tract. sexti; frequens est apud Hilarium haec inscriptio: \'tractatus psalmi\' etc. 3 uerba bAUlb — €RUblTIO?MIS€t\' tres complentia uersus rubro colore exarata sunt 4 uersus incipit a OISSOl, UBll, lS, deficiente syllaba IN, cf.60,6 11 fUITUItT6ITA, t (in tE) expunctum 12 TITUIUS] cogites de TITUllS, cf. 26, 6 13 lJOCJtum] cf. Roensch, It. et Uulg.2 p. 521 16 peRSUAblT] cf. supra 30, 18 18 AQ\'fMOSCA(T)US] cf. Arch. f. lat. Lex. III, 51. 320 )

non ambitionis saecularis error inclinet aut concupiscentia deprauet aut auaritia decoloret, sed quod perennis uitae splendore ditatum et Christi dei templum et legis testamentum et saluatoris dignum inuenietur habitaculum dicente Paulo: templum dei estis et deus habitat in uobis, et alibi: scitote quia, si I quis uiolauerit templum dei quod estis uos, disperdet illum deus. Quod intellegentes scimus quoniam templum dei sumus et deus habitat in nobis; maior metus criminis est et euidentior poena peccati eundem cotidianum testem habere quem iudicem illique debere mortem quem uitae intellegimus auctorem. Omnes enim corpus Christi sumus et membra ex parte; nam quod renascimur in salutem, misericordiae est, non naturae,

ut, si natiuitate carnis adstricti et mundialis mali uitiis obligati peccatorum uiam et consilia non euasimus inpiorum uel baptizati in Christo Christum induentes, ita perennis uitae sequamur heredem, ut nec cui renuntiauimus inueniamur participes nec cui credimus infideles.

Et ideo profetici sermonis intellegentes eloquium estote tales, quales uos pater deus fecit, estote tales, quales uos manus patris instituit, quoniam imago et similitudo dei, quod estis uos, corruptelae inlecebras I et blandimenta non quaerit, omneque impiorum consilium et peccatorum uiae, cathedrae pestilentiae, corruptae carnis astutia et polluti corporis officina, sicut scribtum est: corpus quod corrumpitur adgrauat animam et deprimit terrena inhabitatio sensum multa [*]( 4I.Cor.3,16. 5ib.3,17. 11 cf. ib. 6, 15. Ui Gal. 3,27. 24Sap.9,15. ) [*]( A. 1 SECUĮAłUS INClirvJ€TtAUX, I (ante AUt) lin. del. 3 EttEffi plum, Et lin. del. 4 \'NUEINIEtUR] nolui mutare in coniunct. praes. uel imperf. 6 UOlAU€RIT, cf. 74, 25 9 Eu,hENt\'OR] prima littera E in margine praefixa 10 ,ĮhqUAE, A lin. del. 11 erat INTelllQlfDUS 12 EtIXI, t lin. del. 14 Of)ĮĮ<;At E lin. del. 18 SCrWnCS, E lin. del. 21 CORRUptJlAE f)ĮANhłffiENNON 22 pEStłLENtJA 23 OffCINA, supplendumne Est? 25 het\', b lin. et puncto del. EhERRENA, Et uno puncto et duab. lin. del., cf. supra u. 3 ) [*]( 6* )

cogitantem. Haec est enim modulatio cupiditatis, irae ictus, pollicitatio insanabilis, arma serpentis, calliditas inimici, adulatio extrarii, subiugatio nostri, corruptela sui. Per hanc expugnator inimicus

artes suas inserit et insidiis suis per occulta fallentibus zabolus obrepit, dum percutit ut terreat uel dum blanditur ut fallat. Sic denique apostolus Paulus, quid ipse uellet ostendens et quid ne fieret repugnaret, dixit: uideo aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuum ducentem me in lege peccati, et alibi: scio quia non inhabitat in me, hoc est in carne mea, bonum; nam mente seruio legi dei, carne autem legi peccati. Sic et profeta de hoc loquens ait: in montem altum ascende, qui euangelizas Sion; exalta uiribus uocem tuam qui euangelizas Hierusalem; exalta, ne timeas; dic populo huic \'omnis caro ut faenum et omnis gloria hominis ut flos faeni; aruit faenum et flos decidit, uerbum autem domini manet in aeternum.\' Et alibi ait: ego stabo super speculationem meam, ut uideam et audiam, quis loquatur in me et quid respondeam in accusatione mea; et alibi:

audi, populus meus, qui beatificant UOS seducunt uos et semitas pedum uestrorum conturbant. Quorum si naturam intellegimus et uitiorum consortium non habemus, necessario regnum quod caro et sanguis non percipiet, consequimur. Sic denique Rebecca ad fidem mysterii operantis electa duorum in utero suo populorum pugnas uidens [*]( 7 Rom. 7, 23. 9 scio quia] Rom. 7, 18. 25. 12 Es. 40, 9. 6—8; I. Petro 1, 24 al.; Sabatarii cod. Colb. ad Marc. 1, 3. 17 Habac. 2, 1. 20 Es. 3, 12. 23 I. Cor. 15, 50. 24 cf. Gen. 25, 22 sqq.; Rom. 9, 10 sqq. ) [*]( 2 SeRpervJT€S, E (in YES) lin. del. 3 CORRUptflAUI, E ex J fact. 4 otullA 12 moaRXea), R lin. del., cf. 74, 23 13 eUA7lQ€leZAS, ∈ (in le) lin. del. 14 eUANQeleZAS, E (in le) lin. del. 16 UT (post fAEINUm), U lin. del. 17 AIT scripsi, cod. Ab (an scrib. At?) 19 ACCUSATIONe~\'(D€A, uid. 69, 13 24 conicias CONsEquEmuR 25 op€RA~T€S, E (in T€S) lin. del. erat UtERE, cf. 87, 3 )

Esau dolore partus sui edidit, qui primitiua sua perderet, et Iacob protulit in salutem, quem Christus faceret heredem. In I quo et uos, dilectissimi fratres, tamquam fideles serui et, sicut scribtum est, fili dei et coheredes Christi operantes in testimonio loquendorum castificate animas uestras ad obaudiendum fidei nec configurantes uos ignorantes uitae desideriis in quibus erubescitis stipendia uellitis accipere peccati, sed iter psalmidici sermonis intrantes ambulate in lege domini, ut tamquam lignum quod plantatum est iuxta decursus aquarum diuinorum

sermonum fontibus inrigati uirentis intellectus palmites proferatis maturos et permanentes honestae uitae fructus, quos non corruptibilis habitaculi uoluptarium tempus eduxit, sed quos diuini sermonis eruditio fecundarit, ut non decidentibus foliis mandatorum perpetua luce contecti peccatorum supplicia respuere et requiem possimus habere iustorum per Iesum Christum. [*]( 4 Rom. 8, 17; cf. Prisco can. LXXII et LXXVIII. 5 I. Petro 1, 22. 6 configurantes] I. Petro 1, 14; uid. supra 9, 24 ubi in eodem uersu habes ignorantiae\'; pro uocab. \'uitae5, quod utroque loco in nostro codice occurrit, It. et Uulg. exhibent \'uestrae\'. 7 in quibus] Rom. 6, 21. stipendia] cf. Rom. 6,23. 8 cf. Ps. 118,1. 9 Ps. 1,3. 11 cf. Apoc. 14,18. 12. 14 cf. Ps. 1, 3.\' ) [*]( 3 flbelis 4 cobenebfs, I lin. del. 6 CON fbçURANITES, U (in pu) lin. et puncto del. fortasse IQNJORANTIS1 scrib. est I 7 CRUBESCItlS, E ex I fact. UEU\'tJS] cf. 39, 2 ACCEpERE, E (in CE) lin. del. 8 ITOR, 0 lin. del., cf. 58, 7 11 UJRENITES pRO fERENTES fort. p€R(T)AN€N\'TIS scrib. est 12 bONEStAE U 1\'LAE fRUCTUS 13 EhUXIt] cogites de EbUXEItIT, cf. 4, 2; 32, 16 al. 16 xpm\'lf\'Nlt TRACTATUslpSAĮm, pR.ffi,I,NC,plt TRACTATUS1 pSAlCDI tERtllll1 )

[*](Wirceb. fol. 118 ) \'Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? multi insurgunt aduersus me\' et reliqua. Licet psalmi titulus gestorum ordinem teneat, cur Dauid sanctus animi a facie Abessalon fili declinauerit, nobis tamen caelestia opera dicentibus non rerum carnalium perscrutanda sunt, ut inuenta in secretum inquisitionis indagine inuenti praemia operis adsequamur, sicut scribtum est: quaerite, inquid, et inuenietis, pulsate et aperietur uobis, et alibi: I omnia possibilia cre denti. Acta itaque per speciem per fidem colligere debemus et uisibilia opera inuisibili mentis indagare secreto. Omnia enim in figura gesta apostolus adseuerat et nostri typum anteacta monstrare, ut opus laboris per scientiam legis inluminet, quos ignorantia tenebris ante uelabat, ut apostoli ad Efesios [*]( 3 Ps. 3, 2. 1. 9 Matth. 7,7; Luc. 11,9. 10 Marc. 9,22. 11 cf. II. Cor. 5, 7. 13 I. Cor. 10, 6; cf. Prisco can. LXVIII et Bachiarii fid., Mig. 20, 1019 C. ) [*]( 4 Hilarius, prolog. in cantica quindecim grad., 2: In plerisque psalmis multa secundum historiae ordinem in superscriptionibus eorum esse legimus, ut \'cum fugit Dauid a facie filii sui Abessalon\' etc.; — ibid., ad psalm. eXIT, 1: Propheticus sermo licet communi usu humani sermonis utatur, tamen non eandem quae communi sensui adiacet significantiam continet. Namque quamuis, prout possemus intellegere, rerum caelestium enuntiationem temptarit, uirtutem tamen significantiae suae moderata licet uerborum electione seruauit. ) [*]( 2 Uid. subscriptionem tractatus septimi 3 uerba bomINE-IN SURQUR tres uersus complentia rubro colore exarata sunt 4 INSUR QUr\'qUNT, syll. QUR nigra lin. del. \'EtREP, in marg. 7 p€R SCRUTANbA6 15 EffESJOS, prior p linea et puncto del. )

dictum est: eratis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino; ut fili lucis ambulate. Agere ergo nos oportet excubias,

qui iunctus est, qui si temporis mutatione corrumpitur, sed in dies ille renouatur, ut non quae in oculos sed quae in mentem ueniunt magnifica ducamus, non studentes corporalibus sed spiritalibus, laborantes, ut apostolus Paulus, electum uas Christi, gentium doctor, ponit et dicit: lex, inquid, spiritalis est, ego uero carnalis, et beatissimus Petrus: omnis, ait, profetia uel scribtura interpraetationem indiget. Hinc nobis nocte ac die in dominica le meditatio, hinc in eam, quantum meriti est, curiosae mentis intentio, hinc nostri agnitio, hinc fiducia gloriandi repudiare quae carnis sunt et elegere quae spiritus, argutiam cordis in agnitionem ueritatis intendere, praeceptorum caelestium secreta cognoscere, utilitati animae, dum tempus sufficit, prouidere. Unde mihi, fratres, sacrae lectionis prouidentiam curiosius intuenti non (in)merito per profetam ordo psalmorum digestus uidetur nec incondite quae spiritus dei dictauit exposita,

cum rudem hominis natiuitatem simplici innocentiae puritate formatam [*]( 1 Eph. 5, 8; Prisco can. VI. 3 cf. Exod. 12, 4. 6 Act. 9, 15. 7 I. Tim. 2, 7. lex] Rom. 7,14. 9 II. Petr. 1, 20. 10 nocte] cf. Ps. 1, 2; I. Thess. 2, 9; II. Thess. 3, 8 et Prisco can. XXXIX. in dom.] cf. Ps. 118, 97. 15 cf. I. Petro 4, 3. ) [*]( 7 Hilarius, de trin. V, 32: ab apostolo et doctore gentium; — melius ... electione uase docuisti, — VI, 20 uas electionis; — VI, 44 electionis est uas ... magister gentium; — VIII, 1 doctor hic gentium; — VIII, 21 electionis est uas et gentium doctor; VIII, 27. 48; IX, 62; XI, 23; — Saluiani, epist. ed. Pauly p. 205, 4: Paulus electionis uas, magister fidei; al. Cypr., ed. Hartel. I, 301, 1: ponit et dicit; aZ. ) [*]( 3 erat tEmpERIS, cf. 84,25 4 llleNOUATUR1 8 EGO 9 IN tERlpRAetAtloNEm] cf. 69,10; 9,27. 11 (D€R|\'TI] conicias (nEitITA Nlb.IA. INTCTIO 16 mfRA tRES SACRC 17 0D€RIT0\', deficiente syll. INJ ORtSpSAltaoRUm 19 bOfWaNJSjfD, (D lin. et puncto del. uerba SlfDpllCI— pAR€acoartatis litteris exarantur, cf. 61,5 )

parem beatis, si in his maneat, ostendit dicens: beatus uir, qui non abiit in consilio inpiorum et in uia peccatorum non stetit; secundo incorporatum inuidiae uirus exspauit, cum ait: quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? hoc in tertio odium fili in patrem docet a nobis nasci, quae nos persequantur ostendens. Tum et illud, I carissimi: sensum legentis admonuit et sollicitam mentem ueri inquisitione tardauit, cum in principiis posuit, quae regni sui fine perpessus est, profetiam credo uitae hominis aptando et saecularis mali circumscribendo naturam. Formae uel aetatis ignorantiae iactata turbinibus peccatis acerba sunt, tranquillo aeui fiunt scientiae emendatione matura, pro quibus idem praecatur: peccata, inquid, iuuentutis meae et ignorantiae ne memineris, deus;

et apostolus ad libertatem iustitiae nos excitans peccati in nobis redarguens seruitutem sic ait: cum enim serui essetis peccati, liberi fuistis a iustitia; quem ergo fructum habuistis tunc in his in quibus nunc erubescitis? Tertius enim hic psalmus est, utAbessa.lon tertius filius inpius crudelis iniustus, qui occiso fratre ueniam consecutus religiosum et indulgentissimum patrem bello persequi, regno exuere, uita priuare conatus est. Quae omnia ad nos formam arbitror esse referenda nobisque contraria, quae a nobis generantur, existere. Hinc prima inlecebra nutrit [*]( 1 Ps. 1, 1. 4 Ps. 2, 1. 13 Ps. 24, 7. 15 Rom. 6, 20. 21. 21 cf. I. Cor. 10, 6; Prisco canon. LXVrn. ) [*](t I 1 OST€N\'blbblC€NS, b posterior in blb lin. del. 2 ABIT pECcAtoRUm, 0 ex U corr. 3 EXSPAUlt] ita cod., cf. 81, 1 4 erat pupull 5 bOCEREtl 7 ĮEIC;ENtJS, E (in tES) lin. del. mENtEl, cf. supra 5, 9; 20, 13; 71, 9 al. Uliu, cf. 33, 12 IN qUISltIONEmtARbAUlt, m lin. del. 8 REGNIS, S lin. del. 17 blis, I (ante S) lin. et puncto del. 18 €RUBLEjS\'ciTIS, E (in 6€) eras., deinde I in ras. posit., sed iterum conuers. in E 19 fRA tRES UE\'NIAM, S lin. et puncto del. 21 €XU€!RO, 0 lin. del., cf. 85, 8 28 INĮtf)RA )

reatum et apparentiae malum occasionem praestat inimico; tum in decliue scelerum inpulsu uoluntatis urguetur et homo idest filius perditionis ostenditur. Prima enim concupiscentiae culpa est, secunda uoluntatis adiectio, tertia desiderati operis inpletio. Quae e contrario in operibus bonis lectione cognoui|| muscognoui|| mus||(cognoui|| musmuscognoui|| mus) ... [*]( 1 cf. Rom. 7, 8. 11. 3 cf. Io. 17, 12; II. Thess. 2, 3. Prima] cf. Iac. 1, 14. 15. ) [*]( 1 ODAlUCT)] nolui mutare in (T)AlA(D 2 bECIUE, E (in dE) lin. del. 6 supplendum esse \'cognouimus\' puto; \'cognouistis1 enim aliter fuit distinguendum (COGNOUISltis). Quaternionem hic excidisse docui in praef. c. II).

[*](Wirceb. fol).

....... facere non posse monstraret, sicut profeta ait: quis sapiens et percipiet haec et intelleget et sciet ea? quia rectae sunt uiae domini et iusti ibunt in illas, inpii autem languiscent in eis. Propter quod et uos induti fidei armis castificate animas uestras ad obaudiendum per spiritum et aedificantes uos in templum domini caritatem in fraternitate simplicem in gloriam diuinae dilectionis adhibete, quoniam sic scribtum est: omnis caro ut faenum et omnis gloria hominis ut I flos faeni; aruit faenum et flos decidit, uerbum autem domini manet in aeternum, ut in euuangelio ait dominus: intrate per angustum ostium, quia dico uobis multi quaerunt introire et non poterunt. In quo non quod angustus sanctorum constituatur ingressus, sed quia omnis amicitia mundi inimica est dei et humana natura facilius oblectatione quam labore suadetur, nos intellegamus quod, ubi rerum praesentium uoluntas quaeritur, futurae uitae promissio non habetur.

Sic [*]( 3 Hos. 14, 10. 6 Propter] cf. supra p. 80, 1. induti] cf. Rom. 13, 12; Ephes. 6,11 sqq. 7 castificate] I. Petro 1, 22. 8 aedificantes] I. Petro 2, 5. caritatem] I. Petro 1, 22. 10 omnis] Es. 40, 6-8; I. Petro 1, 24. 13 intrate] Luc. 13, 24. 16 Iac. 4, 4; cf. Damasi epist. apud Mig. 13, 366 B. ) [*](2 Cf. subscript. huius tractatus 3 ante hoc folium complura excidisse docuimus in praef. c. II 4 bAaCj 5 lɭɭAS seruaui; facile cogites de lɭɭlS 6 INɭANÇUESCENTEIS, E ex I corr. 7 OBAUδl∈NṠδUm, S lin. et puncto del. 12 ℇτpɭOS, cf. 84, 16 14 ANQ. OST.] coartatis litteris script., cf. 61,5; 87, 19 19 UOlUNTAS] nolui mutare in UolupTAS )

denique in euuangelio gratior est dracma pauperis; requietio Abrahae sinus dicitur et Finees; inmisericordis diuitis gehennae ignis habitaculum repperitur, non quod absolute diuitibus poena ponatur et reuertendi ad dominum desperatio constituta locupletibus sit, sed quia nihil in principiis statutum est nec ullus per praerupta conscensus est, sicut apostolus ait: diuitibus huius saeculi praecipe I non superbe sapere neque sperare in incerto diuitiarum, sed diuites esse in operibus bonis, ut, dum per elemosynas et bonam uitam tendendi ad dominum iter facimus, tamquam subtractis paulatim gradibus ad ea quae sunt summa ueniamus. [*]( 1 dracma] cf. Marc. 12, 43; Luc. 21, 3. requietio-ignis] cf. Luc. 16, 22. 2 Finees] cf. Num. 25, 11; Ps. 105, 30. G I. Tim. 6, 17. 18. ) [*]( 5 Hilarius, de trin. I, 20: sed quia nullus per praerupta conscensus est, nisi sub stratis paulatim gradibus feratur gressus ad summa e. q. s. ) [*]( 2 SflNℇℇT, t lin. del. 3 BUblUITIIS, I ras. del. 4 CONSTITUTA . TI . ɭo A cup leΒι.isιτ, A (in lOA) eras., II lin. et puncto del.; punctum quod post priorem litt. I exstat, debuit poni post B (= 6US); supra (CU\' litt. (locu\' oblitae sunt 5 UsτΑτι.̃τοτum, I et 0 lin. del. 6 CON SE7\'SUS 11 UℇNIAMUSℇXPɭlC-TRACTAT-ΑδΡΟΡULUMINCIPIT ElUSδΕΜ|| )