Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Oppresso igitur orbe terrae cura ad destruendam inmensarum uirium tyrannidem humanae opes defecerint, siquidem capto mundo cum magnis latronum exercitibus incubabit, diuino auxilio tanta illa calamitas indigebit.

commotus igitur deus et periculo ancipiti et miseranda conploratione iustorum mittet protinus liberatorem. tum aperietur caelum medium intempesta et tenebrosa nocte, ut in orbe toto lumen descendentis dei tamquam fulgur appareat; quod Sibylla his uersibus elocuta est: [*](EPITOME 6-8] c. 66, 10. 8-646, 7] c. 67,1. ) [*](AUCTORES c. 19] cf. Apocal. 19,11-21. 9 s.] cf. Matth. 24. 27. ) [*](et codd. Silryll. HMQV;ΟΦΡΑCЄΠΑΡ OЄCΙΛΟϒΝΤЄΙΝΑΤΟZϒΓΟΝ HMQN B, 0 praese prausiasunti xiomato zyconclie mon H, OnACCnPATC CIACΟϒΝΤЄΙ NATOZITON ΗΜΩΝ S, OPACenPAr CΙΔΟϒЄΝθЄΙ NATOZITON HMQN P, hoc tantum TOZITIN HMQN ap. Sedulium; -pauv rpaog efci ξνα τόν rpcwv codd. Simjll. HMQV, πρα̃ος πα̃σι cpavEi; ι̎να TOI ζυγὸν ovrcsp υ̍πη̃μεν rell. codd. et edd.; ad hunc et superiorem uersum (325) αὐτός CJOV βασιλεὺς ὲπιβὰς tr- I zwXov έσάγει (sic male codd., ὲπά̩σσι Νauckius) cf. Matth. 21, 5 tSou o βασιλεύς σου ἒρχεταί cot rcpaii; (ex Zachar. 9, 9) et Ioann. 12,15 μὴ ϕοβοῡ (undt Stadtmuellerus θάρσει), θυγάτηρ Σιών ίο̄οὺ o βασιλεύς; cou ε̆ρχεται ϰαθήμεος ὲπὶ πω̃λον ovou; Sauppius ospaxs npato; δυστυχέων θνητω̃ν ζυγὸν ήμω̃ν ap. Fritzschium; nihil certi inuenit Struuius, opusc. I 86 ) [*](BHSPj 1 bOTbON B, AOAO S, AOTAO P, SouXeiov codd. Sibyll. HMQV \' ATCBATAKTO S, ArCBACTAKATO P, ATCBACTAKNON Sedulius ΑΓΧЄΝЄΙ SP KCIMCNQN P, KIMCNON Sedulius APH BS Sedulius, A IPH (IP uid. esse litterae n et P contignatae) P dulon dysbastanton epauche nicimenon are H 2 OЄCΜϒЄ S, O.CCMOrC Sedulius AaCrC B, άθέσμους codd. deter. Sibyll. λύσει] ArCI B, ArCCI SP, AICCI Sedulius; λύση codd. Sibyll. ACCMQTC P SE codd. Sibyll. HMQV BIAIOTO S, BIBAIOrC S cae thesmusa theus lysides mustebiacus H interpretatio lat. in P haec ita ut praesentia eius iugum nostrorum seruitutis qui non fertur pondere super colla positum tollat et fanda soluet et uincula uiolenta, ap. Sedulium haec iugum nostrae seruitutis intolerabile super colla positum tollet et leges impias soluet uinculaque uiolenta 3 orbem pI, m del. P3 distruendam B, destruenda (~ m. 3) P 6 illa om. S 7 ancipiti1 B2 miserandi P 8 tunc BSPPC medium om. P 9 nocte] noc sic S nocte. (m er.) et tenebrosa H discendentis P 10 uerbis P 11 locuta H )

645
  1. ὁππόταν ἔλθῃ,
  2. πῦρ ἔσται ψολόεν τι μέσσῃ ἐνὶ νυκτὶ μελαίνῃ
  3. .

haec est nox quae a nobis propter aduentum regis ac dei nostri peruigilio celebratur: cuius noctis duplex ratio est, quod in ea et uitam tum recepit, cum passus est, et postea regnum orbis terrae recepturus est.

hic est enim liberator et iudex et ultor et rex et deus, quem nos Christum uocamus, qui priusquam descendat, hoc signum dabit.

cadet repente gladius e caelo, ut sciant iusti ducem sanctae militiae descensurum, et descendet comitantibus angelis in medium terrae et ante-, cedet eum flamma inextinguibilis et uirtus angelorum tradet in manus iustorum multitudinem illam quae montem circumsederit et concidetur ab hora tertia usque in uesperum et Suet sanguis more torrentis: deletisque omnibus copiis inpius solus effugiet et peribit ab eo uirtus sua.

hic est autem qui appellatur Antichristus, sed se ipse Christum mentietur et contra [*](AUCTORES 1 s.] frg. III (pag. 230 Friedl.). ) [*](EXPILATOEES 1 s.] Sedulius (cf. Montefalconium ibid.). 3-6] Isidor. orig. VI 17, 12. 15-646, 1] ibid. VIII 11, 20. 21. ) [*](BHSP] 1 OHIIOTAN B, OIIOTAN Sedulius eAeH B, eAee S, €A P, ЄΛθЄ//// Sedulius apotanelte H 2 rctJp ε̎σται om., sed spatio relicto P eCTe B Sedulius AoXoev Stadtmnellerus, CKTOeN B, CKO- TO€N (T expunct. in P) SP, CKOTOC Sedulius; σϰη̃πτόν conieceram; ε̌λθη, πυ̃ρ ε̎σται σϰότος iv τη̃ μέσση v. {a. sic edd. quidam, quae Alexander (frg. III, uol. I pag. 303), quamquam de integritate loci dubitat, explicare temptat; ὲλθη —jp, farat axOtÓEV n μέση Ivt v. p.. Struuius, opusc. I 87 M€C€ B, MHCH P, MeCH S ÈVt] N1 SP. τι — ὲνί] ЄN MЄCЄ//// Seduliw Nrri P MCAAINH BS, MCAAINH P, M6ACNH Sedulius pyresthes cotou entimese ennycti nmlene H interpretatio lat. in B (in mg. tn. 1) et P haec cum uenerit ignis erit tenebrosa media in nocte, ap. Sedulium haec cum uenerit ignis erunt tenebrao in media nocte obscura 3 est] est et S 4 peruigilium H 5 tunc (nc in ras. ex m) P3 Isidor. recipit B poste*a (i er.) B 7 deus quem nos] deus noster quem solum H 9 o S, *e (a er.) P & (sed del. m. 3) ut P militiae scanctae (sic) H 10 et antecedet] antecedet ante P 11 (ct) tradet uir doctus, Miscell. obseruat. uol. IV (a. 1734) pag. 427, conI. Epit. 67, 1 12 montes H circumsedit B, circumsedebit SP 13 in] ad edd. 14 derIetisque P3 ijpius B 16 antechristus BPI, corr. P3 se om. H ipsum P )

646
uerum dimicabit et uictus effugiet et bellum saepe renouabit et saepe uincetur, donec quarto proelio confectis omnibus impiis debellatus et captus tandem scelerum suorum luat poenas.

sed et ceteri principes ac tyranni, qui contriuerunt orbem, simul cum eo uincti adducentur ad regem, et increpabit eos et coarguet et exprobrabit iis facinora ipsorum et damnabit eos ac mentis cruciatibus tradet.

sic extincta malitia et mpietate conpressa requiescet orbis, qui per tot saecula subiectus\' errori ac sceleri nefandam pertulit seruitutem.

non colentur ulterius dii manu facti, sed a templis ac puluinaribus suis deturbata simulacra igni dabuntur et cum donis suis mirabilibus ardebunt: quod etiam Sibylla cum prophetis congruens futurum esse praedixit:

  1. ῥίψωσιν δ\' εἴδωλα βρότοι καὶ πλοῦτον ἄπαντα
  2. .
[*](EPITOME 7—9] 6. 67, 2 s. ut pacem-omni malo. ) [*](AUCTORES 14] VIII 224. ) [*](EXPILATORES 14] Sedulius (cf. Moiitefalconium ibid.). ) [*](BHSPj 1 dimicauit Bae 2 supra quarto proelio nonnullae litterae erasae in B impius H 4 coutni.uerunt B2 5 uirn\'cti B3 increpabunt Bac, ras. corr. 6 exprobvauit (sic) B3 iis scr., his BSP, om. H 7 eos om. H malitic H et in mg. H 8 requiesfet B2 10 manu-sed] manum factis et H 11 domibus S miserabiliter Heumannus 14 δІψωσιυ] PЄΓΨΩCΙΝ B, ΤΡЄΙΨΩCΙΝ P, ΤΡΙΨΩCЄΙΝ Sedulius; τρίουσιν edd.; διψωσιν twn tam propter auctoritatem codicis B, quonmm post praedixit facile ante PЄΙΨΩCΙΝ excidere poterat T, aut propter acrostichi Or. Sibyll. VIII217 ss. legem recepi, quam propter superiora Lactantii uerba (11) deturbata simulacra igni dabuntur, ubi de simulacris \'contcrendis nihil dicitur; cf. etiam Sibyll. III 606 et interpretationem Augustini de ciu. dei XVIII 23 (II pag. 285, 2R) reicient simulacra uiri, cunctam quoque gazain; coniunctiuus autem, cum codd. Sibyll. διψσυσιν (-at) habeant, defenditur loco orationis Constantini ad sanctorum coetum c. lt;, 4 (nisi quod pro διψωσιν όcodd. eius oratwnis habent δίψσιν τ\'), undc recensionem quandam apparet fuisse huius loci Sibyll. in qua δίψωσν a proximo (uers. 223) orav penderet ; cf. ad pag. 648,2 BPOTOr Sedulius ΔЄЄΙΔΩΛΛ B, AIAUAA S. AIAQAA P, AGIAQAA Sedulius MOITON S, ILVOTTOI P tripsosinido labrote cepluton apanta H interpretatio lat. in B (in mg. m. 1) et P tort. eiusdem qui in archetypo τρίψωσιν correxerat, haec- contcrent idola homines et opes uniuersas, ap. SeduliruII haec couterent autem homines simulacra et diuitias omnes ad loco Sibyll. cf. Strttuium, opusc. I 88 )
647
Erythraea quoque idem spopondit:
  1. ἔργα δὲ χειροποιητὰ θεῶν κατακαυθήσονται
  2. .