Divinarum Institutionum
Lactantius
Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.
in illa uero spiritali, quam per nos ipsi adquirimus. summum bonum continetur, quia nec malum potest habere nec finem. cui rei argumentum natura et ratio corporis praebet.
cetera namque animalia in humum uergunt, quia terrena sunt, nec capiunt immortalitatem, quae de caelo est, homo autem rectus in caelum spectat, quia proposita est illi immortalitas, nec tamen uenit, nisi tribuatur homini a deo: nam nihil interesset inter iustum et iniustum, siquidem omnis homo natus immortalis fieret. ergo immortalitas non sequella naturae, sed merces praemiumque uirtutis est.
denique homo non statim quam natus est rectus ingreditur, sed quadrupes primo, quia ratio corporis et huius praesentis uitae communis est nobis cum mutis animalibus: post deinde confirmatis uiribus erigitur et lingua eius in eloquium soluitur et mutum animal esse desinit.
quae ratio docet mortalem nasci hominem, postea uero inmortalem fieri, cum coeperit ex deo uiuere id est iustitiam sequi, quae continetur in dei cultu, cum excitauerit hominem deus ad aspectum caeli ac sui. quod tum fit, cum homo caelesti lauacro purificatus exponit infantiam cum omni labe uitae prioris et incremento diuini uigoris accepto fit homo perfectus ac plenus.
ergo quia uirtutem proposuit homini deus, licet [*](AUCTORES 23—26] cf. I Cor. 13,11; Eph.4,13 (Et; α̌νδρα τέλειον). ) [*](BHSPJ 2 uirtute**mereamur (me er.) B 4 est data H rursum BSP 5 soluitur S 8 cuius codd. recent. et edd. et ratio] e* (t er.) ratio et natura B praebet corporis S 9 humuwergunt Cx et W m. 2) P 11 caelo* (m er.) H 12 malim euenit 13 clset1 inter (signa traiectionis et t add. m. 2 ?) B, esset SP omnis homo natus om. P 14 mortalis P sequela (1 s. 1. er.) H, sequela S, sequella (exp. m. 3 ?) P 16 quam] quo* (d er.) H, quanrdo1 ex quam P3 19 animalesjse pI, animalesseij** P1 24 deponit Heumannus, sed cf. pag. 261, 7 exposito 25 perf*ectus P )
ideo necesse est iustum et sapientem in omnibus malis esse, quoniam malorum uictrix est fortitudo, iniustos autem in diuitiis, in honore, in potestate: , haec enim bona corporalia et terrena sunt; illi autem terrenam uitam agunt nec adsequi immortalitatem queunt, quia se uoluptatibus dediderunt, quae sunt uirtutis inimicae. itaque uita haec temporalis illi aeternae debet esse subiecta sicut corpus animae.
quisquis ergo animae uitam maluerit, uitam corporis contemnat necesse est nec aliter eniti ad summum poterit, nisi quae sunt ima despexerit. qui autem corporis uitam fuerit amplexus et cupiditates suas in terram deiecerit, illam superiorem uitam consequi non potest.
sed qui mauult bene uiuere in aeternum, male uiuet ad tempus et adficietur omnibus molestiis et laboribus quamdiu fuerit in terra, ut habeat diuinum et caeleste solacium. et qui maluerit bene uiuere ad tempus, male uiuet in aeternum: damnabitur enim sententia dei ad aeternam poenam, quia caelestibus bonis terrena praeposuit.
propterea igitur coli se deus expetit et honorari ab homine tamquam pater, ut uirtutem ac sapientiam teneat, quae sola inmortalitatem parit. nam quia nullus alius praeter ipsum donare eam potest, quia solus possidet, pietatem hominis qua [*](EPITOME 23-602, 2] c. 64, 4. 7. ) [*](BHSP] 1 famen B2 2 sunt om. H rMest B2 4 anime (ex -mi) S2 6 necesse est ideo H 7 homilnibus BI, inom* nibus B\' 8 iniustus B in (ante honore) s. I. B2 9 enim] est eras. H autem* P 10 qui H, q* (i. e. a in quia er.) S 11 dederunt H 13 quisquis ergo] ergo qui H aluerit H 14 niti P summum] summum bonum S 15 despexerit (pr. e ex i m. 3) P 16 illaj S2 18 aiff,icietur S2 19 terra. (m er.) H 20 maluerit] malet B, malit H; cf. 13 21 sentia Bl, corr. B1 23 expetit (alt. t add. m. 3) P 24 ac] et H 25 solam H quia om. H 26 qua] qui H )