Divinarum Institutionum

meiius Chrysippus, quem Cicero ait fulcire porticum Stoicorum: qui in libris quos de prouidentia scripsit cum de innouatione mundi loqueretur, haec intulit: τούτου δέ οὕτως ἔχοντος δῆλον, ὡς οὐδὲν ἀδύνατον, καὶ ἡμᾶς μετά τὸ τελευτῆσαι πάλιν περιόδῳ τινὶ χρόνου εἰς τοῦτο ἐν ᾧ νῦν ἐσμεν ἀποκαταστῆναι σχῆμα.

sed nos ab humanis ad diuina redeamus. Sibylla dicit haec: [*](AUCTORES 9] Acad. pr. II 54, 75. ll]Chrysippeaed.Gercke frg. 14. ) [*](BHSPJ 1 et om. P conlocate (e ex i) P3 2 iucunditate (e ex i m. 2) P 3 diluerit ex deleuerit B3 uitam regnumque H 4 perpetuam om. H quas H 6 corpora (a ex e ns. 2) S 7 hominibus] homines B 8 homines et] hominesed Bt, corr. B* euforbio S reparadum (ad ex at) S2 9 crysippus B 10 de prouidentia scripsit om. S, sed cf. ad 13 prudentia B iwnouatione (n add. m. 3, ne add. m. 2?) B, nouatione H 11 OYTQ S τούτου — αούνατον] tutu de bothos ethostos , u delonos udedadynaton H, ΤΟϒΤΟϒΑЄ ΟϒΤΩЄ XONTOCAЄ AONQCOT A€N- AATNA TON P 12 A€AON B ἀξύνατον — τελευτη̃σαι] ΑΔϒΝΑΜΑCMЄTA TOTЄAЄϒΤΗΤΟΝΚΑΙΗ.CAI S xai- χρόνου] caet hemasme toteleutesa palinperiodontini chronu H, KAIH MACMCT TO T£A£rrH CATIAAIN ΠЄΡΙΩΛΩ (alt. 0 ex 0) ΤΙΝΙΧΡΟΝΟϒ P 13 TIAALN S HCPIOAQ S περιόὸω̩Τtvt ypovou] TCICPON B; περιόὸων Ttvwv είλημένων (uel είλημμένων χρόνου edd. finxisse uidentur ex interpretatione lat. qtwlis est in BP spatiis quibusdam temporum reuolutis an ὲν περιόὸω̩ scribendum ? dç του̃το — σχη̄μα] istuto onyn esmenapocatiastene schema H, ЄICΤΟϒΓΟΩ ΝϒΝЄCMЄN AITO- KATACTH NAICXMA P sv u edd., idem uel ou Struuius, 0 BS, Q P uul. gatum Elç ov (om. του̃το) vGv corr. in si; O vuv ZeUerus, philosoph. Graec. IIIP pag. 155 adn. 1 post Eapuv ex 10 de prouidentia add. S AllOKATA- CTHNA B, AnOKATACTHNAl S 14 KXHMA B interpretatio lat. eadem in B (ill mg. m. 1) et P haec quod cum ita sit, apparet esse nihil esse inpossibile, etiam nos post excessum nostrum rursus (rursii B) spatiis quibusdam teruporum reuolutis in hunc restitui (restituu, t er. P) statum in quo nunc esse uidemur (uidetur P) ad loco Chrysippi cf. Struuium, opusc. 1157 s. )

1. δύσπιστον γὰρ ἅπαν μερόπων γένος. ἀλλ᾽ ὅταν ἠδὴ
2. κόσμου καὶ θνητῶν ἔλθῃ κρίσις, ἣν θεὸς αὐτὸς
3. ποιήσει κρίνων ἀσεβεῖς θ᾽ ἅμα εὐσεβέας τε,
4. καὶ τότε δυσσεβέας μὲν ἐπὶ ζόφον ἐν πυρὶ πέμψει
.
5. ὅσσοι δ᾽ εὐσεβέουσι, πάλιν ζήσουσ᾽ ἐπὶ γαίης,
6. πνεῦμα θεοῦ δόντος τιμὴν ἅμα καὶ βίον αὐτοῖς
.

quodsi non modo prophetae, sed etiam uates et poetae et philosophi anastasim mortuorum futuram esse consentiunt, nemo quaerat a nobis quemadmodum fieri possit. nec enim [*](AUCTORES 1—4. 5. 6J IV 40-43. 186. 187. ) [*](BHSP] 1 AOCTflCTON B HA6 B dispintongarapanmeropongenosallotanede H, ATCniCTON TAPAIIAN MCPOnUN TCNOCAMO TANHAH S, ATCITICTON TAPATTAN MЄPOTION (sed 0 ex f) TCNOCAMO TANHAC P iW oreorav δή codd. Sibyll. HVQ 2 xat] CAI* (B er.) S €A9H BP, NC0A9H S; ^ codd. deterior. Sibyll. θεὸς] 9C SP ATOC P cosmucaethneton etithe crisiseutheosautus H 3 IIOIHC S, nOIHCH P KPCI- NON B, KPCINQN S, KPЄΡΝΩΝ P ACЄBЄIЄ P 0\' α̋μα] Sua t\' codd. Sibyll. pyesicrinon esedis tham eusabeaste H 4 xai zore] KAIIOTC B; XOtI tou; codd. deterior. Sibyll. A rCCfBfAC S, ΑϒЄCЄBЄAC P ЄΠΙ BP, CNIll S; ύπὸ codd. Sibyll., sed cf. interpretat. lat. ΞΟΦΟΝ P ev Kupi] farcaXt (uel -tv) codd. Sibyll. TIYPl P ΠΜΨЄI S, TIЄΜΨЄIP; πέμπει codd. quidam Sibyll. cetotedissebeasmenepozafonenpiripempi H 5 hunc et proximum uersum esse Or. Sibyll. IV 186.187 indicauit Bzachius, IV 45.46putant edd. 8\'] A P TIAAIN P ZЄCONT B, ZHCOT SP ini] fTH P TAIHC SP ὲπί yarav uel snt xoap.ov codd. Sibyll., evt xoauw Constit. Apostol. V 7 et Excerpta Paris. (cod. 1043) osode eusebi sebieosin palinze sonte pigee H 6 ΠΧΝθϒΜΑ (X minus. cert.) S, IINHTMA P efOr B, TY S, 0T P AONTOC P T€1MHN B τιμήν O\' Saa plerique codd. Sibyll., Ccmstit. Apostol. ibid., Excerpta Paris., VOTJV Ò\' Spa codd. Sibyll. HVQ pfov cum Lact. plerique codd. Sibyll., χάριν HVQ, Constit. Apostol., Excerpta Paris. ATTIC B speumatheudontostimenthamagae bio autoes H interpretatio lat. in B (in mg. m. 1) et P haec est enim difficile credens omne hominum genus. sed cum iam (iam om. B) mundi et mortalium uenerit iudicium, quod deus ipse faciet,1 (B, faciens P) iudicans inpios (imp- P) simul atque pios, tunc demum inpios (imp- P) quidem in ignem (isdem B) ad (ac P) tenebras mittet. qui autem pietatem tenent, iterum uiuent in terra (terris B) spiritum deo dante honoremque simul et uitam eis ad loco Sibyll. cf. Struuium, opusc. I 91 7 prophetae] poetae H poetae] prophetae H et (ante philosophi) om. S 8 anastas H, anastasin S, recte? futura (~ m. 2) B consentiant S ) [*](xvnn. Lact. 1. ) [*]( 42 )

Nunc reliqua subnectam. ueniet igitur summi et maximi dei filius, ut uiuos ac mortuos iudicet, Sibylla testante atque dicente: ,

1. πάσης γὰρ γαίης τότε θνητῶν σύγχυσις ἔσται,
2. αὐτὸς ὁ παντοκράτωρ ὅταν ἐλθῃ βήματι κρῖναι
3. ζώντων καὶ νεκύων ψυχὰς καὶ κόσμον ἅπαντα
.

uerum ille cum deleuerit iniustitiam iudiciumque maximum fecerit ac iustos qui a principio fuerunt ad uitam instaurauerit. mille annos inter homines uersabitur eosque iustissimo imperio reget. quod alia Sibylla uaticinans furensque proclamat:

1. κλῦτε δέ μου, μέροπες, βασιλεὺς αἰώνιος ἄρχει
.

tum qui erunt in corporibus uiui, non morientur, sed per [*](EPJTOME 4-659, 6] c. 67, 3. ) [*](A rCTOIiES § 1 s. 5 s.] cf. Apocal. 20, 1—6. 7 ss.] Vm 81 &1. 14] frg. I (pag. 230 Friedl.); cf. Alexandrum I pag. 302. ) [*](BHSPJ 1 sed om. H 3 posset H 4 magni H 5 ac] ut H 7 rAP (r ras. ex T) P TAIH SP TOITI P HrVHTON P θνητω̄ν τότε codd. Sibyll. CrSXTCeiC B, CϒΝΧϒCIC SP €CT€ B pases gargeestotothnetonsynchisisoste H 8 ATTOC B o otn. codd. Sibyll. ΠΑΝΤΟΚΡΑ- TOP S, lΤΑΝΤΟΚΡΑθΩΡ P ΟθΑΝ S, sequitur 13 s. proclamat et utrsw Silnfll. (ϰλῡτε); reliqua pars uersus 8 et u. 9 infra post repetitum proclamat. leguntur €AHH B, HAON S, HAHH P BMATI (sed M mtnus cert., fort. AA) B, BHBMATI P KPCLNAI BP, KPЄINANI S ὲλθὼν M- μασι ϰρίνη̣ codd. Sibyll. autosopantocraton otaneithebematicrine H 9 Cwv- των ϰαὶ] CϒΝΙΙΑΝΤΟΝ B ΝΗΚϒΩΝ P M IXAC S KOCMO SP zontoncaenecionpsychascaecosmonapanta H interpretatio lat. eadem in B (in mg. tn. 1) et P haec in omni enim terra tunc mortalium confusio erit, ipse omnipotens fomnepotens B) cum uenerit pro tribunali iudicare uiuentium mortuorumque animas et mundum omnem ad loc. Sibyll. cf. Struuium, opusc. I 93 10 iniustiam II 11 qui* a (a er.) S instaurauerit H, restaurauerit B, restaurauerint (exp. m. 2) S, restauraurit P9 12 annis SP 13 furenque (lfic) proclamans H 14 KATTJC S (cf. ad 8), KAITC P Ae P Morc B BACIA£C B, BACIACTC SP APXCI S clytedemumeropesbasileuseoni archi H interpretatio lat. paene eadem in Ii (in mg. m. 1) et P 15 tunc BHP moriuntur P )

gentes uero non extinguentur omnino, sed quaedam relinquentur in uictoriam dei, ut triumphentur a iustis ac subiugentur perpetuae seruituti.

sub idem tempus etiam princeps daemonum, qui est machinator omnium malorum, catenis uincietur et erit in custodia mille annis caelestis imperii, quo iustitia in orbe regnabit. ne quod malum aduersus populum dei moliatur.

post cuius aduentum congregabuntur iusti ex omni terra peractoque iudicio ciuitas sancta constituetur in medio terrae, in qua ipse conditor deus cum iustis dominantibus commoretur. quam ciuitatem Sibylla designat, cum dicit:

1. καὶ πόλιν, ἥν ἐπόθησε θεὸς, ταύτην ἐποίησεν
2. λαμπροτέραν ἄστρων ἠδ\' ἡλίου ἠδὲ σελήνης
.