Divinarum Institutionum
Lactantius
Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.
qui autem quid esset summum nescierunt, et in ceteris bonis malisue, quae summa non sunt, [*]( 21 in libro tertio] c. 7 ss. ) [*](BRHSPVj 1 oriunt(u)r B 2 inpeutus (di er.) B 3 omnis B, omnium H contentione pI, s add. Ps, contentione Y male BIPI, V V corr. B*P3, malo S sopiuntur R, sopient* (t est -tur) S 5 crassabitur S exercitu (~ m. 3) B 6 sibi S 8 uniuerse pI, corr. PJ 9 commonitionibus V sedatas (alt. a ex i) B3 10 uit*a (i er.) B moribusq.1 B\' tolleWtur B9 adfectuWm (aff- P) BzPi, adfectu V 11 recte B omne] om̃s S2, omnem P1, alt. m del. P3, omne V 12 quod BH non potest fungi (corr. na. 1 ?) B ungi Pac (f postea add. m. Pl) V 14 inpinguat V 15 significatius H 16 deus Bx, deu corr. B2 sapientia* (m er.) B 18 dixi* (t er.) B scientia B 19 quid sit] quia est R in s. I. in ras. B3 id om. R 20 ubreuiter (et ? er.) B 21 poene BJ, corr. B3, paena R declaratu (~ m. 2) B 22 quid] qui R 23 malisquaeque Bv, malisuequae B3 sunt.] ltelnelnt, te in ras. ex 2 litt. et ne s. I. m. 2, sunt corr. m. 3 B )
fons autem bonorum deus est, malorum uero ille scilicet diuini nominis semper inimicus, de quo saepe diximus: ab his duobus principiis bona malaque oriuntur.
quae ueniunt a deo, hanc habent rationem, ut inmortalitatem parent, quod est summum bonum: quae autem ab illo altero, id habent officium, ut a caelestibus auocatum terrenisque demersum ad poenam interficiant sempiternam, quod est summum malum.
num igitur dubium est quin illi omnes quid esset bonum et malum ignoraueriut, qui nec deum nec aduersarium dei scierunt?
itaque finem bonorum ad corpus et ad hanc uitam breuem retulerunt, quam scilicet solui et occidere necesse est, non sunt progressi ulterius, sed omnia eorum praecepta et omnia quae inducunt bona, terrae inhaerent et humi iacent, quoniam simul cum corpore, quod est terra, moriuntur.
pertinent enim non ad uitam homini conparandam, sed ad quaerendas uel augendas opes honores gloriam potentiam: quae sunt uniuersa mortalia, tam scilicet quam ille qui ut ea sibi contingerent laborauit. hinc est illud:
[*](AUCTORES 21] cf. pag. 495, 7. ) [*](BRHSPVJ 1 erraueriwt B, erraueriint (exp. m. 2) P quae (a in ras. ex 2 litt. m. 3) B ruer01 B3 2 unde B2 3 scilicet ille S, rillel scilicet V nomini R 4 ab om. H hiis B principiis om. R, principibus H 8 auocatos R terrenis B demersos R ad eras. B poena. (m er.) B interficiat B sempiterna\'* (m ir., distinctionem 1 add. WI. 2) B 10 omines sic H quid — malum] quod et malum sit bonum H esset1 B1 11 aduersarium] aemulum H dei] humani generis B, om. R scierint SPV 12 et] sed B1, corr. B2 ad om. SPl, s. I. P1 rettulerunt R, retulerint V quam] quod P 14 sed] et Bx, corr. Bl illorum R et] ut edd. 15 inrhaJerent (h s. l. m. 2, am. 3) B et om. V humani Bx, humi corr. B7 quoniam] quod P1, quod (i. e. quoniam) P2 cum∗∗ (in er.) B 16 *oriuntur (m er.) B 17 homini* Cs er.) B cojparandum Bl, corr. B3 uel] et R 18 prae] quae B1, corr. B5 tam1 B3 19 eas (exp. m. 3) P hinc B3 20 illa (a ex ud) B3 21 cf. ad pag. 495, 7 uirtutis H quwerendwe (pr. a s. I. m. 3, alt. a fll. 2) B, quaerende S, quaerende (\\ m. 3) P rfineml B3 modum f-dum, B) BS, modum quae R\' ) [*]( 32* )
- uirtus, quaerendae finem rei scire modumque
.
praecipiunt enim quibus modis et quibus artibus res familiaris quaerenda sit, quia uident male quaeri solere. sed huiusmodi uirtus non est proposita sapienti: nec enim uirtus est opes quaerere, quarum neque inuentio neque possessio in nostra potestate est. itaque et quaesitu et obtentu faciliores sunt malis quam bonis.
non potest ergo uirtus esse in iis rebus quaerendis in quarum contemptu uis ac ratio uirtutis apparet, nec ad ea ipsa transfugiet quae magno et excelso animo calcare ac proterere gestit, neque fas est animam caelestibus intentam bonis, ut haec fragilia sibi conparet, ab inmortalibus suis opibus auocari, sed potissimum in iis rebus conparandis uirtutis ratio consistit quas nobis nec homo ullus nec mors ipsa possit auferre.
cum haec ita se habeant, illut quod sequitur uerum est:
qui uersus idem fere significat quod primi duo. sed ne- . que ipse neque quisquam philosophorum scire potuit pretium ipsum uel quale uel quod sit. id enim poeta et illi omnes quos secutus est putauerunt recte opibus uti, hoc est frugi esse, non instruere conuiuia sumptuose, non largiri temere, non [*](AUCTORES 8] cf. Cic. de off. m 5, 24. 14] cf. pag. 495, 8. ) [*](BRHSPY] 1 upraecipiunt (ad er.) B enim] etiam H familiares BV2 e, s. I. sit V mala H, malae V huius mundi H 3 sapienti\'** (\' distinctionem add. m. 1, add. m. 3) B est opes - ergo uirtus (6) om. R 4 nostra S 5 quaesitu Heumannus, quaestu BRSPV. quaestus H obtentus H 6 iis R, his cett. 7 contemtu (m in ras. ex n m. 2) B apparet (alt. a in ras. ex 3 lilt., quarum tertia e, tn. 2) B ▼ 9 protegere B, pro*iterere (p er., t vi. 2) P animum P intentam (corr. m. 3) P 10 bona* (m er.) H iab iamortalibus B* immortalitatibus H opibus cum codd. recent. Buenemannus, operibus C 11 iis R, his cett. conparendis P1 (e in a corr. P7) V uirtutis (tis ex tib; m.2?) S 12 posset B, potest H 13 est] sed H 14 cf. ad pag. 565,11 diuitiis] ac uitiis R praemiu (miu in ras. ex tiu ut uid. m. 3) B, ptium SV possit H 15 fere om. B primo pI, in ras. corr. P3 16 ad ipse fort. conferendum pag. 396, 1 (409, 16); an poeta addendum ? pro quo Lucilius coni. SchoeUius et Thilo 17 ipsum uel om. R id] idem H enim B1 olli P 18 frigi P1, corr. P1 19 sumptuosi Bl, corr. Bl, sumptuese S, sumptioso (alt. o minus cert.) Px, sumptjose Ps, sumptiose V temere (pr. e ex i m.2) P )
- uirtus, diuitiis pretium persoluere posse
.