Tractatus Undecim

[*](Wirceb. fol. 56 ) ....... damnet, quoniam nouitas ingenii contentionis est mater, eruditio scandali auctor, schismatis alimentum, heresis nutrimentum, delicti forma peccati. Omne enim quod aut a deo aut ab apostolis dictum uidetur aut factum uel ut fieret adprobatum, hoc est de quo scribtum est:estestnonnon; quod autem ex nouo ingeniis et calumniis repperitur, hinc testimonium diuinae uirtutis ostenditur dicentis: quod superabundat ex malo est. Uideamus ergo, si apostoli Christi Iesu magistri nostrae conuersationis et uitae extra canonem nil legerunt. I Ait Iuda apostolus clamans ille didymus domini, ille qui deum Christum post passionis insignia cum putatur temptasse plus credidit, ille qui uinculorum pressa uestigia et diuinae crucis laudes et uidit et tetigit: prophetauit de his, inquid, septimus ab Adam Enoc dicens \'ecce uenit dominus in sanctis milibus facere iudicium et arguere omnem et de omnibus duris quae locuti sunt contra eum peccatores.\' Quis est hic Enoc quem in testimonium profetiae apostolus ludas adsumpsit? An qui profetasset de [*](7 Matth. 5, 37; cf. infra Priscilliani canonem I. 9 Matth. 5, 37. 15 ep. Iudae 14, 15. ) [*]( 19 Hieronym., de uir. ill. c. 4: Iudas frater Iacobi [\'frater dominT legi in antiquis codicibus animaduertit Uictorius; cf. Hegesippum ap. Emebium, hist. eccl. III, 19 et 20J ... de libro Enoch ... assumit testimonium. Cf. Tertull., de cultu fem. I, 3. ) [*]( 2 Uid. subscriptionem tractatus II, ubi deest €l\'; agitur uero mutilo nostro libello de apocryphis magis quam de fide, quia ante fol. 56 complura interciderunt (uid. praef. cap. II) 17 uerba IN SANCTtS — omNEm man. I in margine inferiore posuit; in textu est hoc signum: brsJS- Et )

Aut fortassis Enoc profeta esse non meruit quem Paulus in epistula ad Hebreos facta ante translationem testimonium habuisse testatur aut quem in principio generis, cum adhuc mundi forma et natura rudis saeculi, peccatum decepti hominis retinens, futuram conuersionem ad deum post peccata non crederet, transferre inter suos deus maluit quam perire? De quo si non ambigitur et apostolis creditur quod profeta est, qualiter consultatio potius quam tumultus, consilium quam temeritas, fides quam perfidia dicitur, ubi, dum in ultio[nem simultatum sententia tenditur, praedicans deum propheta damnatur? Aut numquid de triuialibus rebus agimus aut tali et tesserae inter manus nostras sunt aut scaenae ludibria tractamus, ut, dum homines huius saeculi sequimur, apostolorum dicta damnemus? Aut quae constituendae pacis est gratia, hominibus quae uoluerint credere et dicta apostolica non tenere? Sed fortassis aliquis in haec ingenia se iactet, ut, quamuis etiam unum testimonium ad confirmandam sanctorum fidem in deo ualeat,

tamen dicat uni rei non esse credendum, sed in duobus et tribus testibus totius uerbi constare rationem. Conuertat itaque sese quilibet qui huiusmodi est, et utrum uera dicamus diligens scripturarum scrutator inquirat. Quid est quod Tobi sanctus futurae uitae ad filium praecepta disponens, cum quid custodiret ediceret, ait: nos fili prophetarum sumus; Noe profeta fuit et Abraham et Isac et Iacob et omnes patres nostri [*]( 4 Hebr. 11, 5. 21 Deut. 19, 15; Matth. 18, 16; II. Cor. 13, 1; I. Tim. 5, 19; cf. infra Prisco can. XLVI et Hieronymi ep. 27 (ad Marcellam = Migne 22, 432) 26 Tob. 4,13 (in Itala). ) [*]( 11 Hilarius, contra Constantium imp. c. 6: Non est istud temeritas sed fides, neque inconsideratio sed ratio, neque furor sed fiducia; — c. 24: ... perfidia non fides est. 14 tali et tesserae] cf. Cicero, de or. III, 15,58; de senect. 16, 58. ) [*]( 3 pORTASSeS 11 peRflblAqUAfrVflblS 12 SICDUlTANTUfD 14 TesseRe 22 sesiquilitaeTqui )

Noe iustum iustitiae praeconem custodiuit cataclismum mundo super impios inducens. Quis Abrahae profetae sinum ad quietis testimonium non requirat? quis reputari in Isac semen nolit? quis Iacob dictum a deo Faraonis deum non amet? aut quis non memorias sanctorum respuens intremescat, cum scribtum sit: amen dico uobis quod qui scandalizauerit minimum ex his qui crediderunt in nomine meo bonum est illi ligari molam asinariam et in profundum maris mitti. Quod si de minimis dicitur,! uolo scire, quid de his qui ad fidem primi sunt pronuntiatur. In quibus tamen omnibus libris non est metus, si qua ab infelicibus hereticis sunt inserta, delere et (quae) profetis uel euangeliis non inueniuntur consentire respuere. Nec enim illi ipsi deo sancti mendacium in ueris et sacrilega amplectuntur uel detestabilia pro sanctis, meliusque est zezania de frugibus tollere quam spem boni fructus propter zizania perdidisse, quod propterea cum suis inter sancta zabulus inseruit, ut, nisi sub cauto messore, cum [*]( 12 II. Petro 2, 5. 14 cf. Luc. 16, 22. 23. 15 cf. Gen. 21,12; Rom. 9, 7 al. quis Iacob e. q. s.] cf. Exod. 7, 1 ubi tamen de Mose agitur 17 Marc. 9,41; Matth. 18, 6. 27 cf. Matth. 13,29. 29 cf. Matth. 13, 25. 39. ) [*]( 11 bISCEptAtłONE] facile de accusatiuo cogites; cf. quae in praef. cap. II de litt. M oppressa dixi 19 leQARI, puncto superposito e del. 22 pRONUN TIATUR] retinui indicatiuum, quamuis desideretur coniunc- - tiuus. 24 qUAE deest in codice. )

una sententia adstringens eum qui pessima cum bonis iungit quam qui bona cum malis perdit. Denique in euangelio cata Lucanum dicente euangelista testatur deus dicens: inquiretur sanguis omnium profetarum qui effusus est a constitutione mundi, a sanguine Abel usque ad sanguinem Zacchariae qui occisus est inter altare et aedem; et Helias in regnorum ait: altaria tua suffoderunt, profetas tuos occiderunt et ego relictus sum solus et quaerunt animam meam. Quis est iste Abel profeta, ex I quo sanguis profetarum sumpsit exordium, cuius principium in Zacchariam finit? Qui sunt illi medii qui uidentur occisi? Si enim omne quod dicitur in libris canonis quaeritur et plus legisse peccare est, nullum ab his qui in canone constituti sunt profetam legimus occisum, ac si extra auctoritatem canonis nihil uel adsumendum est uel tenendum, non possumus tantum fabulis credere et non historiam scripti factorum probatione retinere. Fortasse enim aliquis exsiliat et dicat Eseiam fuisse dissectum; si quis ille est inter huiusmodi qui ista

damnauerint, os suum claudat aut certe historiam factae rei proferens picturis se dicat credere uel poetis, quoniam iam facilius admittunt quod philosoforum studia mentiuntur, certe ut huiusmodi rei testimonium et occisorum profetarum a constitutione mundi sanguis requiratur. Quae si euangelista legens recte ad testimonium protulit dicens: scrutate scribturas, etiam me ut ea legerem quae legerat traxit. Non possum autem dicere quod loqui cogor, ut mihi apostolum sequi non [*]( 4 Luc. 11, 50. 51. 8 III. Reg. 19, 10; Rom. 11, 2. 3. 25 Io. 5, 39. ) [*]( 18 Hilarius, contra Comt. imp., c. 4: nec ego ... equuleum metuissem, qui desectum Esaiam scissem. — Tertull., de patientia, c. 14: his patientiae uiribus secatur Esaias; alii. ) [*]( 3 qUAm scripsi; cod.: quob 4 IUCANU(D] eadem forma deprehenditur in codd. Uindob., quem Belsheim anno 1885, in Usseriano, quem Abboth 1884, in Åmbrosiano, quem Ceriani 1861, et in German., cuius partem Wordsworth 1883 edid. INqUIREtUR, E ex I corr. 6 ACOrvJSTITUTIOMeCDfnUNJbl] cf. 39, 13; 48, 7, al., sed cum in huius paginae uersu 24 legatur \'a constitut.ioue\', etiam hic ablatiuum exhibui )

(uiam) diuini itineris praeparare, de qua deuertere deus nollet, ut locutum se in eo qui profetauerat conprobaret; certe damnari liber non potest cuius testimonium canonicae elocutionis fidem conplet, nec potest tamquam inter aepularum mortalium uoluntates aliud eligi et aliud repudiari, nec de sofisticis quaestio est, ubi quod quis adsumpserit sequitur et, dum dialecticum ingeniorum opus uolunt, sectas de persuasione fecerunt. Scribtura dei res solida, res uera est nec ab homine electa, sed homini de deo tradita, cuius si dilibatio sancta est et massa sancta est. I Inde denique heresis, dum singuli quique ingenio suo potius quam deo seruiunt et non sequi symbolum, sed de symbolo disputare disponunt, cum, si fidem nossent, extra symbolum nil tenerent. Symbolum enim [*]( 2 Matth. 2, 14. 15. 7 At uid. Hos. 11, 1, ad quem locum Sabatarius haec Hieronymi affert testimonia: a) comm. in Hos. 11, 1 (= Migne 25, eol. 915): Septuaginta transtulerunt \'ex Aegypto uocaui filios eius\', quod in Hebraico non habetur nullique dubium est Matthaeum de boc loco sumpsisse testimonium iuxta Hebraicam ueritatem e. q. s. — b) de opt. gen. interpr. (= ep. 57 ad Pamrnachó, Migne 22, col. 573): hoc nostri codices non habent, sed in Osee iuxta Hebraicam scribitur ueritatem ... rex Aegypto uocaui filiwwi meum\' e. q. s.; cf. etiam Hieronymi praef. in Bsdram. 19 Rom. 11,16. ) [*]( C UOCABJ, 6 lin. del. 7 CANONEm] ita codex; cf. supra 39, 13. 9 CnoblCACT)] abundat litt. M, uid. praef. cap. II. 10 post TAfD qUAm rasura; eratne blU? 11 UIAfD deest in codice 15 qUE$TłO 18 bo\'(T)INEleCTA, E ex J corr. 22aesY(T)Bolo )

ne Binionitarum error ualeret, edocuit; nam qui requirentibus apostolis omne id quod nominabatur se esse monstrauit, unum se credi uoluit non diuisum, dicente profeta: hic est deus noster nec reputabitur alius absque eum qui ostendit uiam disciplinae et dedit eam Iacob puero suo et Istrahel dilecto suo; posthaec in terris uisus est et cum hominibus conuersatus est, dominus deus nomen eius. Sed ne amore fidei ducti ad alia nos quam proposueramus conuertisse dicamur, licet ex abun contra diuersas hereses uincendi locus pateat, tamen de hoc specialiter susceptum opus uolumus, ut infidele mendacium testimoniorum nube uincamus. Nunc uero ad illa redeundum est, ut, si probabiles in eo in quo repraehendimur inuenimur, recte etiam de reliquis disputasse uideamur. Sic namque et Paulus dixisse deum ait: beatius est dare magis quam accipere, et hoc locutum deum in canone non legimus. Et Daniel deum locutum fuisse testatur dicens: quoniam exiet iniquitas de Babylone ex presbyteris qui uidebantur regere plebem.

Et cum ista facta dicta uel scribta et in euangelistae uerbis et apostoli eloquio et diuinis sermonibus crederemus, ecce nunc tempus adlatum est, ubi, dum disceptatio superfluarum rerum quaeritur, stupor fidelibus inseratur. Non enim possumus dicere deum non dixisse quod eum dixisse apostolus dixit aut non prophetatum fuisse quod scribtura [*]( 9 cf. Eph. 1, 21. 10 Bar. 3, 36—38. 14 dominus] Amos 5, 8. 18 Hebr. 12, 1. 22 Act. 20, 35. 24 Dan. 13, 5 (= Susannae hist. apocrypha). ) [*]( 1 ueRe 3 plblS 6 ERAt] ita cod., non ERlt 7 NJe BINIONITARUOD] cf. supra p. 5, 10 24 EXIEt] nolui mut. in €XIIT ) [*]( XVIII. Priscill. ) [*]( 4 )

Sic et in libris Paralipomenon Natham profetam, Achiam Selonitam, uisiones Laedam, uerba Zeu fili Anani ad fidem ueri et eorum quae gesserunt auctoritatem inuenimus edicta, dicente scriptura: et reliqui sermones Iosafat primi et nouissimi ecce scribti sunt in sermonibus Zeu fili Anani qui perscribsit in libro reges Istrahel, et haec scripta in libris canonis non legimus, sed recepta a canone conprobamus; sicut et ibi ait: et reliqui sermones Solomonis primi et nouissimi ecce scribti sunt in uerbis Nathae profetae et in uerbis I Achiae Selonitae et in uisionibus Laedam, quae uidebat de Heiorobeam filio Nabat; et item ibi: et reliqui sermones Roboam primi et nouissimi nonne scripti sunt in uerbis Sameae profetae et Edom uidentis et omnes actus eius? et item ibi: et reliqui sermones Abdiae et actus eius et uerba eius scribta sunt in libro Edom profetae; et [*]( 5 Ezech. 38, 14. 17. 15 II. Paralip. 20, 34. 19 II. Paralip. 9, 29. 23 n. Paralip. 12, 15. 26 II. Paralip. 13, 22. ) [*]( 1 Boethius, opusc. sacr. II, p. 167, 64 ed. Peip.: Haec si se recte et ex fide habent... ) [*]( 1 CRCblDDUS] coniunctiuus modus desiderari uidetur, sed cf. 53, 1 2 INCANONEm] uid. supra p. 48, 7 13 AcblA-1 lAebA sc 14 QeSRUNJ"1 15 JNUENlmUS scripsi, cod.: INUENJUN"Ųt.\' Rcliqui 22 qUAE] ita cod. 23 EtSERmO NES )

Manasse et oratio eius quam orauit ad dominum in nomine dei Istrahel ecce scribta sunt in sermonibus orationis eius et in sermonibus uidentium. Quis ergo huiusmodi fluctuus patienter accipiat? Hinc una ex parte indocta urget insania, furor exigit inperitus nihil dicens aliut nisi sint catholica necne quae dicis; damna quae ego nescio, damna quod ego non lego, damna quod studio pigriscentis otii non requiro. Hinc ex parte altera diuinum urget eloquium: scrutate, inquid, scripturas, illud peculiariter monens, ut quorum sanguis ad testimonium uin quaeritur eorum. eloquia non negentur. Inter quae positi necessario confidentiam iam uolumus esse quod dicebamus antea esse cautelam. Habeo testimonium dei, habeo apostolorum, habeo profetarum: si quaero quod Christiani hominis est, si quod eclesiasticae dispositionis, si quod dei Christi est, in his inuenio qui deum praedicant, in his inuenio qui profetant. Non est timor, fides est, quod diligimus meliora et deteriora respuimus, unum inter ista seruantes, ut, quoniam in huiusmodi libris,

quos extra canonicorum librorum numerum ad legendi laborem diligentia retentabat adque ad conprobanda ea quae scripta in canone legimus adsumpti sunt, hereticorum in pleraque sensus inuadens pugnam catholicis parans falsare maluit quam tenere, illam apostolicam feramus iure sententiam omnem spiritum qui negat Iesum de deo non esse et omnem spiritum qui confitetur Christum Iesum de deo esse, sicut [*]( 1 II. Paralip. 25,26. 3 II. Paralip. 28,26. 4 II. Paralip. 33,18.19. 13 Io. 5, 39. 27 cf. I. Io. 4, 3. 2. ) [*]( 20 Cf. Hilarii locum, quem supra p. 45 attuli. ) [*]( 1 RElqUI 10 rvJ€QN€\' 20 TKDOR] propter CAUtelAfD (u. 16) nolui mutare in tUmoR (cf. Hilarius l. I. \'temeritas\') plblS 25 Ab SUOOpTA1 ) [*]( 4* )

rescriptum ab Hesdra in canone non legitur, tamen, quia post incensum testamentum reddi non potuit nisi fuisset scribtum, recte illi libro fidem damus, qui Hesdra auctore prolatus, etsi in canone non ponitur, ad elogium redditi diuini testamenti digna rerum ueneratione retinetur; in quo tamen legimus scriptum spiritum sanctum ab initio saeculi et hominum et rerum gesta retinentem cor electi hominis intrasse et, quod uix ad humanam memoriam scribti forma retineret, ordine numero ratione repetita, cum per I diem loquens et nocte non tacens scriberet, omnia quae gesta uidentur esse uel legimus scribta ad humanam memoriam condidisse. In quo libet exclamare: est! liceat! qualiter, rogo, pauca ex his legentes [*]( 1 I. Cor. 12, 3. 13 sq. cf. IY. Reg. 25, 9; IV. Esd. 14, 21 ad u. 14-24 uid. IV. Esd. (lib. apocryph.) c. 14 (inprimis u. 22. 25. 40. 43.) 22 cf. IV. Esd. 14, 43; Ps. 21, 3. ) [*]( 11 cf. inter alios Tertull., de cultu fem. 1, c. 3 (= I, p. 705 ed. Oehler): omne instrumentum Iudaicae litteraturae per Esdram constat restauratum; Hieronym., de perp. uirg. b. M. c. 7, et contra Uigilant. c. 7 (Migne 23, col. 190 et col. 344); Isid., orig. V, 39, 20; VI, 3, 2. 25 Boethius, de cons. phil. p. 16, 160 ed. Peip.: Itaque libet exclamare. ) [*]( 4 bieRUSAle] uid. p. 5, 9; 20,13; 25,12 et 22, al. 11 OSteNÖeate) coniunctiuum posui, sed cf. supra 36, 1; 42,1 12 ReSCRIBIT1 15 le QITUR] ita cod., cf. p. 82, 18 al. 20 boCDINeS 21 fOROJA1] nolui in accusatiuum mutare )

nisi me Lucae euangelistae testimonium perurgeret dicentis in actibus apostolorum: addiscipuli pariter conferebant inter se scribturas, si ita esset, quemadmodum locutus fuerat ad eos Paulus, et ea quorum cognitionem uolo testimonium prophetiae in canone accepisse cognosco. Quamuis enim crimen sit apostolicis non credidisse sermonibus, non est tamen damnabilis culpae firmamentum fidei scriptorum probatione construere et nihil in quo nos infirmes redarguitio diaboli faciat reseruare. Potuit enim sermo diuinus, quoniam ipsius erat omne quod dixerat, I tamquam ab se loquens non scribtum ab alio dicere, sed ex se ipse proferre; dicens autem scribtum esse, necessario proponens nobis legendi sollicitudinem, et suam de quo profetatum fuerat gloriam et illius qui profetauerat debitam posteritati gratiam non omisit. Ego certe inter utrosque utrisque debitor sum, ut et illum qui ad me-. moriam diuinam profetauerit legam et deo credam. Quis enim non delectetur Christum ante saecula non a paucis, sed ab omnibus profetatum? aut quis diuinae magnitudinis et tam incredibilis miraculi deum nasci- habere et uirginalem metram in

ministerium diuini uerbi ad concipiendum uel parturiendum [*](8 cf. Act. 17, 11. 21 cf. Rom. 1,14. ) [*]( 1 sumus] modus coniunctiuus desiderari uidetur, sed cf. 50, 1 3 ante pjbeOD deletum est b puncto superposito; librarium praepostere blllCUNT scripturum fuisse opinor 8 facile cogites de AT blSCipull 14 łNf\'RmES] uid. supra p. 11,5 16 łpSJUSISERAt, litt. S (in S€R) exstincta L N07JI IN SCRIBTUO), IN lin. del. 21 UtRUSqUE, BU U altero loco in 0 conuers. 24 OfOfvJIS 25 UlRCINAl. €OU)T(D€ TRA(T), litterae UT lineis deletae sunt; librarium UtERUm scripturum fuisse putes 26 UCRBIINaAjb, IM ras. del., littera (A, ante lineam proponitur (fuit l) )

Et ideo, quilibet ille sit qui haec neget, ego certe scio quod eius pharisaei recipiet mercedem qui adueniente domino, cum omnis turba cum apostolis iuncta clamaret: \'osanna, osanna in caelis, benedictus qui uenit in nomine domini\', corripi oportere eos dixit qui tam indubitanter praesentis dei I glorias non tacebant. Sed uideat qui huiusmodi est dixisse dominum: etiamsi isti tacuerint, lapides clamabunt, et intellegat quoniam, si duritia petrarum naturaliter praemortua ad dandum testimonium deo in usum humani sermonis animatur, quomodo sanctorum lingua praecluditur quae ad confitendum et suapte natura et diuina gratia perurgetur? Si enim gentiles animae idolorum formis et caerimoniis inpeditae auium praepetes transitus et dedita uentis itinera pinnarum uelut ad praescientiam futuri prouentus loquuntur et extarum uenas animatione terreni

spiritus palpitantes, dum fidem daemonibus dant, moritura post momentum animalium uiscera futura praenuntiare confirmant et de uita mortuos rogant dicentes lapidi \'surge\' et ligno \'uigila,\' sicque sacrilegium ab his studium dicitur, inperitia sapientia nuncupatur nescientibus his non deo se sacrificare sed daemoni: in quo si talibus apud se gloria est, quomodo nos diuinas sanctorum respuimus profetationes et, dum oboedimus uoluntatibus nostris, his qui deum profetauerint inuidemus relinquentes apostolica praecepta dicentia: spiritus nolite extinguere, I profetias nolite repudiare? Et ideo, quia [*]( 3 Philipp. 2,11. 7 cf. Luc. 19,37—39; Matth.21,9. 11 Luc. 19,40. 22 Habac. 2, 19. 24 cf. I. Cor. 10, 20. 28 I. Thess. 5, 19. 20. ) [*]( 1 pATU ISSeetlAOD, e linea et puncto, I in IAOO lineis del. Sltl.. pUfft . 0. LRlljlS 2 UtquAeNoN\', qUAE lineis del. 6 qutb, t lin. del. 10 UlbeANT 15 SUApTAe 23 S\'CqUE] nolui mutare in SlqUE )

sic et perfecta gloria est non solum corde credere, sed et ore confessionis gloriam non negare, dicente Dauid: credidi, propter quod locutus sum. In quo et apostolus Petrus sciens conscientiam in libris canonicis numeri rationem et relaxans legendi ea quae de Christo scripta sunt libertatem, cum ad Colosenses epistulam daret, dixit: cum lecta fuerit apud uos epistula haec, facite, ut et in Laodicensium eclesia legatur, et eam quae Laodicensium est uos legatis. Aut numquid damnabilis apud uos apostolus fuit, qui epistulam quae in canone non erat discipulos suos legere I permisit aut nobis maior cura pro Christo est sicque uoluntates uestras agitis, ut iniustum iudicium etiam in ea quae ante uos sunt decreta tendatis? Omnibus enim nobis qui deum Christum credimus plenitudo fidei dies domini est et lex uitae apostolici forma praecepti est, quoniam, si fides ex auditu, auditus autem per fidem constat, qualiter nobis futurorum spes [*]( 1 cf. II. Cor. 3, 17. 2 I. Cor. 7, 40. 4 Tob. 4, 13. 10 cf. Rom. 10, 10. 11 credidi] Ps. 115, 10. 15 Col. 4, 16. 23 cf. Hebr. 10, 22. 24 Rom. 10, 17; cf. Hil., de trin. V, 32, ubi recte legitur: aud. autem per uerbum. ) [*]( 2 Hilarius, contra Const. imp. c. 6: cesset itaque maledictorum opinio et mendacii suspicio; cf. de trin. II, 9; VII, 24; XII, 35. ) [*]( 4 AB deest 6 CARNE] uid. supra p. 7,18; 21,22 al. 13 CON SCIENTIA-=-] cf. supra p. 5, 4; 30, 3 al. exempla abundantis litterae M ) [*]( 20 slque] cf. 54, 23 22 TeNhATIS, b ras. del. CRCbjCDUS pLJEINITUho, eratne CREhEmUS? 23 locus fsJITUbo — bl€S scriptura coartata exaratur LEsTEtlex\'uITAEAJPOSTOLJL(l1 24 flblS )

quicumque fecerit in nomine meo uirtutem, non potest de me male* loqui? In quo illud tamen non recuso nec respuo inperitis haec non committenda auribus, ne, quia ab hereticis pleraque falsata sunt, dum praetitulato nomine prophetarum in uerbis sanctorum diuinum opus quaerunt, haereticae falsitatis inruant foueam, dum apostolici sermonis non ad plenum retinent disciplinam. Sed nec propter nequitias pessimorum prophetia dam sanctorum est; nam in omnibus heresibus cunet arum scribturarum interpraetatione peruersa infelicium sectarum instituta de persuasione fecerunt omnesque se Christum deum credere et Christianos esse confirmant. Nec ideo diuina seribtura damnanda est aut repudianda fides Christi est aut nomen refugiendum est Christianum, si, dum adserere sacrilegia sua uolunt, catholici nominis audent usurpare consortium.

Si enim omnia quae legunt damnare uolumus, certe quae etiam in canone sunt relata damnamus, unde melius est interpraetationem funestam et institutionem sacrilegam quam scribturam damnare diuinam, quoniam scribtum est: uobis datum est scire mysterium regni dei, ceteris autem in parabolis loquar, ut uidentes non uideant et audientes non audiant. Mihi certe seruo domini consideranti haec unus hic sensus est quoniam qui non amat Christum anathema maranata. [*]( 4 Marc. 9, 38. 22 Luc. 8,10; Marc. 4, 11. 12. 26 I. Cor. 16, 22. ) [*]( 6 NEC ex Ne\'que corr., qu€ lineis del., litt. C addita in marg. 7 rxje(|UHA(D, I linea et puncto, O) lin del. 10 pO€U€A(T) 12 erat €ST65T, prius EST ras. del. 17 Sl, erat el 19 CERTA 27 (DA b. RANATA- | flNltlNCipiT TRACTAtUS\'PAScbAE leQCpellxJ)1 ^aligCUODTUISaIN-XpO-lbu-bNO-NOST- Erasum est ante cum nomen AffiANTIA, de quo cf. praef. cap. II, ubi etiam de nota Tironiana h. 9 disputatur. )