Divinarum Institutionum

idem m eiusdem operis primo quid agis? inquit quid machinaris? quid abscondis? custos te tuus sequitur. alium tibi peregrinatio subduxit, alium mors, alium ualitudo: haeret hic quo carere numquam potes.

quid locum abditum legis et arbitros remoues? puta tibi contigisse ut oculos [*](AUCTORES 16] frg. 14. ) [*](B(G)RHPV] 1 potuit dici B potuit] potuit te JB, potest P dictum est aàà. B3 3 ea B, eum H 4 capere] cogere B1, corr. B3 possit R attigerit B, om. R, atti*git (n er.) H 5 ab Homin(um) incipit codicis G pag. 153 (139) paene tota lecta ut] quod B, (qu)[o]d G deo] do (exp. m. 2) P 6 iis R, his cett. uiierit B, 〈u〉[ixeri]〈t〉| G 7 quid H s et scripsi, ac edd., ut BGHPV, uiam R contemptisset (corr. m. 3) P 8 procerto H [sum] G 9 esset\' nactus (t add. m. 2, = et - m. 1 uel 2) B nanctus HPV inquid nos B, (i)[nqit no](s) G 10 [pro](r)[su](ses)[t] G, prorsus ras. ex cProrsus P oratio nisi] rationis sic B antecedere R, antecederet (-et ex -it m. 3) P 11 confessione B prodeest B 12 patemus (a ex u m. 2) P nullursl (ante ergo) P3 13 hominum oculis (sic) B oculis P1 (s expunx. P3) V 14 uiscerifo.\' B3 15 et in ras. ex 2 litt., quarum alt. e, B1 16 quid abscondis om. B 17 custos] cuius R 17. 18 tribus locis aliut pro alium B 18 ualitudo B, ualetudo RHP1 (et in it corr. P1) V heret B1, heris sic iti ras. corr. B* ; 19 canere Bae potes* (t er.) HP 20 arbitros (corr. m. 2) P, abitros V putaitjbi (s. I. v i. e. ur er., - m. 3) P contigisset (exp. m. 2?) P )

non minus mirabiliter de conscientia et deo Tullius. meminerit inquit deum h habere testem, id est, ut ego arbitror, mentem suam, qua nihil homini dedit deus ipse diuinius.

item cum de iusto ac bono uiro loqueretur, itaque talis uir inquit non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit quod non audeat praedicare.

purgemus igitur conscientiam, quae oculis dei peruia est, et, ut ait idem, semper ita uiuamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur, putemusque nos momentis omnibus non in aliquo, ut ille dixit, orbis terrae theatro ab hominibus, sed desuper spectari ab eo qui et iudex et testis idem futurus est, cui rationem uitae reposcenti actus suos infitiari non licebit..

ergo satius est aut effugere conscientiam aut nos ipsos ultro aperire animum et perniciem rescissis uulneribus effundere: quibus nemo alius mederi potest nisi solus ille qui gressum claudis, uisum caecis reddidit, maculata membra purgauit, mortuos excitauit.

ille ardorem cupiditatis extinguet, [*](EPITOME 17-576, 4] cf. c. 62,1 (remedium) 2 (sanatio). ) [*](AUCTORES 3] de off. III 10,44. 6] ibid. III 19, 77. 9] II Verr. 11, 28. 11] ibid. V 14, 35. 17 qui — excitauit] Matth. 11, 5. ) [*]( m B(G)RHPVJ 1 omniu[s] (littera s incertissima) G effugias] offundas B prodeest B 2 miraliter V 3 et om. H ideo BH, id[eo] G; et deo Schoellio glossema uidetur habere] adhibere codd. Cic. 4 ide* (m er.) P 5 qui ( er., quod add. m. 2) B, qu*a (i er.) H homine J31, in ras. corr. B3 diuinus BG idem Heumannus conI. pag. 574,15; infra 9 6 bono] de bono B uiri RH 7 in facere sed n[e] co desinit codicis G pag. 153 (139), sequitur pag. 154 (140) postrema codicis, cuius in uerss. 1-9 paem omnia legi poterant 8 p[a](r)[ce]mus G 9 perui*a B, peruna G et s. I. B, om. PV 10 uibamus Bl, corr. B2 reddandam Pvac 11 LmOjmentis B2, [a]rgu[m]e[ntis] G in om. IPP1 (add. H2P2) V aliquW (2-uel 3 litt. er., quarum prima a) sic B 12 terrarum orbis codd. Cic. se (d s. I. er., quod add. m. 2) B, se G 13 spectari (i ex e) V et ante testis] est et B, e(s)t G isde V; ipse edd. est om. B 14 cu in cui cum mg. sinistra abscissum, V ratio**m (ne er.) sic B 15 aut est H, est om. V 17 graessum B 18 membra maculata H 19 extinguet (alt. e ex i et alt. t ex alia litt. m. 2) P exterpabit B1, corr. B1)

adpetenda est haec omnibus medicina, quoniam maiore periculo uexatur anima quam corpus et quam primum latentibus morbis adhibenda curatio est.

neque enim si utatur aliquis oculorum acie clara, membris omnibus integris, firmissima totius corporis ualitudine, tamen eum dixerim sanum, si efferatur ira, superbia tumidus infletur, libidini seruiat, cupiditatibus inardescat:

sed eum potius qui ad alienam felicitatem non attollat oculos, opes non admiretur, alienam mulierem sancte uideat, nihil omnino adpetat, nihil concupiscat alienum, non inuideat ulli, non fastidiat quemquam, sit humilis misericors beneficus mitis humanus, pax in animo eius perpetua uersetur: ille homo sanus, ille iustus, ille perfectus est.

quisquis igitur his omnibus praeceptis caelestibus obtemperauerit, hic cultor est uerus dei, cuius sacrificia sunt mansuetudo animi et uita innocens et actus boni:

quae omnia qui exhibet, totiens sacrificat, quotiens bonum aliquid ac pium fecerit. deus enim non desiderat uictimam. neque muti animalis neque mortis ac sanguinis, sed hominis et uitae. [*](EPITOME 12 sit humilis] c. 62, 3 humilitas. 14—577, 6] c. 62,4 haec sunt - laetatur. ) [*](AUCTORES 12 humilis - 577,6] cf. Orac. SibyU. VIII 481 (ta- πετινοΦρονε̃ν — 498. ) [*](EXPILATOBES § 26 ss.; c. 25 passim] cf. Orientii commonit. I 65-88. ) [*](B(—19)RHPV] 1 distrahet HV irã̃ ( ̃m. 2) B mitigauit Bx, corr. B7 3 maiori R 4 morbte ex mortis Pl 5 aliqui B, ut aliquis H clare PV membri*s (s er.) B, mèlenim sic B 6 ualetudine BHP1 (et in it corr. P2) V 7 eulx (eu add. m. 2, cu er.) P insanum H efferratur P tumore ex tumidus sic B 9 adalienSfelicitate (duo er.) B admiretur] appetere B 10 aliena muliere H scancte H omnino adpetat nihil om. pac (adpetat 8. I. tn. 1 ?, omnino s. I. m. 2, non 8. I. m. 3 P) V 13 iustus] homo iustus H _14 omnibus his B rhisl P uori i 15 obtemperauit, om. hic V1, obtemperauith V1 rcultor P3 ueri PV, sed cf. pag. 574, 7 16 animi om. R 18 enim] autem H 19 muti* (s er.) B in sanguinis deficit cod. B (fol. 18sb) proximo folio exciso; perierunt quae sequuntur usque ad ominare 0 Asclepi c. 25,11 )

ad quod sacrificium neque uerbenis opus est neque februis neque cespitibus, quae sunt utique uanissima, sed iis quae de intimo pectore proferuntur.

itaque m aram dei, quae uere maxima est et quae in corde hominis conlocata inquinari non potest sanguine, iustitia imponitur, patientia fides innocentia castitas abstinentia. hic est uerissimus ritus, haec illa lex dei, ut a Cicerone dictum est, praeclara et diuina, semper quae recta et honesta iubet, uetat praua et turpia: cui parentem sanctissimae ac certissimae legi iuste ac legitime necesse est uiuere.

cuius legis pauca equidem capita posui, quod sum pollicitus ea me tantummodo esse dicturum quae summum fastigium uirtuti et iustitiae imponerent.

si quis uolet cetera omnia comprehendere, ex fonte ipso petat unde ad nos riuus iste manauit.