Divinarum Institutionum

montes quoque altissimi decident et planis aequabuntur, mare innauigabile constituetur. ac ne quid malis hominum terraeque desit, audietur e caelo tuba: quod hoc modo Sibylla denuntiat: [*](EPITOME 8-20] c. 66, 5 s. ) [*](AUCTORES 7 s.] cf. Orac. Sibyll. VIII 342-344. 9—11] cf. ibid. 190—194. 341; Matth. 24, 29. 15-17] cf. ibid. VIII 214 s. 18 s. (stellae)] cf. ad 9-11 et Orac. Sibyll. V 531; VIII 204. 20 s.] cf. ibid. VIII 234-237. ) [*]( u BHSPJ 1 fiet et H 4 rspeml B2 frigem (u m. 2 ?) P 6 a*quae (t ? er.) B aut in amaritudinem HP 7 et (ante in terra) om. H 9 mentcs1 P2 et del. Heumannus fines H 12 rinluisa PJ 13 discernsktj H7; discernatur edd. 14 oris H obfusa H 15 siderium H 16 uf (i. e. uel) S, uera BPl (uel* P2), uerae H 17 hiems S 18 diem H In1 P3 creberrimae S, creberrime cett.; cf. Epit. 66, 5 stellae omnes de- cident 19 cadunt S caelo P1, corr. P2 omne|cecum S\', omne obi cecetum S2 20 appareret sac, corr. m. 1 ? 21 quis H 22 audiebatur (exp. m. 2) P e B, de H (recte ? cf. ούρανόθεν pag. 637, 1, sed etiam pag. 629, 25), § S, ae P tu*ba (r er.) H 23 adnuntiat H )

1. σάλπιγξ οὐρανόθεν φωνὴν πολύθρηνον ἀφήσει
.

tum uero per iram dei aduersus homines qui iustitiam non adgnouerint, saeuiet ferrum ignis fames morbus, et super omnia metus semper inpendens. tunc orabunt deum et non exaudiet, optabitur mors et non ueniet. ne nox quidem requiem timori dabit nec ad oculos somnus accedet, sed animas hominum sollicitudo ac uigilia macerabit, plorabunt et gement et dentibus strident, gratulabuntur mortuis et uiuos plangent.

his et aliis pluribus malis solitudo fiet in terra et erit deformatus orbis atque desertus: quod in carminibus Sibyllinis ita dicitur: [*]( § 12. 13] hoc loco Lactantium quod IV 26, 42 \'in nouissimo libro\' se docturum esse ostenderat, \'quomodo uel in qua plaga tuti omnes sint futuri qui signum hoc ueri et diuini sanguinis in summo corporis sui notauerint\', exponere uoluisse conicio conlatis uerbis \'aduersus homines qui iustitiam non adgnouerint\' (supra 3) et \'tertia quae fuerit probata\' (pag. 638, 5) ex progressu et carminis Sibyllini lib. VIII per totum hunc locum a Lactantio adhibiti, cuius uersibus 244—247 illud signum commemoratur, et Apocalypsis, cuius c. 7, 2-8 (cf. 14, 1-5 et supra ad c. 16, 5-11) simile argumentum continetur. — cf. \'Hippolyt.\' ibid. c. 28 fVeI μή τις TOV τίμιον OTaupOV ποιήση EV TU) μετώπω̡ TTJ δεξια̌ αύτου̃ χειρί. ) [*](EPITOME 3-638, 5J c. 66, 7. ) [*](AUCTORES 1] Orac. SibyU. VIII 239. 4-10] cf. ibid. 352- 356. 350 s.; II 306-311; cf. \'Hippolyt.\' ibid. c. 27; 33 (xai τη̃ς ήμέρα; ota- ϕαυσϰούσης XTX., cf. supra 6: ne nox quidem eqs.). 6] cf. Apocal. 9, 6. ) [*](EXPILATOBES 1] Sedulius (cf. Montefalconium, palaeograph. graec. pag. 247). ) [*](BHSP] 1 CAAITIS B, CAAIJirE S, CΑΑΠΙΝΞ P, CAAIII .ЄΞ Sedulius ΟΥΡΑΝΟΘЄ S, OVFANQHH P; ούρανόθεν cum Lad. codd. Sibyll. HMQV, S1 oupavoOev rell. ΦΩΝЄN B ITOePIINON B, nOAiePHNON S, no- AVePHNQN P APHBEI S, APHCtP P SalpitI (n er.) uathen fone polithronafesi H interpretatio latina in B (in mg. m. 1), alia in P, alia ap. Sedulium 2 lurctuosum (c m. 3?) P 3 aduersum S 4 adgnouerunt B fames (e ex i m. 3) P 5 *orabunt, (i ? er.) ad deum P 6 nueniet (i. e. non ) ex inueniet S2 nec S 7 dabit timori S 8 macerauit Bl, corr. B3 9 gemunt P1, corr. P3 stridunt B mortui sed H 10 iis B, hiis P plurimis Heumannus sollicitudo SPar 11 formatus S )

1. ἔσται ϰόσμος ἄϰοσμος ἀπολλμένων άνθρώπων
.

ita enim conficietur humanum genus, ut uix decima pars hominum relinquatur, et unde mille processerant, uix prodient centum. de cultoribus etiam dei duae partes interibunt et tertia quae fuerit probata remanebit.

Sed planius quomodo id eueniat exponam. imminente iam temporum conclusione propheta magnus mittetur a deo, qui conuertat homines ad dei agnitionem, et accipiet potestatem mirabilia faciendi.

ubicumque homines non audierint eum, claudet caelum et abstinebit imbres, aquam conuertet in sanguinem et cruciabit illos siti ac fame, et quicumque conabitur eum laedere, procedet ignis de ore eius atque conburet illum. his prodigiis ac uirtutibus conuertet multos ad dei cultum. peractisque operibus ipsius alter rex orietur e Syria malo spiritu genitus, euersor ac perditor generis humani, qui reliquias illius prioris mali cum ipso simul deleat.

hic pugnabit aduersus prophetam dei et uincet et interficiet eum et insepultum iacere patietur, sed post diem tertium reuiuiscet atque inspectantibus et mirantibus cunctis rapietur in caelum.

rex uero ille [*](EPITOME 6 s. 13—16] c. 66, 7 inter haec - interimet. 19- 639,13] c. 66, 8 s. ) [*](AUCTORES 1] Or. Sibyll. VII 123. § 14] cf. ibid. III 544; Apocal. 9, 15. 18. c. 17, § 1-3] cf. Apocal. 11, 3. 5-9. 11. § 4-8] cf. Apocal. 13,4—8 (11, 2). 12-17; II Thess. 2,3 s.; \'Hippolyt.\' ibid. c. 26; 28. ) [*](EXPILATORES 1] Sedulius (cf. Montefalconium ibid.). ) [*](BHSPJ 1 NHCGTAI S, ECT6 (AI m. post.) Sedulius AKOCMQC P ΑΙΤΟΑΑΥΜЄΝΩΝ B, AnOMVMGNQN (ADU- P) SP ΑΝΘΡΩΙΤΩΝ B, ΑΝΘΡΩ∗∗∗ΠΩΝ (nB: ut uid. er.) P ecthycosmo sacosmos apollyme non anthropon H interpretatio latina paene eadem in B (in mg. m. 1) et P, similis ap. Sedulium 5 fuerint, sed n del. S, fuerint P 6 quod modo H idueniat (d ex u ?) P immiit,ente sic H* 9 audierint (alt. i ras. ex u) P 10 claudat H, cludet SP imbres (s in ras. ex m m. 1 ?) P conuertit Btpl, corr. B2p2\' sanguine B 11 cruciauit B fame (a s. I. er.) B 12 amburet B, ambueret P; cf. ad c. 21, 6 amburentur 13 h*is (i er.) H atque H 14 de H, ex P spiritum gentib; H2 16 mali del. Hemoonnus, sed cf. Buenemannum 18 reuiuiscet, BP9, reuiuescet HSP1 inspectantibus (exp. m. 3) B, spectatibus sic H )

iubebit ignem descendere a caelo et solem a suis cursibus stare et imaginem loqui, et fient haec sub uerbo eius: quibus miraculis etiam sapientium plurimi adlicientur ab eo.

tunc eruere templum dei conabitur et iustum populum persequetur et erit pressura et contritio qualis numquam fuit a principio mundi.

quicumque crediderint atque accesserint ei, signabuntur ab eo tamquam pecudes, qui autem recusauerint notam eius, aut in montes fugient aut conprehensi exquisitis cruciatibus necabuntur.

idem iustos homines obuoluet libris prophetarum atque ita cremabit. et dabitur ei desolare orbem terrae mensibus quadraginta duobus.

id erit tempus quo iustitia proicietur et innocentia odio erit, quo mali bonos hostiliter praedabuntur. non lex aut ordo aut militiae disciplina seruabitur, non canos quisquam reuerebitur, non officium pietatis adgnoscet, non sexus aut infantiae miserebitur: confundentur omnia et miscebuntur contra fas, contra iura naturae. ita quasi uno com- munique latrocinio terra uniuersa uastabitur.

cum naec iacta [*](EPITOME 13-15] c. 66, 8 tunc - persequetur. 21-640, 9] c. 66, 9 s. ) [*](AUCTORES 8 s.] cf. Matth. 24, 21. § 9] cf. \'Hippolyt.\' ibid. c. 7: sto πάντες zw tofto θελήματι ὲμπεριπατήσουσι — πρεσβυτέρου πολιὰν ούδείς αίδε- σθήσεται xat νεωυέρου xiXXof οὐϰδεìς οίϰτειρήσεται xtX. § 10 s.] cf. \'Hippolyt\'. ibid. c. 32. ) [*](BHSPj 1 tweterrimus B3 et ipse] sc. propheta propheta (y m. 3) P et om. S 2 uocari BP post deum add. et edd. saeculi B*, secolrque1 B3, caeli P; cf. Epit. 66, 8 3 pr. et om. H alt. et] ac SP 4 hom*nes (i er.) sic P 5 e caelo H post imaginem fort. quam posuerit uel simile excidit, cf. Epit. 66, 8 G uerbo sub H 7 eruCre1 B2, euertere H 8 praesura HPac 9 a principio] ab initio H 10 atque accesserint om. H 11 nota H 13 obuoluet e̤t̤ (puncta sub et erasa) P libris (sic corr. m. 3) P 14 ita om. P cremauit B1, corr. B* 15 erit id*** (erit er.) H 17 malitiae H 18 pietatis B1, ipietatis P 19 confundebuntur S omnia om. P 21 uniuersaque H facta erunt] factae sunt H, ita erunt P )

illi uero ubi se clausos undique atque obsessos uiderint, exclamabunt ad deum uoce magna et auxilium caeleste inplorabunt, et exaudiet eos deus et mittet regem magnum de caelo, qui eos eripiat ac liberet omnesque inpios ferro ignique disperdat.