Divinarum Institutionum

omnes autem non nisi ad iustitiam nasci cum philosophi ueteres tum etiam Cicero suspicatur. disserens enim de legibus sed omnium inquit quae in hominum doctorum disputatione uersantur, nihil [*](EPITOME 21—579, 3] c. 29, 1 s. 7 (si — hominem). ) [*](AUCTOBES 25] de legg. I 10, 28. ) [*](R(—7)HPV] 1 nec] et edd. uix colendus scribendum, ut signum interrog. ponatur post proximo, deleatur post proposito quse ex qua P3 A trucidaticue1 P 4 extruendi P 7 res eas R a res eas statim in eodem uersu ad uera subuertunt VII 7, 3 transilit cod. R 8 sic H laudare H 11 in om. P tem**pus (o et litt. incerta er.) P 12 apu\'d PJ 14 sacrificiumq; H, sacrificium est PV 16 est om. H Hcorruptibile (in er.) P 17 an utatur ? 18 enim] ergo H 19 an iis ? debet (alt. e ex i m. 3) P 20 et] ac PV 26 homintum (corr. m. 3) P, ominum (sic) ex omnium ut uid. V disputationem H. )

hoc autem duplex sacrificii genus quam sit uerissimum, Trismegistus Hermes idoneus testis est, qui nobiscum, id est cum prophetis quos sequimur, tam re quam uerbis congruit. de iustitia sic locutus est: hoc uerbum, o fili, adora et cole. cultus autem dei unus est malum non esse.

item in illo sermone perfecto, cum exaudisset Asclepium quaerentem a filio suo utrum placeret patri eius proferri tus et alios odores ad sacrificium dei, exclamauit: bene, bene ominare, o Asclepi. est enim maxima inpietas tale quid de uno illo ac singulari bono in animum inducere. haec et his similia huic non conueniunt: omnium enim quaecumque sunt plenus est et omnium minime indigens. nos uero gratias agentes adoremus: huius enim sacrificium sola benedictio est. et recte.

uerbo enim sacrificari oportet deo, siquidem deus uerbum est, ut ipse confessus est. summus igitur colendi dei ritus est ex ore iusti hominis ad deum directa laudatio, quae tamen ipsa ut deo sit accepta, et humilitate et timore et deuotione maxima opus [*](EPITOME 19-580, 17] c. 62, 3 s. ) [*](AUCTOBES 7] Poemandr. c. 12, 23 (pag. 113, 11 Parthey). 8—17] cf. Ps.-Apulei. Asclep. c. 41 (pag. 61, 16 Goldb.). 18] Ioann. 1, 1. ) [*](B(ab 11)HPV] 2 id ergo] idcirco PV 5 id est] idem P 7 filii PacV colae Y 8 idem Heumannus9 j)fecto (i. e. pro-) V 10 proferri tus] proferritur P1, proferri[ri]tiu[s] P2 11 ab ominare denuo incipit B, cf. t pag. 576, 19 *omriln*are ex somniare B3, ominare (sic corr. m. 3) P asclepii H 12 illo uno pI, signis traiectionis corr. P2 13 arumiiinducere ex animumducere V induceret (exp. m. 2) P 14 rnonl B 15 et om. H indigentuos (nt in ras. et o ex u m. 2) B uero nos H 16 cuius B, utidc adoremus (eum) cuius coni. Hetimanntis, sed cf. Ps.- Apul. p. 61, 21 sed nos agentes gratias adoremus. hae sunt enim summae incensiones dei, gratiae cum aguntur a mortalibus. 17 est om. PV et om. B uerbo enim] ergo uerbo B sacrificare HVac 18 est. om. V ut] et H confussus V 19 sumus igitur colendi. (sic distinctum) V 20 d(i)recta V 21 et (ante humilitate) om. B, ut H et ante deuotione] ac in ras. ex & P2t. ) [*]( 37* )

sed ut sit deo carus omnique macula careat, misericordiam dei semper inploret nihilque aliut precetur nisi peccatis suis ueniam, licet nulla sint.

si quid ahut desiderauerit, non est opus dicto scienti quid uelimus: si quid ei boni euenerit, gratias agat, si quid mali, satisfaciat et id sibi ob peccata sua euenisse fateatur. et nihilo minus etiam in malis gratias agat et in bonis satisfaciat, ut idem sit semper et stabilis et immutabilis et inconcussus. nec tantum hoc in templo putet sibi esse faciendum, sed et domi et in ipso etiam cubili suo.

secum denique habeat deum semper in corde suo consecratum, quoniam ipse est dei templum.

quodsi deo, patri ac domino, hac adsiduitate, hoc obsequio, hac deuotione seruierit, consummata et perfecta iustitia est: quam qui tenuerit, hic, ut ante testati sumus, deo paruit, hic religioni atque officio suo satisfecit. [*]( 16 ut ante testati sumus] c. 24, 25 s. ) [*](EPITOME 12 s.] c. 61, 10 templum dei. ) [*](AUCTORES 10 inconcussus] cf. Oracul. Apoll. supra pag. 25, 15: ὰϭτνϕέλτϰτος. ) [*](BHPY) 1 fudutiam Y 4 misericordia H 5 sit BY quit B 6 est om. Y 8 uenisse H minis V etiam] et H 9 malis] malis suis B et ante in] etiam PV 10 *stabilis (i er.) B 11 et in] etiamiii (s. I. puncta erasa, quae add. al. m. antiqua) B 12 etiam om. B cubiculi H 14 ac patri ac H hac in ras. ex ac ut uid. B3 siduitate V obsequium JB1, corr. B3 15 iustitia V DE VERO CVLTV EXP LIB VI INC DE VITA BAEATA (pr. A dtl. m. 3) LIB VII B; INCPT. LIB VII - EIVSDE - DE VITA BEATA. FELILCITER H; L (in mg. add. m. 1?) CAECILI FIRMIANI LACTANCI DE VERO CVLTV EXPLICIT LIB ■ VI. INCPT : LIBER v. VII EIVSDE DE VITA BEATA FELICITER M; EXPL DE VERO CVLTV DNO GRATIAS INCIPIT LIB SEPTI>1VS DE VITA BEATA P; EX- PLICIT DE VERO CVLTV DEO GRATIAS MIHI AVTEM ADHAE- RERE DO BONVM EST INMANVHEL V )

Bene habet, iacta sunt fundamenta, ut ait eximius orator. uerum nos non fundamenta solum iecimus quae firma et idonea essent operi perferendo, sed magnis robustisque molibus aedificium totum paene usque ad summa perduximus.

restat, id quod est multo facilius, uel tegere uel ornare, sine quo tamen priora opera et inutilia sunt et ingrata.

nam quid prodest aut falsis religionibus liberari aut intellegere ueram? quid aut uanitatem falsae sapientiae peruidere aut quae sit uera cognoscere? quid, inquam, prodest caelestem illam iustitiam defendere? quid cum magnis difficultatibus cultum dei tenere, quae est summa uirtus, nisi eam diuinum praemium beatitudinis perpetuae subsequatur?

de qua nobis est in hoc libro disserendum, ne priora omnia irrita et infructuosa uideantur, si hoc cuius causa illa suscepta sunt incertum relinquamus, ne quis forte arbitretur tantos labores in cassum suscipi, dum eorum caelesti mercede diffidit, quam deus statuit ei qui haec suauia terrae bona prae sola nudaque uirtute contempserit.

satis et huic parti faciamus cum testimoniis diuinarum litterarum tum etiam probabilibus [*](EPITOME c. 1—5] c. 62,4 - 64,4. 13-582, 8] c.62, 4 (ab deique). ) [*](AUCTORES 3] Cic. p. Mur. 6, 14. ) [*](EXPILATOBES 3] Saluian. de gub. dei III 1,1. ) [*](BHPj 3 habeat P fundamentu P1, fundamentå* corr. P3 5 robusrtis\'que H2 6 perduxerimus H 7 restat (s et at in ras. m. 3) B 8 quo* (d er.) H 9 arutl (ante falsis) B7 falsis] a falsis H 10 uerum H 11 inqua (~ tn. 2) H prodeest B 13 eam] eadem H; cum uel eum edd. 14 qua ex quo P 15 in om. P 16 uirde\'antur H2 in incertum P edd. 17 reliwquamus II5 18 suscipi, in mg. ere add. m. 3?, sed nunc erasum, P du(mj B* horum B 19 suauia - sola] suauitate prae bona sola P prae] per B 20 satisque et II 21 tum s. I. add. m. 2, rubro renouauit alia man., B probauimus B\', probabimus JB3 argumentis] argumentis uatum B )

exponam igitur rationem mundi, ut facile possit intellegi et quando et quare sit effectus a deo, quod Plato, qui de mundi fabricatione disseruit, nec scire poterat nec explicare: quippe qui caeleste mysterium, quod non nisi prophetis ac deo docente discitur, ignorabat ideoque in perpetuum dixit esse fabricatum. quod longe secus est, quoniam quidquid est solido et graui corpore ut initium cepit aliquando, ita finem capiat necesse est.